Στηθάγχη

Η στηθάγχη είναι παροξυσμός θωρακικού πόνου που εντοπίζεται στην προκάρδια περιοχή και αποτελεί την κυριότερη κλινική εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου.

Στηθάγχη
Ειδικότητα	Καρδιολογία
Ταξινόμηση
ICD-10	I20
ICD-9	413
DiseasesDB	8695
eMedicine	med/133
MeSH	D000787

Χαρακτήρες του στηθαγχικού πόνου

Συχνά περιγράφεται σαν σφίξιμο, κάψιμο, πίεση ή πνιγμονή ή γενικότερα σαν δυσφορία που εντοπίζεται πίσω από το στέρνο (οπισθοστερνικά). Ο ασθενής τυπικά φέρνει τη γροθιά του μπροστά από το στέρνο για να περιγράψει τον πόνο. Η ένταση του πόνου ποικίλει από ήπια έως κι έντονη. Μερικές φορές, η κύρια εστία του στηθαγχικού πόνου δεν είναι οπισθοστερνικά, αλλά μπορεί να εντοπίζεται σε άλλη περιοχή του θώρακα, στο επιγάστριο, στα άνω άκρα (ιδιαίτερα το αριστερό), στον τράχηλο ή στην κάτω γνάθο. Από την συνηθισμένη του οπισθοστερνική θέση, ο στηθαγχικός πόνος μπορεί να ακτινοβολεί στην πλάτη ή σε μια ή περισσότερες από τις προαναφερθείσες περιοχές. Ο πόνος της στηθάγχης έχει διάρκεια λίγων λεπτών και υποχωρεί με τη λήψη νιτρωδών φαρμάκων. Ο πόνος της στηθάγχης είναι δυνατόν να συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα και σημεία όπως δύσπνοια, εφίδρωση, ναυτία κι έμετο.

Παθοφυσιολογία

Ο πόνος της στηθάγχης είναι αποτέλεσμα ισχαιμίας του μυοκαρδίου, η οποία συμβαίνει όταν διαταράσσεται η ισορροπία ανάμεσα στις μεταβολικές απαιτήσεις του μυοκαρδίου και στην προσφορά οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών από τις στεφανιαίες αρτηρίες. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν μειώνεται η διάμετρος του αυλού των στεφανιαίων αρτηριών είτε εξαιτίας στένωσης (λόγω αθηροσκλήρωσης), είτε εξαιτίας σπασμού των αγγείων αυτών. Το φαινόμενο επιτείνεται όταν οι ανάγκες του μυοκαρδίου σε οξυγόνο είναι αυξημένες και ο αντισταθμιστικός μηχανισμός της καρδιάς (αγγειοδιαστολή των στεφανιαίων αρτηριών) δεν επαρκεί για να τις καλύψει. Για να συμβεί αυτό, η στένωση του στεφανιαίου αγγείου πρέπει να ξεπερνά το 75%. Τα αποτελέσματα της ισχαιμίας του μυοκαρδίου είναι συνήθως αναστρέψιμα, σε περίπτωση όμως παρατεταμένης ή/και απότομης ισχαιμίας μπορεί να προκληθούν μη αναστρέψιμες βλάβες και νέκρωση (οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου).

Είδη στηθάγχης

1. Σταθερή στηθάγχη : Ο στηθαγχικός πόνος εμφανίζεται όταν υπάρχει ένας ή περισσότεροι παράγοντες που αυξάνουν το καρδιακό έργο και τις απαιτήσεις του μυοκαρδίου σε οξυγόνο. Τέτοιοι παράγοντες είναι η σωματική άσκηση, η συγκινησιακή φόρτιση, το έντονο ψύχος, ένα πλούσιο γεύμα, η σεξουαλική πράξη κ.ά. Ο πόνος διαρκεί μερικά λεπτά και υποχωρεί με τη λήψη ενός νιτρώδους φαρμάκου ή με διακοπή της σωματικής άσκησης.
2. Ασταθής στηθάγχη : Ο στηθαγχικός πόνος εμφανίζεται ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη κάποιου εκλυτικού παράγοντα όπως η σωματική άσκηση, δηλαδή ακόμη και σε κατάσταση ηρεμίας ή κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ο πόνος μπορεί να είναι εντονότερος από εκείνον της σταθερής στηθάγχης και να διαρκεί περισσότερο, υποχωρεί δε με τη λήψη νιτρωδών φαρμάκων. Η ασταθής στηθάγχη υποδηλώνει σοβαρότερη νόσο των στεφανιαίων αγγείων και έχει χειρότερη πρόγνωση. Ὀσο μεγαλὐτερη εἰνα η διἀρκειἀ της, τόσο σοβαρότερη είναι και η πρόγνωσή της. Οι παρατεταμἐνες κρίσεις συχνά οδηγοὐν σε έμφραγμα του μυοκαρδίου.
3. Στηθάγχη Prinzmetal : Οφείλεται κυρίως σε σπασμό των στεφανιαίων αρτηριών, παρά σε αθηροσκλήρωση, αν και αθηροσκλήρωση μπορεί να συνυπάρχει. Συνήθως εμφανίζεται κατά την ηρεμία ή κατά τη διάρκεια του ύπνου και μπορεί να θεωρηθεί ασταθής στηθάγχη.

Διαγνωστική προσέγγιση και διαφορική διάγνωση

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας : Συνήθως είναι φυσιολογικό, εκτός αν ληφθεί κατά τη διάρκεια στηθαγχικής κρίσης.
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα κόπωσης : Λήψη ηλεκτροκαρδιογραφήματος κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης (εκλυτικός παράγοντα της στηθάγχης) πάνω σε κινούμενο τάπητα.
• Σπινθηρογράφημα με θάλλιο 201
• Στεφανιογραφία : Επεμβατική απεικονιστική μέθοδος με την οποία αποκαλύπτεται η ανατομία των στεφανιαίων αγγείων και η ακριβής θέση της στένωσης.

Η στηθάγχη (πόνος λόγω ισχαιμίας) θα πρέπει να διαφοροδιαγιγνώσκεται από άλλες αιτίες θωρακικού πόνου, όπως πλευρίτιδα, περικαρδίτιδα, παθήσεις των αρθρώσεων, των μυών ή των χόνδρων του θώρακα, αλλά και επιγαστρικού πόνου, όπως οισοφαγίτιδα, γαστρίτιδα, πεπτικό έλκος κ.ά.

Αντιμετώπιση

Οι στόχοι κατά την αντιμετώπιση της στηθάγχης είναι η ανακούφιση από τα συμπτώματα, η επιβράδυνση της εξέλιξης της στεφανιαίας νόσου και η μείωση του κινδύνου ανάπτυξης εμφράγματος του μυοκαρδίου. Γενικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται είναι η διακοπή του καπνίσματος, ο διατήρηση των τιμών σακχάρου και χοληστερόλης σε φυσιολογικά επίπεδα, ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης και η απώλεια βάρους σε συνδυασμό με υγιεινή δίαιτα. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της στηθάγχης είναι :

• Νιτρώδη : Ανακουφίζουν από τον στηθαγχικό πόνο, συνήθως λαμβάνονται υπογλώσσια.
• Β-Αναστολείς : Σημαντικά οφέλη στην ανακούφιση από τη συμπτωματολογία και τη μείωση της θνητότητας.
• Ανταγωνιστές ασβεστίου : Αγγειοδιασταλτικά φάρμακα που αυξάνουν την αιμάτωση του μυοκαρδίου.
• Στατίνες : Για τον έλεγχο τυχόν συνυπάρχουσας υπερχοληστερολαιμίας.
• Ασπιρίνη : Μειώνει την πιθανότητα εμφράγματος του μυοκαρδίου.