Α. Σ. Νηλ

Αλεξάντερ Σάδερλαντ Νηλ
Ο Νηλ στα γενέθλιά του
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	17 Οκτωβρίου 1883 (1883-10-17) Φορφάρ, Σκωτία
Θάνατος	23 Σεπτεμβρίου 1973 (89 ετών) Άλντεμποθργκ, Σάφολκ, Αγγλία
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένο Βασίλειο
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά
Εκπαίδευση	Μεταπτυχιακός Τίτλος Σπουδών στις Θεωρητικές Επιστήμες, Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, 1912
Σπουδές	Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	Παιδαγωγός, συγγραφέας
Εργοδότης	Σχολή του Σάμερχιλ
Γνωστός για	ιδρυτής του Σάμερχιλ, υπερασπιστής της προσωπικής ελευθερίας των παιδιών, προοδευτική εκπαίδευση
Αξιοσημείωτο έργο	Summerhill The Last Man Alive
Επηρεάστηκε από	Χόμερ Λέιν, Μαρία Μοντεσόρι, Σίγκμουντ Φρόυντ, Βίλχελμ Ράιχ, Μπέρτραντ Ράσελ
Οικογένεια
Σύζυγος	Ena May Neill
Τέκνα	Ζωή Νηλ Ρέντχεντ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	διευθυντής σχολείου
Σχετικά πολυμέσα

Ο Αλεξάντερ Σάδερλαντ Νηλ (17 Οκτωβρίου 1883 – 23 Σεπτεμβρίου 1973) ήταν Σκωτσέζος προοδευτικός παιδαγωγός, συγγραφέας, και ιδρυτής του σχολείου Σάμερχιλ, το οποίο παραμένει σε λειτουργία μέχρι και τις μέρες μας, συνεχίζοντας σταθερά την εκπαιδευτική του φιλοσοφία. Είναι περισσότερο γνωστός ως υπερασπιστής της προσωπικής ελευθερίας των παιδιών.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Νηλ γεννήθηκε στην μικρή πόλη Φόρφαρ στα Σκωτσέζικα Λόουλαντς και είχε δώδεκα αδέλφια. Και οι δύο του γονείς ήταν δάσκαλοι. Αφού εργάστηκε όντας παιδί ως βοηθός δασκάλου του πατέρα του, εισήχθη για σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, όπου το 1912 απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στις Θεωρητικές Επιστήμες (Master of Arts). Το 1914 έγινε διευθυντής του σχολείου Γκρέτνα Γκριν στην Σκωτία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η αυξανόμενη δυσαρέσκειά του μπορεί να εντοπιστεί στις προσωπικές του σημειώσεις που δημοσιεύτηκαν αργότερα. Σε αυτές, περιέγραφε τον εαυτό του ως «τόσο Νιτσεϊκό ώστε να αισθάνεται υποχρεωμένος να διαμαρτύρεται ενάντια στο να διδάσκονται τα παιδιά να είναι ταπεινά και υποτακτικά.» και έγραφε ότι «προσπαθούσε να σχηματίσει μυαλά που θα αμφισβητούσαν, θα κατέστρεφαν και θα ξανάχτιζαν».

Ο Νηλ εργάσθηκε με τον Χόμερ Λέιν, παιδαγωγό από τις Η.Π.Α, που τότε ζούσε στην Αγγλία και ήταν ιδρυτής του σχολείου του Ντόρσετ, και αργότερα στο σχολείο Κινγκ Άλφρεντ στο Χάμπστεντ, ένα σχολείο που είχε ιδρυθεί το 1898 από μια ομάδα που αποτελούνταν κυρίως από γονείς και είχε ως ηγέτη τον Τζον Ράσελ από το 1901 έως το 1920.

Η Μαρία Μοντεσόρι αποτέλεσε επίσης σημαντική επιρροή για τον Νηλ, όπως και ο Σίγκμουντ Φρόυντ και ο Βίλχελμ Ράιχ.

Το 1921 ο Νηλ έφυγε από την Αγγλία και κατευθύνθηκε προς την ηπειρωτική Ευρώπη. Στο Χέλεραου κοντά στην Δρέσδη επισκέφθηκε την Λίλιαν Νόιστέτερ, την οποία είχε γνωρίσει στον σχολείο Κινγκ Άλφρεντ και την οποία αργότερα νυμφεύθηκε. Στο Χέλεραου ο Νηλ, η Λίλιαν Νόιστέτερ και η Κριστίν Μπερ, που είχε σπουδάσει με τον Εμίλ Ζακ-Νταλκρόζ, ιδρύσανε το Διεθνές Σχολείο. Ο Ζακ-Νταλκρόζ είχε ιδρύσει ένα σχολείο στο Χέλεραου το 1910, το οποίο έκλεισε το 1914 με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Το Διεθνές Σχολείο στο Χέλεραου έδωσε στον Νηλ την πρώτη του ευκαιρία να ηγηθεί ενός σχολείου βασισμένου στις δικές του αρχές.

Το σχολείο Σάμερχιλ προέκυψε από το Διεθνές Σχολείο στο Χέλεραου. Αργότερα μετακινήθηκε στο Ζόνταγκμπεργκ της Αυστρίας, και το 1923 στο Λάιμ Ρέτζις στην Αγγλία, όπου απέκτησε και το όνομα Σάμερχιλ. Το 1927 μετακινήθηκε στην τωρινή του τοποθεσία, στο Λέιστον του Σάφολκ στην Αγγλία. Έπειτα από τον θάνατο του Νηλ το 1973, το σχολείο διαχειριζόταν η γυναίκα του Ένα μέχρι το 1985, οπότε ανέλαβε η κόρη του Ζωή Νηλ Ρέντχεντ.

Εκπαιδευτική φιλοσοφία

Ο Νηλ πίστευε ότι η ευτυχία του παιδιού πρέπει να είναι η κυρίαρχη παράμετρος στις αποφάσεις σχετικά με την ανατροφή του, και ότι αυτή η ευτυχία πηγάζει από το αίσθημα της προσωπικής ελευθερίας. Πίστευε ότι η στέρηση αυτού του αισθήματος στην παιδική ηλικία, και η συνεπαγόμενη δυστυχία που βίωνε το καταπιεσμένο παιδί, είναι υπεύθυνη για πολλές από τις ψυχολογικές διαταραχές στον μετέπειτα ενήλικα. Οι ιδέες του Νηλ, που αποσκοπούσαν στο να βοηθήσουν τα παιδιά να επιτύχουν την αυτοδιάθεσή τους και ενθάρρυναν την κριτική σκέψη έναντι της τυφλής υπακοής, αντιμετωπίστηκαν ως οπισθοδρομικές, ριζοσπαστικές, ή στην καλύτερη περίπτωση, αμφιλεγόμενες.

Πολλές από τις ιδέες του Νηλ είναι ευρέως αποδεκτές σήμερα, αν και υπάρχουν ακόμη πολλοί «παραδοσιακοί» διανοητές μέσα στο εκπαιδευτικό κατεστημένο που θεωρούν τις ιδέες του Νηλ ως απειλητικές προς την υπάρχουσα κοινωνική τάξη, και ως εκ τούτου αμφιλεγόμενες.

Το 1921 ο Νηλ ίδρυσε το σχολείο Σάμερχιλ για να παρουσιάσει τις εκπαιδευτικές του θεωρίες στην πράξη. Αυτές περιλάμβαναν την πεποίθηση ότι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν δεν είναι υποχρεωμένα να παρακολουθούν μαθήματα. Επίσης το σχολείο τελεί υπό δημοκρατική διαχείριση, με τακτικές συνελεύσεις στις οποίες, εκτός των άλλων, καθορίζονται οι κανονισμοί του σχολείου. Οι μαθητές σε αυτές έχουν ισότιμα δικαιώματα ψήφου με το προσωπικό του σχολείου.

Η εμπειρία του Σάμερχιλ επέδειξε ότι, ελεύθεροι από τον καταναγκασμό του παραδοσιακού σχολείου, οι μαθητές τείνουν να ανταποκρίνονται αναπτύσσοντας την προσωπική πρωτοβουλία, έναντι της μαλθακότητας. Ο Νηλ αισθανόταν ότι η εξωτερικά επιβαλλόμενη πειθαρχία εμποδίζει την ανάπτυξη της εσωτερικής αυτοπειθαρχίας. Ως εκ τούτου θεωρούσε ότι τα παιδιά που φοιτούσαν στο Σάμερχιλ είχαν περισσότερες προοπτικές να εξελιχθούν με καλύτερα ανεπτυγμένες ικανότητες κριτικής σκέψης και μεγαλύτερη αυτοπειθαρχία απ' ότι τα παιδιά που εκπαιδεύονταν σε σχολεία βασισμένα στον καταναγκασμό.

Αυτές οι παρατηρούμενες τάσεις ήταν μάλλον ακόμη πιο αξιοσημείωτες λαμβάνοντας υπ' όψιν ότι τα παιδιά που δεχόταν το Σάμερχιλ προέρχονταν συχνά από προβληματικό οικογενειακό υπόβαθρο, όπου η ενδογονική διαμάχη ή η αμέλεια είχαν ως αποτέλεσμα παιδιά σε μια ιδιαιτέρως δυστυχή πνευματική κατάσταση. Η θεραπευτική αξία του περιβάλλοντος του Σάμερχιλ επιδείχθηκε με την βελτίωση πάρα πολλών παιδιών τα οποία είχαν απορριφθεί από τα συμβατικά σχολεία, αλλά ανθίσανε στο Σάμερχιλ.

Ισχυρά επηρεασμένος από τη δουλειά των σύγχρονών του Σίγκμουντ Φρόυντ και Βίλχελμ Ράιχ, ο Νηλ αντιτασσόταν στην σεξουαλική καταπίεση και στην επιβολή των αυστηρών Βικτωριανών αξιών της παιδικής του ηλικίας. Δήλωνε καθαρά ότι το να έχεις θέση αντιδραστική προς το σεξ σήμαινε να είσαι αντιδραστικός προς τη ζωή (με τα δικά του λόγια: «to be anti-sex is to be anti-life»). Όπως είναι φυσικά αναμενόμενο, αυτές οι απόψεις τον έκαναν ιδιαίτερα αντιδημοφιλή σε πολλές προσωπικότητες του κατεστημένου της εποχής.

Η ζωή του στο Σάμερχιλ

Ως διευθυντής του Σάμερχιλ ο Νηλ δίδασκε Άλγεβρα, Γεωμετρία και Μεταλλουργία. Συχνά έλεγε ότι θαύμαζε αυτούς που είναι ικανοί τεχνίτες περισσότερο από αυτούς που οι ικανότητές τους ήταν καθαρά πνευματικές. Ο Νηλ πίστευε ότι καθώς η παρακολούθηση ήταν προαιρετική, τα μαθήματα μπορούσαν να είναι πιο εντατικά. Οι μαθητές μάθαιναν πιο γρήγορα και σε μεγαλύτερο βάθος, γιατί μάθαιναν από προσωπική επιλογή και όχι ως αποτέλεσμα καταναγκασμού.

Επίσης ο Νηλ εκτελούσε «ιδιωτικά μαθήματα» με τους μαθητές, τα οποία περιλάμβαναν συζητήσεις πάνω σε προσωπικά ζητήματα και αποτελούσαν ένα είδος ψυχοθεραπείας. Αργότερα εγκατέλειψε αυτή την πρακτική, διαπιστώνοντας ότι παιδιά με αποκλίνουσες συμπεριφορές που δεν παρακολουθούσαν «ιδιωτικά μαθήματα» θεραπεύονταν παρόλα αυτά. Εξ' αυτού συμπέρανε ότι η θεραπευτική αιτία ήταν η ελευθερία και όχι η ψυχοθεραπεία.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας του ως δάσκαλος συνέγραψε δεκάδες βιβλίων, περιλαμβανομένης της σειράς Dominie (σκωτσέζικη λέξη για τον δάσκαλο), ξεκινώντας με το A Dominie's Log (1916. Μεταφρ. τίτλου "Ημερολόγιο ενός δασκάλου". Δεν έχει μεταφρασθεί στα Ελληνικά). Το βιβλίο του που άσκησε τη μεγαλύτερη επιρροή ήταν το Θεωρία και πράξη της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης, Σάμμερχιλ: Το επαναστατικό παράδειγμα ενός ελεύθερου σχολείου, που προκάλεσε καταιγίδα στους εκπαιδευτικούς κύκλους των Η.Π.Α. Η τελευταία του δουλειά ήταν η αυτοβιογραφία του, Νηλ! Νηλ! Όρεντζπήλ (1973). Έγραψε επίσης χιουμοριστικά βιβλία για παιδιά, όπως το The Last Man Alive (1939. Μετάφρ. τίτλου «Ο τελευταίος άνθρωπος εν ζωή». Δεν έχει μεταφρασθεί στα Ελληνικά).

Ο Α.Σ. Νηλ έκανε δύο γάμους. Η πρώτη του γυναίκα, η Λίλιαν Ρίτσαρντσον, ήταν Αυστραλέζα, αδερφή της μυθιστοριογράφου Χένρι Χάντελ Ρίτσαρντσον. Η δεύτερη του γυναίκα, η Ένα Γουντ Νηλ, διηύθυνε το Σάμερχιλ μαζί του για πολλές δεκαετίες, έως ότου η κόρη τους, Ζωή Νηλ Ρέντχεντ, ανέλαβε τη διεύθυνση του σχολείου.

Η ψυχαναλυτική αφετηρία της παιδαγωγικής πράξης του Νηλ

Στη δεκαετία του 1920 ο Νηλ ανακαλύπτει την ψυχανάλυση και αρχίζει να ασχολείται με αυτήν, ανακαλύπτει επίσης και τον Φρόυντ και καταλαβαίνει κυρίως τους λόγους που οι άνθρωποι ηθικολογούν. Στη πραγματικότητα η ψυχανάλυση τον γοητεύει γιατί έρχεται να βοηθήσει τη προσωπική του αναζήτηση.

Στη συνέχεια θα γνωρίσει τον Βίλχελμ Ράιχ στη Νορβηγία το 1937. Γοητευμένος από τη νέα του θεωρία θα γίνει ασθενής του και θα μάθει τη θεραπευτική του μέθοδο. Ο Νηλ στο βιβλίο του, Σάμερχιλ, το ελεύθερο σχολείο τονίζει ότι η συναναστροφή του με τον Ράιχ δεν είχε καμία άμεση επίδραση στη δουλειά του στο σχολείο. Στα βιβλία του, όμως, στα οποία μιλά για τη ψυχανάλυση αναφέρεται στον Ράιχ σε πολύ μεγάλο βαθμό. Με αυτό τον τρόπο ίσως θέλει να τονίσει τη μεγάλη επίδραση που άσκησε πάνω του και τη βοήθεια που του πρόσφερε.

Με βάση την ψυχανάλυση για τους άλλους, τώρα, αναφέρει ότι είναι χρήσιμο για ένα δάσκαλο να κάνει ψυχανάλυση. Είναι απαραίτητο όμως να κάνει ψυχανάλυση όταν θα ασχοληθεί με παιδιά που έχουν κάποια ιδιαιτερότητα. Βέβαια τονίζει πως όλοι οι δάσκαλοι θα έπρεπε να μελετούν ψυχολογία ανεξάρτητα με τα παιδιά που θα ασχοληθούν. Επίσης, επισημαίνει πως δεν μπορεί κανένας να κάνει μόνος του αυτοανάλυση και κανένας που δεν είναι ειδικός δεν μπορεί να κάνει ψυχανάλυση, διότι μπορεί να δημιουργηθούν πολλά προβλήματα στον ασθενή.

Όσο αφορά τη ψυχοθεραπεία στα παιδιά, ο Νηλ χρησιμοποίησε αυτή τη μέθοδο σε πολλά παιδιά, όμως κάποια στιγμή άρχισε να αμφιβάλει. Διότι ένα παιδί δεν πηγαίνει αυτοβούλως για ψυχανάλυση επειδή έχει καταλάβει πως έχει κάποιο πρόβλημα στη συμπεριφορά του ή στο τρόπο που αντιδράει. Τις περισσότερες φορές, ο λόγος που ένα παιδί πηγαίνει για ψυχανάλυση και παρουσιάζει θετικά αποτελέσματα είναι επειδή βρίσκει κάποιον (τον αναλυτή του), ο οποίος του δείχνει αγάπη, για να του ανοίξει το ψυχικό του κόσμο, και με αυτό τον τρόπο δέχονται από τον αναλυτή τους την αγάπη που δεν είχαν πάρει από τη μητέρα ή το πατέρα τους. Έτσι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα αποτελέσματα είναι αρκετά θετικά.

Μετά από αυτά που είδε από τα παιδιά, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ελευθερία και η αγάπη είναι αυτά που θεραπεύουν ένα παιδί με προβλήματα. (Χωρίς βέβαια να κατανοεί για ποιο λόγο η ελευθερία μπορεί να έχει τόσο θετικά αποτελέσματα). Έτσι σύντομα εγκατέλειψε την πρακτική των ψυχοθεραπευτικών συνεδριών με παιδιά στο Σάμερχιλ, καθώς διαπίστωσε ότι ήταν το ίδιο το περιβάλλον του σχολείου που δρούσε θεραπευτικά επάνω τους και όχι οι συνεδρίες καθαυτές. Επίσης, επισημαίνει στα έργα του πως η πιο σίγουρη θεραπεία και η πιο αποτελεσματική είναι να είναι κανείς με το μέρος του παιδιού.

Η αντιαυταρχική ιδεολογία του Νηλ και η επίδρασή της στην παιδαγωγική του πρακτική

Ο Νηλ δημιουργώντας το πλαίσιο της θεωρίας του για τη διαπαιδαγώγηση, μεταβάλλει τον κύριο στόχο της εκπαίδευσης από τη μετάδοση γνώσεων, στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων ανθρώπων και προσωπικοτήτων, που θα είναι σε θέση να ζουν ευτυχισμένοι. Η θεωρία αυτή έχει ως βάση τα δικαιώματα του παιδιού και την αντίδραση στη σκληρή και πολύ απαιτητική κοινωνία μέσα στην οποία έζησε τα παιδικά του χρόνια. Επίσης, είναι μια ριζοσπαστική αλλαγή στο τρόπο της σχολικής ζωής και εκπαίδευσης, η οποία αντιτίθεται στις μεθόδους εκείνης της εποχής, αλλά και του σήμερα.

Η θεωρία αυτή έχει, ακόμα, ριζοσπαστικό χαρακτήρα, επειδή εμπεριέχει την αμφισβήτηση και συντελεί στην απόρριψη μιας θεμελιώδους έννοιας, η οποία σχετίζεται άμεσα με την εκπαιδευτική διαδικασία, εκείνη της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του παιδιού. Ο Νηλ πίσω από κάθε προσπάθεια διαμόρφωσης του χαρακτήρα του παιδιού αισθάνεται μια πράξη βίας, η οποία δεν επιτρέπει τη φυσιολογική και υγιή ανάπτυξη του και θέτει το παιδί σε σύγκρουση τόσο με τον εαυτό του όσο και με το περιβάλλον του. Τα αποτελέσματα αυτής της πρακτικής σύμφωνα με το Νηλ αφορούν όλο το φάσμα των κοινωνικών σχέσεων και έχουν ως συνέπεια από τη μία την αδυναμία των ανθρώπων να απολαμβάνουν τη ζωή και την ευτυχία και από την άλλη την υιοθέτηση παραβατικών συμπεριφορών που χαρακτηρίζονται από μίσος, επιθετικότητα και υποταγή. Ο Νηλ διαμορφώνει λοιπόν την παιδαγωγική του θεωρία ξεκινώντας από την κριτική στο τρόπο διαμόρφωσης των κοινωνικών σχέσεων και στη στάση ζωής των ανθρώπων.

Ουσιαστικά, με τις ιδέες και τις προτάσεις του προσπαθεί να απαντήσει όχι στο πώς μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά ειδικευμένους εργαζόμενους ως ενήλικες αλλά πώς μπορούμε να κάνουμε τον κόσμο και τις κοινωνίες καλύτερες. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξη του «Προτιμώ ένα σχολείο που βγάζει ευτυχισμένους οδοκαθαριστές, παρά νευρωτικούς σοφούς».

Η θεωρία του για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών δομείται πάνω σε δύο βασικούς άξονες. Ο ένας είναι η ελευθερία από κάθε καταναγκασμό κατά τη διαδικασία της ανάπτυξής τους και ο άλλος η ικανοποίηση των αναγκών που υπάρχουν σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής τους και την αποφυγή οποιασδήποτε καταστολής αυτών των αναγκών. Έθεσε ως βασικό στόχο της εκπαιδευτικής διαδικασίας την εξασφάλιση στο παιδί ενός περιβάλλοντος που θα του δίνει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί με βάση τη φύση του, να ανακαλύψει τα ενδιαφέροντα και τα ταλέντα του, να ικανοποιήσει την περιέργεια του απαλλαγμένο από κάθε εξωτερικό καταναγκασμό και ψυχολογική επιρροή. Τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος δηλαδή που δε θα δημιουργεί φόβο ή ενοχή στο παιδί, αλλά αντίθετα θα του προσφέρει αγάπη, κατανόηση και αναγνώριση.

Στο Σάμερχιλ ο Νηλ κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής του δράσης εφάρμοσε τις παιδαγωγικές του αντιλήψεις σε πολλές γενιές παιδιών. Το περιβάλλον ελευθερίας που δημιούργησε εκεί για τους μαθητές του παρουσιάζεται από δύο βασικά στοιχεία στη λειτουργία του: στο Σάμερχιλ κανένα παιδί δεν είναι υποχρεωμένο να παρακολουθεί τα μαθήματα, και η σχολική κοινότητα διοικείται με βάση τις αρχές της αυτοδιοίκησης και της δημοκρατίας. Η αυτοδιοίκηση της σχολικής κοινότητας αποτελεί ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της πρακτικής εφαρμογής της θεωρίας του.

Στο σχολείο του όλες οι αποφάσεις για τα ζητήματα της κοινότητας αλλά και για τους κανονισμούς της λειτουργίας της, λαμβάνονται δημοκρατικά από τη σχολική συνέλευση, στην οποία συμμετέχουν όλοι οι μαθητές από το μικρότερο στο μεγαλύτερο, καθώς και οι δάσκαλοι. Στη συνέλευση αυτή όλοι έχουν το ίδιο δικαίωμα τοποθέτησης και συμμετοχής , ενώ η ψήφος και η άποψη όλων μετράει το ίδιο. Επίσης, η συνέλευση είναι αυτή που καθορίζει τις ποινές για όσους παραβαίνουν τους κανόνες. Ο Νηλ υποστηρίζει ότι δε μπορούμε να μιλάμε πραγματικά για ελευθερία αν τα παιδιά δεν μπορούν να ρυθμίζουν μόνα τους τη κοινωνική τους ζωή.

Παρόλο που όλοι θα περίμεναν τα παιδιά μέσα στο σχολείο αυτό να έχουν αναπτύξει ένα κλίμα όπου η πλειοψηφία θα έκανε ότι ήθελε και θα φερόταν με μη σωστούς τρόπους, συμβαίνει κάτι πραγματικά εντυπωσιακό. Οι μαθητές αναπτύσσουν ένα ιδιαίτερο αίσθημα δικαιοσύνης, το οποίο είναι απαλλαγμένο από μίσος, φόβο και δεν κυριαρχείται από τάσεις αντεκδίκησης. Επομένως, η αυτοδιοίκηση αποτελεί για τα παιδιά πολιτική αγωγή και πράξη, η οποία τα ωθεί τόσο στην ανάληψη της ευθύνης της ζωής τους όσο και στην ανάπτυξη μιας ουσιαστικής κοινωνικής συνείδησης.

Βασικό στοιχείο της εκπαίδευσης του Νηλ είναι η ελευθερία του παιδιού να ασχολείται με οτιδήποτε εκείνο επιθυμεί χωρίς καμία παρότρυνση ή εξαναγκασμό. Πιστεύει πως ένα παιδί δεν μπορεί να μάθει κάτι χωρίς να το θέλει. Πάντως η εμπειρία του, του έχει δείξει πως όταν το παιδί έχει την ελευθερία να ασχολείται με ότι του κεντρίζει το ενδιαφέρον και να αδιαφορεί για ό,τι δεν του αρέσει, αποκτά την ικανότητα να μαθαίνει ανά πάσα στιγμή ό,τι εκείνο θέλει. Έτσι για εκείνο το ζήτημα της ελευθερίας παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Το σημείο κλειδί που φανερώνει την αντίληψή του για την ελευθερία είναι ότι στα λόγια του δε συναντά κανείς οποιαδήποτε αξιακή κρίση. Για το Νηλ αποτελεί εξίσου παρέμβαση στη προσωπικότητα του παιδιού και στέρηση της ελευθερίας του, το να κάνει κάποιος πλύση εγκεφάλου στο παιδί λέγοντάς του για τις αξίες και για τα «καλύτερα» ή τα «χειρότερα» επαγγέλματα, όσο και να του τα επιβάλει με αυταρχικό τρόπο.

Επιρροές στην σκέψη του Νηλ

Ο σημαντικότερος μέντορας του Νηλ πάνω στην εκπαίδευση ήταν ο Χόμερ Λέιν, ο οποίος είχε τη βάση του στην Αγγλία αλλά ήταν γεννημένος στις Η.Π.Α. Ο Νηλ ήταν επίσης θαυμαστής και στενός φίλος του καινοτόμου ψυχαναλυτή Βίλχελμ Ράιχ και μαθητής της Φροϋδικής ψυχανάλυσης, αν και στην αυτοβιογραφία του έγραφε ότι «Πολλά που πίστευα ότι είχα μάθει από την ψυχανάλυση εξαφανίστηκαν στην πάροδο του χρόνου».

Ένας άλλος σημαντικός συμβάλλων στο πεδίο της Ελευθεριακής Εκπαίδευσης ήταν ο Μπέρτραντ Ράσελ, του οποίου το σχολείο Μπέϊκον Χιλ (Αγγλία, ένα από τα αρκετά σχολεία που φέρουν το ίδιο όνομα) που είχε ιδρύσει προσωπικά, συχνά συγκρίνεται με το Σάμερχιλ. Ο Ράσελ αλληλογραφούσε τακτικά με τον Νηλ και του παρείχε την υποστήριξή του.

Κριτικές στον Νηλ

Πολλοί μέσα στο εκπαιδευτικό κατεστημένο ένιωθαν να απειλούνται από την δουλειά του Νηλ, και η κριτική απέναντί του ήταν κατά συνέπεια σκληρή. Πολλοί δημοσίευσαν επιθέσεις κατηγορώντας τον Νηλ για σειρά αδυναμιών, συμπεριλαμβανομένης της αφέλειας και του ουτοπικού ιδεαλισμού, έως και της ευθείας ηθικής αδιαφορίας. Παρομοίως ασκήθηκε κριτική στον Νηλ ότι εισήγαγε έννοιες Φροϋδικής κατάπνιξης στο εκπαιδευτικό πλαίσιο.

Η παιδαγωγική κληρονομιά του Νηλ

Οι έννοιες της ελευθερίας και της εκπαίδευσης κατά τον Νηλ, αντιμετωπιζόμενες ως αμφιλεγόμενες στην εποχή τους, επηρέασαν πολλούς προοδευτικούς παιδαγωγούς που ακολούθησαν έπειτα από αυτόν.

Σύγχρονοι υποστηρικτές, όπως ο Τζον Τέιλορ Γκάτο, ο Τζον Κάλντγουελ Χολτ και πολλοί άλλοι, μέλη των κινημάτων της Αποσχολειοποίησης, της Δημοκρατικής Εκπαίδευσης και της Ενδοεστιακής Εκπαίδευσης, έχουν εκσυγχρονίσει και έχουν προχωρήσει περαιτέρω τις ιδέες του Νηλ, προβάλλοντας ενεργητική και ριζοσπαστική κριτική του βασισμένου στον καταναγκασμό εκπαιδευτικού συστήματος, που παραμένει ακόμα κυρίαρχο στις περισσότερες χώρες. Πλέον λειτουργούν παγκοσμίως πολλά σχολεία βασισμένα στις ιδέες της δημοκρατικής εκπαίδευσης (βλέπε Λίστα δημοκρατικών σχολείων στην αγγλική Wikipedia) από τα οποία πολλά είναι μέλη του Διεθνούς Δικτύου Δημοκρατικής Εκπαίδευσης και πολλά παίρνουν μέρος στο ετήσιο Διεθνές Συνέδριο Δημοκρατικής Εκπαίδευσης, που συνήλθε για πρώτη φορά στο Ισραήλ το 1993.

Το σχολείο Σάμερχιλ του Νηλ, έγινε δεκτό το 2007 από τον τον Αγγλικό Οργανισμό Επιθεώρησης και Πιστοποίησης Σχολικών Ιδρυμάτων (OFSTED) ως ίδρυμα που παρέχει καλής ποιότητας ακαδημαϊκή εκπαίδευση για παιδιά. Το Σάμερχιλ έχει επίσης αναγνωρισθεί από τα Ηνωμένα Έθνη για την εξαιρετικά καλή μεταχείριση των μαθητών του: «Η σύνοδος των Δικαιωμάτων του Παιδιού κάνει ιδιαίτερη αναφορά στα δικαιώματα των παιδιών να συμμετέχουν στις αποφάσεις που αφορούν τα ίδια και το Σάμερχιλ, καθώς η ίδια η άποψη της εκπαιδευτικής διαδικασίας που πρεσβεύει, ενσωματώνει αυτό το δικαίωμα με έναν τρόπο που ξεπερνάει τις προσδοκίες.» - Πάουλο Ντέηβιντ, Γραμματέας, Ο.Η.Ε, Επιτροπή των Δικαιωμάτων του Παιδιού

Έργα του στο πρωτότυπο

• A Dominie’s Log (1916)
• A Dominie Dismissed (1916)
• Booming of Bunkie (1919)
• Carroty Broon (1920)
• A Dominie in Doubt (1920)
• A Dominie Abroad (1922)
• A Dominie’s Five (1924)
• The Problem Child (1926)
• The Problem Parent (1932)
• Is Scotland Educated? (1936)
• That Dreadful School (1937)
• The Last Man Alive (1938)
• The Problem Teacher (1939)
• Hearts Not Heads in the School (1945)
• The Problem Family (1949)
• The Free Child (1953)
• Summerhill: A Radical Approach to Child Rearing (Preface by Erich Fromm) (1960)
• Freedom, Not License! (1966)
• Talking of Summerhill (1967)
• Children's Rights: Toward the Liberation of the Child (with Leila Berg, Paul Adams, Nan Berger, Michael Duane, and Robert Ollendorff) (1971)
• Neill, Neill, Orange Peel! (1972)

Έργα του μεταφρασμένα στα Ελληνικά

• Σάμερχιλ: Το ελεύθερο σχολείο . Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη, 1989 ISBN 9789600301908
• Το πράσινο σύννεφο . Αθήνα: Εκδόσεις Μπουρκουμάνη, 1976 ISBN 9789607458049
• Ελευθερία όχι αναρχία! . Αθήνα: Εκδόσεις Μπουρκουμάνη, 1988 ISBN 9789990060348
• Αυτοβιογραφία: Νηλ! Νηλ! Όρεντζπήλ! . Αθήνα: Εκδόσεις Μπουρκουμάνη, 1977
• Θεωρία και πράξη της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης . Αθήνα: Εκδόσεις Μπουρκουμάνη, 1972 ISBN 9789980027153

Δημοσιευμένη αλληλογραφία στο πρωτότυπο

• Record of a friendship: the correspondence between Wilhelm Reich and A. S. Neill, 1936-1957 (1982)
• All the Best, Neill: Letters from Summerhill (1984)

Δημοσιευμένη αλληλογραφία μεταφρασμένη στα Ελληνικά

• Η καταγραφή μιας φιλίας. Αθήνα: Εκδόσεις Αποσπερίτης, 1983 ISBN 9780002820004

Προτομή του Α.Σ. Νηλ

Ο Α.Σ. Νηλ κάθισε αυτοπροσώπως να απεικονιστεί σε πορτραίτο από πηλό από τον γλύπτη Άλαν Θόρνχιλ. Ο αντίστοιχος, σχετικός με το πορτραίτο του Νηλ, φάκελος βρίσκεται στο αρχείο του Ινστιτούτου Χένρυ Μουρ στο Λίντς και η τερακότα παραμένει στην συλλογή του καλλιτέχνη. Χάλκινες εκδοχές υπάρχουν στις δημόσιες συλλογές του Κολεγίου Οργονομίας στην Νέα Υόρκη και της Εθνικής Γκαλερί Πορτραίτων της Σκωτίας στο Εδιμβούργο (αναφορά συλλογής PG2204).

Σχετική βιβλιογραφία

• Γκαγκλιάνο, Τζουζέπε: La pedagogia del dissenso tra ottocento e novecento, Editrice Uniservice, 2010 ISBN 978-88-6178-622-6
• Νηλ, Αλεξάντερ Σ.: Summerhill School - A New View of Childhood. Νέα Υόρκη: St. Martin's Griffin, 1996 ISBN 0-312-14137-8
• Κρόαλ, Τζόναθαν: Neill of Summerhill - The Permanent Rebel. Λονδίνο: Routledge & Kegan Paul, 1983 ISBN 0-7100-9300-4
• Κρόαλ, Τζόναθαν (συντάκτης): All the Best, Neill. Letters from Summerhill. Λονδίνο: André Deutsch, 1983 ISBN 0-233-97594-2 (Συλλογή αλληλογραφίας του Νηλ προς πρόσωπα που συμπαθούσε Χ. Τζ. Γουέλς, Μπέρτραντ Ράσελ, Χένρυ Μίλλερ, Βίλχελμ Ράιχ, Πολ Γκούντμαν, Χόμερ Λέιν, και άλλοι)
• Γουάλμσλεϋ, Τζον: Neill & Summerhill: A pictorial study. Βαλτιμόρη: Penguin, 1969 ISBN 0-14-080134-0
• Σιμς, Χίλντα: Inspecting the island. Ίπσγουιτς (Η.Β.): Seven Ply Yarns, 2000 ISBN 0-9538797-0-4 (Μια νουβέλα μιας πρώην μαθήτριας του Σάμερχιλ)
• Βάουγκαν, Μαρκ (συντάκτης) με συνεισφορές του Α.Σ. Νηλ, Ζωή Νηλ Ρέντχεντ, Τιμ Μπρίγκχάους και Ίαν Στρόνακ: Summerhill and A. S. Neill. Μάιντενχεντ: Open University Press, McGraw-Hill Education, 2004 ISBN 0-335-21913-6
• The New Summerhill - A. S. Neill, συντάκτες Άλμπερτ Λαμπ & Ζωή Νηλ Ρέντχεντ. Λονδίνο: Penguin Books, 1992 ISBN 0-14-016783-8
• Σάμερχιλ υπέρ και κατά , Εκδόσεις : Μπουκουμάνη , Αθήνα 1975 Μετάφραση : Ευάγγελος Γραμμένος , Επιμέλεια : Hart Harold
• Jean Houssaye : Οι δεκαπέντε παιδαγωγοί , Εκδόσεις : Μεταίχμιο , Αθήνα 2000
• A.S.Neil : Σάμερχιλ το ελεύθερο σχολείο , Εκδόσεις : Καστανιώτη , Αθήνα 1989
• Εμμανουήλ Μπελαδάκης , Ηλίας Μαρύδας : Το δικαίωμα του παιδιού , το σχολικό κλίμα και η αντιαυταρχική αγωγή του A.S.Neil , Εκδόσεις : Σμυρνιωτάκη , Αθήνα 2008
• A.S.Neil : Ελευθερία όχι αναρχία! Εκδόσεις : Μπουκουμάνης , Αθήνα 1975
• Παναγιώτης Δ.Ξωχέλλης : Εισαγωγή στην Παιδαγωγική , Εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη α.ε , Θεσσαλονίκη 2010
• A.S.Neil : Θεωρία και πράξη της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης , Εκδόσεις : Μπουκουμάνης , Αθήνα 1972

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Σχολείο Σάμερχιλ (Αγγλικά)
• Ιστοσελίδα για το Σάμερχιλ και τον Α.Σ. Νηλ (Γερμανικά)
• Ο Α.Σ. Νηλ στο Project Gutenberg (Αγγλικά)
• ALEXANDER SUTHERLAND NEILL (1883–1973) (PDF), του Ζαν-Φρανσουά Σαφάνζ, αρχική έκδοση στο vol. XXIV, no. 1/2, 1994 της UNESCO Prospects:the quarterly review of comparative education (Αγγλικά)