Izvorni kôd stranice Luksemburg

{{Infokutija država|
| izvorno_ime                    = {{plainlist|
* {{izvorno ime|lb|Groussherzogtum&nbsp;Lëtzebuerg{{wbr}}}}
* {{izvorno ime|fr|Grand-Duché de Luxembourg{{wbr}}}}
* {{izvorno ime|de|Großherzogtum&nbsp;Luxemburg{{wbr}}}}
}}
| zvanično_ime                   = Veliko Vojvodstvo Luksemburg
| ime_genitiv                    = Luksemburga
| zastava                        = Flag of Luxembourg.svg
| grb                            = Greater coat of arms of the grand-duchy of Luxembourg.svg
| mapa                           = EU location LUX.svg
| uzrečica                       = ''Mir wëlle bleiwe wat mir sinn'' <br />([[bosanski|bs]]: ''Želimo ostati ono što jesmo'')
| službeni_jezik                 = [[Luksemburški jezik|luksemburški]]<br>[[Francuski jezik|francuski]]<br>[[Njemački jezik|njemački]]
| glavni_grad                    = [[Luxembourg]]
| glavni_grad_kordinati          = {{coord|49|36|0|N|6|7|0|E|region:LUX_type:City|title=Luxembourg}}
| državno_uređenje               = Parlamentarna [[monarhija]]
| vrsta_prve_vlasti              = [[Spisak luksemburških vladara|Veliki vojvoda]]
| vladar_prva_vlast              = [[Henri, veliki vojvoda Luksemburga|Henri]]
| vrsta_druge_vlasti             = [[Spisak premijera Luksemburga|Premijer]]
| vladar_druga_vlast             = [[Luc Frieden]]
| po_površini_na_svijetu         = 167
| površina                       = 2.586,4
| procenat_vode                  = 0.23%
| po_broju_stanovnika_na_svijetu = 168
| stanovnika                     = 626.180 <small>(procjena 2020.)</small>
| gustoća                        = 242
| nezavisnost                    = od [[Francusko Carstvo|Francuskog Carstva]]
| nezavisnost_priznato           = 15. mart 1815.
| bdp_ukupno                     = 66,848 milijardi
| bdp_godina                     = 2020
| po_broju_bdp_na_svijetu        = 69. na svijetu
| bdp_per_capita                 = $112 045
| hdi                            = <span style="color: #0c0; font-size: larger;">▲</span>0,916
| hdi_godina                     = 2019
| hdi_nivo                       = {{color|#009900|visok}}
| po_broju_hdi_na_svijetu        = 23. na svijetu
| valuta                         = [[Euro]] (€) (EUR)
| vremenska_zona                 = [[CET]] ([[UTC]]+1)<br /> - ljeti [[CEST]] (UTC+2)
| himna                          = "[[Ons Hémécht]]"<br />("Naša domovina"){{Center|[[Datoteka:Luxembourg National Anthem.ogg]]}}
| internetski_nastavak           = [[.lu]]
| pozivni_broj                   = +352|
}}
'''Luksemburg''', zvanično '''Veliko Vojvodstvo Luksemburg''', jest država u [[Zapadna Evropa|Zapadnoj Evropi]]. Po državnom uređenju je [[parlament]]arna monarhija na čelu s velikim vojvodom [[Henri, veliki vojvoda Luksemburga|Henrijem]]. Graniči s [[Francuska|Francuskom]] ([[Granica između Francuske i Luksemburga|73&nbsp;km]]), [[Belgija|Belgijom]] ([[Granica između Belgije i Luksemburga|148&nbsp;km]]) i [[Njemačka|Njemačkom]] ([[Granica između Luksemburga i Njemačke|138&nbsp;km]]). S površinom 2586&nbsp;km<sup>2</sup> druga je najmanja zemlja [[Evropska unija|Evropske unije]].

Luksemburg je jedna od zemalja osnivača [[Evropska ekonomska zajednica|Evropske ekonomske zajednice]], organizacije koja je prethodnik današnje Evropske unije, a zajedno sa [[Belgija|Belgijom]] i [[Nizozemska|Nizozemskom]] čini zemlje [[Beneluks]]a. Od marta 1970, Luksemburg je član Međunarodne organizacije frankofonskih zemalja. Jedan je od osnivača [[NATO]]-a.

== Porijeklo imena ==
Naziv Luksemburg potječe od [[Dvorac Lucilinburhuc|dvorca Lucilinburhuc]], kasnije poznatog i kao ''Lützelburg''. To je mali dvorac, oko kojeg je izgrađen današnji grad [[Luxembourg]]. Luksemburg je nastao u nekadašnjem [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetom Rimskom Carstvu]] kao grofovija, a danas je posljednje veliko vojvodstvo na svijetu.

== Historija ==
{{Glavni|Historija Luksemburga}}
Područje današnjeg Luksemburga tokom historije bilo je naseljeno [[Kelti]]ma, [[Rimljani]]ma i [[Franci]]ma, Nakon raspada Franačkog kraljevstva pod vlašću unuka [[Karlo Veliki|Karla Velikog]], ugovorom iz Verduna 843. dolazi pod okrilje [[Kraljevina Lotharingija|srednjelotarinškog kraljevstva]], a 859. pod vojvodstvo Oberlothringen. Godine 925. Oberlothringen ulazi u okvir Istočnog franačkog carstva, koje je preteča [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetog Rimskog Carstva]]. Prvi spomen današnjeg Luksemburga je zabilježen 963. u povelji grofa Siegfrieda, u kojoj se spominje dvorac ''Lucilinburhuc'' (kasnije ''Lützelburg''). Potomci Siegfrieda I se spominju 1060. kao grofovi od Luksemburga. Kasnije je po nazivu njihovog dvorca nazvano i cijelo područje pod njihovom vlašću. Dinastija Ardena vladala je ovim područjem sve do 1163. kada ga preuzima dinastija [[Namur]]. Kasnijim bračnim vezama, na vlast dolaze vladari iz dinastije Luksemburg-Limburg, od kojih su neki bili i carevi Svetog rimskog carstva ([[Henrik VII, car Svetog Rimskog Carstva|Henrik VII]], [[Karlo IV, car Svetog Rimskog Carstva|Karlo IV]] i drugi).

Godine 1354, car Karlo IV daje Luksemburgu status vojvodstva. Za vrijeme Napoleonovih ratova ovo područje osvajaju Francuzi. Međutim, nakon poraza [[Napoléon Bonaparte|Napoleona]] i [[Bečki kongres|Bečkog kongresa]] Luksemburgu je odobrena autonomija kao velikom vojvodstvu pod upravom [[Nizozemska|nizozemskog]] kralja [[Vilim I, kralj Holandije|Vilima I]]. Tokom 1830-ih, Luksemburg je učestvovao u belgijskoj revoluciji i bio je dio Belgije tokom devet godina. Međutim, u skladu sa prvim Londonskim sporazumom, potpisanim 1839, Luksemburgu je oduzet veći dio teritorije u kojem se govorio većinom [[francuski jezik]] i pripojen Belgiji. Nakon pripojenja Belgiji većinskog francuskog dijela Luksemburga, ostatak zemlje je postao većinski njemačka država. Formalna nezavisnost zemlje je proglašena 1867, kada se i obavezala na neutralnost. Tokom oba svjetska rata, Luksemburg je bio okupiran od strane Njemačke. U toku Drugog svjetskog rata oslobađaju ga Saveznici 1944.

Do stjecanja nezavisnosti Luksemburg je bio siromašna poljoprivedna zemlja. Nedostatak socijalnih i privrednih mogućnosti uzrokovao je masovnu emigraciju stanovništva između 1840. i 1870. Procjenjuje se da je trećina Luksemburžana tada napustila zemlju. Da bi se to zaustavilo, Luksemburg počinje ulagati u industralizaciju. Nakon otkrića rude [[Željezo|željeza]] 1870. na području juga zemlje, Luksemburg doživljava nagli procvat privrede i postaje jedan od velikih svjetskih proizvođača [[čelik]]a. Međutim, krajem 20. i početkom 21. stoljeća proizvodnja čelika opada, a država se sve više okreće bankarskom i finansijskom sektoru.

== Geografija ==
[[Datoteka:lux_topo_de.jpg|mini|275px|lijevo|Reljef Luksemburga]]
{{Glavni|Geografija Luksemburga}}
Sjeverni dio zemlje je dio [[Ardeni|Ardena]] i poznat je kao ''Ösling''. Ovo područje ima prosječnu nadmorsku visinu između 400 i 500 m. Karakteristika ovog područja su brojni šumoviti brežuljci, brda i strme riječne doline, kao što je to slučaj sa dolinom rijeke [[Sauer (rijeka)|Sauer]]. Najviše uzvišenje u Luksemburgu je brdo ''Kneiff'' u blizini gradića [[Huldange]] s 590 m nadmorske visine.

Na jugu zemlje se nalazi plodno područje [[Gutland]], koje je mnogo gušće naseljeno, a u njemu se nalazi mnogo više industrije nego na sjeveru. Kroz ovo područje teku rijeke Sauer (na zapad), [[Clerve]] i [[Our]] (na sjever) i [[Alzette]] (na jug). Najniža tačka zemlje se nalazi na ušću rijeka Sauer i [[Mosel]] na 129 metara nadmorske visine. Na sjeveru Luksemburga se nalazi zaštićeni prirodni park [[Njemačko-luksemburški prirodni park]] od kojeg se 358&nbsp;km<sup>2</sup> nalazi u Luksemburgu.

Najvažnije rijeke u Luksemburgu su [[Mosel]], koji na jugoistoku čini prirodnu granicu sa Njemačkom, [[Sauer (rijeka)|Sauer]], [[Our]] i [[Alzette]].

Luksemburg je jedna od pet zemalja Evropske unije koje nemaju izlaz na [[more]], ostale su: [[Austrija]], [[Češka]], [[Slovačka]] i [[Mađarska]].

=== Klima ===
[[Datoteka:Luxembourg City climate.PNG|mini|Klimatski dijagram grada Luksemburga]]

Luksemburg ima umjerenu zapadnoevropsku klimu, koja dosta utiče od strujanja sa [[Atlantski okean|Atlantskog okeana]], a karakterišu je blage zime i blaga, ugodna ljeta. [[Zrak]] je uglavnom svjež i vlažan, godišnja količina padavina iznosi 782,2&nbsp;mm; prosječna godišnja [[temperatura]] je 9&nbsp;°C, u [[januar]]u 0,8&nbsp;°C, a u julu 17,5&nbsp;°C. Najniže prosječne temperature u januaru iznose oko -2&nbsp;°C, dok su najviše temperature izmjerene u julu i [[august]]u. U ljetnim mjesecima temperature se kreću od 15 do 25&nbsp;°C, a nije rijetko da se penju i do 30&nbsp;°C. Na sjeveru zemlje, u [[Ösling]]u, najčešće je nešto svježije i tamo su padavine nešto češće.

== Vlada ==
[[Datoteka:Grand Duke Henri 29.09.2006.jpg|mini|[[Henri, veliki vojvoda Luksemburga]], na vjenčanju svog sina, princa Louisa (2006)]]
Luksemburg je [[ustavna monarhija]] u formi parlamentarne demokratije. Po [[Ustav]]u iz 1868. veliki vojvoda obavlja dužnost poglavara države. Zakonodavnu vlast vrši Parlament, čiji se članovi biraju na izborima svakih pet godina (istovremeno s izborima za [[Evropski parlament]]).

Luksemburška unutrašnja politika je usmjerena na održavanje političke sigurnosti i socijalnog mira. Teme političkih diskusija uglavnom se odnose na budućnost zemlje u proširenoj, ujedinjenoj Evropi te održavanje sistema socijalne sigurnosti, reformama sistema obrazovanja, politiku useljavanja stranaca i unutrašnju sigurnost s aspekta rastuće maloljetničke delikvencije i [[kriminal]]a. Također, dosta pažnje poklanja se i zaštiti okoline.

=== Moto ===
Na [[Luksemburški jezik|luksemburškom]] ''Mir wëlle bleiwe wat mir sinn'' ([[njemački jezik|njem.]] ''Wir wollen bleiben, was wir sind'', [[bosanski jezik|bos.]]: ''Želimo ostati ono što smo'') odnosno ni Nijemci ni Francuzi. (Pošto je [[Otto von Bismarck|Bismarck]] planirao da proda Luksemburg, čiji je vladar tada bio veliki vojvoda [[Vilim III, kralj Holandije|Vilim III]], francuskom caru [[Napoleon III, car Francuske|Napoleonu III]].)

=== Grb i zastava ===

'''[[Grb]]''' Luksemburga čini štit sa 10 vodoravnih srebrnih i plavih traka na kojima se nalazi crveni [[lav]], uspravan u napadu, sa zlatnom krunom i ispruženim jezikom. Iznad štita je kruna, a držači štita su zlatni lavovi koji gledaju od štita, sa zlatnim krunama i crvenim ispruženim jezicima. Čitava kompozicija uokvirena je crvenim hermelinskim plaštom s krunom na vrhu.

Porijeklo grba nije utvrđeno, no neosporno je da su u nastanku važnu ulogu odigrali grbovi [[Limburg]]a, [[grb Belgije]] i [[grb Nizozemske]]. Grb vuče korijene iz srednjeg vijeka.

Državna [[zastava]] Luksemburga se sastoji od tri jednako širokih vodoravnih pruga crvene, bijele, i plave boje. Prvi put se upotrebljavala od 1845. do 1848, i prihvatila se na 23. juna 1972. Boje su se najvjerovatnije prikupile s grba Limburske pokrajine za vrijeme Belgijske revolucije 1830. Posebnost Luksemburga je ta da se, pored regularne državne zastave, crveno-bijelo-plave [[trobojka|trobojnice]], koristi i grb ''Roude Léiw'' (Crveni lav) kao nacionalni simbol. Naročito pri [[sport]]skim takmičenjima, državna zastava je gotovo u potpunosti zamijenjena državnim grbom. Kao jedan od razloga se navodi velika sličnost zastave sa [[Zastava Holandije|zastavom Holandije]]. Drugi razlog je što se ''crveni lav'' smatra simbolom borbe, hrabrosti i patrotizma Luksemburžana. Tokom 2006, došlo je do političkih i javnih rasprava o zamjeni državne zastave ''crvenim lavom'' kao novom zastavom, međutim, i pored odobravanja većine stanovništva, u junu 2007. odustalo se od te namjere. Ipak, postavljeni su zakonski temelji kojima se izjednačava značaj i upotreba zvanične trobojnice i grba.

== Političke podjele ==
[[Datoteka:Distrikte-Kantone-Gemeinden_Lux.png|mini|180px|Podjela Luksemburga na 3 distrikta, 12 kantona i 116 općina]]
Država je podijeljena na tri distrikta ([[Grevenmacher (distrikt)|Grevenmacher]], [[Luxembourg (distrikt)|Luxembourg]] i [[Diekirch (distrikt)|Diekirch]]) sa ukupno dvanaest kantona i 116 općina. Od njih, 12 općina ima status grada. Općine imaju određenu samoupravu, međutim njihov rad nadgledaju guverneri distrikta koje postavlja veliki vojvoda. [[Luxembourg|Grad Luxembourg]] je glavni grad velikog vojvodstva te sjedište vlade. On se razvio u vodeće [[finansije|finansijsko]], središte Evrope, gdje 161 evropska i međunarodna [[banka]], ima svoje filijale i podružnice, među kojim je 48 njemačkih banaka.
=== Kantoni ===
[[Capellen]], [[Esch-sur-Alzette]], [[Luxembourg (kanton)|Luxembourg]], [[Mersch]], [[Clerf]], [[Diekirch]], [[Redingen]], [[Vianden]], [[Wiltz]], [[Echternach]], [[Grevenmacher]] i [[Remich]]. 
=== Općine ===
{{Proširiti sekciju}}

=== Gradovi ===
Stepen urbanizacije države je veoma visok; oko 92% stanovništva živi u [[grad]]ovima, (po podacima iz 2003), međutim to su uglavnom manji gradovi i naselja. Najveći grad je prijestolnica [[Luxembourg]], ([[Luksemburški jezik|luks.]], : ''Lëtzebuerg'') sa oko 86.329 stanovnika (metro područje oko 110.000). Pošto se samo zakonskim propisima može jednom naselju dati status grada, Luksemburg ima ''samo'' 12 gradova, kojima je status grada dat još u srednjem vijeku. Najveći gradovi se nalaze na jugoistoku zemlje u području Minette, gdje koncentrirano najviše industrije [[željezo|željeza]], i [[čelik]], a. Tu se, između ostalih, nalaze gradovi [[Esch-sur-Alzette]], (28.200 stanovnika), [[Differdingen]], (19.000), i [[Düdelingen]], (17.800). Na sjeveru Luksemburga se nalazi veći broj manjih gradova, koji su većinom sjedišta kantona. Najveći od njih su [[Diekirch]], (6.500 stanovnika) i [[Ettelbrück]], (7.500), što pored glavnog grada i Esch-sur-Alzette važe za treće glavno urbano središte zemlje.

=== Biljni i životinjski svijet ===
[[Datoteka:Mullerthal.jpg|150px|lijevo|mini|Dolina Müllerthal]]

[[Ösling]] na sjeveru zemlje, kao dio Ardena, je karakterističan po šumovitim brežuljcima i dubokim riječnim dolinama. Najrasprostranjenije vrste drveća su crvena [[bukva]], [[hrast]], [[javor]] i [[smreka]]. Na jugu zemlje, u području zvanom [[Gutland]] nadmorska visina je nešto niža (do 300&nbsp;m) a karakterišu ga pretežno poljoprivredna zemljišta i brojni vinogradi u blizini Mosela. Na jugoistoku zemlje rastu mnoge biljke koje su rasprostranjene većinom u području Sredozemlja, između ostalih biljke iz porodice [[Lamiaceae]] ([[žalfija]], [[ruzmarin]], [[podubica]] i druge).

[[Životinje|Životinjski svijet]] je uglavnom sličan kao i u većini srednjoevropskih zemalja. Međutim, sjeverni dio Luksemburga je poznat po velikoj populaciji [[jelen]]a i [[divlja svinja|divljih svinja]], kao i ptica grabljivica. Ovdje žive i neke rijetke vrste ptica, kao što su [[crna roda]] ili [[lještarka]] (''Bonasa bonasia''). Kod nekih drugih vrsta zabilježen je dramatičan pad populacije. Na primjer, 1960tih godina u Luksemburgu je živjelo oko 3.400 do 4.200 parova [[ćuk]]ova (''Athene noctua''), dok je 2006. njihov broj iznosio od 15 do 20 parova<ref>Dries van Nieuwenhuyse, Jean-Claude Génot, David H. Johnson: ''The Little Owl - Conservation, Ecology and Behavior of ''Athene noctua, Cambridge University Press, Cambridge 2008, str. 107, {{ISBN|978-0-521-88678-9}}</ref>. Luksemburg je poznat i po brojnosti ribljih vrsta, ovdje žive [[potočna pastrmka|potočne pastrmke]], [[štuka|štuke]], [[smuđ]]evi, jegulje, [[šaran]]i i mnoge druge ribe. U dolini Mosela, gdje je klima najbliža [[sredozemna klima|sredozemnoj]], živi zidni gušter, koji je karakterističan uglavnom za države [[Sredozemno more|Sredozemlja]].

== Privreda ==
Privreda Luksemburga je veoma stabilna, s visokim [[prihod]]ima zaposlenih. Veliku prednost u privredi daje blizina Luksemburga snažnim privrednim područjima Njemačke ([[Rurska oblast]]), Francuske i Belgije. Historijski posmatrano, Luksemburg je dugi niz godina imao relativno stabilan rast privrede, nisku [[inflacija|stopu inflacije]] i nisku stopu [[nezaposlenost]]i. Prosječni godišnji rast proizvodnje iznosi 3%, dok je inflacija 1,5 %. Industrijski sektor, u kojem je prvobitno dominirala proizvodnja [[čelik]]a, danas je vrlo diverzificiran sa snažnom industrijom hemijskih proizvoda, [[guma|gume]] i drugih proizvoda. Rast u finansijskom sektoru, na koji danas otpada oko 28% ukupnom [[Bruto domaći proizvod|bruto domaćeg proizvoda]], je više nego dovoljno nadomjestio opadanje u prihodima od čelika. Većina [[banka|banaka]] je u vlasništvu stranaca. [[Poljoprivreda]] je zasnovana na malehnim porodičnim farmama. Ekonomija zavisi i od brojne strane radne snage, pošto skoro 60% radnika iz okolnih zemalja gotovo svakodnevno putuje na radna mjesta u Luksemburgu. Iako je i Luksemburg, kao i ostale članice Evropske unije, pogođen globalnom [[recesija|ekonomskom recesijom]] u drugoj polovini ove decenije, ipak nastavlja uživati u izuzetno visokom životnom standardu. Bruto domaći proizvod po stanovniku je izuzetno visok i sa 32.700 [[američki dolar|dolara]] je treći na svijetu<ref name="CIA">{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |title=CIA World Factbook |access-date=23. 9. 2009 |archive-date=17. 11. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117022402/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |url-status=dead }}</ref>, poslije [[Lihtenštajn]]a i [[Katar]]a, a daleko iznad evropskog prosjeka.

Luksemburški finansijski sektor se sastoji iz 154 kreditne institucije iz 26 država svijeta, koje imaju u vlasništvu sredstva u visini od 843 milijarde [[euro|eura]] (stanje 30. septembar 2006. godine)<ref name="nutshell">{{Cite web |url=http://www.luxembourg.co.uk/nutshell.html |title=Luxembourg in a Nutshell |access-date=23. 9. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080707084211/http://www.luxembourg.co.uk/nutshell.html |archive-date=7. 7. 2008 |url-status=dead }}</ref> Luksemburg predstavlja najveće međunarodno središte privatnog bankarstva u Evropi, a u sektoru investicijskih fondova je drugi u svijetu, poslije SAD, te je osmi najveći finansijski centar u svijetu.<ref name="nutshell" />

Prije uvođenja [[euro|eura]] 1. januara 2002, u Luksemburgu se koristio [[luksemburški franak]].

== Stanovništvo ==
=== Struktura stanovništva ===
[[Datoteka:Luxembourg demography.png|mini|lijevo|Rast stanovništva u Luksemburgu u periodu od 1961 do 2020]]

Luksemburg ima oko 620.000 stanovnika. Po podacima iz 2008, udio stranaca u ukupnom stanovništvu iznosi 44,5%. Oko 16,5% stanovništva su državljani [[Portugal]]a, zatim slijede [[Francuzi]] (5,8%), [[Italijani]] (4,1%), Belgijanci (3,5%) i drugi. U glavnom gradu 61,66% stanovništva čine strani državljani. Općina [[Larochette|Fiels]] sa preko 60% stranaca (pretežno Portugalaca) važi za zajednicu sa najvećim udjelom stranaca u Evropi.

Prije desetak godina, udio stranaca je iznosio oko 37,6%. Sa oko 60.000 stranaca, tada je udio Portugalaca iznosio 13,4% ukupnog stanovništva Luksemburga. Procjenjuje se da 2015, udio stranih državljana u Luksemburgu prelazi 50% ukupnog stanovništva.

{| class="wikitable sortable" align="right" style="margin: 0 0 1em 1em; width: auto; line-height: 1.4em;"
!colspan=3|Udio stranaca u Luksemburgu<br />stanje 1. april 2010<ref>[http://www.ecp.public.lu/repertoire/stats/2010/04/index.html Statistiques - 1. april 2010]{{Mrtav link|datum=Januar 2020 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
|-
!Nacionalnost
!Broj
!Udio u ukupnom<br />stanovništvu april 2010
|-
|{{ZID|Portugal}}
|84.621
|16,41 %
|-
|{{ZID|Francuska}}
|31.908
|6,19 %
|-
|{{ZID|Italija}}
|19.249
|3,73 %
|-
|{{ZID|Belgija}}
|17.641
|3,42 %
|-
|{{ZID|Njemačka}}
|12.950
|2,51 %
|-
|{{ZID|Ujedinjeno Kraljevstvo}}
|5.915
|1,15 %
|-
|{{ZID|Holandija}}
|4.353
|0,84 %
|-
|{{ZID|Španija}}
|3.713
|0,72 %
|-
|}

U Luksemburgu živi otprilike 2.500 pripadnika jenskog naroda kao nacionalna manjina, bez vlastitog statusa i sa različitim državljanstvima. Najpoznatije ''jensko mjesto'' Luksemburga je [[Weimerskirch]], gdje već dugi niz generacija žive brojne jenske porodice.

U Luksemburgu radi oko 138.000 radnika (po podacima iz 2008) koji žive u susjednim državama. Oni čine oko 40% ukupne radne snage u zemlji. Oko 52% stranih radnika je porijeklom iz francuske regije [[Lorraine|Lothringen]], 27% ih dolazi iz susjednih belgijskih područja, a 21% ih je iz njemačkih saveznih pokrajina [[Porajnje-Falačka]] i [[Saarland]] (podaci iz 2005). Oko 7.500 zaposlenih koji nisu Luksemburžani radi u brojnim evropskim institucijama sa sjedištem u Luksemburgu.

=== Starosna struktura ===
Od ukupnog stanovništva 18,9% Luksemburžana je mlađe od 15 godina (od toga 45.768 muškaraca i 42.980 žena), 66,5% stanovništva je između 15 i 64 godina starosti (157.453 muškaraca i 153.927 žena), dok je 14,6% starijih od 65 godina starosti (27.573 muškaraca i 40.870 žena). Prosječna starost stanovništva je 38,51 godina (stanje 2005). Očekivani prosječni životni vijek stanovništva iznosi 78,7 godina, za muškarce iznosi 75,5 godina, dok za žene iznosi čak 82,2 godine (procjena 2005).

== Kultura ==
=== Jezici ===
U pogledu jezika, situacija u Luksemburgu je veoma složena. Maternji jezik Luksemburžana je [[Luksemburški jezik|luksemburški]] (''Lëtzebuergesch''), narječje moselfrankonskog dijalekta, sa nešto više posuđenica iz [[francuski jezik|francuskog]] nego iz standardnog [[njemački jezik|njemačkog]]. Taj jezik je zakonom iz [[1984]]. godine proglašen službenim jezikom Luksemburga, a po podacima Evropske unije, preko 70% stanovništva zemlje se izjasnilo kao govornici luksemburškog jezika. Standardni njemački i francuski jezik su također usvojeni kao zvanični jezici zemlje, tako da Luksemburg zakonski ima tri službena jezika. U javnom životu, naročito u pisanim medijima, naročito često se koristi njemački jezik. Smatra se da je oko 85% svih novinskih članaka napisano na njemačkom, oko 12% na francuskom a tek 3% na luksemburškom jeziku. Emisije brojnih radio stanica, zvanične internetske strance i oglasi najčešće koriste mješavinu sva tri službena jezika. Iako sve [[knjiga|knjige]] iz Luksemburga imaju početnu cifru 2 u [[ISBN]] broju (koja označava francuski jezik), većina knjiga je napisana na luksemburškom i njemačkom jeziku.

Zbog značaja u javnom životu, u osnovnim školama u Luksemburgu se obavezno uče njemački i francuski jezik, a u višim razredima i [[engleski jezik]] (kao i druge jezike). Tokom godina u obrazovanju se promijenio trend u korist francuskog jezika u odnosu na njemački, tako da se većinom nastava iz prirodnih nauka odvija na francuskom. Od 1944, u javnim ustanovama i državnim organima, kao i na [[univerzitet]]ima se uglavnom koristi francuski jezik. Luksemburški jezik se uglavnom čuje u svakodnevnom razgovoru. Međutim, ukoliko građani koriste luksemburški ili njemački u korespodenciji sa državnim institucijama, uobičajeno je da na tim jezicima i dobiju povratne informacije. U sudskoj praksi, uobičajeno je da stranke u razgovoru i sudskim procesima koriste luksemburški jezik, zbog boljeg općeg razumijevanja, dok se sudski zapisnici sačinjavaju na njemačkom, a citati zakona na francuskom jeziku. U poslovnom svijetu, trgovini i gastronomiji, uglavnom se koristi francuski, pošto većina zaposlenih u sektoru usluga dolazi iz susjedne Francuske ili Belgije. Luksemburški i njemački jezik se uglavnom koristi u literaturi i medijima, kao i u oblasti religije.

Od završetka [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] i oslobađanja Luksemburga od nacističke okupacije 1944, promijenjeno je međunarodno ime zemlje iz ''Luxemburg'' u ''Luxembourg'', a od tada se svi zakoni objavljuju na francuskom jeziku.

Od prije nekoliko godina, svaki državljanin bilo koje zemlje Evropske unije, koji govori luksemburški jezik, može pristupiti [[Luksemburška armija|Luksemburškoj armiji]], bez promjene svog nacionalnog identiteta. Jedini uslov za pristupanje armiji je da osoba živi u Luksemburgu neprekidno najmanje 3 godine.

Od ostalih jezika, u Luksemburgu se govori i jenski jezik, koji se njeguje kao zaseban [[idiom]], a najviše se govori u područjima Pfaffenthal i Weimerskirch. Dalje, gotovo 20% stanovništa, porijeklom Portugalaca i njihovih potomaka, često govori svoj maternji jezik - [[portugalski jezik|portugalski]].<ref>Informativni odjel luksemburške vlade: [http://www.gouvernement.lu/publications/download/AP_langues_DE_2005.pdf "Apropos Sprachen"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090904071032/http://www.gouvernement.lu/publications/download/AP_langues_DE_2005.pdf |date=4. 9. 2009 }}</ref><ref>Anketa ''Eurobarometer'': [http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_237.en.pdf Evropljani i jezici] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070128095746/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_237.en.pdf |date=28. 1. 2007 }}</ref>

=== Religije ===
Po starijim procjenama, smatralo se da je 98% stanovništva Luksemburga [[Katoličanstvo|katoličke vjeroispovijesti]]. Po novijim procjenama iz 2000. godine<ref name="CIA" />, smatra se da je 87% stanovništva katolici, a ostalih 13% protestanti, [[jevreji]] i [[musliman]]i. Pošto podaci o vjerskoj pripadnosti podliježu strogoj zakonskoj zaštiti, tačni podaci nisu poznati. Pretpostavlja se da gotovo 50% stanovnika koji se izjašnjavaju kao katolici, ne praktikuje vjerske običaje, kao što je to slučaj i u drugim susjednim zemljama (Francuskoj, Belgiji i Njemačkoj). Katolička crkva Luksemburga smatra, na svojoj zvaničnoj web stranici, da su većina stanovništva katolici.<ref>{{Cite web |url=http://www.cathol.lu/ |title=Katolička crkva Luksemburga |access-date=23. 9. 2009 |archive-date=3. 2. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200203184702/https://cathol.lu/ |url-status=dead }}</ref>

== Sport ==
{{Proširiti sekciju}}

== Filatelija ==

[[Datoteka:Luxembourg stamp 5.jpg|mini|desno|Marka Luksemburga iz 1970.]]
Prva poštanska marka Luksemburga izašla je 15. septembra 1852. Serija od dvije marke prikazuje [[Wilhelm III.|Wilhelma III]], velikog vojvodu od Luksemburga i kralja [[Holandija|Holandije]]. [[Nominalna vrijednost|Nominalne vrijednosti]] su 10 [[cent]]i i 1 [[Srebrni groš|srebrnog groša]]. Štampana je u [[Leiz]]u u [[Francuska|Francuskoj]]. Prva marka izdata je u četiri nijanse crne boje. Druga marka je crveno-smeđe boje u šest raznih nijansi. Luksemburg je od 1. jula 1875. članica Svjetskog poštanskog saveza.<ref>'''MICHEL''' Europa-katalog, Nord- und Nordwesteuropa 2001/2002, Band 3 ''Schwanberger Verlag GmbH, München'' {{ISBN|3-87858-660-4}} {{Simboli jezika|de|Njemački}}</ref>

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat|Luxembourg}}
* [https://web.archive.org/web/20091001135610/http://www.lcto.lu/en/index/ Zvanična stranica Turističkog saveza Luksemburga]
* [http://www.gouvernement.lu/ Vlada Luksemburga]
* [https://web.archive.org/web/20090923211137/http://www.servat.unibe.ch/law/icl/lu00000_.html Ustav Luksemburga]
* [https://web.archive.org/web/20080627154332/http://www.bcl.lu/fr/index.php Centralna banka Luksemburga]
* [http://www.bourse.lu/Accueil.jsp Luksemburška berza]

== Reference ==
{{refspisak}}

{{EU}}
{{Države Evrope}}
{{Distrikti Luksemburga}}
{{Kantoni Luksemburga}}
{{Mediteranska unija}}
{{NATO}}
{{Vijeće Evrope}}
{{Dobitnici Karlove nagrade}}

[[Kategorija:Države članice NATO-a]]
[[Kategorija:Države svijeta]]
[[Kategorija:Luksemburg]]
[[Kategorija:Kontinentalne države]]
[[Kategorija:Države članice Vijeća Evrope]]