بۆ ناوەڕۆک بازبدە

سانی

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

سانی ناوی تەواوی عەبدوڵڵا کوڕی کاک عەلی کوڕی کاک عەبدوڵڵا کوڕی کاک مستەفایە، سەردەمی لە دایکبوونی سانی نەزانراوە، بەڵام دیارە کەسێتی شیعری لە نیوەی دووەمی سەدەی نۆزدەم و سەرەتای سەدەی بیستەم بووە، خوێندنی سەرەتایی لە مەڵبەندی خۆی بووە و ھەر بۆ ئەم مەبەستەش ناوچەکانی دیکەی خۆشناوەتی بەسەر کردۆتەوە، پەیوەندی و تێکەڵاوی لەگەڵ کۆیە زۆر بووە بەتایبەتی نموونەی بڵاوبوونەوە و پەرەسەندنی قوتابخانەی نالی لە خاکی سۆران لە کۆیە بووە لە نیوەی دووەمی سەدەی نۆزدەم، لە ڕووی بەڕێوەبردن و کاروباری میرییەوە مەڵبەندی بنەماڵەی کاکی ھیران گوندەکانی ھیران و نازەنین سەر بە کۆیە بوون. ناوی باپیری عەبدوڵڵا بووە، ئەوەی بە عەبدوڵڵای یەکەم داناوە خۆشی بە عەبدوڵڵای دووەم، بەڵام وشە عەرەبییەکەی ھەڵبژ‌اردووە بۆ نازناوی "سانی = الثانی". نازناوی شیعری "سانی" بووە، ئەمەی لە وشەی "الثانی" عەرەبی وەرگرتووە.

سانی کەسێک بووە لە ئەنجامی چێژی شاعیری و ئاواز گیرۆدەی گۆرانی و سروود و مۆسیقا بووە، غەزەلەکانی لەسەر ئاوازی دەف دەنگخۆشەکان چڕیویانە. سانی شاعیرێکی ڕەسەن و خاوەن چێژی شیعری بووە، ئاگاداری مێژووی شیعری نیوەی یەکەمی سەدەی نۆزدەهەمی نالی و هاوڕێیانی بووە. شارەزای بەرهەمی شاعیرانی سەردەمی ژیانی خۆی بووە. هەر چۆنێک بێت شیعری زیاتر بووە لەوەی کە ئێستا لەبەردەستدایە.

شاعیر تەمەنێکی درێژی برۆتە سەر و لە ساڵی ١٩٠٦ کۆچی دواییکردووە و لە گۆڕستانی بنەماڵە لە گوندی ھیران نێژراوە.

شیعرەکانی

[دەستکاری]

نموونەیەک لە شیعری سانی:

دەخیل ساقی وەرە وەعدەی وەفاتمبدە جامێ بە قوربانی وەفاتم
لەبەر جەوری ڕەقـــــیب و دەردی دووریھەمیشە چاوەڕێی مەرگە ‌حەیاتم
ھەزار دەفعە شەو و ڕۆژ گەر دەرم کەیغولام و بەندەیی تۆم خاکی پاتم
لە عەشقی چاوەکانی مەستی لەیلاوەکو مەجنوون شەیدایی وڵاتم
گوتم (سانی) ھەڵێ بۆ خۆت ھەڕاکەگوتی چارەم نەبوو ھەرچەند ھەڵاتم

سەرچاوەکان

[دەستکاری]

کتێبی: مێژووی ئەدەبی کوردی، بەرگی چوارەم - نیوەی دووەمی سەدەی نۆزدەهەم و سەرەتای سەدەی بیستەم (١٨٥١-١٩١٤)، نووسینی: دکتۆر مارف خەزنەدار، لاپەڕە ٦٧. چاپی دووەم ٢٠١٠ دەزگای ئاراس.