Gwelet an tarzh evit Sant Visant Ferrer

{{Sant|anv=Sant Visant Ferrer
|skeudenn=File:San Vincenzo Ferrer polyptych by Giovanni Bellini.jpg
|ledander=300px
|alc'hwez=Munud ag ar liestaolenn<br>''Polittico di S. Vincenzo Ferreri''<br>(tro 1465) get Giovanni Bellini
|anv ganedigezh=Vicent Ferrer
|titl=kofesour
|urzh=dominigad
|deiziad ganedigezh=23 a viz Genver 1350
|lec'h ganedigezh=[[València]] ([[Spagn]])
|deiziad marv=5 a viz Ebrel 1419
|lec'h marv=[[Gwened]] ([[Breizh]])
|beziad=[[Gwened]] ([[Breizh]])
|lakaet da sant={{Deiziad|3|Even|1455}}
|lec'h sant=[[Roma]] ([[Italia]])
|sant gant=get [[Kallistus III]]
|gouel=[[5 a viz Ebrel]]
|kounaet=[[Iliz katolik roman]], [[Iliz Bro-Saoz]]
|pirc'hirinded=[[Gwened]], [[València]] (Portal del Pouet, Sant Domènec)
|patrom=[[Kumuniezh València]], michererion ar sevel tier, plomerion ha tredanerion
|skeudennadurezh=dilhad dominigad (gwenn get ur vantell zu), é predeg, get ar biz-yod é tiskouez an oabl, get ar Bibl en dorn, get ur sklav pe ur prizonour, get ur flammenn en dorn, get divaskell er c'hein (evel un ael ag an Apokalips), get un drompilh
|fedoù heverk=levezon tu pe du e {{ley-WD|Treuzvarc’had Caspe|Q1541862|treuzvarc'had Caspe}} hag e diskloum {{ley-WD|skism meur ar C'hornôg|Q26189}}}}
'''Visant Ferrer''' pe '''Visant Ferrie''' ([[València]], [[1350]] - [[Gwened]], [[1419]]), '''Vicent Ferrer''' e [[katalaneg]], a oa un [[Urzh ar veudeur prezegerien|dominigad]] a [[Kumuniezh València|Vro València]] hag a foetas hentoù an hanter ag [[Europa]] é predeg e gelennadur hag e sell àr ar [[kristeniezh|gristeniezh]]. Desket-bras e oa ha kalz a bouez en doe bet e lez ar Pab {{ley-WD|Benead XIII ag Avinhon|Q310371}} hag e dilenn ar rummad-roueed [[Kastilha|kastilhat]] {{ley-WD|Trastàmara|Q269876}} e penn [[Kurunenn Aragon]]. Enoret eo evel ur [[sant]] get estroc’h evit ur gofezion gristen.

==Buhez==
Ag ur familh nobl a València e oa Visant Ferrer. Studiiñ a reas ar [[prederouriezh|brederouriezh]] ha d’e seitek vlez e voe degemeret e [[Urzh ar vreudeur prezegerien|Urzh sant Dominig]]. Kenderc’hel a reas e studioù e kouvantoù dominigad [[Barcelona]], [[Toloza]] ha [[Lleida]] (1369-1372), 'lec’h m’en doe [[:ca:Tomàs Carnicer|Tomàs Carnicer]] da vestr. A-c’houde 1385 e kelennas [[Doueoniezh|doueoniezh]] e València.

E [[1379]] ec'h anavas kannadour ar pab e lez {{ley-WD|Per IV ag Aragon|Q336823|Per ar Lidour}}, ar c’hardinal {{ley-WD|Benead XIII ag Avinhon|Q310371|Pedro Martínez de Luna}}&nbsp;; adal neuze e troas da du pab [[Avinhon]], [[Klemañs VII (pab)|Klemañs VII]], a enebe doc’h [[Urban VI]]. Er blez [[1394]] e voe dilennet Pere de Luna da bab get kardinaled Avinhon hag anvet {{ley-WD|Benead XIII ag Avinhon|Q310371|Benead XIII}}. Envel a reas Visant da gofesour dezhoñ e-unan ha da guzulier, oc’hpenn pinijennour abostolik&nbsp;; Visant a nac’has, avat, bout anvet da gardinal, dre uvelded.

E miz Gwenholon [[1398]], tra ma oa sezizet Avinhon get [[Charlez VI (Bro-C'hall)]], n’anave ket ar pab Benead, e chomas klañv Visant Ferrer. Pareet e vije bet dre vurzhud, hervez ar vojenn, get ar C’hrist hag ar sent Frañsez ha [[Domingo de Guzmán|Dominig]], hag ar re-se o dije er c’haset da bredeg dre ar bed, evit lakaat ar bec’herion da zistroiñ da Zoue, kar fin ar bed a oa tost. Ur wezh pareet e c’houlennas aotre da guitaat lez ar pab enta hag asantet e voe ha roet dezhoñ an titl a gannadour ''a latere''. Evel-se e paseas peurrest e vuhez evel predegennour e pep lec’h e Europa, dreist-holl er rouantelezhioù spagnol. Get e helavarded, ton an apokalips àr e bredegennoù hag e vrud a vurzhudour, e c’hounidas e-leizh a dud, koulz kristenion evel Yuzevion ha muzulmaned, da Zoue.

Faotiñ a rae dezhoñ lakaat un achumant da {{ley-WD|skism meur ar C’hornôg|Q26189}}. Klask a reas lakaat Benead XIII ha [[Gregor XII]] d’em glevet ha, pa n’en tizhas ket, e c’houlennas get Benead dilezel ar babelezh. Evel m’en nac’has henhenn e labouras Visant evit ma ne vije ket mui harpet get kurunennoù Kastilha hag Aragon. E 1412, pa oa bet tizhet {{ley-WD|treuzvarc’had Caspe|Q1541862}} evit diskloumiñ heuliadur {{ley-WD|Kurunenn Aragon|Q204920}}, Visant a skoazellas a-benn ar fin an danvez roue [[Ferdinant Iañ Aragon]] en arbenn ma faote dezhoñ lakaat un achumant d’ar skism hag e oa a-du neuze get [[Marzhin V]] a-dal da vBenead XIII.

Mervel a reas e [[1419]] pa oa é predeg àr zouar [[Breizh]].
<gallery>
Francesco del Cossa 019.jpg|Sant Visant Ferrer get {{ley-WD|Francesco del Cossa|Q454892}}, {{ley-WD|National Gallery Londrez|Q180788|National Gallery}} (Londrez)
MonumentSanVicenteferrer.png|Monumant da sant Visant Ferrer àr ar blasenn Tetuan e [[València]]
San Vicent Casa Natalicia.jpg|Diabarzh an ti (ur chapel hiriv) ma oa bet ganet sant Visant e València
VannesChoir.jpg|Iliz-veur Gwened, beziad sant Visant
</gallery>

==Levezon relijiel ha speredel==
Unan a bredegennerion veur ar gristeniezh eo sant Visant Ferrer. Hentoù an hanter ag [[Europa]] a foetas é predeg e {{ley-WD|prezegenn|Q60797|bredegennoù}} brudet. Heverk eo e oberenn relijiel get ar youl a zo enni da chañch kustumoù speredel ar gevredigezh hag en arbenn ma oa bet predeget (lâret) penn-dar-benn.

Chom a ra 280 ag e bredegennoù hiriv an deiz. Diverradennoù int, e gwirionez, kar sant Visant a bredege euriadoù pad ha sevel a rae danvez e bredegennoù àr ar prim. Skrivet e vezent get izili ag ar gompagnunezh&nbsp;: kloareged, gwiraerion ha kantadoù a benitanted. Sikour a raent razh da grouiñ an aergelc’h atiziñ a veze get predegennoù sant Visant. An tu kentelius a oa dezhe hag ar jeu a veze krouet e-mesk selaouerion dizesk a oa kaoz da dud zo da verviñ ha da froudenniñ (cholori a save etre izili a relijionoù dishañval é veviñ er mem kêr). Yuzevion ha muzulmaned a veze rediet da sellet doc’h arvest relijiel Ferrer, ma veze graet mezh dezhe dirak an holl ha gouzañvet argadennoù kriz gete.

==Yezh sant Visant Ferrer==
E {{lemy|valensianeg|ca|valencià|WD=Q32641|katalaneg/valensianeg}} e predege berped sant Visant Ferrer hag en desped d’ar selaouerion kaozeal ur yezh arall en e gomprenent ha berviñ a raent. Gwelet e veze evel ur burzhud a-berzh ar sant. Hiriv an deiz e soñjer kentoc’h e tiskouez an dra-se e vez merket splann razh ar vogalennoù hag ar c’hensonennoù e valensianeg, a c’heller gwelet evel e-kreiz ar {{ley-WD|yezhoù romanek|Q19814}}, hag e veze komprenus enta d’ar mare-se (kar ar yezhoù romanek, ha dreist-holl an termenoù relijiel, a oa hañvaloc’h c’hoazh evit bremañ) get yezherion a [[kastilhaneg|gastilhaneg]], [[portugaleg]], [[okitaneg]], [[galleg]], [[italianeg]] ha c’hoazh. Ne zispleg ket, avat, perak e veze komprenet àr-eeun ivez get ar [[saozneg]]erion pe an [[alamaneg]]erion.

Studiet eo bet ar yezh a implije en e bredegennoù e oberennoù [[yezhoniezh]] a-leizh ha gwelet e vez evel un diazez pouezus d’ar yezh a-vremañ, dreist pep tra evit ar c’heriaoueg liderezh ha relijiel.

==Kehelidigezh==
[[Kallistus III]] a lakaas Visant Ferrer da sant d’an {{deiziad|3|Even|1455}}, e Santa Maria sopra Minerva e Roma. Kadarnaet e voe ar c’hehel get [[Pi II]] dre ur lizher embannet e [[1458]] hag a lakae ar gouel d’ar 5 a viz Imbrilh. Beziet eo e Gwened, lec’h ma oa marvet, mes strewet e oa bet relegoù zo ivez.

===Hengounioù ha gouel===
Patrom [[Kumuniezh València|Bro València]] eo '''sant Visant Ferrer''', na bout n’eo ket e zeiz un devezh gouel er vro a-bezh. Arabat kemmeskiñ sant Visant Ferrer get {{ley-WD|Sant Visant ar merzher|Q318974|sant Visant ar merzher}}, patrom kêr [[València]]. E [[València]] hag e kalz pennhêrioù a [[Kumuniezh València|Vro València]] e vez lidet ''Burzhudoù sant Visant'', abadennoù c’hoariva anezhe, savet da gustum get bugale hag aozet da-geñver gouel sant Visant (d’an eil [[Lun]] goude Pask).

[[Restr:Ercole de' Roberti 004.jpg|thumb|center|800px|''Predella'' evit ar chapel Griffoni, get {{ley-WD|Ercole Ferrarese|Q379521}}, Penniliz San Petronio, [[Bologna]], a ziskouez Burzhudoù sant Visant Ferrer (tro 1473). Ema bremañ e taolennaoueg ar [[Keoded ar Vatikan|Vatikan]].]]

==Levrlennadur==
* {{cite book
|title=Quaestio de unitate universalis
|publisher=[[:ca:Obrador Edèndum]] & [[:ca:Publicacions URV]]
|location=Santa Coloma de Queralt
|year=[[2010]]
|isbn=9788493759032
|series=Bibliotheca Philosophorum Medii Aevi Cataloniae&nbsp;; 1}}Embannadenn prientet get Alexander Fidora ha Mauro Zonta, get sikour Josep Batalla ha Robert D. Hughes.
* {{cite journal
|title=Sant Visant Ferrer/Saint Vincent Ferrier/Sant Vicent Ferrer
|journal=An Dasson
|issue=77
|publisher=[http://www.kerlenn-sten-kidna.org Kerlenn Sten Kidna]
|year=[[2013]]
|issn=1762-1151}}. Troet e brezhoneg get David ar Rouz, diàr an destenn c’hallek a gaver e iliz-veur Gwened&nbsp;; reizhet ar stumm e valensianeg get skoazell Ana Maria Prats Rodríguez.
* {{cite book
|author=Visant Ferrer (sant)
|title=[http://lamerci.fr/f/index.php?sp=liv&livre_id=7 Sermons]
|publisher=[http://lamerci.fr Éditions de la Merci]
|location=[[Perpinyà]]
|year=[[2010]]
|isbn=9782953191752}}Troet ag ar c’hatalaneg d’ar galleg get Patrick Gifreu, rakskrid get Josianne Cabanas
* {{cite book
|author=Sylvestre Seveno
|title=Sant Uisant Ferrié
|publisher=Lafolye
|location=[[Gwened]]
|year=[[1919]]
|pages=48}}
*''Les Pays Catalans et la Bretagne au Moyen-Âge : autour de la "matière de Bretagne" et de Saint Vincent Ferrier'' - ''Els Països Catalans i la Bretanya a l'Edat mitjana : entorn de la "matèria de Bretanya" i Sant Vincent Ferrer'', Association Française des Catalanistes, Trabucaire, 2014

==Liammoù diavaez==
* Er Levraoueg niverel a València ([http://bivaldi.gva.es Biblioteca Valenciana Digital], Bivaldi), e kaver [http://bivaldi.gva.es/es/consulta/indices.cmd?id=32651&traducir=S&idTema=5481&posicion=1&idRoot=1&forma= oberennoù get Sant Visant Ferrer niverelaet].
* [http://www.ayto-valencia.es/ayuntamiento/laciudad.nsf/vDocumentosTituloAux/5869080ED73C22F7C125716B004BDF48?OpenDocument&bdOrigen=ayuntamiento%2Flaciudad.nsf&idapoyo=&lang=2&nivel=9 Lid Sant Visant e kêr València (e katalaneg)]
* «&nbsp;[http://www.escriptors.cat/autors/ferrerv/ Sant Vicent Ferrer]&nbsp;». [[Associació d'Escriptors en Llengua Catalana]] (AELC).
* «&nbsp;[http://www.enciclopedia.cat/enciclop%C3%A8dies/gran-enciclop%C3%A8dia-catalana/EC-GEC-0070358.xml#.VA8DaKOx3LQ Vicent Ferrer sant]&nbsp;». L'Enciclopèdia.cat. Barcelona&nbsp;: [[:ca:Grup Enciclopèdia Catalana]].
*[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k966191q/f3.image.r=feiz.langFR Pennad e ''Feiz ha Breiz ar Vugale'', niv. 7, 1934] {{br}}

{{DEFAULTSORT:Visant Ferrer, Sant}}
[[Rummad:Sent]]
[[Rummad:Sent Breizh]]
[[Rummad:Beleien]] 
[[Rummad:Ganedigezhioù 1350]]
[[Rummad:Marvioù 1419]]