|
| olympic = Όχι, (μόνο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1932)<ref name="Football remains an Olympic long shot">{{cite web|url=http://profootballtalk.nbcsports.com/2012/07/27/football-remains-an-olympic-longshot/|title=Football remains an Olympic long shot|last=Florio|first=Mike|date=July 27, 2012|work=[[Profootballtalk.com|Pro Football Talk]]|publisher=[[NBC Sports]]|accessdate=January 14, 2013}}</ref>
}}
Το '''αμερικανικό ποδόσφαιρο''' ([[αγγλικά]]: ''americanAmerican football''), γνωστό ως ''φούτμπολ'' (football) ή ''γκρίνταϊρον'' (gridiron, ''σχάρα'') στις [[Ηνωμένες Πολιτείες]], είναι ένα ομαδικό άθλημα που παίζεται ανάμεσα σε δύο ομάδες των 11 παικτών η κάθε μία, με μια μπάλα οβάλ σχήματος μάρκας Wilson βάρους 397,25 γραμμαρίων εώς 425,62 γραμμαρίων και μήκους 27,94 έως 28,57 εκατοστά εκατοστών<ref>{{Cite web|url=http://static.nfl.com/static/content/public/image/rulebook/pdfs/5_2013_Ball.pdf|title=NFL Official Rules on football specifications.|last=|first=|ημερομηνία=May 2013|website=NFL|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190222042700/http://static.nfl.com/static/content/public/image/rulebook/pdfs/5_2013_Ball.pdf|archivedate=2019-02-22|accessdate=|url-status=}}</ref>, σε ένα ορθογώνιο γήπεδο διαστάσεων 120 γιαρδών (109.7 μέτρα) μήκος και 53,3 γιαρδών (48,7 μέτρα) πλάτος με μεγάλα τέρματα στα δύο άκρα του. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού η ομάδα που έχει την κατοχή της μπάλας (η επίθεση) επιχειρεί να την προωθήσει στο αγωνιστικό χώρο με πάσες ή τρέχοντας με την μπάλα. Για να συνεχίσει την επίθεση, η ομάδα πρέπει να προωθήσει την μπάλα τουλάχιστον 10 γιάρδες (9,1 μέτρα) στο αγωνιστικό χώρο σε μια σειρά από τέσσερις προσπάθειες ''ντάουν'' (αγγλικά:down). Αν τα καταφέρει, λαμβάνει ένα νέο σύνολο τεσσάρων ντάουν για να συνεχίσει την επίθεση, αλλά αν αποτύχει, η κατοχή της μπάλας πηγαίνει στην αντίπαλη ομάδα. Η επιτιθέμενη ομάδα μπορεί να κερδίσει πόντους με την προώθηση της μπάλας (touchdown) στη αντίπαλη τελική ζώνη (end zone, εντ ζόουν) ή κλωτσώντας την μέσα στην εστία του αντιπάλου (field goal), ενώ η αμυνόμενη ομάδα μπορεί να κερδίσει πόντους μετά από τη επανάκτηση της κατοχής της μπάλας και προώθησης της στην αντίπαλη εντ ζόουν (end zone, τελική ζώνη), ή εμποδίζοντας τον κάτοχο της μπάλας στη δική του τελική ζώνη (safety, ασφάλεια). Η ομάδα που έχει σκοράρει τους περισσότερους πόντους στο τέλος του παιχνιδιού κερδίζει.
Το αμερικανικό ποδόσφαιρο εξελίχθηκε από τις πρώιμες μορφές του [[ράγκμπι]] και του [[ποδόσφαιρο|ποδοσφαίρου]], και το πρώτο παιχνίδι του παίχτηκε στις [[6 Νοεμβρίου]] του [[1869]]. Ανέπτυξε πολύ γρήγορα παρόμοιους κανόνες με το ράγκμπι, αλλά οι σημαντικές αλλαγές κανόνων που πρότεινε το [[1880]] ο [[Ουόλτερ Καμπ]], γνωστός ως ο «Πατέρας του Αμερικανικού ποδοσφαίρου", έκαναν το άθλημα διαφορετικό. Το αμερικανικό ποδόσφαιρο είναι το πιο δημοφιλές άθλημα στις Ηνωμένες Πολιτείες, με το National Football League ([[NFL]]) να είναι το πιο δημοφιλές πρωτάθλημα ενώ το [[Σούπερ Μπόουλ]] είναι ένα από τα αθλητικά γεγονότα με την μεγαλύτερη τηλεθέαση παγκοσμίως.
== Τρόπος παιχνιδιού ==
[[File:NSU Football.jpg|thumb|Ουδέτερη ζώνη. Η επίθεση είναι στα αριστερά.]]
[[File:Nate Longshore prepares to pass at ASU at Cal 2008-10.04.jpg|thumb|Ένας quarterback προσπαθεί να δώσει πάσα.]]
[[Αρχείο:AmFBfield.svg|μικρογραφία|250px|δεξιά|Γήπεδο αμερικάνικου ποδοσφαίρου, οι αριθμοί δείχνουν τις γιάρδες έως την πλησιέστερη γραμμή της τελικής ζώνης.]]
Το αμερικανικό ποδόσφαιρο παίζεται ανάμεσα σε δύο ομάδες των 11 παικτών με μια μπάλα οβάλ (ειδικά ωοειδής σφαιροειδούς <ref name="NFL Rules 2012, p. 3">NFL Rules 2012, p. 3.</ref>) σχήματος. <ref name="Oxford">{{cite web|url=http://oald8.oxfordlearnersdictionaries.com/dictionary/american-football|title=American football|work=[[Oxford Advanced Learner's Dictionary]]|publisher=[[Oxford University Press]]|accessdate=November 18, 2012}}</ref>Η βασική μορφή του παιχνιδιού περιλαμβάνει δύο ομάδες, μία εκ των οποίων έχει στην κατοχή της την μπάλα. Η ομάδα που έχει στην κατοχή της την μπάλα, ονομάζεται ''η επίθεση'', και προσπαθεί να την προωθήσει προς την εντ ζόουν (end zone, τέλικη ζώνη), ζώνη βαθμολογίας και στα δύο άκρα του γηπέδου. Η άλλη ομάδα, που ονομάζεται ''η άμυνα'', προσπαθεί να σταματήσει την επίθεση και να αποτρέψει την προώθηση της μπάλας. <ref name="Beginner's Guide to Football">{{cite web|url=http://www.nfl.com/rulebook/beginnersguidetofootball|title=Beginner's Guide to Football|publisher=[[National Football League]]|accessdate=September 30, 2012}}</ref> Το παιχνίδι αρχίζει με ένα kickoff, η ομάδα που κλωτσάει πρώτη καθορίζεται με το στρίψιμο νομίσματος πριν το παιχνίδι. Το kickoff γίνεται όταν ένας παίκτης της ομάδας (ο placekicker) κλωτσάει την μπάλα. Η αντίπαλη ομάδα λαμβάνει την μπάλα και στη συνέχεια τρέχει προς την αντίπαλη εντ ζόουν (end zone, τελική ζώνη) μέχρι να εμποδιστεί ή να βγει από τα όρια του γηπέδου, σε σημείο που η μπάλα να θεωρείται νεκρή. Το σημείο όπου η μπάλα γίνεται νεκρή ορίζεται ως η πρώτη γραμμή (line of scrimmage), και το παιχνίδι ξεκινά από το σημείο αυτό.
Η προώθηση της μπάλας γίνεται με μια σειρά από έως και τέσσερις επιθέσεις ή ντάουν (προσπάθειες). Η επιτιθέμενοι πρέπει να κερδίσουν τουλάχιστον 10 γιάρδες σε τέσσερα ντάουν για να συνεχίσουν την προώθηση της μπάλας. Πριν από την έναρξη του παιχνιδιού, ένας διαιτητής τοποθετεί την μπάλα στο γήπεδο, έτσι ώστε ο μεγάλος άξονας της μπάλας να είναι παράλληλος στις γραμμές στην άκρη του γηπέδου. Οι δύο ομάδες παρατάσσονται εκατέρωθεν σε μια γραμμή ή "ουδέτερη ζώνη", η οποία εκτείνεται από τις γραμμές στην άκρη του γηπέδου παράλληλα με τις γραμμές του γκολ. Καμία ομάδα δεν μπορεί να περάσει από την ουδέτερη ζώνη πριν από την έναρξη του παιχνιδιού. Ένα παιχνίδι αρχίζει με το σναπ (snap, πάσα προς τα πίσω), το οποίο γίνεται όταν η μπάλα σηκώνεται από το έδαφος από έναν παίκτη (ο center) και δίνει πάσα προς τα πίσω σε ένα δεύτερο παίκτη (συνήθως ο quarterback). Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρις ότου η μπάλα γίνεται νεκρή, στο σημείο το οποίο το ντάουν θεωρείται ότι έχει τελειώσει. Αν ο παίκτης αντιμετωπιστεί με τάκλιν, περπατήσει έξω από τα όρια του γηπέδου ή εμποδίζεται, η μπάλα τοποθετείται στο σημείο του τάκλιν ή όπου ο παίκτης βγήκε από τα όρια. Εάν η μπάλα κατέστη νεκρή από μια αποτυχημένη πασα προς τα εμπρός, τοποθετείται στο ίδιο σημείο που ήταν στην αρχή του προηγούμενου ντάουν. Αν το παιχνίδι οδήγησε σε ένα πρώτο down, ένα νέο σύνολο τεσσάρων ντάουν δίνονται στους επιτιθέμενους. Εάν οι επιτιθέμενοι δεν προωθήσουν την μπάλα 10 γιάρδες σε τέσσερις επιθέσεις, χάνουν τον έλεγχο της. Κανονικά, οι ομάδες προσπαθούν είτε μέσω ενός field goal ή κλωτσώντας την μπάλα μακριά προς την αντίπαλη ομάδα στο τέταρτο ντάουν, ανάλογα με τη θέση τους στο γήπεδο, παρά να ρισκάρουν να χάσουν τον έλεγχο της μπάλας. <ref name="Beginner's Guide to Football"/>Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, οποιαδήποτε ομάδα μπορεί να επιβαρυνθεί με ποινή (πέναλτι) για παραβίαση διάφορων κανόνων του παιχνιδιού. Οι διαιτητές δείχνουν ότι έχει συμβεί μια παραβίαση με τη ρίψη μιας κίτρινης σημαίας στο έδαφος. <ref name="NFL rules">{{cite web|title=Official Playing Rules and Casebook of the National Football League|url=http://static.nfl.com/static/content/public/image/rulebook/pdfs/2012%20-%20Rule%20Book.pdf|publisher=National Football League|accessdate=15 January 2013}}</ref>
Οι ομάδες μπορούν να κερδίσουν πόντους με διάφορους τρόπους όπως; με touchdown, αξίζει έξι πόντους, και είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος βαθμολογίας. Συμβαίνει όταν οι επιτιθέμενοι προωθούν την μπάλα στην εντ ζόουν (end zone, τέλικη ζώνη) της αντίπαλης ομάδας ή όταν η άμυνα παίρνει τον έλεγχο της μπάλας και, στο ίδιο παιχνίδι, και προωθεί την μπάλα στη εντ ζόουν του αντιπάλου. Μετά από ένα touchdown, η ομάδας που σκόραρε προσπαθεί να πετύχει ένα ή δύο επιπλέον πόντους κλωτσώντας την μπάλα στο τέρμα (ένας πόντος) ή προωθώντας την μπάλα στη εντ ζόουν (γνωστό ως extra point ή two-point conversion, αντίστοιχα) από δύο (NFL) ή τρεις (ερασιτεχνικά) γιάρδες πίσω από την γραμμή του τέρματος. Στην πράξη, ο επιπλέον πόντος είναι σχεδόν σίγουρος σε επαγγελματικό επίπεδο και ελαφρώς λιγότερο σε ερασιτεχνικό επίπεδο, ενώ οι δύο-πόντοι έχουν ένα σημαντικά χαμηλότερο ποσοστό επιτυχίας. <ref name="Duke">{{cite journal|last=Sackrowitz|first=Harold|year=2000|title=Refining the Point(s)-After-Touchdown Decision|journal=Department of Statistical Science|publisher=[[Duke University]]|volume=13|issue=3|pages=29–30, 33–34|url=http://www.stat.duke.edu/~dalene/chance/chanceweb/133.sackrowitz.pdf|accessdate=October 23, 2012|date=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131002214621/http://www.stat.duke.edu/~dalene/chance/chanceweb/133.sackrowitz.pdf|archivedate=2013-10-02|url-status=dead}}</ref>Οι ομάδες μπορούν επίσης να σκοράρουν μέσω ενός field goal (φιλντ γκολ), το οποίο συμβαίνει όταν οι επιτιθέμενοι κλοτσούν την μπάλα πάνω από το οριζόντιο δοκάρι και μεταξύ των κάθετων δοκών του τέρματος στο πίσω μέρος της εντ ζόουν. Οι επιτιθέμενοι κερδίζουν τρεις πόντους για ένα field goal. Επίσης υπάρχει και το safety (ασφάλεια) που σκοράρουν οι αμυνόμενοι, με την επιτυχημένη αντιμετώπιση (τάκλιν) του κατόχου της μπάλας στη δική τους εντ ζόουν και δίνει δυο πόντους. Μετά από ένα επιπλέον πόντο/δύο πόντους ή ένα επιτυχημένο field goal η ομάδα που σκόραρε πρέπει να κλωτσήσει την μπάλα μακριά, ενώ η άλλη ομάδα πρέπει να κλωτσήσει την μπάλα μετά από ένα safety. <ref name="Beginner's Guide to Football" />
{{gallery
|align = center
|lines = 7
|File:2006 Navy - Tusla.jpg|Ένας παίκτης (στα μπλε), σκοράρει ένα touchdown, ενώ ένας αμυντικός (στα λευκά) κοιτάζει. Η γραμμή του τέρματος είναι η λευκή γραμμή σημαδεμένη από το μικρό πορτοκαλί πυλώνα.
|File:MasonCrosbyFG-Edit.jpg|Ένας placekicker επιχειρεί να σκοράρει ένα field goal (φιλντ γκολ) κλωτσώντας την μπάλα από τα χέρια του κατόχου.
|File:Edward Jones Dome endzone view.jpg|Τα ψιλά κίτρινα δοκάρια είναι οι θέσεις στόχου όπου η μπάλα πρέπει να περάσει για ένα επιτυχημένο field goal ή επιπλέον πόντο. Η μεγάλη ορθογώνια περιοχή με το όνομα της ομάδας σε κάθε άκρο του γηπέδου είναι η τελική ζώνη (end zone, εντ ζόουν).
}}
== Παραπομπές ==
[[Κατηγορία:Ομαδικά αθλήματα]]
[[Κατηγορία:Παιχνίδια με μπάλα]]
[[Κατηγορία:Αθλήματα με προέλευση τις Ηνωμένες Πολιτείες]]
|
