Вікіпедыя

Дэмакратычная Рэспубліка Конга: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўка
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дрНяма тлумачэння праўкі
др замена Зносак на Крыніцы з дапамогай AWB
 
(Не паказана 40 прамежкавых версій 15 удзельнікаў)
Радок 1:
{{іншыя значэнні|Конга}}
{{Дзяржава
|Беларуская назва=Дэмакратычная Рэспубліка Конга
|Арыгінальная назва={{lang-fr|République Démocratiquedémocratique du Congo}} <br />{{lang-ln|Republíki ya Kongó Demokratíki}} <br />{{lang-kg|Repubilika ya Kongo ya Dimokalasi}} <br />{{lang-sw|Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo}}
|Родны склон=Дэмакратычнай Рэспублікі Конга
|Герб=Coat of arms of the Democratic Republic of the Congo (grey spear).svg
|Сцяг=Flag of the Democratic Republic of the Congo.svg
 
<!-- |Замест герба=-->
<!-- |Дэвіз=-->
|Назва гімна=Debout Congolaise
 
<!-- |Аўдыё=-->
|Дзяржаўны лад=
|На карце=Democratic Republic of the Congo (orthographic projection).svg
Радок 19:
|Незалежнасць ад=[[Бельгія|Бельгіі]]
|Сталіца=[[Кіншаса]]
|Найбуйнейшы горад=[[Кіншаса]], [[Матады]]
|Форма кіравання=[[Парламенцкая рэспубліка]]
|Пасады кіраўнікоў=[[Прэзідэнты Дэмакратычнай Рэспублікі Конга|Прэзідэнт]]<br />[[Прэм'ер-міністры Дэмакратычнай Рэспублікі Конга|в.а. прэм'ер-міністра]]
|Кіраўнікі=[[ЖазефФелікс КабілаЧысекеды]]<br />[[Луі Альфонс Каяджала]]
|Месца па тэрыторыі=11
|Тэрыторыя=2 345 410
Радок 31:
|Год перапісу=2009
|Шчыльнасць насельніцтва=28
 
<!-- |ВУП=-->
<!-- |Год разліку ВУП=-->
<!-- |Месца па ВУП=-->
<!-- |ВУП на душу насельніцтва=-->
|ІРЧП= {{рост}} 0.389 (нізкі)
|Год разліку ІРЧП=2007
Радок 42 ⟶ 39:
|Тэлефонны код=243
|Часавыя паясы=+1…+2
 
<!-- |Заўвагі=-->
}}
'''Дэмакраты́чная Рэспу́бліка Ко́нга''' ({{lang-fr|République démocratique du Congo}}) — [[дзяржава]] ў [[Цэнтральная Афрыка|Цэнтральнай Афрыцы]], на поўнач і поўдзень ад [[экватар]]а. Мяжуе на поўначы з [[Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка|Цэнтральна-Афрыканскай Рэспублікай]], [[Паўднёвы Судан|Паўднёвым Суданам]], на ўсходзе [[Уганда]]й, [[Руанда]]й, [[Бурундзі]], [[Танзанія]]й (з апошнімі дзвюма — на [[Танганьіка|возеры Танганьіка]]), на поўдні з [[Замбія]]й, [[Ангола]]й, [[Рэспубліка Конга|Рэспублікай Конга]]. Па плошчы (2345,4 тыс. км²) з'яўляецца трэцяй (пасля [[Судан]]а і [[Алжыр]]а) дзяржавай Афрыкі. Тэрыторыя Дэмакратычнай Рэспублікі Конга моцна аддаленая ад узбярэжжа [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]] і выходзіць да яго толькі вузкім калідорам ўздоўж [[Конга (рака)|ракі Конга]] з партамі [[Бома]] і [[Матады]] пры яе вусці.
 
== Гісторыя ==
'''Дэмакратычная Рэспубліка Конга''' — краіна ў [[Цэнтральная Афрыка|Цэнтральнай Афрыцы]]. Мяжуе з [[ЦАР|Цэнтральна-Афрыканскай Рэспублікай]], [[Паўднёвы Судан|Паўднёвым Суданам]], [[Уганда]]й, [[Руанда]]й, [[Бурундзі]], [[Танзанія]]й, [[Замбія]]й, [[Ангола]]й, [[Рэспубліка Конга|Рэспублікай Конга]].
Найстаражытным насельніцтвам Конга былі [[пігмеі]]. У [[2 тысячагоддзе да н.э.|II тысячагоддзі да н. э.]] з поўначы пачалі міграваць земляробчыя плямёны [[банту]], якія прынеслі з сабой [[земляробства]], [[металургія|металургію]] і стварылі першыя дзяржаўныя ўтварэнні. Найбольш значным сярод іх было [[каралеўства Конга]], якое, ўзнікшы каля [[XIV стагоддзе|XIV стагоддзя]], ахоплівала і поўнач [[Ангола|Анголы]]. Кіраўнікі гэтай дзяржавы насілі тытул ваб—конгі, а сталіцай з'яўляўся горад [[Мбанза-Конга]] (Сан-Сальвадор). Пад канец [[XV стагоддзе|XV ст.]] у вусці ракі Конга з'явіліся [[партугальцы]]. Асноўным прыбыткам Конга стаў [[гандаль рабамі]] з [[Еўропа|еўрапейскімі]] краінамі, асабліва з [[Партугалія]]й. Кангалезскія рабы выкарыстоўваліся на плантацыях [[Амерыка|Амерыкі]]. У [[1876]] годзе ў краіну праніклі [[бельгійцы]]. У [[1908]] годзе краіна стала [[Бельгійскае Конга|калоніяй Бельгіі]].
 
У [[1959]] годзе Нацыянальны рух Конга чале з [[Патрыс Лумумба|Патрысам Лумумбай]] выйграў выбары ў мясцовы парламент, [[30 чэрвеня]] [[1960]] года краіна атрымала незалежнасць пад імем [[Рэспубліка Конга (Леапольдвіль)|Рэспубліка Конга]]. З [[27 кастрычніка]] [[1971]] года перайменавана ў Заір. Пасля звяржэння дыктатуры [[Мабуту Сесе Секо]] ў [[1997]] годзе краіна стала насіць сучасную назву.
== Прыродна-рэсурсны патэнцыял ==
{{main|Геаграфія Дэмакратычнай Рэспублікі Конга}}
[[Файл:Nyiragongo2004.jpg|thumb|left|Вулкан Ньірагонга]]
Большая частка краіны (цэнтральны і паўночна-заходні раёны) займае шырокая [[Упадзіна Конга|ўпадзіна Конга]]. Самы нізкі ўчастак упадзіны, яе дно, уяўляе сабой плоскую багністую раўніну, якую перасякаюць шырокія рэчышчамі рэк Конга, [[Убангі]], [[Касаі]], [[Санкуру]], [[Лукуга]]. У паніжэннях раўніны нямала азёр, найбольш буйныя з якіх — [[Маі-Ндомбэ|Ма́і-Ндо́мбе]]<ref name="afr">Африка: энциклопедический справочник. Т. 2. Л—Я / Гл. ред. А. Громыко. Ред. колл. В. М. Власов, Н. И. Гаврилов и др. — М.: Советская энциклопедия, 1987. — С. 163. — 671 с. с илл.{{ref-ru}}</ref> і [[Тумба (возера)|Тумба]]. Упадзіна Конга і прылеглы да яе пояс плато з усіх бакоў акружаны [[пласкагор'е|пласкагор'ямі]] і градамі гор, адасобленыя вяршыні якіх дасягаюць вышыні 800—1000 м над узроўнем мора.
 
Тэрыторыя Дэмакратычнай Рэспублікі Конга багатая на разнастайныя [[карысныя выкапні]]. У гэтых адносінах краіна адносіцца да ліку самых багатых не толькі ў Афрыцы, але і ў свеце. У нетрах краіны змешчаны велізарныя запасы поліметалічных руд (перш за ўсё [[медзь|медна]]—[[кобальт]]авых і медна—[[цынк]]авых), [[касітэрыт]]у ([[волава]]), рэдкіх металаў ([[тантал]]у і [[ніобій|ніобію]], [[літый|літыю]], [[германій|германію]] і інш), сыравіны для [[чорная металургія|чорнай металургіі]] ([[марганец]], [[жалезныя руды]], легіравальныя металы), каштоўных металаў. Тут размяшчаюцца найбуйнейшыя ў свеце радовішчы тэхнічных [[алмаз]]аў, адкрыты [[баксіты]]. З паліўна-энергетычных рэсурсаў варта адзначыць патэнцыйныя запасы [[гідраэнергія|гідраэнергіі]], радовішчы вугалю, [[нафта|нафты]] і [[прыродны газ|прыроднага газу]].
 
Асабліва насычаны прыроднымі рэсурсамі паўднёвы ўсход краіны — [[Катанга (правінцыя)|правінцыя Катанга]], дзе сканцэнтраваны буйныя запасы меднай, кобальтавай, марганцавай руды, [[уранініт]]ы. Гэта кангалезская частка Меднага поясу, працягласцю больш за 360 км. На ўсходзе здабываецца [[золата]] і алавянныя руды, маецца [[каменны вугаль]], на поўдні — алмазы. На акіянскім [[шэльф]]е выяўленыя радовішчы нафты. [[Нацыянальны парк Салонга]].
 
У Конга самая густая рачная сетка ў Афрыцы і велізарныя запасы гідраэнергіі. Больш за палову тэрыторыі занята [[гілея|вечназялёнымі лясамі]], якія даюць каштоўную вырабную драўніну. На поўдні пераважаюць паркавыя [[саванны]].
 
== Насельніцтва ==
[[Файл:Raccolte Extraeuropee - Passaré 00139 - Statua Bakongo - Rep.Dem.Congo.jpg|thumb|150px|Скульптура народа конга]]
Насельніцтва ДРК адрозніваецца вялікай этнічнай складанасцю . Карэннае насельніцтва належыць да двух расавых груп: экватарыяльнай і [[пігмеі|пігмейскай]]. У краіне звыш 300 плямёнаў і народнасцяў. Рассяленне жыхароў нераўнамернае: раёны саванны, якія займаюць перыферыйныя часткі краіны, маюць высокую шчыльнасць, але найбольшая люднасць назіраецца па ніжнім цячэнні р. Конга. Пераважае сельскае насельніцтва (звыш 70 %).
 
Колькасць насельніцтва — 66,5 мільёнаў чалавек (адзнака на [[ліпень]] [[2008]]).
 
Радок 56 ⟶ 70:
Сярэдняя працягласць жыцця — 52 гады ў мужчын, 56 гадоў у жанчын.
 
Заражанасць вірусам імунадэфіцыту (ВІЧ) — 4,2 % (ацэнка [[2003]] годгода).
 
[[Пісьменнасць]] — 81 % мужчын, 56 % жанчын.
 
Этнічны склад: больш за 200 плямёнаў, галоўным чынам [[банту]]; чатыры найбуйных племя — манга, лубу, конга і мангбету-азандэ разам складаюць 45 % насельніцтва.
 
Мовы: [[французская мова|французская]] (афіцыйная), лінгала (мова міжэтнічных зносін), кінгвана (дыялект [[суахілі]]), кіконга, чылуба.
 
== СімволікаЭканоміка ==
[[Выява: Aéroport International de N'djili Kinshasa.JPG | thumb|left | 240px | Аэрадром у Кіншасе]]
Хоць жыхары Дэмакратычнай Рэспублікі Конга з'яўляецца аднымі з самых бедных у свеце па [[Спіс краін па ВУП на душу насельніцтва|ВНП на душу насельніцтва]] (каля $ 200 на жыхара), то з пункту гледжання прыродных багаццяў гэта адна з найбагацейшых краін свету: кошт мінеральных рэсурсаў ацэньваецца ў 24 трыльёны [[долар ЗША|даляраў]]<ref>{{cite web|url=http://www.thefreelibrary.com/DR+Congo's+$24+trillion+fortune.-a0193800184|title=DR Congo's $ 24 trillion fortune . - Free Online Library|publisher=Thefreelibrary.com|accessdate=2012-02-07|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HZfHhFDB?url=http://www.thefreelibrary.com/403.htm|archivedate=22 чэрвеня 2013|url-status=live}}{{ref-en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.newsaboutcongo.com/2009/03/congo-with-24-trillion-in-mineral-wealth-but-still-poor.html|title=Congo with $ 24 Trillion in Mineral Wealth BUT still Poor|publisher=News About Congo|date=2009-03-15|accessdate=2012-02-07|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HZfIglyQ?url=http://www.newsaboutcongo.com/2009/03/congo-with-24-trillion-in-mineral-wealth-but-still-poor.html|archivedate=22 чэрвеня 2013|url-status=live}}{{ref-en}}</ref><ref>{{cite web|last=Kuepper|first=Justin|url=http://theotcinvestor.com/mining-companies-could-see-big-profits-in-congo-855/|title=Mining Companies Could See Big Profits in Congo «|publisher=Theotcinvestor.com|date=2010-10-26|accessdate=2012-02-07|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HZfJyI9a?url=http://theotcinvestor.com/mining-companies-could-see-big-profits-in-congo-855/|archivedate=22 чэрвеня 2013|url-status=dead}}{{ref-en}}</ref>.
 
У параўнанні з сярэдзінай 1980-х гадоў эканоміка краіны значна скарацілася. У момант дасягнення незалежнасці (ў 1960 годзе) ДР Конга была другой па прамысловым развіцці краінай Афрыкі (прайграючы толькі [[ПАР|Паўднёва — Афрыканскай Рэспубліцы]]) дзякуючы развітой здабыўной прамысловасці і адносна эфектыўнаму аграрнаму сектару <ref>Elle [http://www.societecivile.cd/node/4243 pouvait se prévaloir] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20091125042436/http://www.societecivile.cd/node/4243 |date=25 лістапада 2009 }} {{ref-fr}}</ref>.
* [[Сцяг Дэмакратычнай Рэспублікі Конга]]
Узброеныя канфлікты, якія пачаліся ў 1996 годзе ([[Першая кангалезская вайна]], [[Другая кангалезская вайна]]) значна паменшылі памеры эканомікі і прыбыткі бюджэту, прывялі да павелічэння [[знешні доўг|знешняга доўгу]]. Войны і звязаныя з імі голад і хваробы прывялі да смерці больш за пяць мільёнаў чалавек. Ад [[недаяданне|недаядання]] пакутуе прыкладна дзве траціны насельніцтва краіны.
* [[Герб Дэмакратычнай Рэспублікі Конга]]
Дэмакратычная Рэспубліка Конга — краіна з аграрна-сыравіннай эканомікай, якая спалучае адсталую спажывецкую і высокатаварную [[плантацыя|плантацыйную]] [[сельская гаспадарка|сельскую гаспадарку]] экспартнага кірунку з буйной прамысловасцю па здабычы і перапрацоўцы мінеральнай сыравіны, прызначанай таксама для вывазу.
 
Аснова прамысловасці ДРК — горназдабыўныя галіны і [[каляровая металургія]]. Конга займае першае месца ў свеце па здабычы [[кобальт]]у (70 % сусветнага вытворчасці) і тэхнічных алмазаў (30 % сусветнай здабычы) . Выплаўляецца значная колькасць медзі, кобальту і іншых металаў. Галоўны раён горназдабыўной прамысловасці і каляровай металургіі — [[Верхняя Катанга (правінцыя)|Правінцыя Верхняя Катанга]]. Гэта кангалезская частка Меднага поясу. Вядучыя вытворчыя цэнтры — [[Лубумбашы]], [[Калвезі]].
== Некаторыя гарады ==
З патрэбамі гэтых галін звязана развіццё энергетыкі краіны, аснову якой складаюць [[гідраэлектрастанцыя|ГЭС]].
 
Сельская гаспадарка знаходзіцца на нізкім узроўні развіцця і не забяспечвае патрэбнасці насельніцтва ў прадуктах харчавання. У аграрным сектары занята звыш 3/4 эканамічна актыўнага насельніцтва краіны. На экспарт вырошчваюцца алейная пальма, каучуканосы, [[бавоўнік]], [[кафейнае дрэва|кафейнае]] і [[какава]]вае дрэвы. [[Жывёлагадоўля]] прадстаўлена слаба.
* [[Горад Лубумбашы]]
 
== Гл. таксамаТранспарт ==
Агульная працягласць чыгунак перавышае 5 тыс. км. Па 400—кіламетровай чыгунцы, якая злучае [[Кіншаса|сталіцу]] з портам Матады, ідуць асноўныя знешнегандлёвыя грузапатокі краіны. Цэнтр горнапрамысловага раёна Лубумбашы звязаны чыгункамі з трыма замежнымі партамі — [[Бейра]] ([[Мазамбік]]), [[Лабіту]] ([[Ангола]]), [[Кейптаўн]] ([[ПАР]]). Даўжыня аўтамабільных дарог — 145 тыс. км, у тым ліку 2,4 тыс. км [[асфальт]]аваных. Дарогі значна зношаныя. Працягласць ўнутраных [[суднаходства|суднаходных]] шляхоў — 16 тыс. км. Для многіх раёнаў краіны адзіным выглядам паведамленняў з'яўляецца паветраны транспарт. Галоўная асаблівасць транспартнай сеткі краіны — неабходнасць ажыццяўляць перавозкі змешана, часам з некалькімі перагрузкамі, што павялічвае транспартныя выдаткі.
== Знешні гандаль ==
Экспарт (6,1 млрд даляраў у 2007) - алмазы, золата, медзь, кобальт, лесаматэрыялы, сырая нафта, кавы.
 
Асноўныя пакупнікі экспарту (у 2008): Кітай 47,3%, Бельгія 15,4%, Фінляндыя 9,6%, ЗША 8,1%, [[Замбія]] 4,4%.
* [[Геаграфія Дэмакратычнай Рэспублікі Конга]]
* [[Рака Санкуру]]
 
Імпарт (5,2 млрд дал у 2007) - прадукты харчавання, машынабудаўнічая прадукцыя, транспартныя сродкі, паліва.
{{зноскі}}
 
Асноўныя пастаўшчыкі імпарту (у 2008) - ПАР 28,4%, Бельгія 9,9%, Замбія 7,1%, Кітай 5,9%, Кенія 5%.
 
Знешні доўг - 10 млрд долараў (у 2007 годзе).
 
Найбуйнейшыя спажыўцы сельскагаспадарчай і прамысловай прадукцыі ДРК — [[ЗША]], [[Вялікабрытанія]], [[Бельгія]], [[Нідэрланды]] і іншыя краіны ЕС.
 
== Адміністрацыйны падзел ==
Паводле Канстытуцыі 2006 года Дэмакратычная Рэспубліка Конга падзяляецца на 26 правінцый.
[[Файл:Provinces de la République démocratique du Congo - 2005.svg|міні|350пкс|справа|Правінцыі Дэмакратычнай Рэспублікі Конга]]
{| class="wikitable sortable"
|+
|-
!Нумар
!Правінцыя
!Цэнтр
!Плошча (км²)
!Насельніцтва (2005)
|-
| 1 || [[Кіншаса (правінцыя)|правінцыя Кіншаса]] || [[Кіншаса]] ||style="text-align:right"| 9 965||style="text-align:right"| 8 951 248
|-
| 2 || [[Цэнтральнае Конга (правінцыя)|правінцыя Цэнтральнае Конга]] || [[Матады]] ||style="text-align:right"| 53 920||style="text-align:right"| 4 522 942
|-
| 3 || [[Кванго (правінцыя)|правінцыя Кванго]] || [[Кенгэ]] ||style="text-align:right"| 89 974||style="text-align:right"| 1 994 036
|-
| 4 || [[Квілу (правінцыя)|правінцыя Квілу]] || [[Кіквіт]] ||style="text-align:right"| 78 219||style="text-align:right"| 2 144 415
|-
| 5 || [[Маі-Ндамбэ (правінцыя)|правінцыя Маі-Ндамбэ]] || [[Інонга]] ||style="text-align:right"| 127 465||style="text-align:right"| 1 768 327
|-
| 6 || [[Касаі (правінцыя)|правінцыя Касаі]] || [[Луэбо]] ||style="text-align:right"| 95 631||style="text-align:right"| 3 199 891
|-
| 7 || [[Лулуа (правінцыя)|правінцыя Лулуа]] || [[Кананга]] ||style="text-align:right"| 59 111||style="text-align:right"| 2 976 806
|-
| 8 || [[Усходняе Касаі (правінцыя)|правінцыя Усходняе Касаі]] || [[Мбужы-Маі]] ||style="text-align:right"| 9 481||style="text-align:right"| 2 702 430
|-
| 9 || [[Ламамі (правінцыя)|правінцыя Ламамі]] || [[Кабінда]] ||style="text-align:right"| 56 010||style="text-align:right"| 2 048 839
|-
| 10 || [[Санкуру (правінцыя)|правінцыя Санкуру]] || [[Лоджа]] ||style="text-align:right"| 105 000||style="text-align:right"| 1 374 239
|-
| 11 || [[Маніема (правінцыя)|правінцыя Маніема]] || [[Кінду]] ||style="text-align:right"| 132 520||style="text-align:right"| 1 246 787
|-
| 12 || [[Паўднёвае Ківу (правінцыя)|правінцыя Паўднёвае Ківу]] || [[Букаву]] ||style="text-align:right"| 65 070||style="text-align:right"| 4 614 768
|-
| 13 || [[Паўночнае Ківу (правінцыя)|правінцыя Паўночнае Ківу]] || [[Гома]] ||style="text-align:right"| 59 483||style="text-align:right"| 3 564 434
|-
| 14 || [[Ітуры (правінцыя)|правінцыя Ітуры]] || [[Бунія]] ||style="text-align:right"| 65 658||style="text-align:right"| 4 241 236
|-
| 15 || [[Верхняе Уэле (правінцыя)|правінцыя Верхняе Уэле]] || [[Ісіро]] ||style="text-align:right"| 89 683||style="text-align:right"| 1 920 867
|-
| 16 || [[Чапо (правінцыя)|правінцыя Чапо]] || [[Кісангані]] ||style="text-align:right"| 199 567||style="text-align:right"| 2 600 000
|-
| 17 || [[Ніжняе Уэле (правінцыя)|правінцыя Ніжняе Уэле]] || [[Бута]] ||style="text-align:right"| 148 331||style="text-align:right"| 1 093 845
|-
| 18 || [[Паўночнае Убангі (правінцыя)|правінцыя Паўночнае Убангі]] || [[Гбадалітэ]] ||style="text-align:right"| 56 644||style="text-align:right"| 1 482 076
|-
| 19 || [[Мангала (правінцыя)|правінцыя Мангала]] || [[Лісала]] ||style="text-align:right"| 58 141||style="text-align:right"| 1 793 564
|-
| 20 || [[Паўднёвае Убангі (правінцыя)|правінцыя Паўднёвае Убангі]] || [[Гемэна]] ||style="text-align:right"| 51 648||style="text-align:right"| 2 744 345
|-
| 21 || [[Экватарыяльная правінцыя]] || [[Мбандака]] ||style="text-align:right"| 103 902||style="text-align:right"| 1 855 582
|-
| 22 || [[Чуапа (правінцыя)|правінцыя Чуапа]] || [[Баэндэ]] ||style="text-align:right"| 132 940||style="text-align:right"| 1 316 855
|-
| 23 || [[Танганьіка (правінцыя)|правінцыя Танганьіка]] || [[Калеміе]] ||style="text-align:right"| 134 940||style="text-align:right"| ?
|-
| 24 || [[Верхняе Ламамі (правінцыя)|правінцыя Верхняе Ламамі]] || [[Каміна]] ||style="text-align:right"| 108 204||style="text-align:right"| 2 540 127
|-
| 25 || [[Луалаба (правінцыя)|правінцыя Луалаба]] || [[Калвезі]] ||style="text-align:right"| 121 308||style="text-align:right"| 1 677 288
|-
| 26 || [[Верхняя Катанга (правінцыя)|правінцыя Верхняя Катанга]] || [[Лубумбашы]] ||style="text-align:right"| 132 425||style="text-align:right"| 3 960 945
|}
== Урад ==
Пасля чатырохгадовага пераходнага перыяду паміж двума канстытуцыямі былі створаны новыя палітычныя інстытуты на розных узроўнях ўсіх галін улады, быў прыняты новы адміністрацыйны падзел, і палітычная сістэма ДРК прыняла ўстойлівы выгляд прэзідэнцкай дэмакратычнай рэспублікі . Згодна з палажэннямі пераходнай канстытуцыі 2003 г., быў створаны заканадаўчы орган, які складаецца з двух палат - Сената і Нацыянальнага сходу <ref>[[s:fr:Constitution de la transition de la République démocratique du Congo (2003)|Full text of constitution (French)]]</ref>. Сенат, апроч іншага, быў адказны за распрацоўку новай канстытуцыі. Выканаўчая ўлада была ўскладзена на кабінет міністраў з 60 членаў , які ўзначальвае прэзідэнт і чатыры віцэ - прэзідэнты. Прэзідэнт атрымаў паўнамоцтвы вярхоўнага галоўнакамандуючага ўзброенымі сіламі. Пераходная канстытуцыя таксама ўстанавіла адносна незалежную судовую сістэму на чале з Вярхоўным судом , якія маюць права на тлумачэнне канстытуцыі.
 
Канстытуцыя 2006 г., таксама вядомая як канстытуцыя Трэцяй рэспублікі, ўступіла ў сілу ў лютым 2006. Яна дзейнічала адначасова з пераходнай канстытуцыяй аж да ўступлення ў пасаду службовых асоб, абраных на ліпеньскіх выбарах 2006. Па новай канстытуцыі, парламент ДРК застаўся двухпалатным: Сенат з 108 членаў, якія выбіраюцца на пяць гадоў рэгіянальнымі парламентамі, і Нацыянальны сход з 500 дэпутатаў, якія выбіраюцца на пяць гадоў насельніцтвам. Выканаўчая ўлада была падзелена паміж прэзідэнтам і ўрадам, узначаленым прэм'ер-міністрам з партыі, якая мае большасць у Нацыянальным сходзе. Урад стаў адказна перад парламентам, а прэзідэнт стаў выбірацца на пяць гадоў з магчымасцю другога тэрміну запар.
 
[[Выява:Joseph kabila.jpg|міні|злева|150пкс|Жазеф Кабіла , дзеючы прэзідэнт Дэмакратычнай Рэспублікі Конга]]
 
Новая канстытуцыя таксама прадаставіла новыя паўнамоцтвы рэгіёнам. Заканадаўчыя органы ў правінцыях атрымалі права абіраць губернатараў - кіраўнікоў рэгіянальных урадаў. Таксама, па новай канстытуцыі, Вярхоўны суд быў падзелены на тры новыя інстытуты. Прэрагатыва тлумачэння канстытуцыі перайшла да Канстытуцыйнага суду.
 
Па выніках выбараў 30 ліпеня 2006 найбольшая колькасць месцаў у Нацыянальнай асамблеі (111 з 500) у партыі прэзідэнта [[Жазеф Кабіла|Жазефа Кабілы]] ([[Народная партыя за перабудову і дэмакратыю]], PPRD) . Усяго ў асамблеі прадстаўленыя 69 палітычных партый, а таксама некалькі дзясяткаў беспартыйных дэпутатаў.
 
Па выніках выбараў у Сенат 19 студзені 2007 г. прэзідэнцкая партыя атрымала 22 месцы, 7 партый - ад 14 да 2 месцаў, 18 партый - па 1 месцы, таксама ў Сенат прайшлі 26 беспартыйных.
== Адукацыя ==
[[Выява: DRC classroom.jpg|thumb|Заняткі ў пачатковай школе]]
У 2001 годзе ўзровень пісьменнасці складаў прыкладна 67,2 % (80.9 % мужчыны і 54,1 % жанчыны) <ref>{{cite web | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/ 2103.html | title = Central Intelligence Agency | publisher = Cia.gov | date = | accessdate = 2012-02-09 }}{{Недаступная спасылка}}</ref>. Сістэма [[адукацыя|адукацыі]] Конга кіравалася трыма міністэрствамі: Міністэрствам пачатковай, сярэдняй і прафесійнай адукацыі (''Ministère de l'Enseignement Primaire, Secondaire et Professionnel , MEPSP'') , Міністэрствам вышэйшай адукацыі і універсітэтаў (''Ministère de l'Enseignement Supérieur et Universitaire'', MESU) і Міністэрствам сацыяльных спраў (''Ministère des Affaires Sociales'', MAS). Сістэма адукацыі падобная да бельгійскай . У 2002 годзе было 19 000 [[пачатковая школа|пачатковых школ]] з 160000 вучняў, 8000 школ другога ўзроўню з 110000 навучэнцаў. Пачатковая адукацыя з'яўляецца бясплатнай і абавязковай (артыкул 43 канстытуцыі 2005)<ref>[http://fr.wikisource.org/wiki/Constitution_de_la_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo#Article_43 Constitution de la République démocratique du Congo — Wikisource <! — Bot generated title -> ] {{ref-fr}}</ref>.
 
Колькасць вучняў у школах ўсталёўваецца паводле фармальнай рэгістрацыяй і не заўсёды адпавядае рэальнай наведвальнасці <ref name=ilab>"Дэмакратычная Рэспубліка Конга" [http://www.dol.gov/ilab/media/reports/iclp/tda2005/tda2005.pdf '' 2005 Findings on the Worst Forms of Child Labor ''] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20061201190837/http://www.dol.gov/ilab/media/reports/iclp/tda2005/tda2005.pdf |date=1 снежня 2006 }} . Міжнароднае бюро па працоўных пытаннях, Міністэрства працы ЗША, (2006). ''This article incorporates text from this source, which is in the public domain. {{Ref-en}}</ref>. У 2000 годзе 65 % дзяцей ва ўзросце ад 10 да 14 гадоў наведвалі школу <ref name=ilab/> . У выніку шасцігадовай грамадзянскай вайны больш за 5,2 мільёна дзяцей не атрымалі адукацыі <ref name=ilab/> .
== Культура ==
Культура Дэмакратычнай Рэспублікі Конга вельмі разнастайная, бо яе насельніцтва складаецца з сотняў этнічных груп, у асноўным банту.
 
З канца дзевятнаццатага стагоддзя традыцыйны лад жыцця рэгіёну змяніўся з-за [[каланіялізм]]у, барацьбы за незалежнасць, доўгага кіравання Мабуту Сесэ Секо, а ў апошні час — Першай і Другой Кангалезскіх войнаў. Нягледзячы на гэта, кангалезскія традыцыі і культура захавалі сваю індывідуальнасць.
 
=== Афіцыйныя святы Дэмакратычнай Рэспублікі Конга <ref name="Вокруг света">{{cite web|url=http://www.vokrugsveta.ru/encyclopedia/index.php?title=%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE|title=ДР Конго // Энциклопедия «Вокруг света»|lang=ru|accessdate=2011-05-26|archiveurl=https://www.webcitation.org/69Ydoawgg?url=http://www.vokrugsveta.ru/encyclopedia/index.php?title=%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE|archivedate=31 ліпеня 2012|url-status=live}}</ref>===
{| cellpadding=4 cellspacing=0 border=1 style="font-family: verdana, sans-serif; margin: 0 0 1em 1em; font-size:90%; background-color: #f7f8ff;"
|'''Дата'''
|'''Свята'''
|----
|1 студзеня
|[[Новы год]]
|----
|4 студзеня
|Дзень мучанікаў незалежнасці
|----
|1 мая
|Дзень Працы
|----
|17 мая
|Дзень вызвалення
|----
|24 чэрвеня
|Дзень рыбы
|----
|30 чэрвеня
|Дзень незалежнасці
|----
|1 жніўня
|Дзень бацькоў
|----
|14 кастрычніка
|Дзень юнацтва
|----
|27 кастрычніка
|Дзень трох Заіраў (ракі, грошай, краіны)
|----
|17 лістапада
|Дзень узброеных сіл
|----
|24 лістапада
|Дзень пачатку II рэспублікі
|----
|}
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
== Літаратура ==
* Конга Дэмакратычная Рэспубліка {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.8: Канто — Кулі|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=1999|том=8|старонак=576|isbn=985-11-0144-3|тыраж=10&nbsp;000}}
{{Афрыканскі саюз}}
{{Франкафонія}}
{{бібліяінфармацыя}}
 
[[Катэгорыя:Дэмакратычная Рэспубліка Конга| ]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]
 
{{Normdaten
|PND=
|LCCN=
|VIAF=
|SELIBR=
|GKD=
|SWD=
|WP=
}}
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Дэмакратычная_Рэспубліка_Конга"