Στάνλεϊ Κούμπρικ

Στάνλεϊ Κιούμπρικ
Αρχείο:KubrickForLook.jpg Στάνλεϊ Κούμπρικ, αυτοφωτογραφια για το περιοδικό Look, τέλη δεκαετίας '40
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Stanley Kubrick (Αγγλικά)
Γέννηση	26  Ιουλίου 1928 Μπρονξ
Θάνατος	7  Μαρτίου 1999 Childwickbury Manor
Αιτία θανάτου	έμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Childwickbury Manor
Εθνικότητα	Αμερικανοεβραίοι
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Ηνωμένο Βασίλειο
Σπουδές	Κολέγιο Σίτι της Νέας Υόρκης και William Howard Taft High School
Ιδιότητα	σκηνοθέτης κινηματογράφου, κινηματογραφιστής, φωτογράφος, παραγωγός ταινιών, σεναριογράφος, μοντέρ, εικονολήπτης, εκτελεστικός παραγωγός, σκηνογράφος, σκηνοθέτης και παραγωγός
Σύζυγος	Ρουθ Σομπότκα (1954–1957) και Κριστιάν Κιούμπρικ (1958–1999)
Τέκνα	Βίβιαν Κιούμπρικ
Είδος τέχνης	ταινία μυστηρίου, ταινία τρόμου, ταινία θρίλερ, Φιλμ νουάρ, psychological horror film, πολεμική κινηματογραφική ταινία, ταινία δράσης, ταινία περιπέτειας, psychological thriller film, δραματική κινηματογραφική ταινία, αστυνομική ταινία, κωμική κινηματογραφική ταινία, ταινία επιστημονικής φαντασίας, ιστορική κινηματογραφική ταινία και ντοκιμαντέρ
Βραβεύσεις	Βραβείο Μέλους Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου (2000), Όσκαρ Καλύτερων Οπτικών Εφέ (1968), Golden Lion for Lifetime Achievement (1997), Science Fiction and Fantasy Hall of Fame (2014), Διοικητής του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (26  Ιανουαρίου 1995), Βραβείο Εθνικού Συμβουλίου Κριτικής Καλύτερης Ταινίας, βραβείο BAFTA καλύτερου σκηνοθέτη, Βραβείο Χιούγκο Καλύτερης δραματικής παρουσίασης (1965, 1969 και 1972) και Sitges Grand Honorary Award (2008)
Ιστοσελίδα	Επίσημος ιστότοπος
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Ο Στάνλεϊ Κούμπρικ (Stanley Kubrick· Μπρονξ, Νέα Υόρκη, 26 Ιουλίου 1928 — Λονδίνο, 7 Μαρτίου 1999) ήταν αναγνωρισμένος Αμερικανός σκηνοθέτης και παραγωγός ταινιών.

Τα πρώτα χρόνια

Από μικρή ηλικία ο Κούμπρικ άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία και μόλις στα 17 του χρόνια βρήκε δουλειά ως βοηθός φωτογράφου. Μαζί με το φίλο του Αλεξάντερ Σίνγκερ, αποφάσισαν να ασχοληθούν με τον κινηματογράφο. Έτσι, το 1951 δημιούργησε την πρώτη του ταινία, ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο Day of the Fight, η οποία χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από τις οικονομίες των δύο φίλων. Ακολούθησαν τα Flying Padre (1951), The Seafarers (1952) και το Fear and Desire (1953), το οποίο γυρίστηκε στην Καλιφόρνια. Με τις δύο επόμενες ταινίες τεκμηρίωσης, Το Φιλί του Δολοφόνου (Killer's Kiss) και Το Χρήμα της Οργής (The Killing), έγινε γνωστό το όνομα του Κούμπρικ στο Χόλιγουντ. Το 1957 σκηνοθετεί τον Κερκ Ντάγκλας στην αντιπολεμική ταινία Σταυροί στο Μέτωπο (Paths of Glory), το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Χάμφρεϊ Κομπ. Από εκεί και έπειτα ο Κούμπρικ θα δημιουργεί ταινίες από βιβλία, τα οποία θα προσαρμόζει κάθε φορά στις δικές του ιδέες και με τη δική του κινηματογραφική οπτική γωνία.

Ο Πίτερ Σέλερς στο ρόλο του Dr. Strangelove, στην ταινία S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα

Η καλλιτεχνική εδραίωση

Το 1960 ο Κερκ Ντάγκλας, ως παραγωγός, κάλεσε τον Κούμπρικ να καθίσει στην καρέκλα του σκηνοθέτη για την επική ταινία Σπάρτακος (Spartacus), αφού είχε διώξει προηγουμένως τον Άντονυ Μαν. Στην ταινία συμμετείχαν επίσης μερικά από τα μεγαθήρια της υποκριτικής, όπως ο Λόρενς Ολίβιε, ο Τσαρλς Λότον, ο Πίτερ Ουστίνοφ, ο Χέρμπερτ Λομ και ο Τόνι Κέρτις. Επικές ήταν και οι διαμάχες του Κούμπρικ με τον διευθυντή φωτογραφίας Ράσελ Μέττι, διότι λέγεται ότι δεν τον εμπιστευόταν και δεν τον άφηνε να κάνει τη δουλειά του, δουλειά που αναλάμβανε ο ίδιος ο Κούμπρικ. Παραδόξως ο Μέττι βραβεύτηκε με το Όσκαρ Καλύτερης Φωτογραφίας για τη δουλειά του.

Στη συνέχεια ο Κούμπρικ σκόπευε να ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία της ταινίας Η Εκδίκηση Είναι Δική μου (One-Eyed Jacks, 1961), αλλά οι διαπραγματεύσεις δεν ευόδωσαν. Η ταινία σκηνοθετήθηκε τελικά από τον Μάρλον Μπράντο, ο οποίος και έπαιζε σε αυτήν. Απογοητευμένος από τους μεγαλοπαραγωγούς του Χόλιγουντ, πήρε την απόφαση να φύγει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και μετακόμισε στο Λονδίνο. Η πρώτη ταινία που γύρισε εκεί ήταν η Λολίτα (Lolita, 1962), βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ο οποίος επιμελήθηκε και το σενάριο της ταινίας. Στην ταινία συμμετείχε ο Πίτερ Σέλερς. Ο Κούμπρικ έδειξε ενδιαφέρον για την ηθοποιία του Σέλερς, και τον κάλεσε να συμμετάσχει σε μια κωμικοτραγική ταινία με θέμα τον πυρηνικό όλεθρο. Αν και αρχικά, η ταινία ήταν να γυριστεί ως δράμα, ο Κούμπρικ είδε ότι οι ιδέες του λειτουργούσαν καλύτερα μέσα από μια κωμική πλευρά. Το αποτέλεσμα ήταν το S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb, 1964) και η τεράστια εμπορική επιτυχία έδωσαν στον Κούμπρικ την οικονομική και καλλιτεχνική ανεξαρτησία για να ασχοληθεί με οτιδήποτε ήθελε.

Τα αριστουργήματα

Έτσι συνεργάστηκε με τον Άρθουρ Κλαρκ στη συγγραφή ενός σεναρίου επιστημονικής φαντασίας. Το αποτέλεσμα ήταν η ταινία 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος (2001: A Space Odyssey), η οποία θεωρείται από πολλούς η καλύτερη του είδους. Το 1971 οι ανυποψίαστοι θεατές σοκαρίστηκαν με τη φαινομενικά αναίτια βία στο Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (A Clockwork Orange). Ένα χρόνο μετά την επίσημη κυκλοφορία της αποφασίστηκε η απαγόρευση της προβολής της στην Αγγλία. Ο Κούμπρικ, απογοητευμένος από αυτή την προσπάθεια λογοκρισίας, απαγόρεψε ο ίδιος την προβολή της ταινίας του στην Αγγλία μέχρι το θάνατό του, δηλαδή σχεδόν για 27 χρόνια. Η ενασχόληση του Κούμπρικ με διαφορετικά κινηματογραφικά είδη συνεχίζεται και έτσι το 1975 υπογράφει το Μπάρρυ Λύντον (Barry Lyndon), μια επική ιστορία που λαμβάνει χώρα κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους.

Στη συνέχεια διασκευάζει το ομώνυμο μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ στην ταινία τρόμου Η Λάμψη (The Shining, 1980). Η πολύ καλή ερμηνεία του Τζακ Νίκολσον συνέβαλε στην εμπορική επιτυχία της ταινίας. Αντιθέτως η διασκευή αυτή δεν ενθουσίασε τον συγγραφέα της, ο οποίος το 1997 την διασκεύασε ξανά ως παραγωγός, με τη μορφή τηλεταινίας διάρκειας 4 ωρών. Με καθυστέρηση επτά ετών, το 1987 ο Κούμπρικ παρουσιάζει τη νέα του δουλειά, το Full Metal Jacket, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Γκουστάβ Χάσφορντ και με θέμα τον Πόλεμο του Βιετνάμ. Η τελευταία του ταινία ήταν τα Μάτια Ερμητικά Κλειστά (Eyes Wide Shut), στην οποία πρωταγωνιστούσε το ζεύγος Τομ Κρουζ και Νικόλ Κίντμαν. Τα γυρίσματα διήρκεσαν σχεδόν δύο χρόνια, κάτω από υπερβολική ασφάλεια και μυστικότητα.

Ο Κούμπρικ πάντως παρέμεινε ιδεολογικά και πολιτικά ανένταχτος, καυτηριάζοντας μέσα από τα έργα του τον Συντηρητισμό (Μπάρι Λίντον), τον Ναζισμό (Σταυροί στο μέτωπο), τον Φασισμό (Κουρδιστό πορτοκάλι), τον Σοσιαλισμό (SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα) και τον Καπιταλισμό (Η λάμψη). Οι πολιτικές του πεποιθήσεις έχουν παραμείνει μυστήριο.

Το τέλος

Λίγο προτού βγει η ταινία στις αίθουσες, ο Στάνλεϊ Κούμπρικ πέθανε στον ύπνο του από καρδιακή ανακοπή, στις 7 Μαρτίου 1999. Είχε τρία παιδιά από τον τρίτο του γάμο με την Κριστιάν Κούμπρικ, με την οποία ήταν νυμφευμένος από το 1958.

Φιλμογραφία

Οι ταινίες τις οποίες σκηνοθέτησε ο Κούμπρικ είναι οι παρακάτω. Ο αγγλικός τίτλος αναγράφεται σε παρενθέσεις, αν υπάρχει ο ελληνικός: ·  ·

• Flying Padre (1951)
• Day of the Fight (1951)
• Fear and Desire (1953)
• The Seafarers (1953)
• Το Φιλί του Δολοφόνου (Killer's Kiss, 1955)
• Το Χρήμα της Οργής (The Killing, 1956)
• Σταυροί στο Μέτωπο (Paths of Glory, 1957)
• Σπάρτακος (Spartacus, 1960)
• Λολίτα (Lolita, 1962)
• S.O.S Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb, 1964)
• 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος (2001: A Space Odyssey, 1968)
• Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (A Clockwork Orange, 1971)
• Μπάρι Λίντον (Barry Lyndon, 1975)
• Η Λάμψη (The Shining, 1980)
• Full Metal Jacket (1987)
• Μάτια Ερμητικά Κλειστά (Eyes Wide Shut, 1999)

Σχετική βιβλιογραφία

• Abrams, Jerold (4 Μαΐου 2007). The Philosophy of Stanley Kubrick. University Press of Kentucky. ISBN 0-8131-7256-X. 
• Baxter, John (1997). Stanley Kubrick: A Biography. HarperCollins. ISBN 978-0-00-638445-8. 
• Bingham, Dennis (2010). Whose Lives Are They Anyway?: Whose Lives Are They Anyway? The Biopic as Contemporary Film Genre. Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-4930-9. 
• Bogstad, Janice M.· Kaveny, Philip E. (2011). Picturing Tolkien: Essays on Peter Jackson's The Lord of the Rings Film Trilogy. McFarland. ISBN 978-0-7864-8473-7. 
• Carr, Jay (2002). The A List: The National Society of Film Critics' 100 Essential Films. Da Capo Press. ISBN 0-306-81096-4. 
• Ciment, Michel (1980). Kubrick: The Definitive Edition. Faber and Faber, Inc. 
• Cocks, Geoffrey (2004). The Wolf at the Door: Stanley Kubrick, History, & the Holocaust. Peter Lang. ISBN 978-0-8204-7115-0. 
• Debolt, Abbe A.· Baugess, James S. (2011). Encyclopedia of the Sixties: A Decade of Culture and Counterculture [2 volumes]: A Decade of Culture and Counterculture. ABC-CLIO. ISBN 978-1-4408-0102-0. 
• Duchesneau, Louise· Marx, Wolfgang (2011). György Ligeti: Of Foreign Lands and Strange Sounds. Boydell & Brewer Ltd. ISBN 978-1-84383-550-9. 
• Duncan, Paul (2003). Stanley Kubrick: The Complete Films. Taschen GmbH. ISBN 978-3-8365-2775-0. 
• Estrin, Mark W. (2002). Orson Welles: Interviews. Univ. Press of Mississippi. ISBN 978-1-57806-209-6. 
• Gilmour, David (2 Φεβρουαρίου 2008). Film Club: A True Story of a Father and a Son. Dundurn. ISBN 978-0-88762-349-3. 
• Herr, Michael (2001). Kubrick. Pan Macmillan. ISBN 978-0-330-48113-7. 
• Howard, James (1999). Stanley Kubrick Companion. Batsford. ISBN 978-0-7134-8487-8. 
• Kagan, Norman (2000). Cinema of Stanley Kubrick: Third Edition. Bloomsbury Academic. ISBN 978-0-8264-1243-0. 
• Kercher, Stephen E. (2010). Revel with a Cause: Liberal Satire in Postwar America. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-43165-9. 
• King, Geoff· Molloy, Claire· Tzioumakis, Yannis (2013). American Independent Cinema: Indie, Indiewood and Beyond. Routledge. ISBN 978-0-415-68428-6. 
• Kolker, Robert (7 Ιουλίου 2011). A Cinema of Loneliness. Oxford University Press, USA. ISBN 978-0-19-973888-5. 
• Kubrick, Christiane (2002). Stanley Kubrick: A Life in Pictures. Little, Brown. ISBN 978-0-8212-2815-9. 
• LoBrutto, Vincent (1999). Stanley Kubrick: A Biography. Da Capo Press. ISBN 978-0-306-80906-4. 
• McBride, Joseph (2012). Steven Spielberg: A Biography (Third Edition). Faber & Faber. ISBN 978-0-571-28055-1. 
• Newsweek (1972). Newsweek. Newsweek, Incorporated. 
• Raphael, Frederic (1999). Eyes Wide Open: A Memoir of Stanley Kubrick and Eyes Wide Shut. Orion. ISBN 978-0-7528-1868-9. 
• Rhodes, Gary Don (2008). Stanley Kubrick: Essays on His Films and Legacy. McFarland & Company. ISBN 978-0-7864-3297-4. 
• Robb, Brian J.· Simpson, Paul (2013). Middle-earth Envisioned: The Hobbit and The Lord of the Rings: On Screen, On Stage, and Beyond. Race Point Publishing. ISBN 978-1-937994-27-3. 
• Rosenfeld, Albert (1968). LIFE. Time Inc. σελ. 34. ISSN 0024-3019. 
• Santas, Constantine (2011). The Epic Films of David Lean. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-8210-2. 
• Schneider, Steven Jay (1 Οκτωβρίου 2012). 1001 Movies You Must See Before You Die 2012. Octopus Publishing Group. ISBN 978-1-84403-733-9. 
• Smith, Warren (2010). Celebrities in Hell. ChelCbooks. ISBN 978-1-56980-214-4. 
• Thuss, Holger (2002). Students on the Right Way: European Democrat Students, 1961–2001. H. Thuss. ISBN 978-3-8311-4129-6. 
• Wakeman, John (1987). World Film Directors: 1890–1945. H. W. Wilson Co. 
• Walker, Alexander (1972). Stanley Kubrick directs. Harcourt Brace Jovanovich. ISBN 978-0-15-684892-3. 
• Walker, Alexander (1981). Peter Sellers, the authorized biography. Macmillan. ISBN 978-0-02-622960-9. 
• Webster, Patrick (2010). Love and Death in Kubrick: A Critical Study of the Films from Lolita through Eyes Wide Shut. McFarland. ISBN 978-0-7864-6191-2. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Κούμπρικ Στάνλεϊ Κούμπρικ στο Curlie
• The Authorized Stanley Kubrick Web Site από την Warner Bros.
• The Master Filmmaker
• Kubrick 2001: The Space Odyssey Explained