Литван истори
Литван историно (хӀинцалера Литвахойн Республикин мохк) дӀалоцу адам цунна тӀе охьахааран, вайн эрал хьалхара 10-гӀа — 9-гӀа а шерашкара, тӀера бехха хенан мур, таханлера хиламашка кхаччалц.
ЦӀе схьаялар
[бӀаьра нисйан | нисйан]
«Литва» цӀе (Lituae — дол. дож. схьадаьлла Litua) дуьххьара хьахийна Кведлинбурган анналашкахь 1009 шарахь текъархоша миссионер Бруно Rusciae а, Lituae а дозанехь виеран хаамашкахь. Мехкан цӀе а, этноним а схьаялар кхетадо тайп-тайпана. Гипотезаш шорта хиларе хьаьжна ца Ӏаш, цхьан а царех йукъара тӀеэцна йац[1]. Уггаре чӀогӀа яьржинчу версешца, топоним схьаяьлла Нярисан га долу жимачу Летаука эрках[2]. Кхечу яьржинчу версица, термин схьайолу Аникщяйн кӀоштахула охьадогӀу Швянтойи эркан геннах Латава эрках, циггахь ю иштта цӀе йолу йоьхна гӀала[1]. Кхин а керлачу гипотезица, мехкан цӀе схьаяла тарлора этнонимах «леты» я «лейти», иштта олура гуонахьарчу латташкара литвахойн элийн дружинахойх (leičiai)[2][3][4].
ЧӀагӀдо, юьхьанца Марийна а, Суллина а юкъахь баьлла гражданий тӀеман заманахь, ткъа цул тӀаьхьа Цезарь Юлийн а, Сийлахь Помпейн а, церан когаметтачарна а юкъахь, уьш [литвахой а, самогиташ а], ерриг Итали хӀаллак хир ю вовшех байина аьлла тешна болуш, йитира шеш беха шайн шира меттигаш, даймохк. Зударшца, даьхнашца, цӀахь болчаьрца литвахой баьхкира акхарой бен кхачалур йоцу, шуьйра, еса аренашка, гуттаренна а шелонаш лаьтта, къилбаседа махка, цара цунах, даймехкан а, шира а [Итали] цӀарах элира Литали, тайпанна цӀе елира литалаш аьлла, хьалха цхьа элп «л» а тоьхна, иза италихоша хӀинца а туху шайн маттахь.
— Ян Длугош, «Польшин истори»
- ↑ 1 2 Кеп:Книга:ВКЛЭ2
- ↑ 1 2 Эйдинтас А. и др. История Литвы. — Вильнюс, 2013. — С. 13.
- ↑ Дубонис А. Проблемы образования Литовского государства и его отношений с Галицко-Волынским княжеством в новейшей историографии Литвы Архивйина 2016-08-17 — Wayback Machine // Княжа доба: історія і культура. — 2008. — Вип. 2. — С. 156.
- ↑ Дини П. Балтийские языки. — М.: ОГИ, 2002. — С. 203. — ISBN 5-94282-046-5.