Ζουνμπίλ

Οι Ζουνμπίλ (μεταγραφή στα ελληνικά: Ζουμβίλοι) ήταν μία ηγεμονική ινδική δυναστεία νότια του Ινδοκούς στο σημερινό Αφγανιστάν. Κυβέρνησαν από τον πρώιμο 6ο αιώνα μ.Χ. μέχρι την ισλαμική κατάκτηση του Αφγανιστάν το 870. Η δυναστεία των Ζουνμπίλ θεωρείται παρακλάδι των νότιων Εφθαλιτών ηγεμόνων του Ζαμπουλιστάν. Η δυναστεία σχετιζόταν με τους ηγεμόνες της Καμπούλ στα βορειοανατολικά.

Οι Ζουνμπίλ ήταν θιασώτες της λατρείας του ήλιου (Ηλιολάτρες), τον οποίο ονόμαζαν Ζουν, από όπου πήραν και το όνομά τους. Η επικράτειά τους περιελάμβανε την περιοχή μεταξύ της σημερινής πόλης Ζαράντζ στο νοτιοδυτικό Αφγανιστάν και της περιοχής του Καμπουλιστάν στα βορειοανατολικά, με τις περιοχές Ζαμινταβάρ και Γκάζνα ως καρδιά της ηγεμονίας τους.

Ιστορία

Σύμφωνα με τον Βρετανό ιστορικό Άντονυ Μακ Νίκολ, οι Ζουνμπίλ κυβέρνησαν την περιοχή της Κανταχάρ για σχεδόν 250 χρόνια μέχρι τα τέλη του 9ου αιώνα μ.Χ. Η κύρια πρωτεύουσά τους Ζαμινταβάρ βρισκόταν στη σημερινή επαρχία Χελμάντ του Αφγανιστάν. Ο ναός του Ζουν (ο θεός του ήλιου) βρισκόταν περίπου 5-6 χλμ. νότια της πόλης Μουσά Καλά* στη Χελμάντ, ίχνη του οποίου υπάρχουν έως σήμερα. Κάποιοι πιστεύουν ότι ο ναός Σουναγκίρ που αναφέρεται από τον διάσημο Κινέζο ταξιδευτή Χσιουάν-τσανγκ το 640 μ.Χ., αναφέρεται σε αυτόν ακριβώς το χώρο λατρείας.

Το 653-654 μ.Χ., ένας στρατός περίπου 6.000 Αράβων υπό την ηγεσία του στρατηγού Αμπντούρ Ραχμάν μπιν Σαμάρα, κατέφθασε στο ναό του Ζουν στο Ζαμινταβάρ. Αναφέρεται ότι ο στρατηγός Αμπντούρ Ραχμάν μπιν Σαμάρα έσπασε ένα χέρι του ειδώλου και απέσπασε τα ρουμπίνια που αποτελούσαν τα μάτια του, ώστε να πείσει τους Μαρζπάν (στρατιωτικοί διοικητές των συνόρων) του Σιστάν για την απαξία του θεού. Ο στρατηγός εξήγησε στους Μαρζπάν πως η πρόθεσή του για την πράξη του αυτή ήταν να τους δείξει ότι αυτό το είδωλο δεν μπορεί να κάνει κάποιο κακό ή καλό.

Το 698 ο Ομεϋάδας τοπικός κυβερνήτης του Σιστάν, Άραβας στρατηγός Ουμπαΐντ Αλλάχ μπιν Άμπι Μπάκρα (αβησσυνιακής καταγωγής από την πλευρά του πατέρα του), οδήγησε τον επονομαζόμενο Στρατό της Καταστροφής εναντίον των Ζουνμπίλ και ηττήθηκε. Περίπου το 700, ο επίσης στρατηγός των Ομεϋαδών, Ιμπν αλ-Άσαθ, προσπάθησε ξανά με τον επονομαζόμενο Στρατό των Παγωνιών, που όμως οδηγήθηκε σε ανταρσία.

Τελικώς, το 870 το Αφγανιστάν κατακτήθηκε ολοκληρωτικά από τους μουσουλμάνους.

Συγκρούσεις Σαφαριδών και Ζουνμπίλ

Ο Βρετανός ιστορικός Κλίφφορντ Έντμουντ Μπόσγουορθ (C.E. Bosworth) γράφει ότι:

Μία από τις πιο σημαντικές πτυχές της πρώιμης πολιτικής των Σαφαριδών για την εξάπλωση του Ισλάμ στο Αφγανιστάν και στα σύνορα της Ινδίας πολύ καιρό μετά την κατάρρευση της αυτοκρατορίας τους, ήταν η επέκταση στο ανατολικό Αφγανιστάν. Οι Άραβες κυβερνήτες του Σιστάν είχαν κατά καιρούς εισχωρήσει μέχρι τη Γκάζνα και την Καμπούλ, αλλά οι εισβολές αυτές δεν ήταν παρά επιδρομές για αρπαγή ατόμων ως σκλάβων και διενέργεια λεηλασιών. Υπήρχε μία σκληρή αντίσταση από τους τοπικούς ηγεμόνες αυτών των περιοχών, πρώτα απ' όλους από τη δυναστική γραμμή των Ζουνμπίλ που κυβερνούσαν το Ζαμινταβάρ και Ζαμπουλιστάν και πιθανόν αποτελούσαν τους επιγόνους του νότιου βασιλείου των Εφθαλιτών ή Χιονιτών της Ζαμπούλ· Σε πάνω από μία περίπτωση, οι Ζουνμπίλ αυτοί προκάλεσαν δριμείες ήττες στους Μουσουλμάνους. Οι Ζουνμπίλ συνδέονταν με τους σάχες της Καμπούλ της τουρκικής δυναστείας Σαχί· Ολόκληρη η κοιλάδα του ποταμού* αποτελούσε εκείνο τον καιρό πολιτιστικώς και θρησκευτικώς ένα προκεχωρημένο φυλάκιο του ινδικού κόσμου, καθώς άλλωστε είχε υπάρξει τους προηγούμενους αιώνες στην ακμή του βουδιστικού πολιτισμού της Γκαντάρα.^[1]

Θρησκεία

Οι Ζουνμπίλ λάτρευαν τον θεό του ήλιου, Ζουν, μια μορφή του ινδουιστικού θεού Σούρυα, αναφερόμενου κάποιες φορές και ως Ζουρ. Σε διάφορα νομίσματα της περιόδου ο Ζουν αναπαρίσταται με φλόγες που ακτινοβολούν από το κεφάλι του. Τα αγάλματά του στολίζονταν με χρυσό και για μάτια του χρησιμοποιούνταν ρουμπίνια. Ο θεός εμφανίζεται να έχει έρθει στην περιοχή από τους Εφθαλίτες. Προϊόντος του χρόνου, το τοπικό δόγμα ενσωματώθηκε στον Ινδουισμό, με πλευρές των θεών Σίβα και Σούρυα ενσωματωμένες. Η κοσμοπολίτικη φύση του θεού Ζουν είναι σύμφωνη με την ποικιλία θρησκειών που ακολουθούνταν στην περιοχή, πριν την ισλαμοποίηση του Αφγανιστάν.

Σημειώσεις

Μουσά Καλά = Κάστρο του Μωυσή
Εννοεί την κοιλάδα του ποταμού Καμπούλ

Παραπομπές

↑ The Tahirids and Saffarids, C.E.Bosworth, The Cambridge History of Iran: From the Arab Invasion to the Saljuqs, Vol. IV, Ed. Richard Nelson Frye, William Bayne Fisher and John Andrew Boyle, (Cambridge University Press, 1975), 111. ISBN 0-521-20093-8, ISBN 978-0-521-20093-6

[1] The Tahirids and Saffarids, C.E.Bosworth, The Cambridge History of Iran: From the Arab Invasion to the Saljuqs, Vol. IV, Ed. Richard Nelson Frye, William Bayne Fisher and John Andrew Boyle, (Cambridge University Press, 1975), 111. ISBN 0-521-20093-8, ISBN 978-0-521-20093-6

[1]