Адукацыя: розьніца паміж вэрсіямі
Luckas-bot (гутаркі | унёсак) д r2.7.1) (робат дадаў: th:การศึกษา |
д Рэдагаваньні 180.253.100.238 (гутаркі) скасаваныя да папярэдняй вэрсіі Knedlik-Pod Метка: Адкат |
||
(не паказаныя 20 прамежных вэрсіяў аўтарства 14 удзельнікаў) | |||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Ня блытаць|Адукацыя (таварыства)|«Адукацыяй»|асьветным таварыствам у Віцебску}} |
|||
{{Іншы артыкул|таварыства асьветніцкага кірунку ў Віцебску|Адукацыя (таварыства)|працэс і вынік набыцьця сыстэматызаваных ведаў}} |
|||
'''Адукацыя''' ({{ |
'''Адукацыя''' (асьвета, {{мова-la|educatio|скарочана}} — выхаваньне) — працэс і вынік набыцьця сыстэматызаваных ведаў, уменьняў і навыкаў у навучальных установах або самаадукацыяй. У больш шырокім пляне адукацыя — гэта культурна-адукацыйная прастора, якая ахоплівае сям’ю, разнастайныя навучальна-выхаваўчыя і пазашкольныя ўстановы, нефармальную адукацыю, сацыяльна-пэдагагічную інфармаструктуру, адукацыйныя працэсы на вытворчасьці і ў грамадзка-культурным жыцьці, самаадукацыі і інш., дзе ўзнаўляецца і ўдасканальваецца інтэлектуальна-творчы і прафэсійна-кваліфікацыйны патэнцыял народу. |
||
У шырокім сэнсе слова, адукцыя — працэс ці прадукт «…фармаваньня розуму, характару ці фізычных здольнасьцяў асобы… У тэхнічным сэнсе адукацыя — гэта працэс, пасродкам якога грамадзтва праз школы, коледжы, унівэрсытэты і іншыя інстытуты мэтанакіравана перадае сваю культурную спадчыну — назапашаныя веды, каштоўнасьці і навыкі — ад аднаго пакаленьня іншаму»<ref>George F. Kneller. Introduction to the Philosophy of Education. New York: John Wiley and Sons, 1971. P. 20—21</ref>. |
У шырокім сэнсе слова, адукцыя — працэс ці прадукт «…фармаваньня розуму, характару ці фізычных здольнасьцяў асобы… У тэхнічным сэнсе адукацыя — гэта працэс, пасродкам якога грамадзтва праз школы, коледжы, унівэрсытэты і іншыя інстытуты мэтанакіравана перадае сваю культурную спадчыну — назапашаныя веды, каштоўнасьці і навыкі — ад аднаго пакаленьня іншаму»<ref>George F. Kneller. Introduction to the Philosophy of Education. New York: John Wiley and Sons, 1971. P. 20—21</ref>. |
||
Радок 12: | Радок 12: | ||
=== Пачатковая адукацыя === |
=== Пачатковая адукацыя === |
||
Пачатковая адукацыя пакрывае першыя некалькі год навучэньня. У розных краінах яно пачынаецца ва ўзросьце ад пяці да сямі год і займае да сямі год. У цяпершані час ня менш за 70% дзяцей |
Пачатковая адукацыя пакрывае першыя некалькі год навучэньня. У розных краінах яно пачынаецца ва ўзросьце ад пяці да сямі год і займае да сямі год. У цяпершані час ня менш за 70% дзяцей у сьвеце атрымліваюць пачатковую адукацыю<ref>UNESCO, Education For All Monitoring Report 2008, Net Enrollment Rate in primary education</ref>. Намаганьнямі [[ЮНЭСКО]] прапаноўваецца ўвесьці ўсеагульную пачатковую адукацыю ў большасьці краінаў сьвету да 2015 году. Узрост заканчэньня пачатковай адукацыі ва ўсялякіх краінах розны., але ў сярэднем гэта 11—12 год. У некаторых краінах установы пачатковай і сярэдней адукацыі разьмежаваныя. |
||
=== Сярэдняя адукацыя === |
=== Сярэдняя адукацыя === |
||
Радок 18: | Радок 18: | ||
=== Выйшэшая адукацыя === |
=== Выйшэшая адукацыя === |
||
У |
У адрозьненьне ад пачатковай і сярэдняй, вышэйшая адукацыя нават у самых разьвітых краінах не зьяўляецца ўсеагульнай. У найбольш разьвітых краінах праз сыстэму вышэйшай адукацыі праходзіць да паловы насельніцтва. Яна сама празь сябе зьяўляецца значным адгалінаваньнем эканомікі, як крыніца навуковых ведаў і адукаваных работнікаў для іншых адгалінаваньняў. |
||
Традыцыйна вышэйшая адукацыя падзяляецца на два этапы: бакаляўрыят і магістратура\асьпірантура. Асноўнымі ўстановамі вышэйшай адукацыі зьяўляюцца ўнівэрсытэты і коледжы. Выпускнін вну звычайна атрымліваюць дыплём, а асьпірантам паводле вынікаў абароны кандыдацкай дысэртацыі можа быць нададзеная навуковая ступень. На апошнім этапе навучэньня студэнты і асьпіранты абавязаныя ня толькі атрымліваць адукацыю ў звычайным сэнсе гэтага слова, але і прымаць непасрэдны ўдзел у навуковых дасьледваньнях, а атрыманьне дыплёма ці навуковай ступені залежыць ад вынікаў гэтае навуковае работы. |
Традыцыйна вышэйшая адукацыя падзяляецца на два этапы: бакаляўрыят і магістратура\асьпірантура. Асноўнымі ўстановамі вышэйшай адукацыі зьяўляюцца ўнівэрсытэты і коледжы. Выпускнін вну звычайна атрымліваюць дыплём, а асьпірантам паводле вынікаў абароны кандыдацкай дысэртацыі можа быць нададзеная навуковая ступень. На апошнім этапе навучэньня студэнты і асьпіранты абавязаныя ня толькі атрымліваць адукацыю ў звычайным сэнсе гэтага слова, але і прымаць непасрэдны ўдзел у навуковых дасьледваньнях, а атрыманьне дыплёма ці навуковай ступені залежыць ад вынікаў гэтае навуковае работы. |
||
Радок 25: | Радок 25: | ||
Беларуская нацыянальная сыстэма адукацыі ўключае агульную, прафэсійную адукацыю, сямейнае, грамадзкае выхаваньне, самаадукацыю і самавыхаваньне. У залежнасьці ад аб’ёму і тэрмінаў навучаньня адрозьніваюць агульную адукацыю (пачатковы, базавы і сярэдні ўзроўні), прафэсійную адукацыю (дапрафэсійная арыентацыя, адбор, сярэдняя прафэсійная падрыхтоўка), вышэйшую адукацыю (падрыхтоўка спэцыялістаў вышэйшай кваліфікацыі для розных галін навукі, тэхнікі і культуры) і адукацыю дарослых (пасьлядыплёмная адукацыя). Паводле формы навучаньня адукацыя бывае дзённая (стацыянарная), вячэрняя і завочная; паводле адносін да царквы — сьвецкая (незалежная ад уплыву царквы) і канфэсійная, якую кантралюе царква. Зьмест адукацыі вызначаецца станам навукі, тэхнікі, культуры, мастацтва, міжнародным і нацыянальным стандартамі, вучэбнымі плянамі і праграмамі. |
Беларуская нацыянальная сыстэма адукацыі ўключае агульную, прафэсійную адукацыю, сямейнае, грамадзкае выхаваньне, самаадукацыю і самавыхаваньне. У залежнасьці ад аб’ёму і тэрмінаў навучаньня адрозьніваюць агульную адукацыю (пачатковы, базавы і сярэдні ўзроўні), прафэсійную адукацыю (дапрафэсійная арыентацыя, адбор, сярэдняя прафэсійная падрыхтоўка), вышэйшую адукацыю (падрыхтоўка спэцыялістаў вышэйшай кваліфікацыі для розных галін навукі, тэхнікі і культуры) і адукацыю дарослых (пасьлядыплёмная адукацыя). Паводле формы навучаньня адукацыя бывае дзённая (стацыянарная), вячэрняя і завочная; паводле адносін да царквы — сьвецкая (незалежная ад уплыву царквы) і канфэсійная, якую кантралюе царква. Зьмест адукацыі вызначаецца станам навукі, тэхнікі, культуры, мастацтва, міжнародным і нацыянальным стандартамі, вучэбнымі плянамі і праграмамі. |
||
== Беларусь == |
|||
== Адукацыя ў Беларусі == |
|||
{{Асноўны артыкул|Адукацыя ў Беларусі}} |
|||
У 2011/2012 навучальным годзе выхавальнікі [[Дзіцячы сад|дзіцячых садкоў]] размаўлялі на [[Беларуская мова|беларускай мове]] толькі з 45 тыс. (12%) дашкольнікамі. У дзённых агульных сярэдніх [[школа]]х па-беларуску ўсе прадметы вывучалі толькі 164 тыс. вучняў (18%). У сярэдніх спэцыяльных вучэльнях на пачатак 2011/2012 навучальнага году на беларускай мове навучалася толькі 1,6 тыс. навучэнцаў (каля 1%). На пачатак 2011/2012 навучальнага году ў [[ВНУ]] па-беларуску навучалася толькі 4,2 тыс. студэнтаў (0,9%)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Беларускую мову лічаць роднай 5 млн. 58 тыс. жыхароў Беларусі|спасылка=http://news.belta.by/by/print?id=674826|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=20 лютага 2012|дата доступу=10 лістапада 2013}}</ref>. |
|||
=== Прынцыпы === |
=== Прынцыпы === |
||
Дзяржаўная палітыка [[Беларусь|Беларусі]] ў галіне адукацыі грунтуецца на наступных прынцыпах: даступнасьць усіх відаў адукацыі; стварэньне ўмоў для выбару формаў навучаньня; прыярытэт агульначалавечых каштоўнасьцей; нацыянальна-культурная аснова адукацыі; навуковасьць; арыентацыя на сусьветны ўзровень, вывучэньне і выкарыстаньне вопыту разьвітых |
Дзяржаўная палітыка [[Беларусь|Беларусі]] ў галіне адукацыі грунтуецца на наступных прынцыпах: даступнасьць усіх відаў адукацыі; стварэньне ўмоў для выбару формаў навучаньня; прыярытэт агульначалавечых каштоўнасьцей; нацыянальна-культурная аснова адукацыі; навуковасьць; арыентацыя на сусьветны ўзровень, вывучэньне і выкарыстаньне вопыту разьвітых краінаў сьвету, запазычаньне іх дасягненьняў і стандартаў; гуманізм; экалягічная накіраванасьць; адзінства навучаньня, духоўнага і фізычнага ўдасканаленьня; дэмакратызм; сьвецкі характар, які адначасова забясьпечвае грамадзянскае навучаньне і выхаваньне ў дзяржаўных навучальных установах і ахову свабоды сумленьня і веравызнаньня чалавека; пераемнасьць і бесьперапыннасьць адукацыі; выкарыстаньне і разьвіцьцё народнай пэдагогікі беларусаў; абавязковасьць базавай адукацыі ў якасьці вызначальнага ўзроўню навучаньня і выхаваньня. |
||
=== Мэты === |
=== Мэты === |
||
Галоўныя мэты нацыянальнай сыстэмы адукацыі: спрыяньне гарманічнаму разьвіцьцю асобы, поўнай рэалізацыі яе стваральных здольнасьцей; фармаваньне і ўмацаваньне нацыянальнай сьвядомасьці і адначасова пачуцьця павагі да іншых |
Галоўныя мэты нацыянальнай сыстэмы адукацыі: спрыяньне гарманічнаму разьвіцьцю асобы, поўнай рэалізацыі яе стваральных здольнасьцей; фармаваньне і ўмацаваньне нацыянальнай сьвядомасьці і адначасова пачуцьця павагі да іншых краінаў і народаў сьвету; авалоданьне дзяржаўнай мовай і мовамі іншых народаў; захаваньне і памнажэньне інтэлектуальнай уласнасьці і культурна-гістарычных каштоўнасьцей беларускага народа і іншых нацыянальных супольнасьцей краіны; падрыхтоўка да самастойнага жыцьця; садзейнічаньне інтэлектуальным памкненьням асобы. Усе жыхары Беларусі забясьпечваюцца роўнымі правамі і магчымасьцямі для атрыманьня агульнай і прафэсійнай адукацыі з улікам нацыянальных традыцый, індывідуальных патрэб, здольнасьцей; бясплатным навучаньнем у дзяржаўных базавых школах, а таксама іншых навучальных установах. Нацыянальная сыстэма адукацыі падтрымлівае асабліва здольных, таленавітых дзяцей і ажыцьцяўляе сацыяльную дапамогу ў навучаньні дзяцей з малазабясьпечаных сем’яў, з разумовымі ці фізычнымі недахопамі, сірот, інвалідаў з маленства, дзяцей, якія ня маюць апекі бацькоў. |
||
== Глядзіце таксама == |
|||
* [[Прадметная алімпіяда]] |
|||
== Крыніцы == |
== Крыніцы == |
||
{{ |
{{Крыніцы}} |
||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
Радок 40: | Радок 46: | ||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
{{commons|Category:Education |
{{commons|Category:Education}} |
||
[[Катэгорыя:Адукацыя| ]] |
[[Катэгорыя:Адукацыя| ]] |
||
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]] |
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]] |
||
{{Link GA|sv}} |
|||
[[af:Onderwys]] |
|||
[[am:ትምህርት]] |
|||
[[ar:تعليم]] |
|||
[[an:Educación]] |
|||
[[ast:Educación]] |
|||
[[az:Təhsil]] |
|||
[[bn:শিক্ষা]] |
|||
[[zh-min-nan:Kàu-io̍k]] |
|||
[[map-bms:Pendidikan]] |
|||
[[be:Адукацыя]] |
|||
[[bg:Образование]] |
|||
[[bo:སློབ་གསོ།]] |
|||
[[bs:Obrazovanje]] |
|||
[[br:Desaverezh]] |
|||
[[ca:Educació]] |
|||
[[ceb:Edukasyon]] |
|||
[[cs:Vzdělání]] |
|||
[[co:Educazioni]] |
|||
[[cy:Addysg]] |
|||
[[da:Uddannelse]] |
|||
[[de:Bildung]] |
|||
[[et:Haridus]] |
|||
[[el:Εκπαίδευση]] |
|||
[[en:Education]] |
|||
[[es:Educación]] |
|||
[[eo:Eduko]] |
|||
[[ext:Educación]] |
|||
[[eu:Hezkuntza]] |
|||
[[fa:آموزش و پرورش]] |
|||
[[hif:Parrhai]] |
|||
[[fr:Éducation]] |
|||
[[fur:Educazion]] |
|||
[[ga:Oideachas]] |
|||
[[gv:Edjaghys]] |
|||
[[gd:Foghlam]] |
|||
[[gl:Educación]] |
|||
[[hak:Kau-yuk]] |
|||
[[ko:교육]] |
|||
[[hy:Կրթություն]] |
|||
[[hi:शिक्षा]] |
|||
[[hr:Obrazovanje]] |
|||
[[id:Pendidikan]] |
|||
[[ia:Education]] |
|||
[[iu:ᐃᓕᓐᓂᐊᖅᑐᓕᕆᓂᖅ]] |
|||
[[is:Menntun]] |
|||
[[it:Educazione]] |
|||
[[he:חינוך]] |
|||
[[jv:Pendhidhikan]] |
|||
[[kl:Ilinniartitaaneq]] |
|||
[[kn:ಶಿಕ್ಷಣ]] |
|||
[[krc:Окъуу]] |
|||
[[ka:განათლება]] |
|||
[[kk:Білім беру]] |
|||
[[sw:Elimu]] |
|||
[[ht:Edikasyon timoun]] |
|||
[[lo:ການສຶກສາ]] |
|||
[[la:Educatio]] |
|||
[[lv:Izglītība]] |
|||
[[lb:Educatioun]] |
|||
[[lt:Švietimas]] |
|||
[[li:Óngerwies]] |
|||
[[hu:Oktatás]] |
|||
[[mk:Образование]] |
|||
[[ml:വിദ്യാഭ്യാസം]] |
|||
[[mr:शिक्षण]] |
|||
[[ms:Pendidikan]] |
|||
[[mwl:Eiducaçon]] |
|||
[[mn:Боловсрол]] |
|||
[[my:ပညာရေး]] |
|||
[[nl:Onderwijs]] |
|||
[[ne:शिक्षा]] |
|||
[[new:शिक्षा]] |
|||
[[ja:教育]] |
|||
[[nap:Aducazzione]] |
|||
[[no:Utdannelse]] |
|||
[[nn:Utdanning]] |
|||
[[nrm:Êducâtion]] |
|||
[[nov:Edukatione]] |
|||
[[oc:Educacion]] |
|||
[[pnb:پڑھائی]] |
|||
[[km:ការអប់រំ]] |
|||
[[tpi:Edukesen]] |
|||
[[pl:Edukacja]] |
|||
[[pt:Educação]] |
|||
[[ro:Educație]] |
|||
[[qu:Yachachiy]] |
|||
[[rue:Ошколованя]] |
|||
[[ru:Образование]] |
|||
[[sah:Үөрэҕирии]] |
|||
[[sco:Eddication]] |
|||
[[sq:Edukata]] |
|||
[[scn:Aducazzioni]] |
|||
[[si:අධ්යාපනය]] |
|||
[[simple:Education]] |
|||
[[sk:Vzdelanie]] |
|||
[[sl:Izobraževanje]] |
|||
[[sr:Образовање]] |
|||
[[sh:Obrazovanje]] |
|||
[[fi:Koulutus]] |
|||
[[sv:Utbildning]] |
|||
[[tl:Edukasyon]] |
|||
[[ta:கல்வி]] |
|||
[[te:విద్య]] |
|||
[[th:การศึกษา]] |
|||
[[ti:ትምህርቲ]] |
|||
[[tg:Маориф]] |
|||
[[tr:Eğitim]] |
|||
[[uk:Освіта]] |
|||
[[vec:Educasion]] |
|||
[[vi:Giáo dục]] |
|||
[[vo:Dugäl]] |
|||
[[fiu-vro:Koolitus]] |
|||
[[war:Pag-aram]] |
|||
[[wuu:教育]] |
|||
[[yi:חינוך]] |
|||
[[zh-yue:教育]] |
|||
[[bat-smg:Švėitėms]] |
|||
[[zh:教育]] |
Цяперашняя вэрсія на 12:16, 4 сакавіка 2023
Адукацыя (асьвета, лац. educatio — выхаваньне) — працэс і вынік набыцьця сыстэматызаваных ведаў, уменьняў і навыкаў у навучальных установах або самаадукацыяй. У больш шырокім пляне адукацыя — гэта культурна-адукацыйная прастора, якая ахоплівае сям’ю, разнастайныя навучальна-выхаваўчыя і пазашкольныя ўстановы, нефармальную адукацыю, сацыяльна-пэдагагічную інфармаструктуру, адукацыйныя працэсы на вытворчасьці і ў грамадзка-культурным жыцьці, самаадукацыі і інш., дзе ўзнаўляецца і ўдасканальваецца інтэлектуальна-творчы і прафэсійна-кваліфікацыйны патэнцыял народу.
У шырокім сэнсе слова, адукцыя — працэс ці прадукт «…фармаваньня розуму, характару ці фізычных здольнасьцяў асобы… У тэхнічным сэнсе адукацыя — гэта працэс, пасродкам якога грамадзтва праз школы, коледжы, унівэрсытэты і іншыя інстытуты мэтанакіравана перадае сваю культурную спадчыну — назапашаныя веды, каштоўнасьці і навыкі — ад аднаго пакаленьня іншаму»[1].
Права на адукацыю ў цяпершані час зацьверджана нацыянальнымі і міжнароднымі прававымі актамі, напрыклад, Эўрапейскай канвэнцыяй аб абароне правоў чалавека і асноўных свабодаў і Міжнародным пактам аб эканамічных, сацыяльных і культурных правах, прынятым ААН у 1966 годзе.
Усьведамленьне магчымасьцяў выкарыстаньня абавязковай адукацыі як сродка абязьлічваньня чалавека выклікала ў дэмакратычнай супольнасьці разьвіцьцё руху за недзяржаўную і нават сямейную адукацыю, за большую долю курсаў па адказнаму выбару навучэнца (пры ўдзеле бацькоў і пэдагогаў) у праграме сярэдніх агульнаадукацыйных школаў (то бок пасьля сканчэньня пачатковай школы), падтрымку самаадукацыі, неперарыўнай адукацыі цягам усяго дзейснага жыцьця чалавека (па меры ўзьнікненьня адукацыйнай патрэбы), пазашкольнай, дыстанцыйнай і дадатковай адукацыі.
Сыстэма адукацыйных установаў
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Пачатковая адукацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Пачатковая адукацыя пакрывае першыя некалькі год навучэньня. У розных краінах яно пачынаецца ва ўзросьце ад пяці да сямі год і займае да сямі год. У цяпершані час ня менш за 70% дзяцей у сьвеце атрымліваюць пачатковую адукацыю[2]. Намаганьнямі ЮНЭСКО прапаноўваецца ўвесьці ўсеагульную пачатковую адукацыю ў большасьці краінаў сьвету да 2015 году. Узрост заканчэньня пачатковай адукацыі ва ўсялякіх краінах розны., але ў сярэднем гэта 11—12 год. У некаторых краінах установы пачатковай і сярэдней адукацыі разьмежаваныя.
Сярэдняя адукацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У разьвітых краінах сярэдняя адукацыя, пачынаючы з XX стагодзьдзя, зьяўляецца абавязковым і ўсеагульным. Узрост заканчэньня сярэдняй адукацыі звычайна набліжаны да наступленьня паўналецьця, пасьля чаго адукацыя альбо завяршаецца, альбо працягваецца ў вышэйшай школе, установах прафэсійнай адукацыі і іншых адукацыйных установах, навучэньне ў якіх не зьяўляецца абавязковым для ўсіх. Звычайна сярэднюю адукацыю атрымліваюць у падлеткавым узросьце, і яго асноўнай мэтай зьяўляецца падрыхтоўка да працягу адукацыі.
Выйшэшая адукацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У адрозьненьне ад пачатковай і сярэдняй, вышэйшая адукацыя нават у самых разьвітых краінах не зьяўляецца ўсеагульнай. У найбольш разьвітых краінах праз сыстэму вышэйшай адукацыі праходзіць да паловы насельніцтва. Яна сама празь сябе зьяўляецца значным адгалінаваньнем эканомікі, як крыніца навуковых ведаў і адукаваных работнікаў для іншых адгалінаваньняў.
Традыцыйна вышэйшая адукацыя падзяляецца на два этапы: бакаляўрыят і магістратура\асьпірантура. Асноўнымі ўстановамі вышэйшай адукацыі зьяўляюцца ўнівэрсытэты і коледжы. Выпускнін вну звычайна атрымліваюць дыплём, а асьпірантам паводле вынікаў абароны кандыдацкай дысэртацыі можа быць нададзеная навуковая ступень. На апошнім этапе навучэньня студэнты і асьпіранты абавязаныя ня толькі атрымліваць адукацыю ў звычайным сэнсе гэтага слова, але і прымаць непасрэдны ўдзел у навуковых дасьледваньнях, а атрыманьне дыплёма ці навуковай ступені залежыць ад вынікаў гэтае навуковае работы.
Узроўні адукацыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Беларуская нацыянальная сыстэма адукацыі ўключае агульную, прафэсійную адукацыю, сямейнае, грамадзкае выхаваньне, самаадукацыю і самавыхаваньне. У залежнасьці ад аб’ёму і тэрмінаў навучаньня адрозьніваюць агульную адукацыю (пачатковы, базавы і сярэдні ўзроўні), прафэсійную адукацыю (дапрафэсійная арыентацыя, адбор, сярэдняя прафэсійная падрыхтоўка), вышэйшую адукацыю (падрыхтоўка спэцыялістаў вышэйшай кваліфікацыі для розных галін навукі, тэхнікі і культуры) і адукацыю дарослых (пасьлядыплёмная адукацыя). Паводле формы навучаньня адукацыя бывае дзённая (стацыянарная), вячэрняя і завочная; паводле адносін да царквы — сьвецкая (незалежная ад уплыву царквы) і канфэсійная, якую кантралюе царква. Зьмест адукацыі вызначаецца станам навукі, тэхнікі, культуры, мастацтва, міжнародным і нацыянальным стандартамі, вучэбнымі плянамі і праграмамі.
Беларусь
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Асноўны артыкул: Адукацыя ў Беларусі
У 2011/2012 навучальным годзе выхавальнікі дзіцячых садкоў размаўлялі на беларускай мове толькі з 45 тыс. (12%) дашкольнікамі. У дзённых агульных сярэдніх школах па-беларуску ўсе прадметы вывучалі толькі 164 тыс. вучняў (18%). У сярэдніх спэцыяльных вучэльнях на пачатак 2011/2012 навучальнага году на беларускай мове навучалася толькі 1,6 тыс. навучэнцаў (каля 1%). На пачатак 2011/2012 навучальнага году ў ВНУ па-беларуску навучалася толькі 4,2 тыс. студэнтаў (0,9%)[3].
Прынцыпы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дзяржаўная палітыка Беларусі ў галіне адукацыі грунтуецца на наступных прынцыпах: даступнасьць усіх відаў адукацыі; стварэньне ўмоў для выбару формаў навучаньня; прыярытэт агульначалавечых каштоўнасьцей; нацыянальна-культурная аснова адукацыі; навуковасьць; арыентацыя на сусьветны ўзровень, вывучэньне і выкарыстаньне вопыту разьвітых краінаў сьвету, запазычаньне іх дасягненьняў і стандартаў; гуманізм; экалягічная накіраванасьць; адзінства навучаньня, духоўнага і фізычнага ўдасканаленьня; дэмакратызм; сьвецкі характар, які адначасова забясьпечвае грамадзянскае навучаньне і выхаваньне ў дзяржаўных навучальных установах і ахову свабоды сумленьня і веравызнаньня чалавека; пераемнасьць і бесьперапыннасьць адукацыі; выкарыстаньне і разьвіцьцё народнай пэдагогікі беларусаў; абавязковасьць базавай адукацыі ў якасьці вызначальнага ўзроўню навучаньня і выхаваньня.
Мэты
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Галоўныя мэты нацыянальнай сыстэмы адукацыі: спрыяньне гарманічнаму разьвіцьцю асобы, поўнай рэалізацыі яе стваральных здольнасьцей; фармаваньне і ўмацаваньне нацыянальнай сьвядомасьці і адначасова пачуцьця павагі да іншых краінаў і народаў сьвету; авалоданьне дзяржаўнай мовай і мовамі іншых народаў; захаваньне і памнажэньне інтэлектуальнай уласнасьці і культурна-гістарычных каштоўнасьцей беларускага народа і іншых нацыянальных супольнасьцей краіны; падрыхтоўка да самастойнага жыцьця; садзейнічаньне інтэлектуальным памкненьням асобы. Усе жыхары Беларусі забясьпечваюцца роўнымі правамі і магчымасьцямі для атрыманьня агульнай і прафэсійнай адукацыі з улікам нацыянальных традыцый, індывідуальных патрэб, здольнасьцей; бясплатным навучаньнем у дзяржаўных базавых школах, а таксама іншых навучальных установах. Нацыянальная сыстэма адукацыі падтрымлівае асабліва здольных, таленавітых дзяцей і ажыцьцяўляе сацыяльную дапамогу ў навучаньні дзяцей з малазабясьпечаных сем’яў, з разумовымі ці фізычнымі недахопамі, сірот, інвалідаў з маленства, дзяцей, якія ня маюць апекі бацькоў.
Глядзіце таксама
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ George F. Kneller. Introduction to the Philosophy of Education. New York: John Wiley and Sons, 1971. P. 20—21
- ^ UNESCO, Education For All Monitoring Report 2008, Net Enrollment Rate in primary education
- ^ Беларускую мову лічаць роднай 5 млн. 58 тыс. жыхароў Беларусі // Беларускае тэлеграфнае агенцтва, 20 лютага 2012 г. Праверана 10 лістапада 2013 г.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Чалавек і грамадства: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: БелЭн, 1998. ISBN 985-11-0108-7.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Адукацыя — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў