Αλτσίντε ντε Γκάσπερι
Ο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι (Alcide Amedeo Francesco De Gasperi, 3 Απριλίου 1881 - 19 Αυγούστου 1954) ήταν Ιταλός πολιτικός, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός οκτώ διαδοχικών κυβερνήσεων από το 1945 έως το 1953. Στέλεχος του Ιταλικού Λαϊκού Κόμματος (ιταλ:Partito Popolare Italiano) και εμπνευστής του συγγράμματος "Idee ricostruttive" (Ιδέες για την ανασυγκρότηση), που έμελλε να γίνει το μανιφέστο του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος.
Μαζί με τους Κόνραντ Αντενάουερ, Γιόζεφ Μπεχ, Γιόχαν Βίλεμ Μπέγιεν, Ουίνστον Τσώρτσιλ, Βάλτερ Χάλσταϊν, Σίκο Μάνσχολτ, Ζαν Μονέ, Ρομπέρ Σουμάν, Πωλ-Ανρί Σπάακ, Αλτιέρο Σπινέλι, θεωρείται ιδρυτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης [11].
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΟ Αλτσίντε ντε Γκάσπερι γεννήθηκε στο Πιέβε Τεζίνο, κοντά στο Τρέντο, το οποίο την εποχή εκείνη ήταν τμήμα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και ήταν μέλος μιας φτωχής οικογένειας. Ο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι, ήταν το πρώτο από τα τέσσερα παιδιά της Μαρίας Μορανντίνι, και του Αμεντέο ντε Γκάσπερι, ο οποίος ήταν αστυνομικός[12].Μετά από αυτόν γεννήθηκαν τα αδέλφια του, ο Μάριο, ο οποίος έγινε ιερέας, η Μαρτσέλα και ο Αουγκούστο.
Η Αυστροουγγρική περίοδος
ΕπεξεργασίαΤην περίοδο 1896/1897 εγγράφηκε στο Imperial Regio Ginnasio, το σημερινό Λύκειο Τζιοβάνι Πράτι του Τρέντο, αποδεικνύοντας τις ικανότητές του στα λατινικά, ελληνικά, ιταλικά, γερμανικά και στη φιλοσοφία.
Καθώς δεν μπορούσε να σπουδάσει με υποτροφία σε ιταλικά Πανεπιστήμια, το 1900 πήγε στη Βιέννη για σπουδές φιλολογίας.Συμμετείχε ενεργά στο φοιτητικό κίνημα και υπήρξε ο πρωταγωνιστής των αγώνων των φοιτητών του Τρεντίνο, οι οποίοι ζητούσαν την ίδρυση ενός ιταλόφωνου πανεπιστημίου, εντός των ορίων της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας.
Μετά την ολοκλήρωση των πανεπιστημιακών του σπουδών, το 1905, επέστρεψε στο Τρεντίνο και έγινε συντάκτης της εφημερίδας La Voce Cattolica, η οποία αργότερα θα άλλαζε όνομα και θα ονομαζόταν Il Trentino[12]. Σύντομα ανέλαβε τη θέση του διευθυντή και έγραψε μια σειρά άρθρων τα οποία υπερασπιζόταν τον Ιταλικό χαρακτήρα και την πολιτιστική αυτονομία του Τρεντίνο απέναντι σε κάθε απόπειρα γερμανοποίησης από την πλευρά των εθνικιστικών δυνάμεων του γερμανικού Τιρόλου, όμως ποτέ δεν έθεσε σε αμφισβήτηση την κυριαρχία της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, στην περιοχή του Τρεντίνο.
Το 1911 εξελέγη με 3116 ψήφους, αντιπρόσωπος του Τρεντίνο στην αυστριακή Βουλή των Αντιπροσώπων. Στις 27 Απριλίου 1914 κατέλαβε μια έδρα στη Τιρολέζικη Δίαιτα του Ίνσμπρουκ.
Ο Ντε Γκάσπερι κράτησε πολιτικά ουδέτερη στάση στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αν και αρχικά επιθυμούσε μία εμπλοκή της Ιταλίας στον πόλεμο, στο πλευρό της Γερμανίας και της Αυστρίας, θέση την οποία εγκατέλειψε στη συνέχεια[13].
Μετά τον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο και περίοδος του φασισμού
ΕπεξεργασίαΤο 1919 ο Ντε Γκάσπερι ίδρυσε μαζί με άλλους το Ιταλικό Λαϊκό Κόμμα (Partito Popolare Italiano – PPI), με το οποίο εξελέγη βουλευτής το 1921.
Το 1922 παντρεύτηκε τη Φραντσέσκα Ρομάνι και απέκτησε μαζί της, τέσσερις κόρες.
Η ενίσχυση των φασιστικών δυνάμεων στην Ιταλία είχε ως αποτέλεσμα,το 1926, το Λαϊκό Κόμμα να κηρυχθεί παράνομο. Ο Ντε Γκάσπερι συνελήφθη και κλείστηκε στη φυλακή. Με την επέμβαση του Βατικανού επέστρεψε στην ελευθερία μετά από κράτηση 18 μηνών. Χάρη στη βοήθεια του επισκόπου του Τρέντο κατάφερε να γίνει δεκτός στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού, όπου εργάστηκε ως βιβλιοθηκονόμος [14]. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ντε Γκάσπερι έγραψε το Idee ricostruttive (Ιδέες για την ανασυγκρότηση), μελλοντικό μανιφέστο του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος[13].
Η Ιταλική Δημοκρατία
ΕπεξεργασίαΤο 1945 διορίστηκε πρόεδρος του Συμβουλίου των Υπουργών, τελευταίο, του Βασιλείου της Ιταλίας. Όταν εγκαθιδρύθηκε η Δημοκρατία στην Ιταλία, ηγήθηκε μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας, η οποία διήρκεσε μέχρι τις εκλογές του 1948.
Συνεργάστηκε στενά με τις ΗΠΑ και κατάφερε να εξασφαλίσει δάνειο ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων.
Το 1946 και συγκεκριμένα, στις 5 Σεπτεμβρίου, ο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι υπέγραψε στο Παρίσι με τον υπουργό εξωτερικών της Αυστρίας, Καρλ Γκρούμπερ, το σύμφωνο «Ντε Γκάσπερι-Γκρούμπερ», το οποίο είχε ως στόχο να προστατεύσει τα δικαιώματα της γερμανόφωνης μειονότητας του Τρεντίνο-Άλτο Άντιτζε και έθεσε τις βάσεις για την αυτόνομη άσκηση της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας, στις επαρχίες του Μπολτσάνο και του Τρέντο[15].
Οι εκλογές της 18 Απριλίου του 1948 ήταν μεταξύ των σκληρότερων αναμετρήσεων στην Ιταλική πολιτική ιστορία. Η σύγκρουση ανάμεσα στους Χριστιανοδημοκράτες και το Λαϊκό Μέτωπο, το οποίο αποτελούσαν σοσιαλιστές και κομμουνιστές, έβγαλε νικητή τον Ντε Γκάσπερι , κερδίζοντας το 48% των ψήφων (το υψηλότερο ποσοστό που έχει επιτευχθεί ποτέ από οποιοδήποτε κόμμα στην Ιταλία) και ορίστηκε ως ο πρώτος Πρόεδρος του Συμβουλίου των Υπουργών της Ιταλικής Δημοκρατίας. Με μια τέτοια πλειοψηφία, το κόμμα του Ντε Γκάσπερι ήταν σε θέση να κυβερνήσει μόνο του, αλλά ο Ντε Γκάσπερι ζήτησε συνεργασία με τους Φιλελεύθερους,τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Δημοκρατικούς.
Σύμφωνα με τον Μοντανέλι, "ο Ντε Γκάσπερι ζήτησε συνεργασία για να προστατέψει το κόμμα του και τον ίδιο, από τον κίνδυνο να γίνει υποτελής της Εκκλησίας και για να εμποδίσει την Εκκλησία να μπει στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει το κόμμα, για να κυβερνήσει την Ιταλία"[16].
Ο Ντε Γκάσπερι κατάφερε να αντιμετωπίσει με πολιτική αξιοπρέπεια τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τις νικήτριες δυνάμεις και κατάφερε να περιορίσει τις κυρώσεις εναντίον της Ιταλίας και να αποφευχθεί η απώλεια των παραμεθόριων περιοχών, όπως το Άλτο Άντιτζε και η Κοιλάδα της Αόστα. Επίσης, προσπάθησε να επιλύσει υπέρ της Ιταλίας, το ζήτημα της κυριαρχίας της Τεργέστης και της Ίστρια.
Το διπλωματικό επεισόδιο με το Βατικανό
ΕπεξεργασίαΤο 1952, με το φόβο της επικράτησης στην Ιταλία, των μαρξιστικών θέσεων, το Βατικανό πίεσε για τη δημιουργία, στις δημοτικές εκλογές για τον δήμο της Ρώμης,μιας δεξιάς εκλογικής συμμαχίας που θα συμπεριελάμβανε ακόμη και τους νεοφασίστες [17].
Η Αγία Έδρα, δεν θα δεχόταν ποτέ, η «Αιώνια Πόλη», έδρα του χριστιανισμού, να έχει ως δήμαρχο, έναν κομμουνιστή υποψήφιο. Ο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι δήλωσε την αντίθεση του σε αυτή την κίνηση, για ηθικούς λόγους, υποστηρίζοντας το όραμά του για ένα κοσμικό κράτος. Δήλωσε με αποφασιστικότητα:
.......Αν με αναγκάσουν, θα πρέπει να σκύψω το κεφάλι, αλλά ταυτόχρονα θα εγκαταλείψω και την πολιτική ζωή [18].
Η θέση του Βατικανού για τον δεξιό συνασπισμό, δεν έγινε αποδεκτή από τον Ντε Γκάσπερι [19].Το διπλωματικό επεισόδιο με το Βατικανό, προβλημάτισε βαθιά τον Ντε Γκάσπερι. Προς τους συναδέλφους του έγραψε:
.......Σε εμένα, έναν καθολικό από τη Βαλσουγκάνα, έλαχε να εναντιωθεί στον Πάπα[18]
Λίγο αργότερα, την ίδια χρονιά, ο Πάπας δε δέχθηκε τον Ντε Γκάσπερι στο Βατικανό. Ο Ντε Γκάσπερι δήλωσε στον πρέσβη Μαμέλι, ο οποίος του είχε ανακοινώσει την άρνηση του Πάπα :
.......Ως Χριστιανός δέχομαι την ταπείνωση, αν και δε ξέρω πώς να τη δικαιολογήσω. Ως Ιταλός πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών, με την εξουσία και την αξιοπρέπεια που εκπροσωπώ και την οποία δεν μπορώ να αποποιηθώ, εκφράζω την έκπληξή μου και επιφυλάσσομαι να ζητήσω περαιτέρω εξηγήσεις [18]
Η πορεία προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
ΕπεξεργασίαΟ Ντε Γκάσπερι υποστήριξε θερμά την Ευρωπαϊκή ιδέα και γι' αυτή του την προσήλωση τιμήθηκε με το βραβείο «Καρλομάγνος», το 1952. Ο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι είχε δηλώσει ότι:
.......το μέλλον δεν θα οικοδομηθεί με τη βία ούτε με κατακτητικές βλέψεις, αλλά με την υπομονετική εφαρμογή δημοκρατικών μεθόδων, το εποικοδομητικό πνεύμα της συναίνεσης και τον σεβασμό της ελευθερίας [20].
Το όραμά του Ντε Γκάσπερι για την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, το 1952 και ο Ντε Γκάσπερι ανέλαβε πρώτος την προεδρία της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης της ΕΚΑΧ.
Η έξοδος από την πολιτική σκηνή και ο θάνατός του
ΕπεξεργασίαΔιατήρησε τη θέση του πρωθυπουργού μέχρι τον Αύγουστο του 1953, όταν παραιτήθηκε λόγω της αποτυχίας του εκλογικού νόμου, που ονομάστηκε από τους αντιπάλους του ως "Νόμος απάτη". Υπήρξε ισχυρός υποστηρικτής της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ήταν αντίθετος στην ένταξη της Ιταλίας στο ΝΑΤΟ, διότι προτιμούσε τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άμυνας.
Ο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι πέθανε στις 19 Αυγούστου 1954 στο σπίτι του, στο Μπόργκο Βαλσουγκάνα, όπου του άρεσε να περνάει μεγάλα διαστήματα με την οικογένειά του. Πέντε ημέρες πριν από το θάνατό του, δήλωσε στην κόρη του, Μαρία Ρομάνα:
.......Έκανα το καθήκον μου, η συνείδησή μου είναι ήσυχη. Βλέπεις, ο Κύριος σε κάνει να εργάζεσαι, να κάνεις σχέδια,σου δίνει ενέργεια και ζωή. Μετά, όταν πλέον πιστεύεις ότι είσαι αναγκαίος και απαραίτητος, σου στερεί ξαφνικά τα πάντα. Σε κάνει να συνειδητοποιήσεις ότι είσαι απλά χρήσιμος, σου λέει: Τώρα φτάνει, μπορείς να πηγαίνεις. Εσύ όμως δε θέλεις, θα ήθελες να παρουσιαστείς στον άλλο κόσμο, με ολοκληρωμένη την αποστολή σου. Το μικρό ανθρώπινο μυαλό, δε μπορεί να αποδεχτεί, να αφήσει σε άλλους, αυτό που με τόσο πάθος εμείς καταπιαστήκαμε.
Ο ξαφνικός θάνατός του προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση σε ολόκληρη την Ιταλία. Η μεταφορά της σoρού του Αλτσίντε ντε Γκάσπερι με το τρένο, από το Τρέντο ως τη Ρώμη, διακοπτόταν συνεχώς από τη μεγάλη μάζα των απλών ανθρώπων, οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί κατά μήκος της διαδρομής για να αποτίσουν φόρο τιμής στον Ιταλό πολιτικό. Μέσα και έξω από την εκκλησία, όπου τελέστηκε η νεκρώσιμη ακολουθία, έδωσαν το παρόν εκπρόσωποι όλων των κομμάτων (με εξαίρεση, τα μέλη του Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος-Εθνική Δεξιά ). Ο τάφος του βρίσκεται στη Ρώμη, στο ναό της Βασιλικής του Σαν Λορέντσο.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 120304841. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) SNAC. w6sv5d7k. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ 5,0 5,1 «Da Berlinguer ad Almirante fino a Pannella:quei funerali capaci di riempire le piazze». 21 Μαΐου 2016.
- ↑ CONOR.SI. 85236067.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 BeWeB.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 (Ιταλικά) storia.camera.it. alcide-de-gasperi-18810403. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2019.
- ↑ 9,0 9,1 (Ιταλικά) storia.camera.it. alcide-de-gasperi-18810403. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2019.
- ↑ «Der Karlspreisträger 1952 Alcide de Gasperi». (Γερμανικά) Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «Οι Ιδρυτές της ΕΕ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2012.
- ↑ 12,0 12,1 Αλτσίντε ντε Γκάσπερι,Νεανικά χρόνια
- ↑ 13,0 13,1 Η εμπειρία του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου
- ↑ L'appunto di un informatore fascista in Vaticano del 22 febbraio 1941 recitava: «È opportuno far vigilare moltissimo l'ex on. Alcide De Gasperi (egli abita in Roma). Egli attualmente riveste la carica di segretario della biblioteca apostolica vaticana. È un protetto di monsignor Montini con il quale ci risulta che si incontra non in Segreteria di Stato» (Dino Messina, Corriere della Sera (8 ottobre 2003) - pagina 35.
- ↑ «Accordo Degasperi-Gruber». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2012.
- ↑ Indro Montanelli, I protagonisti, Rizzoli Editore, Milano, 1976, p. 138.
- ↑ a b Contro i clericali, M.Teodori, Longanesi, 2009, Milano
- ↑ 18,0 18,1 18,2 Citato in Indro Montanelli, I protagonisti, Rizzoli Editori, Milano, 1976, pp. 136-139.
- ↑ ^ Correva l'anno: Padre Riccardo Lombardi, Rai Tre, 24 agosto 2010.
- ↑ Δημοκρατία, συναίνεση και ελευθερία
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- ADSTANS (pseudonimo di Paolo Canali), Alcide De Gasperi nella politica estera italiana, 1943-1953 , Mondadori, Milano, 1953
- Igino Giordani, Alcide De Gasperi il ricostruttore, Roma, Edizioni Cinque Lune, 1955
- Giulio Andreotti, De Gasperi e il suo tempo, Milano, Mondadori, 1956
- Ernesta Bittanti Battisti, Italianità di De Gasperi: lettera aperta all'on. Meda, Firenze, Parenti, 1957.
- Gabriele Lombardini, De Gasperi e i cattolici, Edizioni di Comunità, 1962
- Maria Romana Catti De Gasperi, De Gasperi uomo solo, Mondadori, Milano, 1964.
- Lorenzo Tedeschi, Il giovane De Gasperi, Milano, Bompiani, 1974
- Alcide De Gasperi, Lettere dalla prigione, Roma, Edizioni Cinque Lune, 1974
- Gianni Baget Bozzo, Il partito cristiano al potere: la DC di De Gasperi e di Dossetti 1945-1954, Firenze, Vallecchi, 1974.
- Giovanni di Capua (a cura di), Processo a De Gasperi, Roma, Ebe, 1976
- Pietro Scoppola, La proposta politica di De Gasperi, Bologna, Il Mulino, 1977
- Giulio Andreotti, Intervista su De Gasperi, a cura di Antonio Gambino, Roma-Bari, Laterza, 1977
- Pasquale Hamel, "Partecipazione e democrazia in Luigi Sturzo e Alcide De gasperi", Roma-Caltanissetta, Sciascia 1982
- Giulio Andreotti, De Gasperi visto da vicino, Milano, Rizzoli, 1987
- Giuseppe Rossini, Alcide De Gasperi. L'età del centrismo 1947-1953, Roma, Cinque Lune, 1990
- Elisabeth Arnoulx De Pirey, De Gasperi, San Paolo Edizioni, 1992
- Alcide De Gasperi, Le battaglie del Partito popolare. Raccolta di scritti e discorsi politici dal 1919 al 1926, a cura di Paolo Piccoli e Armando Vadagnini, prefazione di Francesco Malgeri, Roma, Edizioni di storia e letteratura, 1992
- Nico Perrone, De Gasperi e l'America, Palermo, Sellerio, 1995 ISBN 88-389-1110-X
- Enrico Nassi, Alcide De Gasperi - L'utopia del centro, Firenze, Giunti, 1997
- Maria Romana De Gasperi, Mio caro padre, Genova Milano, Marietti, 2003
- Andrea Riccardi, Pio XII e Alcide De Gasperi - Una storia segreta, Roma Bari, Laterza, 2003
- Alfredo Canavero, Alcide De Gasperi. Cristiano, Democratico, Europeo, Catanzaro, Rubbettino, 2003
- Alcide De Gasperi, Cara Francesca. Lettere, Brescia, Morcelliana, 2004
- Maria Romana De Gasperi, De Gasperi. Ritratto di uno statista, Milano, Mondadori, 2004
- Eckart Conze, Gustavo Corni, Paolo Pombeni (a cura di), Alcide De Gasperi: un percorso europeo, Bologna, Il Mulino, 2004
- Marialuisa-Lucia Sergio, De Gasperi e la «questione socialista». L'anticomunismo democratico e l'alternativa riformista, Soveria Mannelli, Rubbettino, 2004
- Tiziana De Maio, Alcide De Gasperi e Konrad Adenauer. Tra il superamento del passato e il processo di integrazione europea. (1945-1954), Torino, Giappichelli, 2004
- Daniela Preda, Alcide De Gasperi federalista europeo, Bologna, Il Mulino, 2004
- Pino Loperfido, Caro Alcide - Degasperi Alcide Amedeo Francesco: storia di un italiano, Trento, Curcu & Genovese, 2004
- Augusto D'Angelo, De Gasperi, le destre e l'«operazione Sturzo». Voto amministrativo del 1952 e progetti di riforma elettorale, Roma, Studium, 2004
- Völkl, Michael: Das Deutschenbild Alcide De Gasperis (1881-1954). Ein Beitrag zur italienischen Deutschenwahrnehmung, München 2004, http://edoc.ub.uni-muenchen.de/2449/1/Voelkl_Michael.pdf
- Giovanni Sale, De Gasperi gli USA e il Vaticano. All'inizio della guerra fredda, Milano, Jaca Book, 2005
- Gabriella Fanello Marcucci, Il primo governo De Gasperi (dicembre 1945-giugno 1946). Sei mesi decisivi per la democrazia in Italia, Soveria Mannelli, Rubbettino, 2005
- Luciano Radi, La Dc da De Gasperi a Fanfani, Soveria Mannelli, Rubbettino, 2005
- Giuseppe Chiarante, Tra De Gasperi e Togliatti. Memorie degli anni cinquanta, Roma, Carocci, 2006
- Piero Craveri, De Gasperi, Bologna, Il Mulino, 2006
- Alcide De Gasperi, Scritti e discorsi politici. Alcide De Gasperi nel Trentino asburgico, vol. I, tomo I; tomo II, Bologna, Il Mulino, 2006
- Diomede Ivone, Marco Santillo, De Gasperi e la ricostruzione (1943-1948), Roma, Edizioni Studium, 2006
- Diomede Ivone, Alcide De Gasperi nella storia dell'Italia repubblicana a cinquant'anni dalla morte, Editoriale Scientifica, 2006
- Crivellin W.E., Alcide De Gasperi. L'uomo della ricostruzione, Roma, Gaffi Editore, 2006
- Stefano Trinchese, L'altro De Gasperi. Un italiano nell'impero asburgico 1881-1918, Roma-Bari, Laterza, 2006
- Salvatore Sassi, Alcide De Gasperi e il periodo asburgico, Aracne, 2007
- A.A.V.V.. Alcide De Gasperi verso l'Europa, Museo Storico di Trento,2007
- Alcide De Gasperi, Scritti e discorsi politici. Alcide De Gasperi dal Partito Popolare Italiano all'esilio interno 1919-1942, vol. II, tomo I, tomo II, tomo III, Bologna, Il Mulino, 2007
- Alcide De Gasperi, Scritti e discorsi politici. Alcide De Gasperi e la fondazione della Democrazia Cristiana 1943-1948, vol. III, tomo I, tomo II, Bologna, Il Mulino, 2008
- Alcide De Gasperi, Scritti e discorsi politic. Alcide De Gasperi e la stabilizzazione della Repubblica, 1948-1954, vol. IV, tomo I, tomo II, tomo III, Bologna, Il Mulino, 2009
- Alcide De Gasperi, 3 Vol.,Rubbettino, Soveria Manelli, 2009
- Quaderni degasperiani, vol. I, Soveria Manelli, Rubbettino, 2009
- Aldo G. Ricci, La breve età degasperiana (1948-1953), Soveria Manelli. Rubbettino, 2010
- Ubaldo Giuliani-Balestrino Il Carteggio Churchill-Mussolini alla luce del processo Guareschi Ed. Settimo Sigillo, 2010.
Per una bibliografia più completa e aggiornata vedi https://web.archive.org/web/20110312214449/http://www.degasperi.net/ alla voce "bibliografia".
Πηγές
ΕπεξεργασίαΕξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Ινστιτούτο Λουίτζι Στούρτσο.
- Ίδρυμα Ντε Γκάσπερι. Αρχειοθετήθηκε 2016-04-12 στο Wayback Machine.
- Στοιχεία από το Ιταλικό Κοινοβούλιο.
- Σελίδα της Ευρωπαικής Ένωσης. Αρχειοθετήθηκε 2012-06-09 στο Wayback Machine.