[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
вікіфікацыя
 
(Не паказана 39 прамежкавых версій 8 удзельнікаў)
Радок 1:
'''Солі'''  — клас хімічных злучэнняў; [[Крышталь|крышталічныя]] ў [[Нармальныя ўмовы|нармальных умовах]] [[Складаныя рэчывы|рэчывы]] з [[Крышталічная рашотка|іённай будовай]].
 
[[Раствор|Растваральныя]] солі з [[Вада|вадой]] утвараюць [[раствор]]ы [[электраліт]]аў. Могуць разглядацца як прадукт замяшчэння [[атам]]аў [[вадарод]]у ў [[Кіслата|кіслаце]] на [[атам]]ыатамы [[метал]]у або гідроксагрупы ў [[АсноваАсновы|аснове]] на [[Кіслата|кіслотны астатак]]. Утвараюцца шляхам [[Рэакцыя нейтралзацыі|рэакцыі нейтралізацыі]] паміж [[Кіслата|кіслатой]] і [[аснова]]йасновай, узаемадзеяннем [[Кіслата|кіслаты]] з [[АсноваАсновы|асноўным]] [[аксід]]ам, з [[метал]]амметалам, іншымі [[Хімічная рэакцыя|рэакцыямі]].
 
Адрозніваюць солі нейтральныя (або сярэднія), кіслыя, якія ўтрымліваюць незамешчаныя [[атам]]ы [[вадарод]]у пры [[Кіслата|кіслотным астатку]] (напрыклад, NaHCO<sub>3</sub>), асноўныя, калі прысутнічаюць незамешчаныя гідроксагрупы (напрыклад, Cu(OH)Cl), двайныя (напрыклад, KCl•MgCl<sub>2</sub> = KMgCl<sub>3</sub>), [[Камплексныя злучэнні|камплексныя]].
Для соляў характэрная [[растваральнасць]] у палярных [[растваральнік]]ах, асабліва ў [[Вада|вадзе]].
 
== Гідроліз салейсоляў ==
[[Гідроліз]] працякае, калі [[катыён]] або [[аніён]] утвораны слабай [[Кіслоты|кіслатой]] або слабай [[Асновы|асновай]]. Напрыклад, соль KCl утворана моцнай кіслатой і моцнай асновай. Гідролізу не падвяргаецца. Але соль Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> — падвяргаецца. У гэтым выпадку працякае абарачальны гідроліз.<blockquote>Na<sub>2</sub>CO3 + H<sub>2</sub>O = NaHCO<sub>3</sub> + NaOH</blockquote>Соль, напрыклад, CuCl<sub>2</sub> — тут працякае гідроліз па катыёне.<blockquote>CuCl<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O = CuOHCl + HCL</blockquote>Бывае, напрыклад, абарачальны:<br />
Гірдоліз працякае, калі катыён ці аніён абразовны слабай кіслатой ці слабым аснаваннем.<br />
<blockquote>Al<sub>2</sub>S<sub>3</sub> 3H<sub>2</sub>O = 2Al(OH)<sub>3</sub>↓ + 3H<sub>2</sub>S↑</blockquote>
Напрыклад, соль KCl абразована сільнай кіслатой і сільным аснаванем. Гідролізу не падвяргаецца.<br />
Гэта значыць, што соль Al<sub>2</sub>S<sub>3</sub> нельга атрымаць у водным растворы; але калі загартаваць сумесь Al і S, то атрымаецца:
Але соль Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> - павяргаецца.<br />
Na<sub>2</subblockquote>CO32Al + H3S = Al<sub>2</sub>O = NaHCOS<sub>3</sub> + NaOH</blockquote>
 
== Рэакцыі соляў з кіслотамі ==
==Удабрэнні==
1) Моцныя кіслоты выцясняюць слабыя з раствораў іх соляў
KNO<sub>3</sub> — асноўнае удабрэнне. NaNO<sub>3</sub> не мае практычнага прымянення з-за сваёй гідраскапічнасці.<br />
<blockquote> NaHCO<sub>3</sub> + CH<sub>3</sub>COOH = CH<sub>3</sub>COONa + CO<sub>2</sub>↑ + H<sub>2</sub>O</blockquote>
NH<sub>4</sub>NO<sub>3</sub> — другое асноўнае удабрэнне. Мае 35% [[Азот|азоту]].<br />
2) Ёсць некалькі соляў, якія не рэагуюць, напрыклад, з H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> з w(H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>) < 30 %.
Ca<sub>3</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub> — адное з асноўных фосфарных удабрэнняў.</br>
Ca(<blockquote>CuS + H<sub>2</sub>POSO<sub>4</sub>)<sub>2разб.</sub> + Ca<sub>2</subblockquote>HPO<sub>4</sub> — распаўсюджанае ўдабрэнне аммафос.
3) Але калі w(H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>) > 30 %, то працякае рэакцыя:
<blockquote>CuS + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub><sub>конц.</sub> = CuSO<sub>4</sub> + SO<sub>2</sub>↑ + H<sub>2</sub>O</blockquote>
 
== Рэакцыі соляў з асновамі ==
Рэакцыя працякае, калі:<br />
1) Соль і аснова растваральныя.<br />
2) У ходзе рэакцыі выпадае асадак, ці выдзяляецца газ.
<blockquote>CuSO<sub>4</sub> + 2NaOH = Cu(OH)<sub>2</sub>↓ + Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub></blockquote>
 
<blockquote>NH<sub>4</sub>HCO<sub>3</sub> + KOH = NH<sub>3</sub>↑ + KHCO<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>O</blockquote>
 
== Угнаенні ==
* KNO<sub>3</sub>  — асноўнае удабрэнне[[Угнаенні|ўгнаенне]]. NaNO<sub>3</sub> не мае практычнага прымянення з-за сваёй гідраскапічнасці.<br />
* NH<sub>4</sub>NO<sub>3</sub>  — другое асноўнае удабрэннеўгнаенне. Мае 35 % [[Азот|азоту]].<br />
* Ca<sub>3</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub>  адноеадно з асноўных [[Фосфар|фосфарных]] удабрэнняўугнаенняў.</br>
* (NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>HPO<sub>4</sub> + NH<sub>4</sub>H<sub>2</sub>PO<sub>4</sub> — распаўсюджанае ўгнаенне амафос.
 
== Гл. таксама ==
Харчовая соль, каменная соль — [[галіт]].
 
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|15|Солі|Чарнякова А. П.|79}}
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=15|старонак=552|isbn=985-11-0251-2 (Т. 15)|тыраж=10&nbsp;000}}
 
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Солі| ]]
 
[[Катэгорыя:Солі| ]]
[[yi:זאלץ]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]