Μετάβαση στο περιεχόμενο

Σκάνδαλο Siemens στην Ελλάδα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Λογότυπο της Siemens

Το σκάνδαλο Siemens στην Ελλάδα είναι μια υπόθεση που αφορά σε ενδεχόμενο χρηματισμό Ελλήνων πολιτικών και στελεχών δημόσιων οργανισμών, όπως ο ΟΤΕ, από τη γερμανική εταιρεία Siemens, σχετιζόμενο με συμβάσεις προμήθειας υλικών, υπηρεσιών και συστημάτων στο Ελληνικό Δημόσιο. Η υπόθεση ερευνάται από το 2008, τόσο από την ελληνική Δικαιοσύνη, όσο και από μια εξεταστική επιτροπή του Ελληνικού Κοινοβουλίου, σε συνεργασία με τις γερμανικές δικαστικές αρχές του Μονάχου. Η δίκη για τα μαύρα ταμεία της Siemens ξεκίνησε στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων τον Φεβρουάριο του 2017, 11 χρόνια μετά την έναρξη της έρευνας στην Ελλάδα, με συνολικά 64 κατηγορούμενους, Έλληνες και Γερμανούς, μεταξύ των οποίων πρώην στελέχη της Siemens Ελλάδας, πρώην στελέχη της μητρικής εταιρίας αλλά και στελέχη του ΟΤΕ που φέρονται ως αποδέκτες μαύρου χρήματος. [1]

Το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε όταν έγινε γνωστό στη Γερμανία ότι η Siemens δαπάνησε 1,3 δις ευρώ σε αμφιλεγόμενες πληρωμές (δωροδοκίες) για να εξασφαλίζει συμβόλαια σε διάφορες χώρες μεταξύ των ετών 1999 και 2006[2]. Στελέχη της Siemens έχουν ισχυριστεί ότι συνολικά το ποσό των 130 εκατομμυρίων μάρκων είχε δοθεί σε Έλληνες.[3]. Καταθέτοντας στη δίκη για τα μαύρα ταμεία της Siemens, τον Μάρτιο του 2017, ο πρώην πρόεδρος του ΟΤΕ, Παναγής Βουρλούμης, είπε ότι σύμφωνα με το πρώην στέλεχος της Siemens, Ράινχαρτ Σίκατσεκ, είχαν δωροδοκηθεί 50 με 75 στελέχη του ΟΤΕ. [4]

Ελληνική Δικαιοσύνη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από την πλευρά της ελληνικής Δικαιοσύνης, με την υπόθεση έχουν ασχοληθεί:

  • ο 4ος ειδικός ανακριτής Νίκος Ζαγοριανός, με προανάκριση από το 2005 ως τον Σεπτέμβριο του 2008. Αργότερα, ο προϊστάμενος επιθεώρησης των δικαστηρίων Ιωάννης Παπανικολάου άσκησε ποινική δίωξη κατά του κου Ζαγοριανού για παράβαση καθήκοντος και κατάχρηση εξουσίας κατά τους χειρισμούς του στην υπόθεση. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης Χάρης Καστανίδης ζήτησε την προσωρινή αργία του κου Ζαγοριανού, κάτι που απερρίφθη από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου[5].
  • ο εισαγγελέας πρωτοδικών Παναγιώτης Αθανασίου, με προανάκριση από τα τέλη του 2006 μέχρι το καλοκαίρι του 2008, ενώ από τον Σεπτέμβριο του 2008 ανέλαβε την κύρια ανάκριση[6]
  • ο πρώην εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Γιώργος Σανιδάς
  • η εφέτης ανακρίτρια Μαρία Νικολακέα
  • η Αντεισαγγελέας Εφετών Ελένη Βασιλειάδου

Εξεταστική επιτροπή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Φεβρουάριο του 2010 συστάθηκε εξεταστική επιτροπή του ελληνικού Κοινοβουλίου, αποτελούμενη από 19 βουλευτές[7] από όλα τα κόμματα. Πρόεδρος της επιτροπής είναι ο βουλευτής ΠΑΣΟΚ Σήφης Βαληράκης.

Οι εργασίες της επιτροπής παρατάθηκαν αρχικά ως τις 30 Ιουνίου 2010, καθώς "προκύπτουν ενδείξεις εμπλοκής πολιτικών προσώπων, αλλά και ευθύνες για τις δικαστικές αρχές"[8]. Μετά από άλλη μια παράταση, τελικά οι δραστηριότητες της Εξεταστικής Επιτροπής φαίνεται ότι θα λήξουν στα τέλη Σεπτεμβρίου 2010.[9]

Μάρτυρες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην επιτροπή έχουν καταθέσει μέχρι στιγμής:

  • στις 22 Φεβρουαρίου ο πρώην πρόεδρος του ΟΤΕ Δημήτρης Παπούλιας[10]
  • την 1η Μαρτίου ο διοικητής του ΟΤΕ Παναγής Α. Βουρλούμης[11]
  • στις 4 Μαρτίου ο εισαγγελέας πρωτοδικών Παναγιώτης Αθανασίου και ο 4ος ειδικός ανακριτής Νίκος Ζαγοριανός[12]
  • στις 5 Μαρτίου το ανώτατο διευθυντικό στέλεχος της SIEMENS Ευάγγελος Σέκερης
  • στις 20 Απριλίου ο νυν διευθύνων σύμβουλος της Siemens Ελλάδος Παναγιώτης Ξυνής
  • στις 21 Απριλίου ο πρώην Υπουργός Γιάννης Κεφαλογιάννης[13]
  • στις 22 Απριλίου η γραμματέας του Μιχάλη Χριστοφοράκου, Κατερίνα Τσακάλου[14]
  • στις 26 Απριλίου ο πρώην υφυπουργός Δημόσιας Τάξης Χρήστος Μαρκογιαννάκης[15]
  • στις 29 Απριλίου ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κώστας Καρτάλης και ο δικηγόρος Αλέξανδρος Λυκουρέζος[16]
  • στις 13 Μαΐου ο πρώην Υπουργός Γιώργος Βουλγαράκης[17] και ο πρώην πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Vodafone Ελλάδος Γιώργος Κορωνιάς[18]
  • στις 18 Μαΐου ο βουλευτής ΠΑΣΟΚ Κώστας Γείτονας και ο πρώην γενικός διευθυντής ΝΔ Κώστας Σημαιοφορίδης[19]
  • στις 20 Μαΐου ο πρώην διευθυντής στρατηγικού σχεδιασμού, ανάπτυξης και ακίνητης περιουσίας του ΟΣΕ Ευστάθιος Τσέγκος, και ο πρώην γενικός διευθυντής του ΟΣΕ Παναγιώτης Κουμάντος[20]
  • στις 26 Μαΐου ο πρώης Υπουργός Τάσος Μαντέλης και ο κουμπάρος του, επιχειρηματίας Γιώργος Τσουγκράνης
  • στις 2 Ιουνίου ο επιχειρηματίας Μάριος Κάτσικας [21]
  • στις 3 Ιουνίου ο πρώην οικονομικός και γενικός διευθυντής της Siemens Ρούντολφ Φίσερ και (εκ νέου) η γραμματέας του Μιχάλη Χριστοφοράκου, Κατερίνα Τσακάλου[22]
  • στις 11 Ιουνίου ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου εταιρειών επικοινωνιών CIVITAS Γιώργος Φλέσσας[23].
  • στις 13 και τις 23 Ιουνίου ο πρώην διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ Κώστας Γιαννακός[24]
  • στις 13 Ιουλίου οι πρώην πρόεδροι του Οργανισμού Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού, Σταμάτης Μαύρος και Μιχάλης Σιώψης, ο πρόεδρος της επιτροπής επιλογής αναδόχου Δημήτρης Λυμπερόπουλος, και ο πρώην γενικός γραμματέας υπουργείου Πολιτισμού Χρήστος Ζαχόπουλος[25]
  • στις 14 Ιουλίου ο πρώην υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών Χρίστος Βερελής[25]
  • στις 15 Ιουλίου ο πρώην υπουργός Μεταφορών Μιχάλης Λιάπης[26]
  • στις 26 Αυγούστου ο πρώην υπουργός Οικονομικών Νίκος Χριστοδουλάκης και ο πολιτικός μηχανικός Παντελής Καρακώστας[27]
  • την 1η Σεπτεμβρίου ο πρώην Υπουργός Άμυνας Άκης Τσοχατζόπουλος και ο Παύλος Νικολαΐδης[28]
  • στις 2 Σεπτεμβρίου ο επιχειρηματίας Σωκράτης Κόκκαλης και ο πρώην Υπουργός Άμυνας Σπήλιος Σπηλιωτόπουλος[29]
  • στις 7 Σεπτεμβρίου ο πολιτικός μηχανικός Παντελής Καρακώστας[30]
  • στις 9 Σεπτεμβρίου ο Βουλευτής ΝΔ Πάνος Καμμένος[31]
  • στις 14 Σεπτεμβρίου ο πρώην Βουλευτής Θεόδωρος Τσουκάτος[32]
  • στις 15 Σεπτεμβρίου η πρώην Υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη[33]
  • στις 26 Οκτωβρίου ο Ράινχαρτ Σίκατσεκ, ο φαινόμενος βασικός διαχειριστής των "μαύρων ταμείων" της Siemens[34]
  • στις 27 Οκτωβρίου ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Siemens Ελλάδος, Μιχάλης Χριστοφοράκος[34]

Στελέχη της Siemens

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα χρήματα φαίνεται να διοχετεύτηκαν από κρυφά ταμεία της Siemens και μέσω υπεράκτιων (offshore) εταιρειών[35] να έφταναν στους τελικούς αποδέκτες τους. Ο κύριος διαχειριστής των χρημάτων αυτών φαίνεται να είναι ο τότε διευθύνων σύμβουλος της Siemens Ελλάδος, Μιχάλης Χριστοφοράκος, καθώς και ο πρώην διευθυντής τηλεπικοινωνιών της Siemens Ελλάδος, Πρόδρομος Μαυρίδης.

Ο Χριστοφοράκος διέφυγε στη Γερμανία στις 15 Δεκεμβρίου 2007 και δικάστηκε από τη γερμανική Δικαιοσύνη, ενώ εντάλματα έκδοσής του στην Ελλάδα απορρίφθηκαν από τη γερμανική Δικαιοσύνη[2].

Αποδέκτες των χρημάτων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέχρι στιγμής τα παρακάτω πρόσωπα έχουν ομολογήσει τη λήψη χρημάτων από τα ταμεία της Siemens:

  • Ο Θεόδωρος Τσουκάτος παραδέχτηκε τον Ιούνιο του 2008 ότι το 1999 έλαβε ένα εκατομμύριο μάρκα. Υποστηρίζει πως τα χρήματα αυτά σταδιακά μπήκαν στα ταμεία του ΠΑΣΟΚ, κάτι που όμως ακόμη δεν έχει αποδειχτεί.[36]
  • Ο Τάσος Μαντέλης παραδέχτηκε τον Μάιο του 2010 ότι το 1998 και το 2000 έλαβε 200.000 και 250.000 μάρκα αντίστοιχα. Για το πρώτο ποσό κατονόμασε τη Siemens, ενώ για το δεύτερο δήλωσε ότι δεν γνωρίζει την προέλευσή τους. Από τις 27 Μαΐου 2010 έχει απαγορευτεί στον Τάσο Μαντέλη η έξοδος από τη χώρα[37]. Το αδίκημα της δωροδοκίας έχει παραγραφεί, όμως φαίνεται ότι ο Τάσος Μαντέλης θα δικαστεί για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομη δραστηριότητα[38]. Τον Ιούλιο του 2017, ο Τάσος Μαντέλης κρίθηκε ομόφωνα ένοχος από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων για το αδίκημα του ξεπλύματος βρόμικου χρήματος. [39].

Συμβάσεις Siemens-Δημοσίου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τη δεκαετία του '90 ως σήμερα κάποιες από τις σημαντικότερες συμβάσεις μεταξύ Siemens Ελλάς και ελληνικού δημοσίου είναι οι παρακάτω:

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Αρχίζει σήμερα η δίκη της Siemens -11 χρόνια μετά την έναρξη της έρευνας στην Ελλάδα». iefimerida.gr. 2017-02-24. http://www.iefimerida.gr/news/321169/arhizei-simera-i-diki-tis-siemens-11-hronia-meta-tin-enarxi-tis-ereynas-stin-ellada. 
  2. ↑ 2,0 2,1 «Siemens Bribery Scandal in Greece, Ex-Boss Could Help Shed Light on Corruption». Der Spiegel. 2009-06-29. http://www.spiegel.de/international/business/0,1518,633198,00.html. 
  3. ↑ Τέλλογλου, Τάσος (2009). Το Δίκτυο. Ν. Φάληρο: ΣΚΑΪ ΒΙΒΛΙΟ. σελίδες σ.148. ISBN 978-960-482-026-9. 
  4. ↑ «Υπόθεση Siemens: Ο Παναγής Βουρλούμης παραδέχθηκε δωροδοκίες στελεχών του OTE». iefimerida.gr. 2017-04-28. http://www.iefimerida.gr/news/334266/ypothesi-siemens-o-panagis-voyrloymis-paradehthike-dorodokies-stelehon-toy-ote. 
  5. ↑ «Δεν τίθεται σε αργία ο Νίκος Ζαγοριανός». tvxs.gr. 2010-04-14. http://tvxs.gr/node/56484. [νεκρός σύνδεσμος]
  6. ↑ «Ο εισαγγελέας Αθανασίου θα εποπτεύει τη διερεύνηση της υπόθεσης Siemens». news.in.gr. 2008-09-25. http://news.in.gr/greece/article/?aid=941543. 
  7. ↑ «Οι βουλευτές που θα συγκροτούν την εξεταστική για τη Siemens». tvxs.gr. 2010-01-28. http://tvxs.gr/node/50848. [νεκρός σύνδεσμος]
  8. ↑ «Οι εργασίες παρατείνονται μέχρι τις 30 Ιουνίου». Το Βήμα. 2010-05-11. http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artid=330934&dt=11/05/2010. 
  9. ↑ «Φθινοπωρινός καύσωνας της Siemens». Ελευθεροτυπία. 2010-08-08. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=191154. 
  10. ↑ «Κατάθεση-σοκ του πρώην προέδρου του ΟΤΕ στην εξεταστική για τη Siemens». tvxs.gr. 2010-02-22. http://tvxs.gr/node/52803. [νεκρός σύνδεσμος]
  11. ↑ «Ένταση στην Εξεταστική κατά την κατάθεση Βουρλούμη». newsit.gr. 2010-03-01. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-05-03. https://web.archive.org/web/20100503221403/http://www.newsit.gr/default.php?pname=Article&art_id=16539&catid=9. Ανακτήθηκε στις 2010-06-03. 
  12. ↑ «Αθανασίου: «Δεν συνεργαζόταν ο ΟΤΕ»». tvxs.gr. 2010-03-04. http://tvxs.gr/node/53558. [νεκρός σύνδεσμος]
  13. ↑ «Στην εξεταστική ο Γ.Κεφαλογιάννης». Το Έθνος. 2010-04-20. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-06-29. https://web.archive.org/web/20090629050011/http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11378. Ανακτήθηκε στις 2010-05-30. 
  14. ↑ «Τα ραντεβού Χριστοφοράκου με υπουργούς του Καραμανλή επιβεβαίωσε η γραμματέας του». Ελευθεροτυπία. 2010-04-22. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=154440. 
  15. ↑ «Κατέθεσε ο Χρ. Μαρκογιαννάκης για Siemens - C4I». express.gr. 2010-04-27. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-04-29. https://web.archive.org/web/20100429001751/http://www.express.gr/news/politics/295813oz_20100427295813.php3. Ανακτήθηκε στις 2010-06-03. 
  16. ↑ «Καρτάλης και Λυκουρέζος κατέθεσαν στην Εξεταστική για τη Siemens». newstime.gr. 2010-04-29. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-05-01. https://web.archive.org/web/20100501003119/http://www.newstime.gr/?i=nt.el.article&id=42413. Ανακτήθηκε στις 2010-06-03. 
  17. ↑ «Επίκληση νομιμότητας από Βουλγαράκη στην Εξεταστική». Η Καθημερινή. 2010-05-13. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-02-04. https://web.archive.org/web/20120204023119/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_13/05/2010_400783. Ανακτήθηκε στις 2010-05-31. 
  18. ↑ «Ενώπιον της Εξεταστικής για τη Siemens ο Γ. Κορωνιάς». zougla.gr. 2010-05-13. http://www.zougla.gr/page.ashx?pid=2&aid=134593&cid=6. [νεκρός σύνδεσμος]
  19. ↑ «Οι Κ.Γείτονας και Κ.Σημαιοφορίδης κατέθεσαν στην Εξεταστική για τη Siemens». news.in.gr. 2010-05-18. http://news.in.gr/greece/article/?aid=1138034&lngDtrID=244. 
  20. ↑ «Εξεταστική Siemens: Εξέταση στελεχών του ΟΣΕ». express.gr. 2010-05-20. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304123203/http://www.express.gr/news/politics/305724oz_20100520305724.php3. Ανακτήθηκε στις 2010-05-30. 
  21. ↑ «Σκάνδαλο Siemens: Γκρίζες ζώνες στην κατάθεση Κάτσικα». Η Αυγή. 2010-06-03. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-06-11. https://web.archive.org/web/20100611184939/http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=547188. Ανακτήθηκε στις 2010-06-03. 
  22. ↑ «Κατάθεση «καίει» τον Κυρ. Μητσοτάκη». Το Έθνος. 2010-06-05. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-06-08. https://web.archive.org/web/20100608040631/http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11378&subid=2&pubid=14315058. Ανακτήθηκε στις 2010-06-05. 
  23. ↑ «Κατάθεση Γ. Φλέσσα στην Εξεταστική για Siemens». Ναυτεμπορική. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-06-14. https://web.archive.org/web/20100614075450/http://www.naftemporiki.gr/news/cstory.asp?id=1829522. Ανακτήθηκε στις 2010-06-11. 
  24. ↑ «Ευθύνες για την πορεία του ΟΣΕ». Ημερησία. 2010-06-25. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-06-28. https://web.archive.org/web/20100628053717/http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=39253152. Ανακτήθηκε στις 2010-06-25. 
  25. ↑ 25,0 25,1 «Ενώπιον της εξεταστικής για τη Siemens Μαντέλης και Βερελής». tvxs.gr. 2010-07-14. http://tvxs.gr/node/62115. [νεκρός σύνδεσμος]
  26. ↑ «Λιάπης: Οχι εγώ, ο ΟΣΕ». Ελευθεροτυπία. 2010-07-16. http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=183616. 
  27. ↑ «Στη Εξεταστική για τη Siemens ο Χριστοδουλάκης». newsit.gr. 2010-08-26. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-10-13. https://web.archive.org/web/20121013011332/http://www.newsit.gr/default.php?pname=Article. Ανακτήθηκε στις 2010-09-06. 
  28. ↑ «Ακης Τσοχατζόπουλος «Με κατεδάφισαν, με διέλυσαν...»». Βήμα. 2010-09-02. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-12-05. https://web.archive.org/web/20101205111245/http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artid=351732&dt=02%2F09%2F2010. Ανακτήθηκε στις 2019-09-30. 
  29. ↑ «Δεν εξεπλάγη ο Σ. Κόκκαλης από την αποκάλυψη του σκανδάλου Siemens». tvxs.gr. 2010-09-02. http://tvxs.gr/node/65017. [νεκρός σύνδεσμος]
  30. ↑ «Αυτοδιαψεύδεται, αλλά επιβεβαιώνει για Κόκκαλη». Ελευθεροτυπία. 2010-09-08. http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=200672. 
  31. ↑ «Off-shore μίζα ΟΤΕ στα Σκόπια». Ελευθεροτυπία. 2010-09-10. http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=201386. 
  32. ↑ «Θ. Τσουκάτος: Και τα δύο μεγάλα κόμματα πήραν χρήματα από ιδιώτες». Ελευθεροτυπία. 2010-09-14. http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=202985. 
  33. ↑ «Κατέθεσε για Siemens η Ντόρα Μπακογιάννη». Σκάι. 2010-09-15. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-02-02. https://web.archive.org/web/20120202113637/http://www.skai.gr/news/politics/article/151913/katethese-gia-siemens-i-dora-bakogianni/. Ανακτήθηκε στις 2010-09-15. 
  34. ↑ 34,0 34,1 «Την Τετάρτη η κατάθεση του Μιχάλη Χριστοφοράκου». Βήμα. 2010-10-26. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-04-30. https://web.archive.org/web/20120430011002/http://www.tovima.gr/default.asp/?pid=2. Ανακτήθηκε στις 2019-09-30. 
  35. ↑ «Από υπεράκτιες οι «μίζες»». Καθημερινή. 2008-01-29. http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100053_29/01/2008_257303. [νεκρός σύνδεσμος]
  36. ↑ ««Ομολογία» Θ. Τσουκάτου για Siemens - Υποστηρίζει ότι τα χρήματα πήγαν στο ΠΑΣΟΚ». Καθημερινή. 2008-06-20. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-02-15. https://web.archive.org/web/20120215080611/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_20/06/2008_274654. Ανακτήθηκε στις 2010-08-20. 
  37. ↑ «Τ. Μαντέλης:Του απαγόρεψαν την έξοδο από τη χώρα». Αγγελιοφόρος. 2010-05-27. http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=10&artid=44009. [νεκρός σύνδεσμος]
  38. ↑ «Παραπέμπεται για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος ο Τάσος Μαντέλης». Alpha TV. 2010-06-11. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-06-14. https://web.archive.org/web/20100614050715/http://www.alphatv.gr/index.asp?a_id=127&news_id=41995. Ανακτήθηκε στις 2010-06-11. 
  39. ↑ «Ομόφωνα ένοχος ο Τάσος Μαντέλης, για ξέπλυμα μαύρου χρήματος». iefimerida.gr. 2017-07-11. http://www.iefimerida.gr/news/353329/omofona-enohos-o-tasos-mantelis-gia-xeplyma-mayroy-hrimatos. 
  40. ↑ «Ο 20ετής «εναγκαλισμός» Siemens - ΟΤΕ». Καθημερινή. 2008-07-13. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-05-23. https://web.archive.org/web/20110523185429/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_13/07/2008_277586. Ανακτήθηκε στις 2010-05-30. 
  41. ↑ «Προαστιακός και ΟΣΕ στην Εξεταστική για τη Siemens». ΕΡΤ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-05-22. https://web.archive.org/web/20100522111238/http://news.ert.gr/el/ellada/koinonia/36757-proastiakos-kai-ose-stin-eksetastiki-gia-ti-siemens. Ανακτήθηκε στις 2010-05-30. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σκάνδαλο_Siemens_στην_Ελλάδα&oldid=10204531"