Σύμβαση της Χαλέπας

Η Σύμβαση της Χαλέπας, (ή και Χάρτης της Χαλέπας) είναι μία ιστορική συμφωνία μεταξύ της Οθωμανικής κυβέρνησης και της Επαναστατικής Συνέλευσης των Κρητών που συνομολογήθηκε στις 15 Οκτωβρίου του 1878, στην ομώνυμη συνοικία των Χανίων της Κρήτης, απ΄ όπου έλαβε και την ονομασία της.

Η Σύμβαση αυτή υπήρξε προϊόν της διεθνούς Συνθήκης του Βερολίνου που συνομολογήθηκε τρεις μήνες πριν, στις 13 Ιουλίου του 1878 στο Βερολίνο μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας, Αυστρίας, Ρωσίας, Ιταλίας αφενός, και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αφετέρου, κατά την οποία η τελευταία υποχρεώνονταν να εισάγει «διοικητικές μεταρρυθμίσεις» σε όσες επαρχίες της Ευρωπαϊκής Τουρκίας υπήρχε ισχυρό χριστιανικό στοιχείο.

Αναλυτικά

Με βάση την παραπάνω συνθήκη και με την μεσολάβηση της Αγγλίας, προκειμένου να επέλθει ειρήνευση στη Κρήτη, ένεκα της κρίσης που είχε ξεσπάσει από το 1875 και συνεχίζονταν, κατέφθασαν στη νήσο κατ΄ εντολή του Σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β΄ ο στρατηγός Μουχτάρ Πασάς συνοδευόμενος από τον Σελίμ Εφέντη όπου σε συνεννόηση με τον διορισμένο τότε πρώτο Έλληνα Βαλή της Κρήτης Κωστάκη Αδοσίδη Πασά ήλθαν σε επαφή με τους εκπροσώπους της Επαναστατικής Συνέλευσης για την εξέταση της κατάστασης και τη συνομολόγηση σχετικής διμερούς συμφωνίας στο πνεύμα των επιβαλλομένων μεταρρυθμίσεων.

Έτσι στις 15 Οκτωβρίου του 1878 στην οικία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη^[1] δημοσιογράφου και πολιτικού (παππού του σύγχρονου πολιτικού) που βρίσκονταν στη συνοικία Χαλέπα των Χανίων συνομολογήθηκε η εν λόγω σύμβαση συνέχεια της οποίας εκδόθηκε τελικά νέο φιρμάνι με το οποίο εισαχθήκανε οι συμφωνημένες «μεταρρυθμίσεις» στον Οργανικό Νόμο του 1868. Τα σημαντικότερα, "επτά σημεία" αυτών των μεταρρυθμίσεων ήταν:

Ο Γενικός Διοικητής της Κρήτης (Βαλής) θα διορίζεται για μια πενταετία, και αν μεν είναι Χριστιανός θα έχει Μουσουλμάνο σύμβουλο και αντίστροφα.
Στις δημόσιες θέσεις θα προτιμώνται Κρητικοί (Κρήτες), ενώ επίσημη γλώσσα των Συνελεύσεων και των Δικαστηρίων θα είναι η ελληνική.
Ένα μέρος των εσόδων από την Κρήτη θα προορίζονται για κοινωφελή έργα στη νήσο ενώ θα παρέχονται πρόσθετες φορολογικές διευκολύνσεις στους Κρήτες.
Οι Χριστιανοί θα έχουν μεγαλύτερο αριθμό Επάρχων από τους Μουσουλμάνους.
Την αστυνόμευση της Κρήτης θα αναλάβει νέο σώμα, η Κρητική Χωροφυλακή, που θα συγκροτούν Κρήτες.
Επιτρέπονταν η ίδρυση ελληνικών φιλολογικών συλλόγων, η λειτουργία ελληνικών τυπογραφείων, η έκδοση ελληνικών εφημερίδων κ.ά.
Τέλος παρέχονταν γενική αμνηστία σε όσους συμμετείχαν στην εξέγερση του 1878, ενώ επιτρέπονταν στους Κρήτες η οπλοφορία κατόπιν σχετικής αδείας.

Τέλος σημειώνονταν ότι οι διατάξεις αυτών των μεταρρυθμίσεων υπερίσχυαν όπου συγκρούονταν με άλλες κείμενες διατάξεις (φιρμάνια), ή ακόμα και με άρθρα του συντάγματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Συμβαλλόμενοι

Τη σύμβαση αυτή προσυπόγραψαν εκ μέρους του Σουλτάνου οι παραπάνω αναφερόμενοι εκπρόσωποί του, εκ μέρους δε της Επαναστατικής Συνέλευσης η ενδεκαμελής Επαναστατική Επιτροπή που τη συγκροτούσαν οι: Αντώνιος Μιχελιδάκης, (πρόεδρος της επιτροπής), Γρηγ. Παπαδοπετράκης, Κ. Βολουδάκης, Κ. Μητσοτάκης, Ι. Σφακιανάκης, Χαρ. Ασκούτσης, Στυλ. Σταυρούδης, Αντ. Σήφακας, Κυρ. Χατζηδάκης, Α. Μενεγίδης και Ζ. Θειακάκης,.

Παρατηρήσεις

Η Σύμβαση της Χαλέπας είχε μεγάλη ιστορική σημασία αφού με την συνομολόγησή της η Κρήτη γινόταν πλέον αυτόνομη πολιτεία.
Η Σύμβαση αυτή αν και τερμάτιζε όλα τα επαναστατικά κινήματα που είχαν εκδηλωθεί από το 1868 και νεότερα και ειδικά της περιόδου 1875-1878, δεν τηρήθηκε απόλυτα με συνέπεια ν΄ ακολουθήσουν νεότερες εξεγέρσεις, ειδικότερα μετά το 1889 όπου και ανεστάλη, με συνέπεια να ξεσπάσει η Κρητική Επανάσταση (1895-1898) που είχε ως επακόλουθο αφενός τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και αφετέρου την οριστική επίλυση της αυτονομίας της Κρήτης και την ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας (1898).
Τελικά η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα έγινε πραγματικότητα πολύ αργότερα, στον Α' Βαλκανικό Πόλεμο με επίσημη τελετή της έπαρσης της ελληνικής σημαίας παρουσία του Βασιλέως Κωνσταντίνου του Α΄ και του πρωθυπουργού της Ελλάδας Ε. Βενιζέλου.

Παραπομπές

↑ Κτίσμα που αγόρασε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από κάποιον Τούρκο ονόματι Σοφτά αντί 900 ναπολεοντίων Δημήτρης Δημητράκος, Κώστας Μητσοτάκης. Πολιτική βιογραφία,τομ. Α, εκδ.Παπαζήση, Αθήνα, χ.χ., σελ.53

Πηγές

"Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα" τομ.60ος, σελ.342.
Σ. Λάσκαρης "Διπλωματική Ιστορία της Ευρώπης 1814-1914" - Αθήναι 1947
Χαρ. Νικολάου "Διεθνείς Συνθήκες" - Αθήνα 1996.
Ευάγγελος Κωφός, Κρήτη: Η σύμβαση της Χαλέπας, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΓ, (1977), σελ.357-358

[1] Κτίσμα που αγόρασε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από κάποιον Τούρκο ονόματι Σοφτά αντί 900 ναπολεοντίων Δημήτρης Δημητράκος, Κώστας Μητσοτάκης. Πολιτική βιογραφία,τομ. Α, εκδ.Παπαζήση, Αθήνα, χ.χ., σελ.53

[1]