اثر افزایشی

چکیده: In 1996, seven local and alien rice cultivars and lines were crossed. In 1997 parents and F 1 progenies were sowed, F 1 progenies being backcrossed with their parents. Also F 1 generation was selfed to obtain seed for F2 generations.In 1998 six genration including parents, F 1, F2, BC 1, and BC2were sown in a split plot design with 3 replications. Characteristics such as grain yield, plant height, tiller per plant, panicale length, full and empty grainper panicle were Ineasured and evaluated. The Inean squares for family as well as for generation within fmnily were statistically significant for all the traits studied., indicating therefore, high genetic potential and variances amongst the sample Inaterials studied. Generation mean analysis as described by Mather and Jinks revealed that for most families, the traits (grain yield, plant height, paniclelength) were genetically controlled by additive and dominant gene effects,although nonallelic gene interactions were observed in some cases. The degree gf dominance in most of the fatllilies indicated the predominance of dominant and overdominant gene effects for full or eillpty grain per panicle. Estimated narrow sense heritability based on the Ineans for 12 families were as follows: grain yield 46%, plant height 37%, tiller per plant 39%, panicle length 38%, -filled grains per plant 41 % and untilled grains per plant 49%. So , selection of eflte lines in segregation generations regarding additive gene effects Inay be more or less successful. In cases where the dolninance effect of genes, concerning the evaluated characteristics, were significant (tiller per plant, filled and unfilled grain per panicle), a success full selection, for these traits, my not be possible.

چکیده:

به منظور تجزیه ژنتیکی عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک گندم نان هشت رقم گندم نان شامل استار، تیرگان، احسان، شیرودی، بم، تجن، یانگ و اکبری در یک بلوک تلاقی کشت شدند و تلاقی های مستقیم بین هشت رقم مذکور به منظور تولید نسل F1 انجام شد. نتاج حاصل از تلاقی به همراه والدین آن ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان تحت دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی دوره زایشی در سال زراعی 1400-1399 مورد ارزیابی قرار گرفتند. اعمال تنش خشکی انتهایی در مرحله ظهور کامل سنبله (زادوکس 60) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات در دو محیط عادی و تنش خشکی دوره زایشی نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ×محیط برای صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و وزن صد دانه معنی دار بود. بیشترین مقادیر ترکیب پذیری عمومی در صفات عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و وزن صد دانه در هر دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی مربوط به رقم تیرگان بود. حداکثر ترکیب پذیری خصوصی عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل مربوط به تلاقی تجن×اکبری بود. تحت شرایط تنش خشکی تلاقی بم×اکبری در صفت عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه حداکثر ترکیب پذیری خصوصی را داشت از طرفی در صفات وزن صد دانه، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله نیز ترکیب پذیری خصوصی بالایی داشت و به عنوان تلاقی مطلوب تحت تنش خشکی شناخته شد. به طور کلی در صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و وزن صد دانه وراثت پذیری خصوصی در شرایط تنش کمتر از شرایط آبیاری کامل بود. نتایج این پژوهش نشان داد که در هر دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی می توان بهبود ژنتیکی صفات ارتفاع بوته و طول پدانکل را در نسل های مقدماتی نتاج این تلاقی ها انجام داد، در حالی که در سایر صفات بایستی انجام گزینش تا نسل های پیشرفته ادامه یابد.

چکیده:

به منظور ارزیابی اثر اختلاط علف کش های نیکوسولفورون و توفوردی در حضور عوامل سختی بر روی علف هرز گاوپنبه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 انجام شد. در این آزمایش، عامل اول سختی آب مخزن سمپاش در 4 سطح شامل آب دیونیزه (غیرسخت)، غلظت های 1/0 مولار از کلرور های کلسیم، منیزیم و آهن III و عامل دوم اختلاط نیکوسولفورون و توفوردی آمین در دز های 25/6، 5/12، 25، 50 و 100 درصد نسبت به دز توصیه شده، در نسبت های اختلاط (0:100)، (25:75)، (50:50)، (75:25) و (100:0) بود. نتایج نشان داد که اثر خالص علف کش ها تحت تاثیر عوامل سختی کلرور کلسیم، کلرور منیزیم و کلرور آهن قرار گرفت و کارایی آن ها در کنترل زیست توده، درصد بقاء و ارتفاع بوته گاوپنبه کاهش یافت. اثر بازدارندگی عوامل سختی بر کارایی علف کش ها متفاوت بود، به طوری که در نیکوسولفورون و توفوردی آمین به ترتیب کلرور کلسیم و کلرور منیزیم با 07/2 و 83/1 برابر نسبت به آب بدون سختی، بیش ترین کاهندگی را داشتند. لذا برای کاهش اثر عوامل سختی، دو علف کش به صورت اختلاط مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که نوع اثر در اختلاط علف کش ها در کنترل زیست توده گاوپنبه از نوع هم افزایی بوده و اثر هم کاهی عوامل سختی آب را کاهش دادند. نسبت برابر از هر دو علف کش در کاهش اثر کلرور کلسیم، نسبت بالای نیکوسولفورون در کاهش اثر کلرور منیزیم و نسبت بالای توفوردی آمین برای کاهش اثر هم کاهی کلرور آهن III، بهترین کارایی را در کنترل گاوپنبه نشان دادند. بنابراین، بسته به نوع نمک های دخیل در سختی آب مخزن سمپاش، با تغییر نسبت اختلاط دو علف کش نیکوسولفورون و توفوردی آمین، می توان بهترین کارایی کنترل علف هرز گاوپنبه را رقم زد.

چکیده: انتخاب روش به نژادی مناسب به نوع و مقدار نسبی اجزای ژنتیکی بستگی دارد. در این مطالعه شش نسل P1، P2، F1، F2،BC1  و BC2 از تلاقی دو لاین کدو پوست تخم کاغذی و کدو خورشتی (S10×P25) تهیه و از نظر صفت طول ساقه ارزیابی شدند. هم زمان صفات مربوط به عملکرد و اجزای آن (تعداد میوه در هکتار، تعداد بذر در میوه، وزن میوه و وزن صددانه) نیز ارزیابی شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1398 انجام شد. نتایج نشان داد تفاوت معنی داری بین نسل ها از نظر طول ساقه وجود داشت. آزمون های مقیاس و مقیاس مشترک حاکی از وجود اپیستازی برای این صفت بود. واریانس افزایشی در رابطه با اکثر صفات از اهمیت بیشتری برخوردار بود، به این معنی که احتمالا گزینش می تواند روش مناسبی برای بهبود این صفات باشد. در هیبرید F1 از نظر همه صفات هتروزیس بالا مشاهده شد. وراثت پذیری خصوصی برای همه صفات بالا به دست آمد که نشان از اهمیت انتخاب در بهبود صفات بود. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از آنالیز میانگین نسل ها و برآورد آثار ژنتیکی صفات به ویژه صفت مربوط به عادت رشدی و رسیدن به طول ساقه کوتاه تر می توان روش انتخاب را به کار گرفت.

چکیده: اولین گام در برنامه های به نژادی ذرت، استفاده از تنوع ژنتیکی موجود در بین جمعیت ها، ارقام و ژنوتیپ های موجود است. نشانگرهای مولکولی امکان برآورد ارزش اصلاحی صفات زراعی- زیستی ژنوتیپ ها را از طریق بهترین پیش بینی نااریب خطی (BLUP) فراهم می کنند. در این پژوهش، ارزش اصلاحی 73 لاین با تنوع فنوتیپی بالا برای ده صفت وزن صد دانه، روز تا رسیدگی، قطر بلال با دانه، طول بلال، طول برگ پرچم، تعداد برگ، وزن برگ، ارتفاع بوته، قطر ساقه و عملکرد دانه تحت شرایط نرمال و تنش شوری با استفاده از BLUP برآورد شد. با در نظر گرفتن مجموع رتبه ارزش های اصلاحی تمامی صفات مورد مطالعه تحت شرایط نرمال، ژنوتیپ های P13L3، Line1، Line4 و Line17 برترین ژنوتیپ ها بودند. تحت شرایط نرمال، ژنوتیپ P3L2 برای صفات روز تا رسیدگی و ارتفاع بوته، ژنوتیپ Line6 برای صفات قطر بلال با دانه و عملکرد دانه و ژنوتیپ Line19 برای صفات طول بلال، ارتفاع بوته، عملکرد دانه و قطر ساقه، ارزش های اصلاحی مثبت و بالا داشتند و در مقابل تحت شرایط تنش شوری، ژنوتیپ Line2 برای صفات وزن صد دانه، قطر بلال با دانه و طول بلال و ژنوتیپ Line16 برای صفات روز تا رسیدگی، وزن برگ و ارتفاع بوته، دارای ارزش اصلاحی مثبت و بالا بودند. از آنجایی که این ژنوتیپ ها بهتر می توانند ویژگی های خود را به نتاج منتقل کنند، بنابراین به عنوان والدین مناسب برای اصلاح این صفات در برنامه های اصلاحی مبتنی بر تلاقی پیشنهاد می شوند.

چکیده:

بررسی پاسخ های فیزیولوژیکی در گندم نان نقش بسزایی در شناسایی مکانیسم های موثر در افزایش تولید محصول تحت شرایط نامساعد محیطی به ویژه تنش کمبود آب دارد. در این مطالعه نحوه توارث صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه در دو جمعیت گندم پارسی ×بک کراس زمستانه روشن و سیستان ×بک کراس زمستانه روشن تحت شرایط نرمال آبی و تنش کمبود آب آخر فصل با استفاده از طرح ژنتیکی تجزیه میانگین نسل ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از مقایسه های میانگین نشان داد که در هر دو تلاقی میزان عملکرد دانه در شرایط تنش کمبود آب دچار کاهش شد. به طوری که میانگین عملکرد در جمعیت حاصل از تلاقی پارسی × بک کراس زمستانه روشن، از 12.65 گرم در بوته به 10.03 گرم در بوته و در تلاقی دوم این مقدار از 12.93 گرم در بوته به 9.68 گرم در بوته کاهش یافت. والد پارسی در مقایسه با والد روشن افت عملکرد بیشتری از خود در اثر تنش کمبود آب نشان داد. بیشترین مقدار وراثت پذیری خصوصی محاسبه شده برای هر دو تلاقی به ترتیب متعلق به محتوای کلروفیل b (52%-52%)، مساحت سطح برگ (50%-50%) و محتوای کلروفیل کل (45%-42%) در شرایط نرمال بود. در شرایط تنش کمبود آب نیز در جمعیت نخست بیشترین مقدار وراثت پذیری خصوصی متعلق به محتوای کلروفیل b (68%)، مساحت سطح برگ (%61) و محتوای کلروفیل کل (54%) و در دومین تلاقی مربوط به محتوای کلروفیل a (78%) و شاخص سطح برگ (56%) بود. مقدار بالای وراثت پذیری خصوصی برای این صفات حاکی از نقش بالای اثر افزایشی در کنترل آن ها و امکان وجود تنوع مناسب برای گزینش مستقیم می باشد.

چکیده:

به منظور مطالعه نوع عمل ژن ها و نحوه توارث صفات درنخود، تجزیه میانگین نسل ها با استفاده از تلاقی شش رقم نخود به نام های پیروز ،بیونیچ،Flip51-87c،Iccv2 ، کاکا و آزاد انجام شد. بذرهای والدینی به همراه بذر نسل هایF1، F2، BC1 و BC2 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کشت شد وتعداد هشت صفت شامل ارتفاع بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف پوک در بوته، تعداد غلاف دودانه ای در بوته، وزن صد دانه، روز تا پنجاه درصد گلدهی و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که میانگین مربعات نسل ها برای تمامی صفات معنی دار بود، لذا تجزیه میانگین نسل ها برای صفات مورد بررسی صورت گرفت. براساس نتایج تجزیه میانگین نسل ها، برای تمامی صفات مورد مطالعه غیر از ارتفاع بوته، علاوه بر اثرات افزایشی و غالبیت ، اثرات اپیستازی نیز برازش شد که نشان دهنده پیچیدگی توارث این صفات می باشد. نتایج نشان داد که صفت ارتفاع بوته توسط آثار افزایشی و غالبیت کنترل می شود. هم چنین، مشخص شد که اثر ژنی غالبیت، بیشترین نقش را در توارث اکثر صفات مورد مطالعه دارد.

چکیده: خشکی مهم ترین تنش غیرزیستی است که به طور جدی تولید و کیفیت محصول گندم ایران را تحت تاثیر قرار می دهد. اطلاعات درباره کنترل ژنتیکی توارث تحمل به تنش برای تعیین نوع برنامه اصلاحی و تولید ارقام متحمل ضروری است. در این مطالعه، استنباط بیزی با به کارگیری روش LASSO برای شناسایی مهم ترین آثارژنتیکی مرتبط با تحمل به خشکی در چارچوب روش تجزیه میانگین نسل ها مورد استفاده قرار گرفت. به همین منظور آزمایش هایی شامل دو جفت تلاقی بین ارقام حساس و متحمل (هامون × دریا و سپاهان × مروارید) و نسل های حاصل از تلاقی آن ها برای دو سال به صورت کرت های خردشده در دو شرایط آبیاری مطلوب و قطع آبیاری از زمان گرده افشانی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شدند. استنباط بیزی یک روش جایگزین مناسب است که دانش پیشین موجود (توزیع پیشین) را با اطلاعات حاصل از داده ها ترکیب می کند و یک توزیع احتمالی (توزیع پسین) را نتیجه می دهد که از تمام اطلاعات برای تفسیر ساختار ژنتیکی برخوردار است. LASSO یک روش موثر برای اعمال انقباض و گزینش بر آثارمدل است. ضرایب آثارغیرمهم در مدل به سمت صفر منقبض می شوند و از مدل کنار گذاشته می شوند، در حالی که انقباض کم تری برای ضرایب مهم به کار برده می شود. از آنجا که عمل ژنی افزایشی، غالبیت و اپیستازی در توارث عملکرد دانه در شرایط تنش و غیرتنش درگیر بودند، روش هایی که از تمام آثارژنی استفاده کنند، مانند گزینش دوره ای و به دنبال آن روش شجره ای می تواند روشی سودمند برای بهبود تحمل به تنش خشکی باشد.

چکیده: به منظورتعیین نحوه عمل ژن و برآورد پارامترهای ژنتیکی برای عملکرد دانه ذرت و صفات مرتبط با آن در شرایط تنش رطوبتی، دو اینبرد لاین S0200237(P1) و ILYH0231 (P2)، به ترتیب حساس و مقاوم به تنش رطوبتی، در سال 1392 تلاقی داده شدند. درسال 1394، والدین P1، P2 و چهار نسل F1، F2، BC1 و BC2 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان کشت شدند و عمل تجزیه میانگین برای داده های به دست آمده آنها انجام شد. هتروزیس مثبت و معنی دار برای صفت زیست توده بلال در بوته و عملکرد دانه در بوته مشاهده گردید.آزمون مقیاس مشترک و مقدار متوسط غالبیت ژنی عدم کفایت مدل افزایشی - غالبیت را برای بیشتر صفات تایید نمود که حاکی ازاهمیت اثر اپیستازی و فوق غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات بود. نتایج نشان داد که صفات تعداد ردیف دانه در بلال، قطر بلال، قطر چوب بلال و عمق دانه تحت تاثیر اثر افزایشی ژن ها قرار داشتند. وراثت پذیری عمومی و خصوصی صفات به ترتیب در دامنه 6/88-9/68 و 40/50-13 متغیر بود. میانگین تعداد ژن های کنترل کننده صفات از حدود 1 تا 7 ژن بود. بیشترین هتروزیس نسبی مثبت، مربوط به صفت زیست توده بلال و عملکرد دانه در بوته بود. به طور کلی، گزینش در نسل های اولیه برای صفات مرتبط با عملکرد دانه با وراثت پذیری خصوصی بالا؛ازجمله: تعداد ردیف دانه در بلال منجر به بهبود عملکرد دانه در نسل های پیشرفته خواهد شد. علاوه بر این، انتخاب در نسل های اولیه برای کاهش درصد چوب بلال، البته تا حدی که منجر به کاهش معنی دار وزن کلی بلال نشود، منجر به افزایش شاخص برداشت بلال و در نتیجه بهبود عملکرد دانه در شرایط تنش رطوبتی خواهد شد.

چکیده: به منظور مطالعه نحوه توارث صفات کمی مختلف در جو، تلاقی های ارقام ریحان × ماکوئی و کویر × ماکوئی مورد بررسی قرار گرفتند. در هر دو تلاقی والدین به همراه نسل های F1، F2، BC1 و BC2 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج ارزیابی شدند. در طول دوره رشد، از صفات مهم زراعی و عملکرد دانه یادداشت برداری به عمل آمد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین نسل های مورد نظر از نظر تمامی صفات تفاوت قابل ملاحظه ای وجود داشت. تجزیه میانگین نسل ها نشان داد که در توارث همه صفات علاوه بر اثر افزایشی و غالبیت، انواع اثر اپیستازی نیز نقش داشتند.در هر دو تلاقی در صفات ارتفاع بوته، قطر دانه، قطر ساقه، طول سنبله، طول ریشک، عملکرد دانه و وزن هزار دانه اثر غالبیت سهم بیشتری نسبت به اثر افزایشی داشت.در تلاقی ریحان × ماکوئی برای صفات وزن سنبله و تعداد دانه در سنبله اثر غالبیت مهم تر ازاثر افزایشی و در تلاقی کویر × ماکوئی اثر افزایشی مهم تر از اثرغالبیت بود. در تلاقی ریحان × ماکوئی برای صفات قطر ساقه، تعداد دانه در سنبله، طول ریشک، طول سنبله و وزن سنبله و در تلاقی کویر × ماکوئی برای صفات ارتفاع بوته، قطر دانه، قطر ساقه، طول پدانکل، طول ریشک و عملکرد دانه واریانس ژنتیکی افزایشی بیشتراز واریانس غالبیت بود. در تلاقی ریحان × ماکوئی وزن هزار دانه و در تلاقی کویر × ماکوئی وزن سنبله بیشترین وراثت پذیری عمومی و خصوصی را به خود اختصاص دادند. در این بررسی سه عامل به عنوان عوامل ژنتیکی کنترل کننده عملکرد دانه شناسائی شدند.