Χάρτα του Ατλαντικού

Με την ονομασία Χάρτης του Ατλαντικού φέρεται η γνωστή πλέον συμφωνία που έλαβε χώρα τον Αύγουστο του 1941, στη διάρκεια του Β' Π.Π., μεταξύ του πρωθυπουργού της Αγγλίας Ουίνστον Τσώρτσιλ και του προέδρου των ΗΠΑ Φραγκλίνου Ρούζβελτ σε μυστική συνάντηση που είχαν σε κάποια ακτή του Ατλαντικού, εξ ου και η ονομασία.
Βασικοί στόχοι της συμφωνίας αυτής ήταν αφενός μεν η διαβεβαίωση, σφυρηλάτηση, της αγγλοαμερικανικής συμμαχίας στη διεξαγωγή του πολέμου και αφετέρου η μετά τον πόλεμο εξασφάλιση καλύτερων κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών για όλους τους λαούς της γης, πρεσβεύοντας μια παγκόσμια συνεργασία ελεύθερων και κυρίαρχων εθνών. Η συμφωνία αυτή υπήρξε καθοριστική στις εξελίξεις που ακολούθησαν ακόμα και στη δημιουργία του ΟΗΕ όπως και σε άλλες διεθνείς συνθήκες που συνομολογήθηκαν π.χ. η Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT).

Ιστορικό

Σε εφαρμογή του κοινού αγγλοαμερικανικού σχεδίου συνάντησης Τσώρτσιλ - Ρούζβελτ, που έφερε την κωδική ονομασία "Ριβιέρα", ο πρόεδρος Ρούζβελτ, δηλώνοντας στον τύπο ότι μεταβαίνει σε αλιευτικό δεκαήμερο αναψυχής, επιβαίνοντας στο αμερικανικό βαρύ καταδρομικό "Αυγούστα" κατέπλευσε στις 8 Αυγούστου του 1941 στον όρμο της Πλακεντίας (ΝΑ. Κόλπος της Νέας Γης) όπου την επομένη (9 Αυγούστου) κατέπλευσε το αγγλικό νεότευκτο θωρηκτό "Πρίγκηπας της Ουαλίας" με επιβαίνοντα τον πρωθυπουργό Τσώρτσιλ, κομίζοντας επιστολή του Βασιλέως της Αγγλίας. Η μυστική αυτή "εν όρμω" συνάντηση, που ήταν και η πρώτη μεταξύ των δύο ανδρών, από της ανάληψης των καθηκόντων τους, πραγματοποιήθηκε κατά το διήμερο 9 και 10 Αυγούστου εναλλάξ και στα δύο πλοία, τηρουμένων όλων των προβλεπομένων τιμών και τελετών της ναυτικής εθιμοτυπίας (χαιρετιστήριοι κανονιοβολισμοί, παρατάξεις, επιθεωρήσεις κλπ).

Σημειώνεται ότι κατά την εποχή εκείνη οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής δεν είχαν ακόμα εισέλθει στον πόλεμο, δεν ήταν δηλαδή εμπόλεμος χώρα, σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο που διεξήγαγε σκληρό αγώνα, με τις ελεύθερες δυνάμεις, όπως της Ελλάδας, της ελεύθερης Γαλλίας κ,ά, δεχόμενο το ίδιο τους σφοδρότερους βομβαρδισμούς της γερμανικής αεροπορίας. Παρά ταύτα η απόφαση των ΗΠΑ να βοηθήσουν με όλα τους τα μέσα το Ηνωμένο Βασίλειο προς τη νίκη είχε ήδη σαφώς εκδηλωθεί, Συνεπώς η παραπάνω ιστορική συνάντηση απέβλεπε εκ των πραγμάτων στη συνεννόηση και τον καθορισμό των επιδιώξεων αμφοτέρων των πλευρών στη συνέχεια της διεξαγωγής του αγώνα καθώς και για την μεταπολεμική εποχή.

Τελικά η παραπάνω συνάντηση έγινε γνωστή τέσσερις ημέρες αργότερα στις 14 Αυγούστου του 1941 όταν και εκδόθηκε κοινό επίσημο ανακοινωθέν με την συμφωνία των δύο ανδρών που περιελάμβανε "οκτώ σημεία". Η συμφωνία αυτή, ουσιαστικά κοινή δήλωση, των Ρούζβελτ - Τσόρτσιλ, χαρακτηρίστηκε από την λονδρέζικη εφημερίδα "Νταίηλυ Χέραλντ" ως "Χάρτης του Ατλαντικού". Τον χαρακτηρισμό αυτό υιοθέτησε σε λόγο του και ο Τσώρτσιλ με συνέπεια να περάσει με αυτό το όνομα στην ιστορία, καθώς και ως Διάσκεψη του Ατλαντικού. Το αξιοπερίεργο είναι ότι δεν βρέθηκε ποτέ το πρωτότυπο της συμφωνίας με τις υπογραφές των δύο ανδρών.

Τα οκτώ σημεία του Χάρτη

Σύμφωνα πάντα με το επίσημο ανακοινωθέν τα οκτώ κύρια σημεία του Χάρτη ήταν (συνοπτικά):

1. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Βορείου Αμερικής και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν επιδιώκουν εδαφικές ή άλλης μορφής επεκτάσεις.
2. Δεν επιθυμούν εδαφικές αναπροσαρμογές χωρίς την ελεύθερη εκδήλωση θέλησης των ενδιαφερομένων λαών.
3. Σέβονται το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λαών.
4. Θα επιδιώξουν την ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου με μείωση των εμπορικών φραγμών.
5. Επιθυμούν την αποκατάσταση συνεργασίας στο οικονομικό πεδίο μεταξύ όλων των εθνών με παράλληλη πρόοδο συνθηκών εργασίας και της κοινωνικής πρόνοιας.
6. Μετά τη συντριβή του Άξονα οι συμμετέχοντες υπόσχονται να εργαστούν για ένα κόσμο απαλλαγμένο από την ανέχεια και τον φόβο?
7. Οι συμμετέχοντες θα εργαστούν για την ελευθερία των θαλασσών.
8. Οι συμμετέχοντες θα εργαστούν για την παγκόσμια ειρήνη, την εγκατάλειψη της χρήσης βίας και τον μεταπολεμικό κοινό αφοπλισμό.

Δείτε επίσης

• Δεκατέσσερα σημεία
• ΟΗΕ

Πηγές

• Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τομ.3ος, σελ.868

Εξωτερικές συνδέσεις

• BBC News
• Η Διάσκεψη του Ατλαντικού από το πρόγραμμα Avalon
• Επιστολή από τον Πρέσβη Patrick J. Hurley την Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ ΤΕΧΕΡΑΝΗ, 14 Απριλίου, 1945. Περιγράφοντας συνάντηση με τον Τσώρτσιλ, όπου Τσώρτσιλ κατηγορηματικά αναφέρει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο σε καμία περίπτωση δεν συνδέεται με τις αρχές του Χάρτη του Ατλαντικού.
• Ο Χάρτης του Ατλαντικού