Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα

{{Άλλεςχρήσεις4||την Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική|Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα}}

{{Πληροφορίες γλώσσας
|χρώμα = 
|language = 
|γλώσσα = Εκκλησιαστική Σλαβονική<br>''Εκκλησιαστική Σλαβική''
|περιοχή = [[Ανατολική Ευρώπη|Ανατολική]] και [[Νοτιοανατολική Ευρώπη]]
|ομιλητές = 
|Οικογένεια_1 = [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαϊκές]]
|Οικογένεια_2 = [[Βαλτοσλαβικές γλώσσες|Βαλτοσλαβικές]]
|Οικογένεια_3 = [[Σλαβικές γλώσσες|Σλαβικές]]
|Οικογένεια_4 = [[Νότιες σλαβικές γλώσσες|Νότιες σλαβικές]]
|Οικογένεια_5 = Ανατολικές Νότιες σλαβικές γλώσσες|Ανατολικές Νότιες σλαβικές
|Οικογένεια_6 = Εκκλησιαστική Σλαβονική
|πρώιμη μορφή = [[Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα]]
|σύστημα γραφής = 
|επίσημη γλώσσα = [[Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία]] (Σλαβικές χώρες)
|iso-1 = cu
|iso-2 = chu
|iso3 = chu
| iso3comment      = (includes [[Old&nbsp;Church&nbsp;Slavonic]])
| glotto           = chur1257
| glottoname       = Εκκλησιαστική Σλαβονική
| lingua           = 53-AAA-a
| notice           = IPA
| εικόνα            = [[Αρχείο:Kiev psalter.jpg|250px]]
}}

'''Εκκλησιαστική Σλαβονική''', επίσης γνωστή ως '''Εκκλησιαστική Σλαβική''',<ref>{{Cite web|url=https://glottolog.org/resource/languoid/id/chur1257|title=Church Slavic|year=2020|website=[[Glottolog]] 4.3}}</ref> '''Νέα Εκκλησιαστική Σλαβονική''' ή '''Νέα Εκκλησιαστική Σλαβική''', είναι η [[Συντηρητική γλώσσα (γλωσσολογία)|συντηρητική]] [[Σλαβικές γλώσσες|σλαβική]] [[Ιερή γλώσσα|λειτουργική γλώσσα]] που χρησιμοποιείται από την [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία]] στη [[Λευκορωσία]], [[Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία|τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη]], [[Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία|τη Βουλγαρία]], [[Αρχιεπισκοπή Αχρίδος (Βόρειας Μακεδονίας)|τη Βόρεια Μακεδονία]], [[Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία|Μαυροβούνιο]], [[Ορθόδοξη Εκκλησία της Πολωνίας|Πολωνία]], [[Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία|Ουκρανία]], [[Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία|Ρωσία]], [[Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία|Σερβία]], [[Ορθόδοξη Εκκλησία της Τσεχίας και Σλοβακίας|Τσεχία και Σλοβακία]], [[Θρησκεία στη Σλοβενία|Σλοβενία]] και [[Ορθοδοξία στην Κροατία|Κροατία]]. 

Η Εκκλησιαστική Σλαβονική γλώσσα χρησιμοποιείται επίσης από τις [[Ελληνόρρυθμη Καθολική Εκκλησία|Ελληνόρρυθμες Καθολικές Εκκλησίες]] στις [[Σλάβοι|σλαβικές χώρες]], για παράδειγμα τους [[Κροάτες]], τους [[Σλοβάκοι|Σλοβάκους]] και τους [[Ρουθήνιοι|Ρουθήνιους]] Ελληνόρρυθμους Καθολικούς, καθώς και από τη [[Καθολική Εκκλησία|Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]] (κροατική και τσεχική εκδοχή).

Στο παρελθόν, η εκκλησιαστική σλαβονική χρησιμοποιήθηκε επίσης από τις Ορθόδοξες Εκκλησίες στα [[Ρουμάνοι|ρουμανικά]] εδάφη μέχρι τα τέλη του 17ου και τις αρχές του 18ου αιώνα,<ref>Petre P. Panaitescu, [http://www.bjmures.ro/bdPublicatii/CarteStudenti/P/Panaitescu-Interpretari.pdf Studii de istorie economică și socială] {{in lang|ro}}</ref> καθώς και από τους [[Καθολική Εκκλησία|Ρωμαιοκαθολικούς]] [[Κροάτες]] στον [[Πρώιμος Μεσαίωνας|Πρώιμο Μεσαίωνα]].

== Ιστορική εξέλιξη ==
Η εκκλησιαστική σλαβονική αντιπροσωπεύει ένα μεταγενέστερο στάδιο της [[Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα|παλαιάς εκκλησιαστικής σλαβονικής]] και είναι η συνέχεια της λειτουργικής παράδοσης που εισήγαγαν δύο [[Θεσσαλονίκη|Θεσσαλονικείς]] [[Αδελφός|αδερφοί]], [[Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος|οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος]], στα τέλη του 9ου αιώνα στη [[Νίτρα]], μια κύρια πόλη και θρησκευτικό και επιστημονικό κέντρο της [[Μεγάλη Μοραβία|Μεγάλης Μοραβίας]] (βρίσκεται στη σημερινή [[Σλοβακία]]). Εκεί έγιναν οι πρώτες σλαβικές μεταφράσεις της [[Αγία Γραφή|Αγίας Γραφής]] και η λειτουργία από [[Ελληνιστική Κοινή|την Κοινή Ελληνική]].

Μετά τον [[Εκχριστιανισμός των Βουλγάρων|εκχριστιανισμό της Βουλγαρίας]] το 864, ο [[Άγιος Κλήμης της Αχρίδας]] και ο Άγιος Ναούμ του Πρεσλάβου είχαν μεγάλη αναγνώριση για την [[Ορθόδοξη Εκκλησία|ανατολική ορθόδοξη πίστη]] και την [[Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα|παλαιοεκκλησιαστική σλαβονική]] λειτουργία στην [[Πρώτη Βουλγαρική Αυτοκρατορία]]. Η επιτυχία της [[Εκχριστιανισμός των Βουλγάρων|μεταστροφής των Βουλγάρων]] διευκόλυνε τον προσηλυτισμό των Ανατολικών [[Σλάβοι|Σλαβικών λαών]], κυρίως των [[Ρως|Ρως]], προκατόχων [[Λευκορώσοι|Λευκορώσων]], [[Ρώσοι|Ρώσων]] και [[Ουκρανοί|Ουκρανών]]<ref>{{Cite web|url=http://www.stclementofohrid.com/religion/st_clement_of_ohrid.asp|title=St. Clement of Ohrid Cathedral – About Saint Clement of Ohrid|last=Aco Lukaroski|accessdate=5 March 2015|archive-date=2015-05-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20150516024053/http://www.stclementofohrid.com/religion/st_clement_of_ohrid.asp|url-status=}}</ref> Σημαντικό γεγονός ήταν η ανάπτυξη της [[Κυριλλικό αλφάβητο|κυριλλικής γραφής]] στη [[Βουλγαρία]] στη Λογοτεχνική Σχολή Πρεσλάβων τον 9ο αιώνα. Η κυριλλική γραφή και η λειτουργία στην παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική, αποκαλούμενη επίσης [[Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα|παλαιοβουλγαρική]], κηρύχθηκαν επίσημα στη [[Βουλγαρία]] το 893.<ref>{{cite book | first=Francis | last=Dvornik |title=The Slavs: Their Early History and Civilization | url=https://archive.org/details/slavstheirearlyh0000fran | quote = The Psalter and the Book of Prophets were adapted or "modernized" with special regard to their use in Bulgarian churches, and it was in this school that glagolitic writing was replaced by the so-called Cyrillic writing, which was more akin to the Greek uncial, simplified matters considerably and is still used by the Orthodox Slavs. | year=1956 |place=Boston | publisher=American Academy of Arts and Sciences |page=[https://archive.org/details/slavstheirearlyh0000fran/page/n190 179]}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=YIAYMNOOe0YC&q=Cyrillic+preslav&pg=PR1 |title=Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250|series=Cambridge Medieval Textbooks|author= Florin Curta|publisher=Cambridge University Press|year=2006|isbn=978-0-521-81539-0|pages= 221–222}}</ref><ref>{{cite book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=J-H9BTVHKRMC&q=+preslav+eastern&pg=PR3-IA34|chapter= The Orthodox Church in the Byzantine Empire|title=Oxford History of the Christian Church|author= J. M. Hussey, Andrew Louth|publisher= Oxford University Press|year= 2010|isbn=978-0-19-161488-0|pages= 100}}</ref>

Στις αρχές του 12ου αιώνα, άρχισαν να εμφανίζονται μεμονωμένες σλαβικές γλώσσες και η λειτουργική γλώσσα τροποποιήθηκε στην προφορά, τη γραμματική, το λεξιλόγιο και την ορθογραφία σύμφωνα με την τοπική δημοτική χρήση. Αυτές οι τροποποιημένες ποικιλίες ή ''αναπαραστάσεις'' (π.χ σερβική εκκλησιαστική σλαβονική, ρωσική εκκλησιαστική σλαβονική γραφή, ουκρανική εκκλησιαστική σλαβονική στην πρώιμη κυριλλική γραφή, κροατική εκκλησιαστική σλαβονική στην κροατική γωνιακή [[Γλαγολιτικό αλφάβητο|γλαγολιτική]] και αργότερα στη [[λατινική γραφή]], τσεχική εκκλησιαστική σλαβονική, σλοβακική εκκλησιαστική σλαβονική σε λατινική γραφή, βουλγαρική εκκλησιαστική σλαβονική στην πρώιμη κυριλλική και βουλγαρική γλαγολιτική γραφή, κ.λπ.) τελικά σταθεροποιήθηκαν και οι κανονικοποιημένες μορφές τους χρησιμοποιήθηκαν από τους συγγραφείς για την παραγωγή νέων μεταφράσεων λειτουργικού υλικού από [[Ελληνιστική Κοινή|τα ελληνικά Κοινά]] ή [[Λατινική γλώσσα|λατινικά]] στην περίπτωση της κροατικής εκκλησιαστικής σλαβονικής.

Η βεβαίωση των εκκλησιαστικών σλαβικών παραδόσεων εμφανίζεται στην Πρώιμη Κυριλλική και [[Γλαγολιτικό αλφάβητο|Γλαγολιτική γραφή]]. Η γλαγολιτική σήμερα είναι εκτός χρήσης, αν και και τα δύο σενάρια χρησιμοποιήθηκαν από την αρχαιότερη μαρτυρημένη περίοδο.

Το πρώτο εκκλησιαστικό σλαβικό έντυπο βιβλίο ήταν το ''Missale Romanum Glagolitice'' (1483) σε γωνιακή γλαγολιτική, ακολουθούμενο από πέντε κυριλλικά λειτουργικά βιβλία που τυπώθηκαν στην [[Κρακοβία]] το 1491.

== Αναγνώσεις ==
[[File:Csl-luke20.png|αριστερά|thumb|350px|Ένα παράδειγμα ρωσικής εκκλησιαστικής σλαβονικής τυπογραφίας σε υπολογιστή]]
Η εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα είναι στην πραγματικότητα ένα σύνολο τουλάχιστον τεσσάρων διαφορετικών [[Διάλεκτος|διαλέκτων]] (αναγνώσεις ή μεταγραφές, {{Lang-ru|извод}}, izvod), με ουσιαστικές διακρίσεις μεταξύ τους στο λεξικό, την ορθογραφία (ακόμη και στα συστήματα γραφής), τη φωνητική και άλλες πτυχές. Η πιο διαδεδομένη αναφορά, η ρωσική, έχει αρκετές τοπικές υποδιαλέκτους με τη σειρά της, με ελαφρώς διαφορετικές προφορές.

Αυτές οι διάφορες εκκλησιοσλαβικές αναγνώσεις χρησιμοποιήθηκαν ως λειτουργική και λογοτεχνική γλώσσα σε όλες τις ορθόδοξες χώρες βόρεια της περιοχής της [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσογείου]] κατά τον [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], ακόμη και σε μέρη όπου ο τοπικός πληθυσμός δεν ήταν σλαβικός (ειδικά στη [[Ρουμανική Ορθόδοξη Εκκλησία|Ρουμανία]]). Ωστόσο, τους τελευταίους αιώνες, η εκκλησιαστική σλαβονική αντικαταστάθηκε πλήρως από τις τοπικές γλώσσες στις μη σλαβικές χώρες. Ακόμη και σε ορισμένες από τις σλαβικές ορθόδοξες χώρες, η σύγχρονη εθνική γλώσσα χρησιμοποιείται πλέον για λειτουργικούς σκοπούς σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό.

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία περιλαμβάνει περίπου το ήμισυ του συνόλου των [[Ορθόδοξοι|Ορθοδόξων]] πιστών, εξακολουθεί να τελεί τις λειτουργίες της σχεδόν εξ ολοκλήρου στην εκκλησιαστική σλαβονική.<ref>See Brian P. Bennett, ''[http://www.taylorandfrancis.com/books/details/9780415780636/ Religion and Language in Post-Soviet Russia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130225012715/http://www.taylorandfrancis.com/books/details/9780415780636/ |date=2013-02-25 }}'' (New York: Routledge, 2011).</ref> Ωστόσο, υπάρχουν [[Ενορία|ενορίες]] που χρησιμοποιούν άλλες γλώσσες (όπου το κύριο πρόβλημα ήταν η έλλειψη καλών μεταφράσεων).<ref>See the report of Fr. Theodore Lyudogovsky and Deacon Maxim Plyakin, ''[http://www.mineya.ru/articles/87-liturgy-languages.html Liturgical languages of Slavic local churches: a current situation] {{webarchive|url=https://archive.today/20120903224026/http://www.mineya.ru/articles/87-liturgy-languages.html |date=2012-09-03 }}'', 2009 (in Russian) of the same authors.</ref> Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν:

* Σύμφωνα με την απόφαση του Πανρωσικού Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του 1917–1918, η λειτουργία στα [[Ρωσική γλώσσα|ρωσικά]] ή στα [[Ουκρανική γλώσσα|ουκρανικά]] μπορεί να επιτραπεί σε μεμονωμένες ενορίες όταν εγκριθεί από τις εκκλησιαστικές αρχές.
* Οι ενορίες που εξυπηρετούν τις εθνοτικές μειονότητες στη Ρωσία χρησιμοποιούν (εν όλω ή εν μέρει) τις γλώσσες αυτών των πληθυσμών: [[Τσουβασική γλώσσα|Τσουβάς]], Μορντβινικά, Μάρι, [[Ταταρική γλώσσα|Ταταρικά]] (για Keräşens), [[Γιακουτική γλώσσα|Σάχα (Γιακούτ)]] κ.λπ.
* Αυτόνομα τμήματα της [[Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία|Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας]] προετοιμάζουν και χρησιμοποιούν εν μέρει μεταφράσεις στις γλώσσες του τοπικού πληθυσμού, όπως ουκρανικά, [[Λευκορωσική γλώσσα|λευκορωσικά]], [[Ρουμανική γλώσσα|ρουμανικά]] (στη [[Μολδαβία]]), [[Ιαπωνική γλώσσα|ιαπωνικά]] και [[Κινεζική γλώσσα|κινέζικα]].
* Οι ενορίες στη διασπορά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της [[Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκτός Ρωσίας|Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας εκτός Ρωσίας]], χρησιμοποιούν συχνά τοπικές γλώσσες: [[Αγγλική γλώσσα|αγγλικά]], [[Γαλλική γλώσσα|γαλλικά]], [[Ισπανική γλώσσα|ισπανικά]], [[Γερμανική γλώσσα|γερμανικά]], [[Ολλανδική γλώσσα|ολλανδικά]], [[Πορτογαλική γλώσσα|πορτογαλικά]] κ.λπ.

Αυτό που ακολουθεί είναι ένας κατάλογος σύγχρονων αναφορών ή διαλέκτων της εκκλησιαστικής σλαβονικής. Για έναν κατάλογο και τις περιγραφές των εξαφανισμένων αναγνώσεων, δείτε το άρθρο για την [[Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα|Παλαιά Εκκλησιαστική Σλαβονική γλώσσα]].

=== Ρωσική (Συνοδική) ανάγνωση ===
Η ρωσική ανάγνωση της Νέας Εκκλησιαστικής Σλαβονικής είναι η γλώσσα των βιβλίων από το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα. Χρησιμοποιεί γενικά την παραδοσιακή κυριλλική γραφή ({{Transl|cu|poluustav}}). Ωστόσο, ορισμένα κείμενα (κυρίως προσευχές) τυπώνονται με σύγχρονα αλφάβητα, με την ορθογραφία προσαρμοσμένη στους κανόνες των τοπικών γλωσσών (για παράδειγμα, στα ρωσικά/ουκρανικά/[[Βουλγαρική γλώσσα|βουλγαρικά]]/[[Σερβική γλώσσα|σερβικά]] Κυριλλικά ή στα [[Ουγγρική γλώσσα|ουγγρικά]]/[[Σλοβακική γλώσσα|σλοβακικά]]/[[Πολωνική γλώσσα|πολωνικά]] [[Λατινική γλώσσα|λατινικά]]).

Πριν από τον 18ο αιώνα, η εκκλησιαστική σλαβονική ήταν σε ευρεία χρήση ως γενική λογοτεχνική γλώσσα στη [[Ρωσία]]. Αν και ποτέ δεν ειπώθηκε ''καθεαυτό'' εκτός εκκλησιαστικών λειτουργιών, τα μέλη του ιερατείου, οι ποιητές και οι μορφωμένοι έτειναν να διολισθαίνουν τις εκφράσεις του στην ομιλία τους. Κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, αντικαταστάθηκε σταδιακά από τη [[ρωσική γλώσσα]] στην κοσμική λογοτεχνία και διατηρήθηκε για χρήση μόνο στην εκκλησία. Αν και μέχρι τη δεκαετία του 1760, ο [[Μιχαήλ Λομονόσοφ]] υποστήριξε ότι η εκκλησιαστική σλαβονική ήταν το λεγόμενο «υψηλό στυλ» των ρωσικών, κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα εντός της Ρωσίας, αυτή η άποψη μειώθηκε. Στοιχεία εκκλησιαστικού σλαβονικού στυλ μπορεί να έχουν επιβιώσει περισσότερο στην ομιλία μεταξύ των [[Παλαιοί Πιστοί|Παλαιών Πιστών]] μετά το [[σχίσμα]] του τέλους του 17ου αιώνα στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Τα [[Ρωσική γλώσσα|ρωσικά]] έχουν δανειστεί πολλές λέξεις από την εκκλησιαστική σλαβονική. Ενώ τόσο τα ρωσικά όσο και τα εκκλησιαστικά σλαβονικά είναι σλαβικές γλώσσες, ορισμένοι πρώιμοι σλαβικοί συνδυασμοί ήχου εξελίχθηκαν διαφορετικά σε κάθε κλάδο. Ως αποτέλεσμα, τα δάνεια στα ρωσικά είναι παρόμοια με τις γηγενείς ρωσικές λέξεις, αλλά με νοτιοσλαβικές παραλλαγές, π.χ. (η πρώτη λέξη σε κάθε ζευγάρι είναι ρωσική, η δεύτερη εκκλησιαστική σλαβική): {{Lang|ru|золото}} / {{Lang|cu|злато}} ({{Transl|ru|zoloto}} / {{Transl|cu|zlato}} ), {{Lang|ru|город}} / {{Lang|cu|град}} ({{Transl|ru|gorod}} / {{Transl|cu|grad}}), {{Lang|ru|горячий}} / {{Lang|cu|горящий}} ({{Transl|ru|goryačiy}} / {{Transl|cu|goryaščiy}}), {{Lang|ru|рожать}} / {{Lang|cu|рождать}} ({{Transl|ru|rožat’}} / {{Transl|cu|roždat’}}). Από τη ρωσική ρομαντική εποχή και το σώμα των έργων των μεγάλων Ρώσων συγγραφέων (από τον [[Νικολάι Γκόγκολ]] μέχρι τον [[Αντόν Τσέχωφ]], τον [[Λέων Τολστόι]] και τον [[Φιόντορ Ντοστογιέφσκι]]), η σχέση μεταξύ των λέξεων σε αυτά τα ζεύγη έχει γίνει παραδοσιακή. Όπου το αφηρημένο νόημα δεν έχει διατάξει εντελώς την εκκλησιαστική σλαβονική λέξη, οι δύο λέξεις είναι συχνά συνώνυμες που σχετίζονται μεταξύ τους, όπως σχετίζονταν οι λατινικές και οι εγγενείς αγγλικές λέξεις τον 19ο αιώνα: η μία είναι αρχαϊκή και χαρακτηριστική του γραπτού υψηλού ύφους, η άλλη βρίσκεται στον κοινό λόγο.

==== Τυπική (ρωσική) ανάγνωση ====
Στη Ρωσία, η εκκλησιαστική σλαβονική προφέρεται με τον ίδιο τρόπο όπως [[Ρωσική γλώσσα|τα ρωσικά]], με ορισμένες εξαιρέσεις:

* Τα εκκλησιαστικά σλαβονικά χαρακτηριστικά ''okanye'' και ''yekanye'', δηλαδή, η απουσία μείωσης φωνηέντων στις άτονες συλλαβές. Δηλαδή, τα о και е σε άτονες θέσεις διαβάζονται πάντα ως {{ΔΦΑ|[o]}} και {{ΔΦΑ|[jɛ]}} ~ {{ΔΦΑ|[ʲɛ]}} αντίστοιχα (όπως στις βόρειες ρωσικές διαλέκτους), ενώ στην τυπική ρωσική προφορά έχουν διαφορετικά αλλόφωνα όταν δεν τονίζονται.
* Δεν θα πρέπει να υπάρχει αφαίρεση των τελικών συμφώνων, αν και στην πράξη υπάρχει συχνά.
* Το γράμμα е {{ΔΦΑ|[je]}} δεν διαβάζεται ποτέ ως ё {{ΔΦΑ|[jo]}} ~ {{ΔΦΑ|[ʲo]}} (το γράμμα ё δεν υπάρχει καθόλου στην εκκλησιαστική σλαβονική γραφή). Αυτό αντανακλάται επίσης σε δανεισμούς από την εκκλησιαστική σλαβονική στα ρωσικά: στα ακόλουθα ζεύγη η πρώτη λέξη είναι εκκλησιαστική σλαβική προέλευση και η δεύτερη είναι καθαρά ρωσική: небо / нёбо (''nebo / nëbo''), надежда / надёжный (''nadežda / nadëžnyj'').
* Το γράμμα [[Γκε (κυριλλικό αλφάβητο)|Γ]] μπορεί παραδοσιακά να διαβαστεί ως φωνητικός τριβής βελαρικός ήχος {{ΔΦΑ|[ɣ]}} (ακριβώς όπως στις νότιες ρωσικές διαλέκτους). Ωστόσο, η αποφρακτική {{ΔΦΑ|[ɡ]}} (όπως στην τυπική ρωσική προφορά) είναι επίσης δυνατή και θεωρείται αποδεκτή από τις αρχές του 20ου αιώνα. Όταν δεν εκφωνείται, γίνεται {{ΔΦΑ|[x]}} ; Αυτό έχει επηρεάσει τη ρωσική προφορά του Бог (''Θεός'' ) ως ''Boh'' [κουτί].
* Οι καταλήξεις των επιθέτων -аго/-его/-ого/-яго προφέρονται όπως γράφονται ({{ΔΦΑ|[aɣo/ago]}}, {{ΔΦΑ|[ʲeɣo/ʲego]}}, {{ΔΦΑ|[oɣo/ogo]}}, {{ΔΦΑ|[ʲaɣo/ʲago]}}), ενώ τα ρωσικά -его/- ого προφέρονται με {{ΔΦΑ|[v]}} αντί για {{ΔΦΑ|[ɣ]}} (και με μείωση των άτονων φωνηέντων).

==== Σερβική ανάγνωση ====
Στη Σερβία, η εκκλησιαστική σλαβονική προφέρεται γενικά σύμφωνα με το ρωσικό μοντέλο. Η μεσαιωνική σερβική αναγέννηση της εκκλησιαστικής σλαβονικής αντικαταστάθηκε σταδιακά από τη ρωσική από τις αρχές του 18ου αιώνα. Οι διαφορές από τη ρωσική παραλλαγή περιορίζονται στην έλλειψη ορισμένων ήχων στη σερβική φωνητική (δεν υπάρχουν ήχοι που να αντιστοιχούν στα γράμματα ы και щ, και σε ορισμένες περιπτώσεις η παλατοποίηση είναι αδύνατο να παρατηρηθεί, π.χ. ть προφέρεται ως т κ.λπ.).

==== Ουκρανική ή Ρουθηνική παραλλαγή ====
Ουκρανική ή [[Κίεβο|Κιεβίνικη]] παραλλαγή της εκκλησιαστικής σλαβονικής υπήρχε από τον [[Εκχριστιανισμός των Ρως|εκχριστιανισμό των Ρως]]. Μετά την προσάρτηση ουκρανικών εδαφών από το Μοσχοβίτικο κράτος (σήμερα γνωστή ως [[Ρωσία|Ρωσική Ομοσπονδία]]), όλη η λειτουργία άλλαξε σε Νέα Μοσχοβιτική ή Συνοδική παραλλαγή, ενώ η ουκρανική παραλλαγή παρέμεινε στο [[Δυτική Ουκρανία|δυτικό τμήμα της Ουκρανίας]] που έγινε μέρος της [[Αυστριακή Αυτοκρατορία|Αυστριακής Αυτοκρατορίας]].

Μια κύρια διαφορά μεταξύ των ρωσικών και των ουκρανικών παραλλαγών της εκκλησιαστικής σλαβονικής καθώς και της ρωσικής «αστικής γραφής» έγκειται στην προφορά του γράμματος yat (ѣ). Η ρωσική προφορά είναι η ίδια με е {{ΔΦΑ|[je]}} ~ {{ΔΦΑ|[ʲe]}} ενώ η ουκρανική είναι η ίδια με [[Ι (Κυριλλικό)|и]] {{ΔΦΑ|[i]}}. [[Ουκρανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία|Οι ελληνοκαθολικές]] παραλλαγές εκκλησιαστικών σλαβονικών βιβλίων που τυπώνονται σε παραλλαγές του [[Λατινικό αλφάβητο|λατινικού αλφαβήτου]] (μια μέθοδος που χρησιμοποιείται στην [[Αυστροουγγαρία|Αυστρο-Ουγγαρία]] και την [[Τσεχοσλοβακία]]) περιέχουν απλώς το γράμμα "i" για το yat. Άλλες διακρίσεις αντικατοπτρίζουν διαφορές μεταξύ των κανόνων παλατοποίησης στα ουκρανικά και τα ρωσικά (για παράδειγμα, {{Angle bracket|ч}} είναι πάντα "μαλακό" (παλατοποιημένο) στη ρωσική προφορά και "σκληρό" στην ουκρανική), διαφορετική προφορά των γραμμάτων {{Angle bracket|г}} και {{Angle bracket|щ}}, και τα λοιπά.Μια άλλη σημαντική διαφορά είναι η χρήση του Ґ στην [[Ρουθηνικά|Ρουθηνική]] παραλλαγή. Το Г προφέρεται ως h και το Ґ προφέρεται ως G. Για παράδειγμα, το Blagosloveno είναι Blahosloveno στις ροθηνικές παραλλαγές.

Τυπογραφικά, οι σερβικές και ουκρανικές εκδόσεις (όταν τυπώνονται σε παραδοσιακά κυριλλικά) είναι σχεδόν πανομοιότυπες με τις ρωσικές. Ορισμένες ορατές διακρίσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:

* λιγότερο συχνή χρήση συντομογραφιών στο "[[Ιερές συντομογραφίες|nomina sacra]]".
* αντιμετωπίζοντας το διγράφημα {{Angle bracket|оу}} ως έναν μόνο χαρακτήρα και όχι ως δύο γράμματα (για παράδειγμα, σε απόσταση μεταξύ των γραμμάτων ή σε συνδυασμό με διακριτικά σημεία: στις ρωσικές εκδόσεις, τοποθετούνται πάνω από {{Angle bracket|у}}, όχι μεταξύ {{Angle bracket|о}} και {{Angle bracket|у}} . Επίσης, όταν το πρώτο γράμμα μιας λέξης εκτυπώνεται με διαφορετικό χρώμα, εφαρμόζεται στο {{Angle bracket|о}} στις ρωσικές εκδόσεις και σε ολόκληρο το {{Angle bracket|оу}} στα σερβικά και στα ουκρανικά).

=== Παλαιά ανάγνωση της Μόσχας ===
Η ανάκληση της Παλαιάς Μόσχας χρησιμοποιείται μεταξύ [[Παλαιοί Πιστοί|Παλαιών Πιστών]] και Ομόπιστων . Το ίδιο παραδοσιακό κυριλλικό αλφάβητο όπως και στη ρωσική συνοδική επανάληψη. Ωστόσο, υπάρχουν διαφορές στην ορθογραφία, επειδή η ανάληψη της Παλαιάς Μόσχας αναπαράγει μια παλαιότερη κατάσταση της ορθογραφίας και της γραμματικής γενικότερα (πριν από τη δεκαετία του 1650). Οι πιο εύκολα παρατηρήσιμες ιδιαιτερότητες των βιβλίων σε αυτήν την ανάγνωση είναι:

* χρήση διγράφου {{Angle bracket|оу}} όχι μόνο στην αρχική θέση,
* παύλα χωρίς πινακίδα.

=== Κροατική ανάγνωση ===
{{Further|Πλάκα της Μπάσκα}}Αυτό είναι σε περιορισμένη χρήση μεταξύ των Ρωμαιοκαθολικών της Κροατίας. Τα κείμενα τυπώνονται στο λατινικό αλφάβητο της Κροατίας (με την προσθήκη του γράμματος {{Angle bracket|ě}} για το yat ) ή σε [[Γλαγολιτικό αλφάβητο|γλαγολιτική γραφή]]. Οι ενδεικτικές εκδόσεις περιλαμβάνουν:

* Ioseph Vais, ''Abecedarivm Palaeoslovenicvm in usvm glagolitarvm'' . Veglae, [Krk], 1917 (2η έκδ.). XXXVI+76 σελ. (συλλογή λειτουργικών κειμένων σε γλαγολιτική γραφή, με σύντομη εκκλησιαστική σλαβονική γραμματική γραμμένη στη λατινική γλώσσα και σλαβολατινικό λεξικό)
* ''Rimski misal slavĕnskim jezikom: Čin misi s izbranimi misami...,'' Ζάγκρεμπ: Kršćanska sadašnjost, 1980 (Το ISBN που καθορίζεται ακόμη και στον εκδότη 978-953-151-721-5 είναι κακό, προκαλώντας ένα λάθος στα κροατικά)<ref>{{cite web |url=http://www.ks.hr/Biblioteke/Liturgijska-izdanja/RIMSKI-MISAL-SLAVENSKIM-JEZIKOM--Cin-misi-s-izbran.aspx |title=Rimski misal slavĕnskim jezikom |publisher=Kršćanska sadašnjost |access-date=2012-10-16}}<br>{{cite web |url=http://hrcak.srce.hr/file/22194 |title=German review of ''Rimski misal slavĕnskim jezikom'' |publisher=Slovo |access-date=2012-06-04}}</ref>

=== Τσεχική ανάγνωση ===
Η εκκλησιαστική σλαβονική είναι σε πολύ περιορισμένη χρήση μεταξύ των Τσέχων Ρωμαιοκαθολικών. Η ανάδειξη αναπτύχθηκε από τον Vojtěch Tkadlčík στις εκδόσεις του για τη Ρωμαία δεσποινίδα (''Roman missal''):

* ''Rimskyj misal slověnskym jazykem izvoljenijem Apostolskym za Arcibiskupiju Olomuckuju iskusa dělja izdan'' . Olomouc 1972. <ref>{{Cite web|url=http://hrcak.srce.hr/file/21649|title=Review (in Croatian) of ''Rimskyj misal'' (Olomouc, 1972)|publisher=Slovo|accessdate=2012-06-04}}</ref>
* ''Rimskyj misal povelěnijem svjataho vselenskaho senma Vatikanskaho druhaho obnovljen...'' Olomouc 1992.<ref>{{cite web |url=http://hrcak.srce.hr/file/22757 |title=Review (in Croatian) of ''Rimskyj misal'' (Olomouc, 1992) |publisher=Slovo |access-date=2012-06-04}}</ref>

== Γραμματική και στυλ ==
Αν και οι διάφορες αναπαραστάσεις της εκκλησιαστικής σλαβονικής διαφέρουν σε ορισμένα σημεία, μοιράζονται την τάση προσέγγισης της αρχικής [[Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα|παλαιάς εκκλησιαστικής σλαβονικής]] με την τοπική σλαβική καθομιλουμένη. Η κλίση τείνει να ακολουθεί τα αρχαία πρότυπα με λίγες απλοποιήσεις. Και οι έξι αρχικοί λεκτικοί χρόνοι, οι επτά ονομαστικές περιπτώσεις και οι τρεις αριθμοί είναι άθικτοι στα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα παραδοσιακά κείμενα (αλλά στα νεοσύστατα κείμενα, οι συγγραφείς αποφεύγουν τις περισσότερες αρχαϊκές κατασκευές και προτιμούν παραλλαγές που είναι πιο κοντά στη σύγχρονη ρωσική σύνταξη και είναι καλύτερα κατανοητές από τους σλαβόφωνους).

Στη ρωσική ανάγνωση, η πτώση των yeers αντικατοπτρίζεται πλήρως, λίγο πολύ στο [[Ρωσία|ρωσικό]] μοτίβο, αν και το τερματικό ъ συνεχίζει να γράφεται. Τα [[Γιους|yuses]] συχνά αντικαθίστανται ή αλλοιώνονται στη χρήση στο ρωσικό πρότυπο του 16ου ή του 17ου αιώνα. Το γιατ συνεχίζει να εφαρμόζεται με μεγαλύτερη προσοχή στην αρχαία ετυμολογία από ό,τι στα ρωσικά του 19ου αιώνα. Τα γράμματα ξι, [[Ψι (κυριλλικό αλφάβητο)|ψι]], [[Ωμέγα (κυριλλικό αλφάβητο)|ωμέγα]], ot, και ίζιτσα διατηρούνται, όπως και ο συμβολισμός αριθμητικών τιμών με βάση τα γράμματα, η χρήση τονισμού και οι συντομογραφίες ή ''τίτλος'' για ''[[Ιερές συντομογραφίες|nomina sacra]]''.

Το λεξιλόγιο και η σύνταξη, είτε στη γραφή, στη λειτουργία ή στις εκκλησιαστικά μηνύματα, γενικά εκσυγχρονίζονται κάπως σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η κατανόηση. Ειδικότερα, ορισμένες από τις αρχαίες αντωνυμίες έχουν εξαλειφθεί από τη γραφή (όπως етеръ {{ΔΦΑ|/jeter/}} «ένας ορισμένος (άτομο, κ.λπ.)» → нѣкій στη ρωσική αναφορά). Πολλές, αλλά όχι όλες, οι εμφανίσεις του ατελούς χρόνου έχουν αντικατασταθεί με το τέλειο.

Διάφοροι άλλοι εκσυγχρονισμοί των κλασικών τύπων έχουν λάβει χώρα κατά καιρούς. Για παράδειγμα, το άνοιγμα του [[Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον|Ευαγγελίου του Ιωάννη]], όπου σύμφωνα με την παράδοση, οι πρώτες λέξεις που γράφτηκαν από [[Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος|τους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο]], (искони бѣаше слово) "Εν αρχή ήταν ο Λόγος", ορίστηκαν ως "искони бѣ слово" στη Βίβλο Ostrog του Ιβάν Φιοντόροφ (1580/1581) και ως въ началѣ бѣ слово στην Ελισαβετιανή Βίβλο του 1751, που χρησιμοποιείται ακόμη στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.

== Δείτε επίσης ==
* [[Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα]]
* [[Γλαγολιτικό αλφάβητο]]

==Παραπομπές==
<references />

==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
{{interwiki|code=cu}}
{{Commons category|Church Slavonic language}}

{{Σλαβικές γλώσσες}}
{{authority control}}
{{γλωσσολογία-επέκταση}}
[[Κατηγορία:Ιερές γλώσσες]]