Χίλων ο Λακεδαιμόνιος

(Ανακατεύθυνση από Χίλων)

Ο Χίλων (ή Χείλων) ο Λακεδαιμόνιος (600 - 520 π.Χ.), ήταν πολιτικός, νομοθέτης, φιλόσοφος και ελεγειακός ποιητής, που αναφέρεται ως ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας.

Wikipedia logo
Wikipedia logo
Στη Βικιπαίδεια υπάρχει λήμμα σχετικό με:

  • Αδίκα φεύγε
    • Να αποφεύγεις την αδικία
  • Ἀδικούμενος διαλλάσσου· ὑβριζόμενος τιμωροῦ
    • Όταν αδικείσαι, να είσαι διαλλακτικός, όταν υβρίζεσαι, να τιμωρείς
    • Όταν αδικείσαι, να δείχνεις διαλλακτική διάθεση· όταν σου συμπεριφέρονται υβριστικά, να ζητάς εκδίκηση
  • Αδωροδόκητος δοκίμαζε
    • Να είσαι αδιάφθορος στους ελέγχους σου
  • Αισχρά φεύγε
    • Να αποφεύγεις την ανηθικότητα
  • Αλήθειαν κρήσαι
    • Κάμε κτήμα σου την αλήθεια
  • Αρετής οικείον
    • Να είσαι ενάρετος
  • Άρρητα μη λέγε
    • Να μη λες αυτά που δεν (πρέπει να) λέγονται
  • Άρχουσιν πείθου
    • Έχε εμπιστοσύνη στους κυβερνώντες
  • Ατυχούντα μη επιγελάν (ή/και) Τω δυστυχούντι μη επιγέλα
    • Να μην επιχαίρεις για τη δυστυχία του άλλου (ή) Να μη περιγελάς άνθρωπο που τον βρήκε δυστυχία
  • Γάμους εὐτελεῖς ποιοῦ
    • Κάνε γάμο ταπεινό.
    • Ο γάμος σου να είναι λιτός.
  • Γήρας τιμάν
    • Να τιμάς τα γηρατειά
  • Γίγνωσκε καιρόν
    • Να γνωρίζεις τον καιρό
  • Γλώτταν μη προτρεχέτω του νου (ή: “της διανοίας”)
    • Να μην προτρέχει η γλώσσα της σκέψης.
  • Γλώττης κράτει (ή: “κρατείν”) και μάλιστα εν συμποσίω.
    • Να συγκρατείς την γλώσσα σου, προ παντός δε όταν βρίσκεσαι σε διασκέδαση


  • Γνῶθι σαυτόν
    • Γνώρισε τον εαυτό σου
    • Κοίταξε να γνωρίσεις τον εαυτό σου.

[Αποδίδεται και στον Θαλή τον Μιλήσιο]

  • Γονέας τιμάν
    • Να τιμάς τους γονείς
  • Δίκαζε πράως
    • Να δικάζεις με ηρεμία
  • Δικαίως κτῶ.


  • Εγγύα παρά δ` άττα
    • Η εγγύηση φέρνει στην καταστροφή (ή) Η εγγύηση που δίνεις είναι κοντά στη συμφορά

[Αποδίδεται και στον Πιττακό τον Μυτιληναίο]

  • Εγγύην φεύγε
    • Να αποφεύγεις τα ενέχυρα
  • Εγκράτειαν άσκει
    • Να είσαι εγκρατής. Να ασκείσαι στην εγκράτεια
  • Εν λιθίναις ακόναις ο χρυσός εξετάζεται διδούς βάσανον φανεράν. Εν δε χρυσώ ανδρών αγαθών τε κακών τε νους έδωκ’ έλεγχον.
    • Ο χρυσός ελέγχεται πάνω σε πέτρινα ακόνια, δίδοντας έτσι απόδειξη της γνησιότητάς του. Πάνω όμως στον χρυσό, η λογική ελέγχει τον χαρακτήρα των καλών και των κακών ανθρώπων.
  • Ἐν ὁδῷ μὴ σπεῦδε προάγειν, μηδὲ τὴν χεῖρα κινεῖν· μανικὸν γάρ.
    • Στον δρόμο μη σπεύδεις να προσπεράσεις άλλους ούτε να χειρονομείς: αυτό το κάνουν οι τρελοί.
    • Να μη τρέχεις να βγεις στο δρόμο (παραμελώντας άλλες αναγκαίες και ωφέλιμες ενασχολήσεις)
  • Ένδον σκάπτε
    • Να καλλιεργείς τον εαυτό σου
  • Επί σοφίαν μη επαίρου
    • Μην περηφανεύεσαι για τη σοφία σου
  • Ἐπὶ τὰ δεῖπνα τῶν φίλων βραδέως πορεύου, ἐπὶ δὲ τὰς ἀτυχίας ταχέως.
    • Στα συμπόσια των φίλων σου να πηγαίνεις αργά, στις δυστυχίες τους γρήγορα
    • Στα δείπνα των φίλων σου να πηγαίνεις σιγά σιγά, στις ατυχίες τους γρήγορα.
  • Έπου Θεόν
    • Ακολούθησε τον Θεό
  • Ερημία χρω
    • Να ωφελείσαι από την απομόνωση
  • Έσο φιλαλήθης
    • Να αγαπάς την αλήθεια
  • Εύφημος γίνου
    • Να αποκτήσεις καλή φήμη
  • Εχθρούς αμύνου
    • Να τιμωρείς τους εχθρούς
  • Ζευς ταπεινοί τα υψηλά και τα ταπεινά υψοί
    • Ο Δίας ταπεινώνει αυτούς που υπερηφανεύονται και τους ταπεινούς τους εξυψώνει
  • Ζημίαν αἱροῦ μᾶλλον ἢ κέρδος αἰσχρόν· τὸ μὲν γὰρ ἅπαξ λυπήσει, τὸ δὲ ἀεί
    • Να προτιμάς την ζημιά, από το ανέντιμο κέρδος. Γιατί η μεν ζημιά θα σε λυπήσει μία φορά, ενώ δεύτερο θα σε λυπεί συνεχώς.
    • Να προτιμάς τη ζημιά παρά το αισχρό κέρδος: το ένα θα σε στενοχωρήσει μόνο μια φορά, ενώ το άλλο θα σε στενοχωρεί πάντοτε.
  • Ἡ γλῶσσά σου μὴ προτρεχέτω τοῦ νοῦ.
    • Η γλώσσα σου να μην προτρέχει της διανοίας σου.
  • Ηδονήν φεύγε
    • Να αποφεύγεις την ηδονή
  • Ἤθη δοκίμαζε.
    • Να εξετάζεις τον χαρακτήρα
  • Ηρεμία χρήσθαι
    • Να ζεις με ηρεμία
  • Θεράπευε φρόνησιν
    • Να επιδιώκεις τη φρόνηση
  • Θυμού κρατείν (ή) Θυμοῦ κράτει
    • Να συγκρατείς τον θυμό σου
  • Ισχυρόν όντα πράον είναι, όπως οι πλησίον αιδώνται μάλλον ή φοβώνται
    • Όταν είναι κανείς ισχυρός, πρέπει να είναι πράος, ώστε οι γύρω του μάλλον να τον σέβονται, παρά να τον φοβούνται
  • Κάλλιστον είναι βασιλέα τον μη μόνον του φοβερόν είναι φροντίζοντα.
    • Πάρα πολύ καλός είναι ο βασιλιάς εκείνος, ο οποίος φροντίζει να μην προξενεί μόνο φόβο.
  • Κόλακας μίσει
    • Να μισείς (να αποφεύγεις) τους κόλακες
  • Λέγοντα μη κινείν την χείραν, μανικόν γαρ
    • Όταν μιλάς να μην χειρονομείς, γιατί αυτό είναι δείγμα τρέλας
  • Μαντικήν μη εχθαίρειν
    • Να μη μισείς την μαντική τέχνη, να την παραδέχεσαι
  • Μὴ ἀπείλει τοῖς ἐλευθέροις· οὐ γὰρ δίκαιον.
    • Μη μιλάς απειλητικά στους ελεύθερους ανθρώπους, γιατί δεν είναι δίκαιο.
  • Μη απειλείν μηδενί
    • Μην απειλείς κανέναν
  • Μὴ ἐπιθύμει ἀδύνατα
    • Να μην επιθυμείς τα αδύνατα
    • Να μην επιθυμείς πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν
  • Μὴ ᾖς ἐπαχθής.
    • Να μη γίνεσαι φορτικός
  • Μὴ κακολόγει τοὺς πλησίον· εἰ δὲ μή, ἀκούσῃ ἐφ᾽ οἷς λυπηθήσῃ.
    • Μην κακολογείς τους πλησίον σου· αλλιώς θ᾽ ακούσεις πράγματα που θα σε στενοχωρήσουν.
  • Μη σπεύδε λαλών
    • Μη βιάζεσαι όταν μιλάς
  • Μὴ φθόνει θνητά.


  • Μηδέν άγαν
    • Τίποτα καθ’ υπερβολή (να μην κάνεις ή να μη λες)

[Αποδίδεται και στον Σόλωνα τον Αθηναίο]

  • Μίσει διαβολάς.



  • Νόμοις πείθου
    • Να είσαι νομοταγής, να υποτάσσεσαι στους νόμους
    • Να υπακούς στους νόμους.
  • Όνειδος έχθαιρε
    • Να μισείς τη ντροπή
  • Οργής κρατείν
    • Να συγκρατείς την οργή σου
  • Πίνων, μὴ πολλὰ λάλει· ἁμαρτήσῃ γάρ.
    • Όταν πίνεις, μη λες πολλά· θα κάνεις λάθη.
    • Όταν πίνεις να μην λες πολλά, διότι θα κάνεις σφάλματα
  • Πιστόν ουδέν
    • Τίποτα δεν μένει πιστό, αμετάβλητο
  • Πλήθει ἄρεσκε.
    • Να επιδιώκεις τη δημοτικότητα
  • Πόνει μετά δικαίου
    • Να συμπονείς εκείνον που έχει δίκαιο
  • Πράος ίσθι
    • Να είσαι ήρεμος
  • Πράττε συντόμως
    • Να ενεργείς με ταχύτητα
  • Πρεσβύτερον σέβου (και) Πρεσβύτερον αιδού
    • Να σέβεσαι τους μεγαλύτερους
    • Να σέβεσαι τους γεροντότερους.
  • Πρόσεχε σαυτώ
    • Να προσέχεις τα γύρω από σένα
  • Σοφόν το σαφές
    • Σοφό είναι ό,τι είναι σαφές
  • Σοφίᾳ χρῶ.
  • Σπεύδε βραδέως
    • Συντόμευε ότι κάνεις, αλλά χωρίς να βιάζεσαι
  • Ταχύτερον επί τας ατυχίας των φίλων ή επί τας ευτυχίας πορεύου
    • Να τρέχεις κοντά στους φίλους σου ταχύτερα όταν αυτοί δυστυχούν, παρά όταν ευτυχούν
  • Την μάλιστα νόμων, ήκιστα δε ρητόρων ακούουσαν πολιτείαν αρίστην είναι
    • Άριστη είναι η πολιτεία που υπακούει πάρα πολύ στους νόμους και πολύ λίγο στους ρήτορες
  • Τῆς ἰδίας οἰκίας προστάτει.
    • Να κυβερνάς και να προστατεύεις το σπιτικό σου.
  • Τον άρχοντα χρήναι μηδέν φρονείν θνητόν αλλά πάντ’ αθάνατα.
    • Ο Άρχων πρέπει τίποτα να μην σκέπτεται σαν θνητός, αλλά σάν αθάνατος.
  • Τον τεθνηκότα μη κακολογείν
    • Μην κακολογείς αυτόν που έχει πεθάνει
  • Τὸν τὰ ἀλλότρια περιεργαζόμενον μίσει.
    • Τον άνθρωπο που ανακατεύεται στις ξένες υποθέσεις να τον μισείς.
  • Τὸν τετελευτηκότα μακάριζε
    • Να μακαρίζεις και να θεωρείς ευτυχή αυτόν που έχει πεθάνει
    • Αυτόν που πέθανε μακάριζέ τον.
  • Τραχέσιν ἥσυχον σεαυτὸν πάρεχε, ὅπως σε αἰσχύνωνται μᾶλλον ἢ φοβῶνται.
    • Απέναντι στους σκαιούς ανθρώπους να μένεις ήρεμος, για να σε ντρέπονται μάλλον παρά να σε φοβούνται.
  • Τύχη μη πίστευε
    • Να μην εμπιστεύεσαι την τύχη

Τῷ δυστυχοῦντι μὴ ἐπιγέλα.

Μη γελάς με άνθρωπο που τον βρήκε δυστυχία.
  • Υιοίς μη καταθάρρει
    • Μη δίνεις ασυδοσία στα παιδιά σου
  • Ὑφορῶ μηδέν.
    • Κανέναν να μην υποβλέπεις
  • Φίλοις ευνόει
    • Να περιποιείσαι τους φίλους σου
  • Φίλους τίμα
    • Να τιμάς τους φίλους σου
  • Φύλαττε εαυτόν
    • Να προφυλάσσεις τον εαυτό σου
  • Χαλεπόν το τα απόρρητα σιωπήσαι και σχολήν [ή: “χολήν”] εύ διαθέσθαι και αδικούμενον δύνασθαι φέρειν”
    • Είναι δύσκολο να κρατάς τα μυστικά που δεν πρέπει να ειπωθούν, να χρησιμοποιείς σωστά τον ελεύθερο χρόνο σου [ή: να συγκρατείς τα νεύρα σου] και να μπορείς να υπομένεις την αδικία που σου γίνεται
  • Χαλεπώτατον το γνώσκειν εαυτόν. Πολλά γαρ υπό φιλαυτίας έκαστον εαυτώ προστιθέναι.
    • Δυσκολότατο είναι να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του. Διότι κάθε ένας, λόγω του εγωισμού του, προσθέτει πολλά καλά στο άτομό του (που δεν τα έχει)
  • Χρόνου φείδου.
    • Να κάνεις οικονομία στον χρόνο σου (ή) Να ξοδεύεις με σύνεση τον χρόνο σου
  • Ψεύδος αισχύνου
    • Να μη λες ψέματα


Μερικά ακόμα ρητά του Χίλωνα, μόνο σε μετάφραση

επεξεργασία
  • Αγνότης σημαίνει εγκράτεια
  • Δεν ωφελεί να τρέχει κανείς. Πρέπει απλώς να αναχωρεί εγκαίρως
  • Η αρετή φέρνει φήμη στους ζωντανούς, δόξα στους νεκρούς και αθανασία στους ουράνιους
  • Η ατυχία είναι η μόνη πλάστιγγα στην οποία ζυγίζονται οι φίλοι
  • Μάθε να τακτοποιείς σωστά τις υποθέσεις του σπιτιού σου.
  • Μην κακολογείς τους πλησίον σου γιατί διαφορετικά θα ακούσεις πράγματα που θα σε λυπήσουν.
  • Να απεχθάνεσαι εκείνον που ασχολείται με ξένες δουλειές
  • Να μη λες πάντα ό,τι σκέπτεσαι, να σκέπτεσαι, όμως, πάντα, ό,τι λες
  • Τη φτώχεια να μη την φανερώσεις σε ανθρώπους που δεν μπορούν να σε κάνουν πλούσιο