Piemuntais: differenze tra le versioni

Naviga nella cronologia in modo interattivo

← Differenza precedente

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto

VisualeWikitesto

In linea

Versione attuale delle 06:02, 10 Śnêr 2023

Artéccol in dialàtt bulgnaiṡ

Piemuntaiṡ

Noam luchêl

piemontèis

Bacajê de

(?)

2.100.000

Famèja

rumànz

Regioun

Piemånt

Exainpi

Tuti j'uman a nasso lìber e uguaj për dignità e drit. A l'han na rason e na cossiensa e a l'han da comportesse j'un con j'àutri con spìrit ëd fradlansa.

Al piemuntaiṡ l é na längua rumanza, ch'la s pré dîr derivè dal latén. L é la längua naturèl dal Piemånt e la s dscurêva sänza distinziån ed tótti äl categorî socièli. L'à na leteratûra di mondi récca, con tott i gèner leterèri pusébbil: romanz, teâter, povesî, giurnèl, documént uffizièl e vî acsé. Al só vocabulèri l'arà 40.000 parôl e sblisga. Al cunselli d'Euròpa e l'UNESCO i l'an arcgnossò cme langua ufiièl è l'é såtta a la proteziån d'la lèz regiunèl piemuntaisa 26/1990 e 37/1997.

A s pänsa ch'i sien bón ed dscårrer o capîr al piemuntais anch in 2,1 miglión ed cristiàn, mänter che almanch 500 - 600.000 i srénn bón ed lèzerl e d scrîverl.

Paîs indóvv ch'as dscårr piemuntais

Al piemuntais as dscårr, col so dialétt luchèl:

int'äl pruvénzi 'd Turén, Cónni, Ast, Bièla e Verzèl;
int'la pèrt pió a sîra d la provénzia 'd Nuvèra;
in pruvénzia ed Lisàndria, int'i dintûren ed Turtånna (indovv as dscårr un quèl atais al lunbèrd e a l'emigliàn) e int'i pajîs såtta a Neuve (lîgur);
int'un quèlch sît d'la Valdòsta.

La pruvénzia dal Verbàn-Cusio-Òssola e in di mondi d'la pruvénzia 'd Nuvèra as drôva un dialatt dal lunbèrd, mänter ch'int äl cmónni d'la pruvénzia 'd Cónni a la cunfénna con la Ligûria as dscårr al lîgur. E pô int'äl vâl däl pruvénzi ed Turén e d Cónni al piemuntais l'è druvè insamm al frànc-pruvenzèl (ed såura).

Insåmma, an s è brîsa bån ed dîr indovv la finéss la langua piemuntaisa e indovv al tâca al lunbèrd o al lîgur.

I dialétt

Anch's l'è bèli na langua unitèria, al piemuntais l'à di mondi ed fåurm divêrsi o 'd dialétt, a secånd ed cme al s ciâm. La bacajèda ed riferimänt l'è ciamè piemontèis comun (piemuntais ed tott), ch'al s bèsa såura al dialatt ed Turén e dî dintûren; l'è al pió druvè int'la leteratûra e l'è capé e bän druvè da tott quî ch'i dscårren in piemuntais. Par esänpi ónn ch'l à un banchatt a Verzèl al dscårr in verzlais con i cliént d'la so zitè mo al druvarà al piemontèis comun con ónn ed Cónni. As dîs in tott al Piemånt ch'al piemuntais genuén al sia stra sé e nå quall ch'as dscårr stra Susa, Turén (mo fagand atenziån parché ai én dî sît indovv al dialatt l'è contaminè da l itagliàn, cme Cher, Pinerôl e Salózz.

Una divisiån dal piemuntais la pré èser quassta qué:

piemuntais ed sîra, o àut piemontèis, con i dialétt däl pruvénzi 'd Coni e 'd Turin (ai é anch al canavesàn);
canavesàn, ch'al fåurma na categorî da par ló;
piemuntais ed maténna, o bass piemontèis, con totti äli ètri pruvénzi.

Clasificaziån

La clasificaziån dal piemuntais la pré èser acsé:BR>

languv indoeuropee
- languv rumànz
  - languv rumànz ed sîra
    - languv gâl-rumànz
      - languv cisalpénni

Côdiz ISO

Côdiz ISO 639-3: PMS

Ligâm estêren

Riferimént

http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=pms

@@ Riga 1: / Riga 1: @@
 {{Variant|BLG}}
+[[File:Piemontèis.jpg|thumb|upright=1.25|right|Al langui dal Piemånt]]
-Al '''piemuntais''' l'é na [[langua rumanza]], ch'la s pré dîr derivè dal [[latén]].
+{{Längua
-L'è la langua naturèl dal [[Piemånt]] e la s dscurêva sanza distinziån ed totti äl categorî socièli.
+|NOMM=Piemuntaiṡ
+|CARTINA=Idioma_piamontés.PNG
+|NOMMLUCHEL=piemontèis
+|QUAND=?|QUANT=2.100.000
+|FAMAJJA=rumànz
+|REGIOUN=[[Piemånt]]
+|ESANPI= Tuti j'uman a nasso lìber e uguaj për dignità e drit. A l'han na rason e na cossiensa e a l'han da comportesse j'un con j'àutri con spìrit ëd fradlansa.
+}}
+Al '''piemuntaiṡ''' l é na [[längua rumanza]], ch'la s pré dîr derivè dal [[latén]].
+L é la längua naturèl dal [[Piemånt]] e la s dscurêva sänza distinziån ed tótti äl categorî socièli.
 L'à na leteratûra di mondi récca, con tott i gèner leterèri pusébbil: [[romanz]], teâter, povesî, giurnèl, documént uffizièl e vî acsé.
 Al só vocabulèri l'arà 40.000 parôl e sblisga.
 Al [[cunselli d'Euròpa]] e l'[[UNESCO]] i l'an arcgnossò cme langua ufiièl è l'é såtta a la proteziån d'la lèz regiunèl piemuntaisa 26/1990 e 37/1997.
-A s pänsa ch'i sien bón ed dscårrer o capîr al piemuntais anch in 2,5 miglión ed cristiàn, mänter che almanch 500 - 600.000 i srénn bón ed lèzerl e d scrîverl.
+A s pänsa ch'i sien bón ed dscårrer o capîr al piemuntais anch in 2,1 miglión ed cristiàn, mänter che almanch 500 - 600.000 i srénn bón ed lèzerl e d scrîverl.
-==Paîs indóvv ch'as dscårr piemuntais==
+== Paîs indóvv ch'as dscårr piemuntais ==
-[[Image:Piemontèis.jpg|thumb|right|Piedmontese linguistic map]]
 Al piemuntais as dscårr, col so dialétt luchèl:
-*int'äl pruvénzi 'd [[Turén]], [[Cónni]], [[Ast]], [[Bièla]] e [[Verzèl]];
+* int'äl pruvénzi 'd [[Turén]], [[Cónni]], [[Ast]], [[Bièla]] e [[Verzèl]];
-*int'la pèrt pió a sîra d la [[provénzia 'd Nuvèra]];
+* int'la pèrt pió a sîra d la [[provénzia 'd Nuvèra]];
-*in [[pruvénzia ed Lisàndria]], int'i dintûren ed [[Turtånna]] (indovv as dscårr un quèl atais al [[lunbèrd]] e a l'[[emigliàn]]) e int'i pajîs såtta a [[Neuve]] ([[lîgur]]);
+* in [[pruvénzia ed Lisàndria]], int'i dintûren ed [[Turtånna]] (indovv as dscårr un quèl atais al [[lunbèrd]] e a l'[[emigliàn]]) e int'i pajîs såtta a [[Neuve]] ([[lîgur]]);
-*int'un quèlch sît d'la [[Valdòsta]].
+* int'un quèlch sît d'la [[Valdòsta]].
 La pruvénzia dal [[Verbàn-Cusio-Òssola]] e in di mondi d'la pruvénzia 'd Nuvèra as drôva un dialatt dal [[lunbèrd]], mänter ch'int äl cmónni d'la pruvénzia 'd [[Cónni]] a la cunfénna con la [[Ligûria]] as dscårr al [[lîgur]]. E pô int'äl [[vâl]] däl pruvénzi ed Turén e d Cónni al piemuntais l'è druvè insamm al [[frànc-pruvenzèl]] (ed såura).
@@ Riga 21: / Riga 30: @@
 Insåmma, an s è brîsa bån ed dîr indovv la finéss la langua piemuntaisa e indovv al tâca al lunbèrd o al lîgur.
-==I dialétt==
+== I dialétt ==
 Anch's l'è bèli na langua unitèria, al piemuntais l'à di mondi ed fåurm divêrsi o 'd dialétt, a secånd ed cme al s ciâm. La bacajèda ed riferimänt l'è ciamè ''piemontèis comun'' (piemuntais ed tott), ch'al s bèsa såura al dialatt ed [[Turén]] e dî dintûren; l'è al pió druvè int'la leteratûra e l'è capé e bän druvè da tott quî ch'i dscårren in piemuntais. Par esänpi ónn ch'l à un banchatt a [[Verzèl]] al dscårr in verzlais con i cliént d'la so zitè mo al druvarà al ''piemontèis comun'' con ónn ed Cónni. As dîs in tott al Piemånt ch'al piemuntais genuén al sia stra sé e nå quall ch'as dscårr stra [[Susa]], Turén (mo fagand atenziån parché ai én dî sît indovv al dialatt l'è contaminè da l [[itagliàn]], cme [[Cher]], [[Pinerôl]] e [[Salózz]].
 Una divisiån dal piemuntais la pré èser quassta qué:
-*[[piemuntais ed sîra]], o ''àut piemontèis'', con i dialétt däl pruvénzi 'd Coni e 'd Turin (ai é anch al [[canavesàn]]);
+* [[piemuntais ed sîra]], o ''àut piemontèis'', con i dialétt däl pruvénzi 'd Coni e 'd Turin (ai é anch al [[canavesàn]]);
-*[[canavesàn]], ch'al fåurma na categorî da par ló;
+* [[canavesàn]], ch'al fåurma na categorî da par ló;
-*[[piemuntais ed maténna]], o ''bass piemontèis'', con totti äli ètri pruvénzi.
+* [[piemuntais ed maténna]], o ''bass piemontèis'', con totti äli ètri pruvénzi.
 <!--
@@ Riga 39: / Riga 48: @@
 Quand as veul marchesse an piemontèis, ës son-sì as marca ''Ä'', conforma a la gramàtica ëd monsù Bré, comsëssìa, da dj'àutri autor a son stàite smonùe ëdcò dj'àutre grafìe, notaman:
-* vocabolari ''Rastlèire <nowiki>'</nowiki>d Langa e Roè''<ref name="Culasso, Viberti">Culasso Primo, Viberti Silvio (2003). Rastlèire. Vocabolàri d'Àrba, Langa e Roè. Turin: Gribaud. ISBN 8880585606</ref>, ch'a dòvra na ''Á''
+* vocabolari ''Rastlèire <nowiki>'</nowiki>d Langa e Roè''<ref name="Culasso, Viberti">Culasso Primo, Viberti Silvio (2003). Rastlèire. Vocabolàri d'Àrba, Langa e Roè. Turin: Gribaud. ISBN 88-8058-560-6</ref>, ch'a dòvra na ''Á''
 ====Ecession====
@@ Riga 89: / Riga 98: @@
 La clasificaziån dal piemuntais la pré èser acsé:BR>
-<BR>
+<br />
-* [[languv indoeuropee]]<BR>
+* [[languv indoeuropee]]<br />
 ** languv rumànz
-*** languv rumànz ed sîra<BR>
+*** languv rumànz ed sîra<br />
-**** languv gâl-rumànz<BR>
+**** languv gâl-rumànz<br />
-***** languv cisalpénni<BR>
+***** languv cisalpénni<br />
 == Côdiz ISO ==
-* Côdiz ISO 639-3: '''PMS'''<BR>
+* Côdiz ISO 639-3: '''PMS'''<br />
-==Ligâm estêren ==
+== Ligâm estêren ==
-*[http://www.piemonteis.com/index.html Dissionari]
+* [https://web.archive.org/web/20080329142214/http://www.piemonteis.com/index.html Dissionari]
-*[http://groups.yahoo.com/group/piemontviv/ Lista postal për ciaciaré an piemontèis e ant sël piemontèis]
+* [http://groups.yahoo.com/group/piemontviv/ Lista postal për ciaciaré an piemontèis e ant sël piemontèis]
-== Riferimént==
+== Riferimént ==
-*http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=pms
+* http://www.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=pms
-[[Category:LINGUISTICA]]
+[[Categoria:LINGUISTICA]]
-[[af:Piëmontees]]
-[[als:Piemontesische Sprache]]
-[[am:ፒድሞንትኛ]]
-[[an:Idioma piemontés]]
-[[ca:Piemontès]]
-[[ceb:Pinulongang Pyemontes]]
-[[de:Piemontesische Sprache]]
-[[en:Piedmontese language]]
-[[eo:Piemonta lingvo]]
-[[es:Idioma piamontés]]
-[[fi:Piemonten kieli]]
-[[fr:Piémontais]]
-[[frp:Piemontês]]
-[[gl:Lingua piemontesa]]
-[[he:פיימונטזית]]
-[[id:Bahasa Piedmont]]
-[[it:Lingua piemontese]]
-[[ja:ピエモンテ語]]
-[[lij:Lengua piemonteise]]
-[[lmo:Lengua piemuntesa]]
-[[lt:Pjemonto kalba]]
-[[lv:Pjemontiešu valoda]]
-[[nl:Piëmontisch]]
-[[no:Piemontesisk]]
-[[oc:Piemontés]]
-[[pl:Język piemoncki]]
-[[pms:Lenga piemontèisa]]
-[[pt:Língua piemontesa]]
-[[ru:Пьемонтский язык]]
-[[th:ภาษาพีดมอนต์]]
-[[tr:Piyemontece]]
-[[zh:皮埃蒙特語]]