Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ρόαλντ Χόφμαν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ρόαλντ Χόφμαν
Γέννηση18  Ιουλίου 1937[1][2][3]
Ζολοτσίβ[4][5]
ΥπηκοότηταΔεύτερη Πολωνική Δημοκρατία και Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΣπουδέςΛύκειο Στούιβεσαντ, Πανεπιστήμιο Κολούμπια και Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ
ΒραβεύσειςΒραβείο Νόμπελ Χημείας (1981), Υποτροφία Γκούγκενχαϊμ (1978), Harvard Centennial Medal, Χρυσό μετάλλιο Λομονόσοφ (2011), βραβείο αμιγούς χημείας της Αμερικανικής Εταιρείας Χημείας (1969), Βραβείο της Αμερικάνικης Χημικής Εταιρείας στην Ανόργανη Χημεία (1982), Εθνικό Μετάλλιο των Επιστημών (1983), βραβείο της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών στις Χημικές Επιστήμες (1986), Μετάλλιο Πρίστλυ (1990 και 1990), Kołos Medal (1998), Arthur C. Cope Award (1973), Βραβείο εκατονταετηρίδας της Βασιλικής Εταιρείας Χημείας (1974), honorary doctor of the University of Rennes I (1987), Fellow of the American Chemical Society, αλλοδαπό μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου (28  Ιουνίου 1984), James T. Grady-James H. Stack Award for Interpreting Chemistry (2009), Linus Pauling Award (1974), George C. Pimentel Award in Chemical Education (1996), American Institute of Chemists Gold Medal (2006), Marie Curie Medal (2019), William H. Nichols Medal (1981) και Βραβείο Ρέμσεν (1980)
Ιστοσελίδα
http://www.roaldhoffmann.com
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέαςχημεία
Ιδιότηταθεατρικός συγγραφέας, χημικός, ακαδημαϊκός, ποιητής, διδάσκων πανεπιστημίου και συγγραφέας
Διδακτορικός καθηγητήςWilliam Lipscomb και Martin Gouterman
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ρόαλντ Χόφμαν (Roald Hoffmann, γενν. ως Roald Safran στις 18 Ιουλίου 1937) είναι Πολωνοαμερικανός θεωρητικός χημικός που τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας το 1981 μαζί με τον Κενίτσι Φουκούι. Επίσης έχει γράψει ποίηση και θεατρικά έργα.

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα δύσκολα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ρ. Χόφμαν το 2015

Ο Ρ. Χόφμαν γεννήθηκε στο Złoczów της Πολωνίας, το σημερινό Ζόλοτσιβ της Ουκρανίας, και του δόθηκε το βαφτιστικό όνομα του Νορβηγού εξερευνητή Ρόαλντ Αμούνδσεν. Γονείς του ήταν δύο Πολωνοεβραίοι, ο πολιτικός μηχανικός Χιλέλ Σαφράν και η δασκάλα Κλάρα, το γένος Ρόζεν.[6] Το αρχικό επώνυμο του Ρόαλντ ήταν επομένως «Σαφράν». «Χόφμαν» ήταν το επώνυμο του θετού του πατέρα μεταπολεμικά.

Μετά την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία το 1939 και την κατάληψη του Złoczów, η οικογένεια του Ρόαλντ κλείστηκε σε στρατόπεδο εργασίας, όπου ο πατέρας του, όντας οικείος με τις τοπικές υποδομές, ήταν πολύτιμος κρατούμενος. Ωστόσο, καθώς η κατάσταση έγινε πιο επικίνδυνη, με κρατουμένους να μεταφέρονται σε στρατόπεδα εξόντωσης, η οικογένεια δωροδόκησε φρουρούς για να τους επιτρέψουν να διαφύγουν. Επίσης, κανόνισε με έναν Ουκρανό πρώην γείτονα, τον Μύκολα Ντίουκ, ώστε το παιδί, η μητέρα του, δύο θείοι και μία θεία να κρύβονται στη σοφίτα και μια αποθήκη του σχολείου, όπου και παρέμειναν επί 18 μήνες, από τον Ιανουάριο του 1943 μέχρι τον Ιούνιο του 1944, με τον Ρόαλντ να έχει ηλικία 5 έως 7 ετών.[7]

Ο πατέρας παρέμεινε στο στρατόπεδο εργασίας, αλλά μπορούσε πού και πού να τους επισκέπτεται, μέχρι που τον σκότωσαν οι Γερμανοί για συμμετοχή σε σχέδιο εξοπλισμού των κρατουμένων. Ενώ κρύβονταν, η μητέρα του έμαθε στον Ρόαλντ να διαβάζει και για να τον απασχολεί τον έβαζε να απομνημονεύει γεωγραφία από βιβλία που ήταν αποθηκευμένα στη σοφίτα. Αργότερα ο Ρόαλντ αναφέρθηκε στην εμπειρία με τα λόγια: «σαν να ήμουν τυλιγμένος μέσα σε ένα κουκούλι αγάπης».[8]

Τα περισσότερα μέλη της ευρύτερης οικογένειας χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα, αν και η μία γιαγιά του Ρόαλντ και λίγοι ακόμα επέζησαν.[9] Μετανάστευσαν στις ΗΠΑ με το μεταγωγικό πλοίο του πολεμικού ναυτικού «Ernie Pyle» το 1949.[10]

Σπουδές και σταδιοδρομία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ρ. Χόφμαν απεφοίτησε το 1955 από το γυμνάσιο Stuyvesant της Νέας Υόρκης[11], όπου κέρδισε μία υποτροφία Westinghouse. Πήρε πτυχίο από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια το 1958, μάστερ το 1960 από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και διδακτορικό επίσης από το Χάρβαρντ, εργαζόμενος υπό την επίβλεψη[12] του Μάρτιν Γκούτερμαν και του μετέπειτα βραβευμένου με Νόμπελ Χημείας Γουίλιαμ Λίπσκομ. Ο Χόφμαν μελέτησε τη θεωρία των μοριακών τροχιακών των πολυεδρικών μορίων.[11] Υπό την καθοδήγηση του Λίπσκομ, οι Λώρενς Λορ και Ρόαλντ Χόφμαν ανέπτυξαν τη Γενικευμένη Μέθοδο Hückel.[13] Αυτή η μέθοδος επεκτάθηκε αργότερα ακόμα περισσότερο από τον Χόφμαν.

Μετά το διδακτορικό του, το 1965, ο Ρ. Χόφμαν προσλήφθηκε από το Πανεπιστήμιο Κορνέλ και παρέμεινε εκεί για όλη του τη σταδιοδρομία,

Προσωπική ζωή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χόφμαν νυμφεύθηκε την Εύα Μπέργεσον (Eva Börjesson) το 1960 και απέκτησαν μαζί δύο τέκνα, τον Χιλέλ Γιαν και την Ίνγκριντ Χέλενα.[14] Επισκέφθηκε τη γενέτειρα πόλη του με τον ενήλικο πλέον γιο του το 2006 και βρήκε ότι η σοφίτα όπου κρυβόταν ήταν ακόμα άθικτη, ενώ η αποθήκη είχε ενσωματωθεί σε αίθουσα χημείας. Το 2009 ανεγέρθηκε ένα μνημείο των θυμάτων του Ολοκαυτώματος στην πόλη, μετά από πρωτοβουλία του Χόφμαν.[15]

Επιστημονική έρευνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι έρευνες του Χόφμαν επικεντρώθηκαν στην ηλεκτρονιακή δομή των σταθερών και ασταθών μορίων, καθώς και στη μελέτη των μεταβατικών καταστάσεων στις χημικές αντιδράσεις.[12][13] Διερεύνησε τη δομή και την αντιδραστικότητα τόσο οργανικών, όσο και ανόργανων μορίων, ενώ εξέτασε και προβλήματα της οργανομεταλλικής χημείας και της χημείας στερεάς καταστάσεως.[10] Ο Χοφμαν ανέπτυξε ημιεμπειρικά και μη εμπειρικά υπολογιστικά εργαλεία και μεθόδους, όπως την επέκταση της μεθόδου Hückel για τον προσδιορισμό των μοριακών τροχιακών.[14]

Από κοινού με τον Ρόμπερτ Μπερνς Γούντγουορντ ο Ρ. Χόφμαν ανέπτυξε κανόνες σχετικά με τους μηχανισμούς των αντιδράσεων (τους λεγόμενους «κανόνες Woodward-Hoffmann). Συνειδητοποίησαν ότι οι χημικοί μετασχηματισμοί μπορούσαν να προβλεφθούν προσεγγιστικά από λεπτές συμμετρίες και ασυμμετρίες στα τροχιακά των ηλεκτρονίων πολύπλοκων μορίων.[16] Οι κανόνες τους προβλέπουν σωστά τα διαφορετικά προϊόντα που προκύπτουν π.χ. όταν δύο ουσίες ενεργοποιούνται από τη θερμότητα και όταν ενεργοποιούνται από το φως.[17] Για την έρευνα αυτή ο Χόφμαν βραβεύθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας το 1981 μαζί με τον Ιάπωνα χημικό Κενίτσι Φουκούι[18], ο οποίος είχε διαλευκάνει παρόμοια θέματα εργαζόμενος ανεξάρτητα. (Ο Γούντγουορντ δεν πήρε το βραβείο, καθώς είχε αποβιώσει δύο χρόνια νωρίτερα και τα Νόμπελ δεν απονέμονται μετά θάνατο. Είχε εξάλλου ήδη τιμηθεί με Νόμπελ, το 1965.) Στη διάλεξή του για το Νόμπελ, ο Χόφμαν εισήγαγε την ισολοβική αναλογία για την πρόβλεψη των δεσμικών ιδιοτήτων των οργανομεταλλικών ενώσεων.[19]

Από τις μεταγενέστερες έρευνες του Χόφμαν ξεχωρίζει η εξέταση, από κοινού με τον Νηλ Άσκροφτ και τη Βανέσα Λάμπετ, των χημικών δεσμών στην ύλη κάτω από εξαιρετικά υψηλές πιέσεις.[10]

Εκλαΐκευση και λογοτεχνία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο κόσμος της χημείας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1988 ο Χόφμαν παρουσίασε σειρά από 26 ντοκιμαντέρ παραγωγής Annenberg/CPB, υπό τον γενικό τίτλο The World of Chemistry (= «Ο κόσμος της χημείας»), μαζί με τον καθηγητή της χημείας στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν Ντον Σογουόλτερ (Don Showalter). Ο Χόφμαν παρουσίαζε ιδέες και έννοιες, ενώ ο Σογουόλτερ εκτελούσε επιδείξεις και άλλες οπτικές αναπαραστάσεις για να βοηθήσει τους θεατές να κατανοήσουν το θέμα.

Ψυχαγωγική επιστήμη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από την άνοιξη του 2001 ο Χόφμαν παρουσιάζει τη σειρά μηνιαίων διαλέξεων Entertaining Science (= «Ψυχαγωγική επιστήμη») στο Cornelia Street Cafe της Νέας Υόρκης[20]. Το θέμα τους είναι ο σύνδεσμος μεταξύ των τεχνών και της επιστήμης.

Εκλαϊκευτικά βιβλία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χόφμαν έχει γράψει και βιβλία σχετικά με τις σχέσεις τέχνης και επιστήμης: το Roald Hoffmann on the Philosophy, Art, and Science of Chemistry και το Beyond the Finite: The Sublime in Art and Science.[21]

Ποίηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ρ. Χόφμαν έχει επίσης γράψει και ποίηση.[22] Οι κυριότερες ποιητικές συλλογές του είναι:

Θεατρικά έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μαζί με τον επίσης χημικό Καρλ Ντζέρασι, ο Χόφμαν συνέγραψε το θεατρικό έργο Oxygen, με θέμα την ανακάλυψη του οξυγόνου και την εμπειρία της ιδιότητας του επιστήμονα. Το έργο του Χόφμαν Should’ve (2006), με θέμα την ηθική στην επιστήμη και στην τέχνη, έχει παιχθεί σε επιστημονικές συναντήσεις. Επίσης έγραψε και ένα έργο βασισμένο στις εμπειρίες του από το Ολοκαύτωμα, υπό τον τίτλο We Have Something That Belongs to You (2009).[21]

Τιμητικές διακρίσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ρ. Χόφμαν με το Χρυσό Μετάλλιο του AIC

Εκτός από το Βραβείο Νόμπελ Χημείας, ο Ρόαλντ Χόφμαν έχει τιμηθεί με πολλά άλλα βραβεία[25] και περισσότερους από 25 επίτιμους τίτλους σπουδών.[26] Αναφέρονται, μεταξύ άλλων, οι εξής διακρίσεις:

Τον Αύγουστο του 2007 η ACS οργάνωσε ένα συμπόσιο κατά το τακτικό εθνικό της συνέδριο προκειμένου να τιμήσει τα εβδομηκοστά γενέθλια του Ρ. Χόφμαν.[42]


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Roald-Hoffmann. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. ↑ (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. hoffmann-roald.
  3. ↑ «Proleksis enciklopedija» (Κροατικά) 26775.
  4. ↑ «The Same and Not the Same» (πολλαπλές γλώσσες) 2IieBLs4L6MC.
  5. ↑ «Google Books» (πολλαπλές γλώσσες) Y--LO5YSU24C.
  6. ↑ «Roald Hoffmann». HowStuffWorks. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2013. 
  7. ↑ The rescue of Roald Hoffmann στον ιστότοπο του Γιαντ Βασσέμ
  8. ↑ The Long Ukrainian Winters Αρχειοθετήθηκε 2012-01-15 στο Wayback Machine. διάλεξη του Roald Hoffman στο World Science Festival.
  9. ↑ The Tense Middle by Roald Hoffmann, NPR. Ανακτήθηκε στις 29/9/2006.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Hoffmann, Roald (2012). «Passerelles». Chemical Heritage Magazine 30 (2): 37. https://www.chemheritage.org/distillations/magazine/passerelles. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2015. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Cardellini, Liberato (2007). «Looking for Connections: An Interview with Roald Hoffmann». Journal of Chemical Education 84 (10): 1631–1635. doi:10.1021/ed084p1631. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-04-07. https://web.archive.org/web/20150407142259/http://www.roaldhoffmann.com/sites/all/files/documents/24/cardellini.pdf. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Hoffmann, R.; Lipscomb, W.N. (1962). «Theory of Polyhedral Molecules. III. Population Analyses and Reactivities for the Carboranes». The Journal of Chemical Physics 36 (12): 3489. doi:10.1063/1.1732484. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Hoffmann, R.; Lipscomb, W.N. (1962). «Theory of Polyhedral Molecules. I. Physical Factorizations of the Secular Equation». The Journal of Chemical Physics 36 (8): 2179. doi:10.1063/1.1732849. 
  14. ↑ 14,0 14,1 «Roald Hoffmann - Biographical». Nobel Prize. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2015. 
  15. ↑ Holocaust monument dedicated in western Ukraine. Jewish Telegraphic Agency. 20/7/2009
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Browne, Malcolm W. (6 Ιουλίου 1993). «SCIENTIST AT WORK: Roald Hoffmann; Seeking Beauty In Atoms». New York Times. https://www.nytimes.com/1993/07/06/science/scientist-at-work-roald-hoffmann-seeking-beauty-in-atoms.html. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2015. 
  17. ↑ «Robert Burns Woodward». Chemical Heritage Foundation. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2015. 
  18. ↑ Buckingham, A.D.; Nakatsuji, H. (2001). «Kenichi Fukui. 4 October 1918 - 9 January 1998: Elected F.R.S. 1989». Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society 47: 223–237. doi:10.1098/rsbm.2001.0013. 
  19. ↑ Hoffmann, Roald. «Building bridges between inorganic and organic chemistry - Διάλεξη Nobel, 8 Δεκεμβρίου 1981» (PDF). Nobel Prize. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2015. 
  20. ↑ «A Brief History». The Cornelia Street Café. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2013. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Romanska, Magda (14 Ιουνίου 2014). «Between Art and Science: A Conversation with Roald Hoffmann». Cosmopolitan Review. http://cosmopolitanreview.com/roald-hoffman/. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2015. 
  22. ↑ Amato, Ivan (21/8/2007). «Roald Hoffmann: Chemist And Poet». Chemical & Engineering News. https://cenboston.wordpress.com/2007/08/21/roald-hoffman-chemist-and-poet/. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2015. 
  23. ↑ «25 years ago: Roald Hoffmann publishes his poetry». Chemistry World. Energy Science Technology. 28 Φεβρουαρίου 2013. http://www.rsc.org/chemistryworld/2013/02/25-years-ago-roald-hoffmann-publishes-poetry. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2015. 
  24. ↑ 24,0 24,1 King, Julia (11 Δεκεμβρίου 1989). «Nobelist Roald Hoffmann: Chemist, Poet, Above All A Teacher». The Scientist. http://www.the-scientist.com/?articles.view/articleNo/10792/title/Nobelist-Roald-Hoffmann--Chemist--Poet--Above-All-A-Teacher/. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2015. 
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 «Roald Hoffmann». NNDB Tracking the Entire World. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  26. ↑ Ziabari, Kourosh (12 Οκτωβρίου 2012). «I Heard On Radio That I Was Awarded The Nobel Prize : Prof. Roald Hoffmann». Counter Currents. 
  27. ↑ «ACS Award in Pure Chemistry». ACS Chemistry for Life. American Chemical Society. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  28. ↑ «Award Winners». International Academy of Quantum Molecular Sciences. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  29. ↑ «Professor Roald Hoffmann». American Academy of Arts & Sciences. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  30. ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/members/54497.html
  31. ↑ «Arthur C. Cope Award». ACS Chemistry for Life. American Chemical Society. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  32. ↑ «ACS Award in Inorganic Chemistry». ACS Chemistry for Life. American Chemical Society. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  33. ↑ «Print National Medal of Science Winners». Alfred P. Sloan Foundation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  34. ↑ «Roald Hoffmann (1937– )». National Medal of Science 50th Anniversary. National Science Foundation. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  35. ↑ «Foreign Members». The Royal Society. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  36. ↑ «Roald Hoffmann». Kungl. Vetenskapsakademien. Royal Swedish Academy of Sciences. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  37. ↑ Hoffmann, Roald (Σεπτέμβριος 1996). «Teach to Search: ACS 1996 Pimentel Award». Journal of Chemical Education 73 (9): A202. doi:10.1021/ed073pA202. http://pubs.acs.org/doi/pdf/10.1021/ed073pA202. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  38. ↑ Abrahams, Sidney. «Elizabeth Armstrong Wood (1912-2006)». Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2015. 
  39. ↑ Koch, Wolfram. «Theaterdonner auf dem Chemiker-Kongress». 
  40. ↑ «American Institute of Chemists Gold Medal». Chemical Heritage Foundation. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 
  41. ↑ «Chemist and writer Roald Hoffmann wins Grady-Stack Award for science journalism». ACS Chemistry for Life. American Chemical Society. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2009. 
  42. ↑ Kovac, Jeffrey· Weisberg, Michael (2012). Roald Hoffmann on the philosophy, art, and science of chemistry. Νέα Υόρκη: Oxford University Press. ISBN 9780199755905. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2015. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Roald Hoffmann στο Wikimedia Commons


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ρόαλντ_Χόφμαν&oldid=10455891"