Neidio i'r cynnwys

Ynys Manaw

Oddi ar Wicipedia
Ynys Manaw
ArwyddairWhithersoever you throw it, it will stand Edit this on Wikidata
MathTiriogaethau dibynnol y Goron, gwladwriaeth Edit this on Wikidata
PrifddinasDouglas Edit this on Wikidata
Poblogaeth83,314 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
AnthemArrane Ashoonagh Vannin Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethHoward Quayle Edit this on Wikidata
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol
Saesneg, Manaweg Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolBritish Islands, cenhedloedd Celtaidd, Gogledd Ewrop Edit this on Wikidata
GwladBaner Ynys Manaw Ynys Manaw
Arwynebedd572 km² Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau54.235°N 4.525°W Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredolIsle of Man Government Edit this on Wikidata
Corff deddfwriaetholTynwald Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y wladwriaeth
Arglwydd Manaw Edit this on Wikidata
Pennaeth y wladwriaethCharles III Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y Llywodraeth
Chief Minister of the Isle of Man Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethHoward Quayle Edit this on Wikidata
Map
Arianpunt sterling, Manx pound Edit this on Wikidata
Cyfartaledd plant1.65 Edit this on Wikidata

Gwlad Geltaidd ac ynys fwyaf Môr Iwerddon yw Ynys Manaw (Manaweg: Ellan Vannin) a chanddi statws tiriogaeth ddibynnol y Goron. Mae iddi arwynebedd o 572 km² (221 milltir sgwâr) a phoblogaeth o 84,497 (yn 2011).[1] Bu farw Ned Maddrell, siaradwr cynhenid olaf y Fanaweg, yn 1974, ond mae'r iaith wedi cael ychydig o adfywiad yn ddiweddar. Yn ôl cyfrifiad 2011 mae 1,823 yn gallu siarad, darllen neu ysgrifennu'r iaith.[1]

Mae gan yr ynys hunanlywodraeth yn ddibynnol ar y Goron Brydeinig. Senedd yr ynys yw'r Tynwald, a sefydlwyd yn 979. Douglas yw'r brifddinas. Snaefell yw'r mynydd uchaf a'r unig fynydd go iawn, er bod sawl bryn ar yr ynys hefyd.

Lleoliad Ynys Manaw (yn goch)

Mae treftadaeth Ynys Manaw yn gyfuniad o ddylanwadau Celtaidd a Llychlynnaidd. Sefydlodd y Senedd Tynwald gan y Llychlynwyr a rheolwyd yr Ynys gan frenhinoedd Llychlynnaidd, Albanaidd a Seisnig yn yr Oesoedd Canol. Yna fe reolwyd yr Ynys gan Arglwyddi Manaw annibynnol o 1406 tan 1765, pan ddaeth o dan feddiant y Goron Brydeinig.[2]


Iaith a diwylliant

[golygu | golygu cod]
Esiampl o arian Llywodraeth Ynys Manaw.
Gweler hefyd: Llenyddiaeth Fanaweg.
Gweler hefyd: Manaweg.

Trefi a phentrefi

[golygu | golygu cod]

Trefi swyddogol yr ynys yw:

Ardaloedd swyddogol yr ynys yw:

Y pentrefi swyddogol yw:

Poblogaeth

[golygu | golygu cod]

Mae poblogaeth yr ynys wedi tyfu'n weddol gyson, mae hyn i'w weld o'r ffigyrau ar y cyfrifiad. Mae'r poblogaeth wedi dwblu rhwng 1821 a 2006.[3]

Poblogaeth Ynys Manaw yn ôl cyfrifiadau
1821 27/28 Mai 40,081
1831 29/30 Mai 41,000
1841 6/7 Mehefin 47,975
1851 30/31 Mawrth 52,387
1861 7/8 Ebrill 52,469
1871 2/3 Ebrill 54,042
1881 3/4 Ebrill 53,558
1891 5/6 Ebrill 55,608
1901 31/1 Mawrth/Ebrill 54,752
1911 2/3 Ebrill 52,016
1921 19/20 Mehefin 60,284
1931 26/27 Ebrill 49,308
1939 Amcangyfrif 52,029
1951 8/9 Ebrill 55,253
1961 23/24 Ebrill 48,133
1966 24/25 Ebrill 50,423
1971 25/26 Ebrill 54,581
1976 4/5 Ebrill 61,723
1981 5/6 Ebrill 66,101
1986 6/7 Ebrill 66,060
1991 14/15 Ebrill 71,267
1996 14/15 Ebrill 74,680
2001 76,315
2006 23 Ebrill 80,058
2011 27/28 Mawrth 84,497


Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. 1.0 1.1 Isle of Man Census Report 2011 Archifwyd 2013-11-05 yn y Peiriant Wayback. Adalwyd 21 Ionawr 2013.
  2. "Isle of Man Government - Isle of Man – an overview". www.gov.im. Cyrchwyd 2024-05-31.
  3. (Saesneg) Poblogaeth ar gyfrifiadau Ynys Manaw Archifwyd 2009-11-13 yn y Peiriant Wayback