Πλοίαρχος

Κοινοί στρατιωτικοί βαθμοί στα ελληνικά
ΣΤΡΑΤΟΣ ΞΗΡΑΣ	ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ	ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ
AΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ
ΑΝΩΤΑΤΟΙ
Στρατηγός	Ναύαρχος	Πτέραρχος
Αντιστράτηγος	Αντιναύαρχος	Αντιπτέραρχος
Υποστράτηγος	Υποναύαρχος	Υποπτέραρχος
Ταξίαρχος Σ.Ξ.	Αρχιπλοίαρχος	Ταξίαρχος Π.Α.
ΑΝΩΤΕΡΟΙ
Συνταγματάρχης	Πλοίαρχος	Σμήναρχος
Αντισυνταγματάρχης	Αντιπλοίαρχος	Αντισμήναρχος
Ταγματάρχης	Πλωτάρχης	Επισμηναγός
ΚΑΤΩΤΕΡΟΙ
Λοχαγός	Υποπλοίαρχος	Σμηναγός
Υπολοχαγός	Ανθυποπλοίαρχος	Υποσμηναγός
Ανθυπολοχαγός	Σημαιοφόρος	Ανθυποσμηναγός
ΔΟΚΙΜΟΙ ΕΦΕΔΡΟΙ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ
Δόκιμος Έφεδρος Αξιωματικός Σ.Ξ.	Σημαιοφόρος Επίκουρος Αξιωματικός	Δόκιμος Έφεδρος Αξιωματικός Π.Α.
ΑΝΘΥΠΑΣΠΙΣΤΕΣ
Ανθυπασπιστής Σ.Ξ.	Ανθυπασπιστής Π.Ν.	Ανθυπασπιστής Π.Α.
ΥΠΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ
Αρχιλοχίας	Αρχικελευστής	Αρχισμηνίας
Επιλοχίας	Επικελευστής	Επισμηνίας
Λοχίας	Κελευστής	Σμηνίας
Δεκανέας	Δίοπος	Υποσμηνίας
ΟΠΛΙΤΕΣ
Υποδεκανέας	Υποδίοπος	Ανθυποσμηνίας
Στρατιώτης	Ναύτης	Σμηνίτης

Πλοίαρχος (Πχος) είναι ο επικεφαλής του πληρώματος πλοίου. Είναι ο κυβερνήτης και ο διοικητής του πλοίου, επί κεφαλής της ιεραρχίας του πληρώματος με εξουσία σε κάθε πρόσωπο που επιβαίνει στο πλοίο και υπογράφει τις σχετικές συμβάσεις ναυτολόγησης του πληρώματος. Είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια και την ευταξία στο πλοίο. Προσλαμβάνεται με σύμβαση εργασίας που εγγράφεται στο νηολόγιο του πλοίου. Ο πλοίαρχος οφείλει να κυβερνά αυτοπροσώπως το πλοίο στις επικίνδυνες περιοχές, να τηρεί τα ναυτιλιακά έγγραφα (π.χ. έγγραφα εθνικότητας, ναυτολόγιο και ημερολόγια). Οι Πλοίαρχοι υπηρετούν στο Πολεμικό, στο Εμπορικό Ναυτικό αλλά και στο Λιμενικό Σώμα - Ωστόσο,ο βαθμός αυτός διαφοροποιείται στο πολεμικό ναυτικό από τον αντίστοιχο του εμπορικού ναυτικού.

Στους αγγλόφωνους στρατούς ο αντίστοιχος βαθμός καλείται Captain.

Ετυμολογία

Πλοίον+άρχω = είμαι αρχηγός, ηγεμονεύω του πλοίου.

Συναφείς όροι

• Καπετάνιος : Στο εμπορικό ναυτικό ο πρώτος / δεύτερος / τρίτος καπετάνιος.
• Κυβερνήτης : Είναι ρόλος (υπηρεσία) του πολεμικού ναυτικού. Αντίστοιχη του καπετάνιου.
• Συγκυβερνήτης : Ο αντικαταστάτης πλοίαρχος.
• Καραβοκύρης : Σήμαινε πλοίαρχος γιατί παλαιοτέρα η ιδιότητα του πλοιοκτήτη και του πλοιάρχου συνέπιπταν: Όποιος είχε πλοίο το κυβερνούσε κιόλας. Το καραβοκύρης δε σήμαινε τον κύριο του πλοίου με την έννοια "τον έχοντα την νομικώς εννοούμενη κυριότητα". Σημαίνει τον έχοντα την φυσική εξουσία επί του πλοίου και κυρίως επί του πληρώματος. Με αυτή τη λογική και ο ναύκληρος ήταν συνώνυμος του καραβοκύρη.
• Σκίπερ : Ο κυβερνήτης ιστιοπλοϊκών σκαφών.

• 
  Η επωμίδα του Πλοίαρχου στο ελληνικό/κυπριακό πολεμικό ναυτικο
• 
  Το διακριτικό καρπού του Πλοίαρχου στο ελληνικό/κυπριακό πολεμικό ναυτικό
• 
  Το διακριτικό καρπού του Πλοίαρχου στο λιμενικό σώμα - ακτοφυλακή
• 
  Το διακριτικό καρπού του Πλοίαρχου Α' στο εμπορικό ναυτικό

Κανόνας

Ο πλοίαρχος εγκαταλείπει τελευταίος το πλοίο καθώς έχει και το γενικό πρόσταγμα.

Με την είσοδο γυναικών στις σχολές τού εμπορικού αλλά και τού πολεμικού ναυτικού παύει να ισχύει ο άγραφος νόμος ότι σε περίπτωση ναυαγίου "οι γυναίκες και τα παιδιά εγκαταλείπουν πρώτοι το βυθιζόμενο πλοίο".

Προσωπικό του πλοίου

Τα σημαντικότερα ιεραρχικά μέλη του προσωπικού του πλοίου (πέραν του πλοιάρχου) είναι τα ακόλουθα:

• Υποπλοίαρχος (Πλοίαρχος Β'): είναι ο άμεσος συνεργάτης του πλοιάρχου για κάθε θέμα σχετικά με το πλοίο, τους επιβαίνοντες και το φορτίο. Προΐσταται των υπηρεσιών του προσωπικού του καταστρώματος, της τροφοδοσίας, των ενδιαιτήσεων και του μαγειρείου.
• Ύπαρχος: ασκεί τα καθήκοντα του υποπλοίαρχου στα επιβατηγά-οχηματαγωγά πλοία. Ιεραρχικά τοποθετείται μεταξύ πλοιάρχου και υποπλοιάρχου.Θεωρητικά ο Ύπαρχος είναι Πλοίαρχος Β' με περισσότερη εμπειρία από αυτή του Υποπλοιάρχου ή σε άλλες περιπτώσεις είναι ο Πλοίαρχος Α' με τη λιγότερη εμπειρία.
• Ανθυποπλοίαρχος (Πλοίαρχος Γ'): είναι ο άμεσος βοηθός του υποπλοίαρχου για κάθε θέμα που αφορά στην υπηρεσία του σκάφους, τη ναυσιπλοΐα και στο φορτίο.
• Δόκιμος Πλοίαρχος: ασκείται υπό την επίβλεψη του υποπλοίαρχου και του ανθυποπλοιάρχου σε κάθε θέμα σχετικά με την υπηρεσία του σκάφους και τη ναυσιπλοΐα.
• Α΄Μηχανικός: είναι ο αξιωματικός που προΐσταται της υπηρεσίας μηχανής και του προσωπικού της, τελεί υπό τις διαταγές και τον έλεγχο του πλοιάρχου, ευθύνεται για τη συντήρηση και καλή λειτουργία των κινητήριων μηχανών, των βοηθητικών μηχανημάτων, των λεβήτων και των άλλων εγκαταστάσεων του μηχανοστασίου και λεβητοστασίου, κάθε μηχανής και ηλεκτρικής εγκατάστασης του πλοίου εκτός από τα ραδιοτηλεγραφικά μηχανήματα.
• Πλήρωμα: τα μέλη του πληρώματος προσλαμβάνονται με σύμβαση ναυτολόγησης. Στην έννοια του πληρώματος περιλαμβάνονται όλα τα πρόσωπα που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στα πλοία, ανεξάρτητα από τη φύση της εργασίας τους (π.χ. ναύτες, ιατροί, μουσικοί κ.α.)

Ο Θεσμός της Ελληνίδας Πλοιάρχου

Το 1988 ξεκίνησε η εγγραφή γυναικών στις Σχολές Εμπορικού Ναυτικού.

«Το επάγγελμά του ναυτικού είναι σκληρό για όλους, πολλώ δε µάλλον για τις γυναίκες. Σαν να υπάρχει µια διαρκής καχυποψία ότι η γυναίκα δεν θα τα καταφέρει να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις της δουλειάς. Γι' αυτό και πρόκειται για το κατ’ εξοχήν επάγγελμα υποεκπροσώπησης των γυναικών διεθνώς». Γιάννης Χαλάς, Γενικός Γραµµατέας της Πανελλήνιας Ναυτικής Οµοσπονδίας.