Χίλων ο Λακεδαιμόνιος
(Ανακατεύθυνση από Χίλων)
Ο Χίλων (ή Χείλων) ο Λακεδαιμόνιος (600 - 520 π.Χ.), ήταν πολιτικός, νομοθέτης, φιλόσοφος και ελεγειακός ποιητής, που αναφέρεται ως ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας.
- Αδίκα φεύγε
- Να αποφεύγεις την αδικία
- Ἀδικούμενος διαλλάσσου· ὑβριζόμενος τιμωροῦ
- Όταν αδικείσαι, να είσαι διαλλακτικός, όταν υβρίζεσαι, να τιμωρείς
- Όταν αδικείσαι, να δείχνεις διαλλακτική διάθεση· όταν σου συμπεριφέρονται υβριστικά, να ζητάς εκδίκηση
- Αδωροδόκητος δοκίμαζε
- Να είσαι αδιάφθορος στους ελέγχους σου
- Αισχρά φεύγε
- Να αποφεύγεις την ανηθικότητα
- Αλήθειαν κρήσαι
- Κάμε κτήμα σου την αλήθεια
- Αρετής οικείον
- Να είσαι ενάρετος
- Άρρητα μη λέγε
- Να μη λες αυτά που δεν (πρέπει να) λέγονται
- Άρχουσιν πείθου
- Έχε εμπιστοσύνη στους κυβερνώντες
- Ατυχούντα μη επιγελάν (ή/και) Τω δυστυχούντι μη επιγέλα
- Να μην επιχαίρεις για τη δυστυχία του άλλου (ή) Να μη περιγελάς άνθρωπο που τον βρήκε δυστυχία
- Γάμους εὐτελεῖς ποιοῦ
- Κάνε γάμο ταπεινό.
- Ο γάμος σου να είναι λιτός.
- Γήρας τιμάν
- Να τιμάς τα γηρατειά
- Γίγνωσκε καιρόν
- Να γνωρίζεις τον καιρό
- Γλώτταν μη προτρεχέτω του νου (ή: “της διανοίας”)
- Να μην προτρέχει η γλώσσα της σκέψης.
- Γλώττης κράτει (ή: “κρατείν”) και μάλιστα εν συμποσίω.
- Να συγκρατείς την γλώσσα σου, προ παντός δε όταν βρίσκεσαι σε διασκέδαση
- Γνῶθι σαυτόν
- Γνώρισε τον εαυτό σου
- Κοίταξε να γνωρίσεις τον εαυτό σου.
[Αποδίδεται και στον Θαλή τον Μιλήσιο]
- Γονέας τιμάν
- Να τιμάς τους γονείς
- Δίκαζε πράως
- Να δικάζεις με ηρεμία
- Δικαίως κτῶ.
- Εγγύα παρά δ` άττα
- Η εγγύηση φέρνει στην καταστροφή (ή) Η εγγύηση που δίνεις είναι κοντά στη συμφορά
[Αποδίδεται και στον Πιττακό τον Μυτιληναίο]
- Εγγύην φεύγε
- Να αποφεύγεις τα ενέχυρα
- Εγκράτειαν άσκει
- Να είσαι εγκρατής. Να ασκείσαι στην εγκράτεια
- Εν λιθίναις ακόναις ο χρυσός εξετάζεται διδούς βάσανον φανεράν. Εν δε χρυσώ ανδρών αγαθών τε κακών τε νους έδωκ’ έλεγχον.
- Ο χρυσός ελέγχεται πάνω σε πέτρινα ακόνια, δίδοντας έτσι απόδειξη της γνησιότητάς του. Πάνω όμως στον χρυσό, η λογική ελέγχει τον χαρακτήρα των καλών και των κακών ανθρώπων.
- Ἐν ὁδῷ μὴ σπεῦδε προάγειν, μηδὲ τὴν χεῖρα κινεῖν· μανικὸν γάρ.
- Στον δρόμο μη σπεύδεις να προσπεράσεις άλλους ούτε να χειρονομείς: αυτό το κάνουν οι τρελοί.
- Να μη τρέχεις να βγεις στο δρόμο (παραμελώντας άλλες αναγκαίες και ωφέλιμες ενασχολήσεις)
- Ένδον σκάπτε
- Να καλλιεργείς τον εαυτό σου
- Επί σοφίαν μη επαίρου
- Μην περηφανεύεσαι για τη σοφία σου
- Ἐπὶ τὰ δεῖπνα τῶν φίλων βραδέως πορεύου, ἐπὶ δὲ τὰς ἀτυχίας ταχέως.
- Στα συμπόσια των φίλων σου να πηγαίνεις αργά, στις δυστυχίες τους γρήγορα
- Στα δείπνα των φίλων σου να πηγαίνεις σιγά σιγά, στις ατυχίες τους γρήγορα.
- Έπου Θεόν
- Ακολούθησε τον Θεό
- Ερημία χρω
- Να ωφελείσαι από την απομόνωση
- Έσο φιλαλήθης
- Να αγαπάς την αλήθεια
- Εύφημος γίνου
- Να αποκτήσεις καλή φήμη
- Εχθρούς αμύνου
- Να τιμωρείς τους εχθρούς
- Ζευς ταπεινοί τα υψηλά και τα ταπεινά υψοί
- Ο Δίας ταπεινώνει αυτούς που υπερηφανεύονται και τους ταπεινούς τους εξυψώνει
- Ζημίαν αἱροῦ μᾶλλον ἢ κέρδος αἰσχρόν· τὸ μὲν γὰρ ἅπαξ λυπήσει, τὸ δὲ ἀεί
- Να προτιμάς την ζημιά, από το ανέντιμο κέρδος. Γιατί η μεν ζημιά θα σε λυπήσει μία φορά, ενώ δεύτερο θα σε λυπεί συνεχώς.
- Να προτιμάς τη ζημιά παρά το αισχρό κέρδος: το ένα θα σε στενοχωρήσει μόνο μια φορά, ενώ το άλλο θα σε στενοχωρεί πάντοτε.
- Ἡ γλῶσσά σου μὴ προτρεχέτω τοῦ νοῦ.
- Η γλώσσα σου να μην προτρέχει της διανοίας σου.
- Ηδονήν φεύγε
- Να αποφεύγεις την ηδονή
- Ἤθη δοκίμαζε.
- Να εξετάζεις τον χαρακτήρα
- Ηρεμία χρήσθαι
- Να ζεις με ηρεμία
- Θεράπευε φρόνησιν
- Να επιδιώκεις τη φρόνηση
- Θυμού κρατείν (ή) Θυμοῦ κράτει
- Να συγκρατείς τον θυμό σου
- Ισχυρόν όντα πράον είναι, όπως οι πλησίον αιδώνται μάλλον ή φοβώνται
- Όταν είναι κανείς ισχυρός, πρέπει να είναι πράος, ώστε οι γύρω του μάλλον να τον σέβονται, παρά να τον φοβούνται
- Κάλλιστον είναι βασιλέα τον μη μόνον του φοβερόν είναι φροντίζοντα.
- Πάρα πολύ καλός είναι ο βασιλιάς εκείνος, ο οποίος φροντίζει να μην προξενεί μόνο φόβο.
- Κόλακας μίσει
- Να μισείς (να αποφεύγεις) τους κόλακες
- Λέγοντα μη κινείν την χείραν, μανικόν γαρ
- Όταν μιλάς να μην χειρονομείς, γιατί αυτό είναι δείγμα τρέλας
- Μαντικήν μη εχθαίρειν
- Να μη μισείς την μαντική τέχνη, να την παραδέχεσαι
- Μὴ ἀπείλει τοῖς ἐλευθέροις· οὐ γὰρ δίκαιον.
- Μη μιλάς απειλητικά στους ελεύθερους ανθρώπους, γιατί δεν είναι δίκαιο.
- Μη απειλείν μηδενί
- Μην απειλείς κανέναν
- Μὴ ἐπιθύμει ἀδύνατα
- Να μην επιθυμείς τα αδύνατα
- Να μην επιθυμείς πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν
- Μὴ ᾖς ἐπαχθής.
- Να μη γίνεσαι φορτικός
- Μὴ κακολόγει τοὺς πλησίον· εἰ δὲ μή, ἀκούσῃ ἐφ᾽ οἷς λυπηθήσῃ.
- Μην κακολογείς τους πλησίον σου· αλλιώς θ᾽ ακούσεις πράγματα που θα σε στενοχωρήσουν.
- Μη σπεύδε λαλών
- Μη βιάζεσαι όταν μιλάς
- Μὴ φθόνει θνητά.
- Μηδέν άγαν
- Τίποτα καθ’ υπερβολή (να μην κάνεις ή να μη λες)
[Αποδίδεται και στον Σόλωνα τον Αθηναίο]
- Μίσει διαβολάς.
- Νόμοις πείθου
- Να είσαι νομοταγής, να υποτάσσεσαι στους νόμους
- Να υπακούς στους νόμους.
- Όνειδος έχθαιρε
- Να μισείς τη ντροπή
- Οργής κρατείν
- Να συγκρατείς την οργή σου
- Πίνων, μὴ πολλὰ λάλει· ἁμαρτήσῃ γάρ.
- Όταν πίνεις, μη λες πολλά· θα κάνεις λάθη.
- Όταν πίνεις να μην λες πολλά, διότι θα κάνεις σφάλματα
- Πιστόν ουδέν
- Τίποτα δεν μένει πιστό, αμετάβλητο
- Πλήθει ἄρεσκε.
- Να επιδιώκεις τη δημοτικότητα
- Πόνει μετά δικαίου
- Να συμπονείς εκείνον που έχει δίκαιο
- Πράος ίσθι
- Να είσαι ήρεμος
- Πράττε συντόμως
- Να ενεργείς με ταχύτητα
- Πρεσβύτερον σέβου (και) Πρεσβύτερον αιδού
- Να σέβεσαι τους μεγαλύτερους
- Να σέβεσαι τους γεροντότερους.
- Πρόσεχε σαυτώ
- Να προσέχεις τα γύρω από σένα
- Σοφόν το σαφές
- Σοφό είναι ό,τι είναι σαφές
- Σοφίᾳ χρῶ.
- Σπεύδε βραδέως
- Συντόμευε ότι κάνεις, αλλά χωρίς να βιάζεσαι
- Ταχύτερον επί τας ατυχίας των φίλων ή επί τας ευτυχίας πορεύου
- Να τρέχεις κοντά στους φίλους σου ταχύτερα όταν αυτοί δυστυχούν, παρά όταν ευτυχούν
- Την μάλιστα νόμων, ήκιστα δε ρητόρων ακούουσαν πολιτείαν αρίστην είναι
- Άριστη είναι η πολιτεία που υπακούει πάρα πολύ στους νόμους και πολύ λίγο στους ρήτορες
- Τῆς ἰδίας οἰκίας προστάτει.
- Να κυβερνάς και να προστατεύεις το σπιτικό σου.
- Τον άρχοντα χρήναι μηδέν φρονείν θνητόν αλλά πάντ’ αθάνατα.
- Ο Άρχων πρέπει τίποτα να μην σκέπτεται σαν θνητός, αλλά σάν αθάνατος.
- Τον τεθνηκότα μη κακολογείν
- Μην κακολογείς αυτόν που έχει πεθάνει
- Τὸν τὰ ἀλλότρια περιεργαζόμενον μίσει.
- Τον άνθρωπο που ανακατεύεται στις ξένες υποθέσεις να τον μισείς.
- Τὸν τετελευτηκότα μακάριζε
- Να μακαρίζεις και να θεωρείς ευτυχή αυτόν που έχει πεθάνει
- Αυτόν που πέθανε μακάριζέ τον.
- Τραχέσιν ἥσυχον σεαυτὸν πάρεχε, ὅπως σε αἰσχύνωνται μᾶλλον ἢ φοβῶνται.
- Απέναντι στους σκαιούς ανθρώπους να μένεις ήρεμος, για να σε ντρέπονται μάλλον παρά να σε φοβούνται.
- Τύχη μη πίστευε
- Να μην εμπιστεύεσαι την τύχη
Τῷ δυστυχοῦντι μὴ ἐπιγέλα.
Μη γελάς με άνθρωπο που τον βρήκε δυστυχία.
- Υιοίς μη καταθάρρει
- Μη δίνεις ασυδοσία στα παιδιά σου
- Ὑφορῶ μηδέν.
- Κανέναν να μην υποβλέπεις
- Φίλοις ευνόει
- Να περιποιείσαι τους φίλους σου
- Φίλους τίμα
- Να τιμάς τους φίλους σου
- Φύλαττε εαυτόν
- Να προφυλάσσεις τον εαυτό σου
- Χαλεπόν το τα απόρρητα σιωπήσαι και σχολήν [ή: “χολήν”] εύ διαθέσθαι και αδικούμενον δύνασθαι φέρειν”
- Είναι δύσκολο να κρατάς τα μυστικά που δεν πρέπει να ειπωθούν, να χρησιμοποιείς σωστά τον ελεύθερο χρόνο σου [ή: να συγκρατείς τα νεύρα σου] και να μπορείς να υπομένεις την αδικία που σου γίνεται
- Χαλεπώτατον το γνώσκειν εαυτόν. Πολλά γαρ υπό φιλαυτίας έκαστον εαυτώ προστιθέναι.
- Δυσκολότατο είναι να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του. Διότι κάθε ένας, λόγω του εγωισμού του, προσθέτει πολλά καλά στο άτομό του (που δεν τα έχει)
- Χρόνου φείδου.
- Να κάνεις οικονομία στον χρόνο σου (ή) Να ξοδεύεις με σύνεση τον χρόνο σου
- Ψεύδος αισχύνου
- Να μη λες ψέματα
Μερικά ακόμα ρητά του Χίλωνα, μόνο σε μετάφραση
επεξεργασία- Αγνότης σημαίνει εγκράτεια
- Δεν ωφελεί να τρέχει κανείς. Πρέπει απλώς να αναχωρεί εγκαίρως
- Η αρετή φέρνει φήμη στους ζωντανούς, δόξα στους νεκρούς και αθανασία στους ουράνιους
- Η ατυχία είναι η μόνη πλάστιγγα στην οποία ζυγίζονται οι φίλοι
- Μάθε να τακτοποιείς σωστά τις υποθέσεις του σπιτιού σου.
- Μην κακολογείς τους πλησίον σου γιατί διαφορετικά θα ακούσεις πράγματα που θα σε λυπήσουν.
- Να απεχθάνεσαι εκείνον που ασχολείται με ξένες δουλειές
- Να μη λες πάντα ό,τι σκέπτεσαι, να σκέπτεσαι, όμως, πάντα, ό,τι λες
- Τη φτώχεια να μη την φανερώσεις σε ανθρώπους που δεν μπορούν να σε κάνουν πλούσιο
Θαλής ο Μιλήσιος | Πιττακός ο Μυτιληναίος | Βίας ο Πριηνεύς | Κλεόβουλος ο Ρόδιος | Σόλων ο Αθηναίος | Περίανδρος ο Κορίνθιος | Χίλων o Λακεδαιμόνιος
Οι παρακάτω είχαν επίσης κατά καιρούς αναφερθεί ανάμεσα στους επτά σοφούς : Μύσωνας | Αριστόδημος ο Αιγιεύς | Επιμενίδης | Λεώφαντας | Πυθαγόρας | Ανάχαρσις | Επίχαρμος | Ακουσίλαος | Ορφέας | Πεισίστρατος | Φερεκύδης | Λίνος | Λάσος | Πάμφυλος | Αναξαγόρας |