Непал битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Дәүләт
 |Статус                  = <!-- танылмаған дәүләттәр һәм автоном территориялар өсөн генә-->
 |Башҡортса исеме        = Непал Федератив Демократик Республикаһы
 |Оригиналь исеме   = संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल
Sanghiya Loktāntrik Ganatantra Nepāl
 |Эйәлек килеш       = Непал
 |Флаг                    = Flag of Nepal.svg
 |Герб                    =
 |Герб урынына            = 
 |Девиз                   = Әсә һәм Тыуған батшалыҡтан ҡәҙерле
 |Гимн исеме          = 
 |Аудио                   = 
 |Идара итеү төрө         = [[Республика]]
 |Дәүләт дине = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 28|lat_min = 4|lat_sec = 0
  |lon_dir = E|lon_deg = 84|lon_min = 17|lon_sec = 0
  |region                 = NP
  |CoordScale             = 4000000
 |Картала                = Nepal in its region.svg
  |картаға яҙыу        = 
 |Картала2               = 
 |Рәсми тел              = [[Непали теле|непали]]
 |Нигеҙләнгән/Нигеҙләнгән       = [[1768]]
 |Бойондороҡһоҙлок датаһы      = 
 |тан бойондороҡһоҙлоҡ        = 
 |Баш ҡала                 = [[Катманду]]
 |Эре ҡалалар       = 
 |Етәкселәрҙең вазифалары = [[Президент]]
 |Етәкселәр            = [[Рам Баран Ядав]] <br> [[Пармананд Джа]] <br> [[Сушил Койрала]]
 |Территория буйынса урыны     = 94
 |Территория              = 140 800
 |% һыу өҫтө            = 2,8
 |Этнохороним             = 
  |Халҡы буйынса урыны     = 40
  |Халыҡ              = {{падение}}26 620 809
  |Баһа йылы             = 
  |Иҫәп алыу буйынса халҡы  = 
  |Иҫәп алыу йылы           = 2011
  |Халыҡ тығыҙлығы    = 199
  |Тығыҙлыҡ буйынса урыны     = 
 |ЭТП (ҺАМП)               = 
 |ЭТП (ҺАМП)-ны иҫәпләү йылы   = 
 |ЭТП (ҺАМП) буйынса урыны      = 
 |Йән башына ЭТП (ҺАМП) = 
 |Йән башына ЭТП (ҺАМП) буйынса урыны = 
 |ЭТП (номинал)             = 
 |ЭТП-ны (номинал) иҫәпләү йылы = 
 |ЭТП (номинал) буйынса урыны    = 
 |Йән башына ЭТП (номинал) = 
 |Йән башына ЭТП (номинал) буйынса урыны = 
 |КПҮИ                    = {{рост}} 0.553
 |КПҮИ-ны иҫәпләү йылы        = 
 |КПҮИ буйынса урыны           = 144
 |КПҮИ-ны кимәле            = 
 |Валюта                  = [[Непал рупияһы|рупий]]
 |Домен           = [[.np]]
 |ISO                     = 
 |МОК                     = 
 |Телефон коды          = 977
 |Сәғәт бүлкәте            = {{рост}} 0.553
 |Иҫкәрмәләр              = 
<!-- |Флаг һәм гербһыҙ=* -->
}}

'''Непа́л''', '''Непал Федератив Демократик Республикаһы''' ({{lang-ne|नेपाल}} {{IPA|[neˈpaːl]}}) — Көньяҡ Азияла Һималайҙағы дәүләт. [[Һиндостан]] һәм [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы|Ҡытай]] менән сиктәш. Баш ҡалаһы — [[Катманду]] ҡалаһы.

== Этимологияһы ==
«Непал» топонимының килеп сығышының бер нисә версияһы бар. Уларҙың береһе буйынса, ул [[санскрит]] нигеҙҙәренән — ''нип'' («тау итәгендә») һәм ''алай'' («торлаҡ», «кеше йәшәгән урын») килеп сыҡҡан, йәғни, «тау итәгендә йәшәү» — был атама илдең географик шарттарына тап килә. Икенсе версия буйынса, «Непал» һүҙе тибет "''ниампал''"дан («изге ер») килеп сыға, был 2500 йылдан ашыу элек Непалда [[Будда]] тип танылған Сиддхартха Гаутаманың тыуыуы менән бәйле булыуы ихтимал{{sfn|Поспелов|2002|с=287}}.

== География ==
 [[Файл:Nepal topo en.jpg|left|thumb|200px|Непалдың топографик картаһы]]
[[Файл:Un-nepal.png|thumb|left|200px|Непал картаһы]]
Непал Республикаһы [[Азия]]ла төньяҡ киңлектең 26° һәм 30° көнсығыш оҙонлоҡтоң 80° һәм 88° урынлашҡан.

Непал донъяның иң күп халыҡлы ике иле — [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы|Ҡытай]] һәм [[Һиндостан]] араһында урынлашҡан.

Төньяҡта [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы|ҠХР]]-ҙың автоном районы − [[Тибет автоном районы|Тибет]], көньяҡ сиге көнбайыштан көнсығышҡа тиклем Һиндостандың [[Уттаранчал]], [[Уттар-Прадеш]], [[Биһар]], [[Көнбайыш Бенгал]] һәм [[Сикким]] менән сиктәш.

Төньяҡтан Непалды 8000 метрҙын бейегерәк булған бер нисә түбәһе булған Ҙур Һималай һырты уратып алған. Улар араһында иң билдәлеһе, Ер шарында иң бейек тау − [[Эверест]] (8848 м).

Непалда иң түбән урын диңгеҙ кимәленән 70 м бейеклектә урынлашҡан. Илдең 40 % территорияһы 3000 метрҙан бейегерәк кимәлдә урынлашҡан. Шулай итеп, Непал донъялағы иң таулы ил.

=== Непалдың рельефы ===
{{main|Рельеф Непала}}
[[Файл:Everest kalapatthar crop.jpg|мини|200px|Сагарматха (Эверест) — Непалда һәм донъяла иң бейек тау]]
Илдең етенән алты өлөшөн [[Гималай тауҙары|Гималай]] тау системаһы һырттары биләй.

Көньяҡ сик буйлап диңгеҙ кимәленән 200—250 м бейеклектә тар (20 — 40 км) һыҙат булып терай һуҙыла.

Төньяҡтан терай Сивалик тип аталған соҡорло убалы һырт менән ябылған. Был Гималай тауҙары итәге (диңгеҙ кимәленән 500—700 м бейеклектә), Гималай тау системаһының түбәнге баҫҡысы.

Артабан төньяҡта Гималай тауҙарының урта һикәлтәһе — Махабхарат тау һырты, йәки бейеклеге 3000 метрға һәм киңлеге 16 км-ға еткән Бәләкәй Гималай тауҙары урынлашҡан.

Махабхарат һәм Төп Гималай һырты араһында — түбән урын — эске урта өлкә (Мидленд, йәки Пахар-Кханда) урынлашҡан. Киңлеге яҡынса 25 км, бейеклеге — 600—2000 м.

Илдә 1300-ҙән ашыу тау түбәһе ҡар менән ҡапланған. Бында донъяла бейеклеге 8 000 метрҙан ашыу булған 14 түбәнән 8-е урынлашҡан. Улар араһында Непалдың иң бейек нөктәһе — Ҡытай сигендәге Сагарматха тауы.

Непалда бик йыш [[ер тетрәү]]ҙәр була. Емергес ер тетрәүҙәрҙең һуңғы серияһы 2015 йылда була һәм меңдәрсә ҡорбандарға килтерә.

Непалдың көнсығыш өлөшөндәге Төп Гималай һыртының ҡырласы Ҡытай менән дәүләт сиге булып тора.

=== Тәбиғәт зоналары ===
Непал территорияһы үҙенең тәбиғи-географик үҙенсәлектәре буйынса Гималай тау системаһы буйлап көнбайыштан көнсығышҡа һуҙылған бейеклек бүлкәттәренә бүленә.

* [[Көньяҡ тропик]] билбау [[диңгеҙ кимәле]]нән 1900 м бейеклеккә тиклем (Терей, Сивалик һәм Махабхарата битләүҙәренең аҫҡы өлөшө). Июлдә уртаса температура +27.. +30 °C, ғинуарҙа +15… +17 °C. Йәй — йыш ташҡын, ҡышын — [[ҡоролоҡ]] була. Терай элек тропик [[джунгли]]ҙар менән ҡапланған булған, әммә күп [[урман]]дар юҡҡа сыҡҡан, беҙҙең көндәрҙә уларҙы [[баҫыу]]ҙар менән алмаштырған. Джунгли Сивалик тауы итәктәрендә һәм битләүҙәрендә, айырыуса уның көнсығыш өлөшөндә һаҡланған.
* Субтропик тау билбауы (1200—1900 м). Япраҡлы урмандар ([[имән]], каштан, [[саған]], көньяҡ ағасы, йыла, шулай уҡ [[магнолия]], [[рододендрон]], камфара һәм лавр ағастары, баньян, тау бамбугы, орхидеялар) менән ҡапланған.
* Таулы урта билбау (1900—2800 м). Япраҡлы урмандар.
* Уртаса һалҡын билбау (3000—4000 м). Ылыҫлылар (көмөш шыршы, зәңгәр ҡарағай, [[ҡарағас]], ағас һымаҡ [[артыш]], гималай эрбете, юғарыраҡта — [[аҡ шыршы]]) япраҡлы ағастарҙы яйлап ҡыҫырыҡлап сығара.
* Альп туғайҙары (4000—5200 м).
* Боҙ зонаһы (5200 м бейеклектә).

=== Милли парктар ===
{{Смотри также| Дикая природа Непала}}

== Халыҡ һаны ==
{{Wikidata/Population}}
[[Файл:Nepal_single_age_population_pyramid_2020.png|thumb|300px|2020 йылға Непалда халыҡтың йәш-енес пирамидаһы]]

* Халыҡ һаны — 30 430 267 (2014 йыл)
* Йыллыҡ үҫеш — 1,4 % (тыуым — бер ҡатын-ҡыҙға 2,5 тыуған)
* Уртаса ғүмер оҙонлоғо: ирҙәр — 64,6 йәш, ҡатын-ҡыҙҙар — 67 йәш
* [[ВИЧ-инфекция|ВИЧ]] менән зарарланыу — 0,5 % (2007 йыл баһаһы)
* Ҡала халҡы — 17 %
* [[Уҡый-яҙа белеү|Грамоталылыҡ]] кимәле — 62,7 % ир-ат, 34,9 % ҡатын-ҡыҙ (2001 йылғы халыҡ иҫәбен алыу буйынса)

Мәҙәни һәм этник йәһәттән Непал — йөҙгә яҡын [[милләт]] һәм каста ҡатнашмаһы. Теге йәки был кастаға ҡарау ҡабул ителгән [[йола]]ға бәйле. Непал халҡы етмеш төрлө телдә һәм [[диалект]]тарҙа һөйләшә.

Непалдар<ref>Значение слова «Непальцы» в Большой советской энциклопедии</ref>:

# Непалдың бөтә граждандарының исеме.
# Непал халыҡтары араһында таралған үҙбилдәләнеш

=== Этнография ===
[[Файл:Nepal ethnic groups.png|мини|204x204пкс|Непалда этник төркөмдәр картаһы]]
Непал халыҡтары башлыса ҡытай-тибет (тибет-бирма төркөмө) һәм [[һинд-европа телдәре|һинд-европа тел ғаиләләре]] телдәрен йөрөтөүсе булып тора.

Күп кенә милләттәр ҡасаҡтар, яулап алыусылар йәки күскенселәр булып тора. Мәҫәлән, бахун халҡы 1300 йылдар тирәһендә [[мосолмандар]]ҙың баҫып инеүенән көньяҡтан Непалға ҡаса, ә шерп халҡы яҡынса 500 йыл элек [[монголдар]]ҙан төньяҡтан ҡаса.

Ҡайһы бер этник төркөмдәрҙең, мәҫәлән, ''невари'' йәки ''тхару''лар, килеп сығышы аныҡ билдәле түгел.

Непалдың иң ҙур халыҡтары тураһындағы мәғлүмәттәр түбәндәге таблицала тупланған:

{| class="wikitable"
|+ '''Непалдың иң эре этник төркөмдәре һәм касталары'''
|-style="background:#efefef;"
!Халыҡ
!Халыҡ һанына ҡарата процент
!Төп йәшәү мөхите
!тел төркөмө
|-
|Непалдар
|46 %
|бөтә территорияла
|һинд-европалылар
|-
|{{Iw|Чхетри|||Chhetri}}
|12,8 %
|бөтә территорияла
|һинд-европалылар, тибет-бирманлылар
|-
|Таулы бахунлылар
|12,7 %
|бөтә территорияла
|һинд-европалылар
|-
|Магарҙар
|7,1 %
|урта көнбайыш тауҙар
|тибет-бирманлылар
|-
|Тхару
|6,8 %
|көнбайыш терайҙар
|һинд-европалылар
|-
|Тамангтар
|5,6 %
|Катманду үҙәне һәм үҙәк тауҙар
|тибет-бирманлылар
|-
|Неварҙар
|5,5 %
|Катманду үҙәне
|тибет-бирманлылар
|}

Бынан тыш, гурунг, шерп, лимбу һәм раи кеүек халыҡтарҙы ла телгә алырға кәрәк.

Халыҡтың 49 проценты өсөн (2001 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса) туған теле — [[непал теле]]. Башҡа киң таралған телдәр — майтхили (12,4 %), бходжпури (7,6 %), тхару (5,9 %), таманг (5,2 %), невари (3,6 %) һәм магары (3,4 %).

=== Дин ===

=== Касталар ===

=== Административ бүленеше ===
2018 йылдан алып Непал 7 провинция һәм 77 райондан тора.
[[Файл:Provinces of Nepal 2015.png|right|350px|thumb|Непал провинциялары]]

{| class="wikitable" style="text-align:center; width:800px; height:200px;"
|+ Непалдың провинциялары
|-
! №
! Провинциялар
! Адм. үҙәк
! Территория (км<sup>2</sup>)
! Халҡы
|-
! 1
|1-се провинция||Биратнагар
|25 905||4 534 943
|-
!2
|2-се провинция||Джанакпур
|9 661||5 404 145
|-
!3
|3-сө провинция||Хетауда
|20 300||5 529 452
|-
!4
|Гандаки Прадеш||Покхара
|21 504||2 413 907
|-
!5
|5-се провинция ||Бутавал
|22 288||4 891 025
|-
!6
|Карнали Прадеш ||Бирендранагар
|27 984||1 168 515
|-
!7
|Судурпаштин-Прадеш ||Дхангадхи
|19 539||2 552 517
|-
|}

=== Ҡалалары ===

== Тарихы ==

=== Боронғо осор ===

=== Непал короллеге ===

=== Монархияның ҡолауы ===

=== Республика осоро ===

== Дәүләт төҙөлөшө ==

=== Закондар сығарыу власы ===

==== Президент һәм вице-президент ====

==== Хөкүмәт ====

=== Суд власы ===

=== Тышҡы сәйәсәт ===

== Иҡтисады ==
Непал — донъялағы иң ярлы һәм үҫешмәгән илдәрҙең береһе. Йән башына [[эске тулайым продукт]] (2009 йылда) — 1,2 мең доллар ([[Халыҡ-ара валюта фонды]] версияһы буйынса, донъяла 159-сы урын). Эшһеҙлек кимәле — 46 % (2008 йылда).

[[Иҡтисад]]тың төп тармағы — [[ауыл хужалығы]] (эшселәрҙең 76 проценты, тулайым продукттың 35 проценты) — [[дөгө]], [[Кукуруз (ырыу)|кукуруз]], [[Иген культуралары|иген]], шәкәр ҡамышы, джут, тамыраҙыҡтар етештерелә. Буйволдар ит һәм һөт өсөн үрсетелә.

[[Сәнәғәт]] (хеҙмәткәрҙәрҙең 6 проценты, ЭТП-ның 16 проценты) — ауыл хужалығы продукцияһын эшкәртеү (джут, шәкәр, [[Тәмәке (үҫемлек)|тәмәке]], иген), келәм, [[кирбес]] етештереү.

Хеҙмәтләндереү өлкәһе — хеҙмәткәрҙәрҙең 18 проценты, ЭТП-ның 49 проценты.

[[Валюта]] керемдәренең төп сығанағы — сит ил [[туризм]]ы.

=== Тышҡы сауҙа ===
Тышҡы сауҙа тулыһынса тиерлек Һиндостанға йүнәлтелгән. Бынан тыш, Катмандуның [[Нью-Дели]]ға бәйлелеге арта ғына барған: әгәр 2005 йылда Һиндостанға Непал [[экспорт]]ының 53,7 % һәм Гималай иле импортының 47,7 % тура килһә, 2011 йылда был күрһәткестәр ярашлы рәүештә 66,4 % һәм 65,2 % тәшкил итә<ref>Лунев С. И. Значение форматов РИК, БРИК и БРИКС для Индии // Китай в мировой и региональной политике. История и современность. — 2012. — Т. 17. — № 17. — С. 114</ref>. Экспорт (804 миллион доллар (2017 йылда)) — текстиль һәм туҡыу тауарҙары, шул иҫәптән [[кейем]] — 317 миллион доллар, [[аҙыҡ-түлек]], шул иҫәптән емеш-еләк һуттары — 138 миллион доллар, ауыл хужалығы сеймалы ([[сәй]], [[сәтләүек]], тәмләткестәр) — 95 млн доллар, металдан изделиелар — яҡынса 70 млн доллар.

Төп һатып алыусылар — Һиндостан (54 %), [[Америка Ҡушма Штаттары]] (11 %), Төркиә (6,7 %), [[Германия]] (4,1 %).

Импорт (9,56 миллиард доллар (2017)) — нефть продукттары, сәнәғәт тауарҙары, машиналар һәм ҡорамалдар, транспорт саралары, металл ярым фабрикаттары, [[алтын]], [[электроника]], медикаменттар.

Төп тәьмин итеүселәр — Һиндостан (63 %), Ҡытай (12 %), Германия (2 %).

=== Транспорт ===
[[Файл:Yak Nepal.jpg|thumb|Непалдың таулы райондарында йорт хайуандары транспорт сифатында ҡулланыла]]
Непал донъялағы эре транспорт юлдарынан ярайһы уҡ алыҫ. Шул уҡ ваҡытта ил эсендә [[авиация]] бәйләнеше ярайһы үҫешкән: 47 [[аэропорт]] бар, шуларҙың 11-е — бетон япмалы<ref name="World Factbook">{{cite web |title=World Factbook: Nepal |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/np.html#People |accessdate=2012-07-30 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101229013308/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/np.html#People |date=2010-12-29 }}</ref>, осоштар йышлығы ихтыяждарҙы ҡәнәғәтләндерә. Илдең төньяғының өстән ике өлөшө таулы ерҙәр, шуға күрә юлдар төҙөү һәм уларҙы төҙөкләндереү бында ҡыйынлыҡтар менән бара һәм ҙур сығымдар талап итә. 2007 йылда асфальт юлдарҙың оҙонлоғо 10 142 км тәшкил итә, япмаһыҙ юлдар — 7140 км<ref name="World Factbook" />. 2018 йылда илдең көньяғында дөйөм оҙонлоғо 34 км тәшкил иткән ике тимер юл линияһы була<ref>[http://www.dorw.gov.np/ Department of Railways<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>.

Непал халҡының өстән бер өлөшө, әгәр йәйәү сыҡһалар, оло юлдан ике сәғәтлек арала йәшәй. Яңыраҡ бөтә административ үҙәктәр илдең баш ҡалаһы [[Катманду]] менән тоташтырыла. 2009 йылда юлдарҙың 60 проценты тиерлек ауыл-ара һәм ямғырҙар миҙгелендә кеше үтмәҫлек булып һаналған<ref>{{cite web |title=Connecting Nepal's Rural Poor to Markets |url=http://www.worldbank.org/en/news/feature/2009/12/17/connecting-nepals-rural-poor-to-markets |accessdate=2013-02-04}}</ref>. Катмандуның диңгеҙ менән бәйләнеше [[Һиндостан]]дың [[Калькутта]] порты аша үтә. Юлдарҙың насар торошо непал халҡына баҙарға, [[мәктәп]]тәргә һәм [[дауахана]]ларға йөрөүҙе ҡыйынлаштыра<ref name="Encarta">{{cite encyclopedia |title=Nepal: Economy |work=MSN Encarta |url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761562648_3/Nepal.html |accessdate=23 September 2005 |page=3 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091028104223/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761562648_3/Nepal.html |archivedate=28 October 2009 |deadlink=yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091028104223/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761562648_3/Nepal.html |date=28 October 2009 }}</ref>.

== Киң мәғлүмәт саралары ==
«Nepal Television» дәүләт телерадиокомпанияһы шул уҡ исемле телеканалды үҙ эсенә ала, «Radio Nepal» дәүләт радиокомпанияһына шул уҡ исемле радиостанция инә.

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* Авторское право в Непале

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}

== Литература ==
{{Refbegin|30em}}
* {{книга |автор= |часть= |ссылка часть= |заглавие=Современный Непал: Справочник |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный=Отв. ред. [[Редько, Илья Борисович|И. Б. Редько]]; [[Институт народов Азии АН СССР]] |издание= |место=М. |издательство=[[Наука (издательство)|Наука]]. Главная редакция восточной литературы |год=1967 |том= |страницы= |столбцы= |страниц=280 |серия= |isbn= |тираж=8400 |ref= }}
* {{книга |автор=[[Кононов, Юрий Вячеславович|Кононов Ю. В.]] |часть= |ссылка часть= |заглавие=Страна субтропиков и заснеженных гор: Путешествие по Непалу |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=[[Мысль (издательство, Москва)|Мысль]] |год=1985 |том= |страницы= |столбцы= |страниц=144 |серия= |isbn= |тираж=70000 |ref= }}
* {{книга |автор=[[Манвелов, Владимир Иванович|Манвелов В. И.]] |часть= |ссылка часть= |заглавие=В стране заоблачных вершин |ссылка=https://search.rsl.ru/ru/record/01001087010 |викитека= |ответственный=Послесл. [[Редько, Илья Борисович|И. Б. Редько]] |издание= |место=М. |издательство=[[Наука (издательство)|Наука]]. Главная редакция восточной литературы |год=1982 |страниц=176, [4] |серия=Рассказы о странах Востока |тираж=30000 |ref= }}
** {{книга |автор=[[Манвелов, Владимир Иванович|Манвелов В. И.]] |заглавие=В стране заоблачных вершин |ссылка= |ответственный=Послесл. [[Редько, Илья Борисович|И. Б. Редько]]; [[Институт востоковедения АН СССР]] |издание=2-е изд., доп |место=М. |издательство=[[Наука (издательство)|Наука]]. Главная редакция восточной литературы |год=1986 |страниц=240, [16] |серия=Рассказы о странах Востока |тираж=30000 |ref= }}
* {{книга |автор=[[Поспелов, Евгений Михайлович|Поспелов Е. М.]]|заглавие=[[Географические названия мира. Топонимический словарь]]|издание=2-е изд., стереотип|ответственный=Отв. ред. [[Агеева, Руфь Александровна|Р. А. Агеева]] |ссылка= |место=М.|издательство=Русские словари, Астрель, АСТ|год=2002|том= |страниц=512|страницы=|isbn=5-17-001389-2 |тираж=3000 |ref=Поспелов}}
* {{книга |заглавие=Ancient and Medieval Nepal |ссылка=https://archive.org/details/ancientmedievaln0000shah |год=1992 |издательство=Manohar Publications |место=New Delhi |isbn=978-81-85425-69-6 |ref=Shaha |язык=und |автор=Shaha, Rishikesh}}
* {{книга |заглавие=The Brick and the Bull: An account of Handigaun, the Ancient Capital of Nepal |год=2002 |издательство=Himal Books |isbn=978-99933-43-52-3 |ref=Tiwari |язык=en |автор=Tiwari, Sudarshan Raj}}
* {{cite web |title=India Nepal Open Border |work=Nepal Democracy |url=http://www.nepaldemocracy.org/documents/treaties_agreements/nep_india_open_border.htm |accessdate=2005-09-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20051018202001/http://www.nepaldemocracy.org/documents/treaties_agreements/nep_india_open_border.htm |archivedate=2005-10-18 |deadlink=yes }}
* {{cite web |title=Football at the heart of the Himalaya |publisher=[[FIFA]] |url=https://www.fifa.com/en/regulations/magazine/index/0,1569,102162,00.html?articleid=102162 |accessdate=2005-09-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050909093135/http://www.fifa.com/en/regulations/magazine/index/0%2C1569%2C102162%2C00.html?articleid=102162 |archivedate=2005-09-09 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050909093135/http://www.fifa.com/en/regulations/magazine/index/0%2C1569%2C102162%2C00.html?articleid=102162 |date=2005-09-09 }}
* {{cite web |title=Nepal: Information Portal |work=Explore Nepal |url=http://www.explorenepal.com |accessdate=2007-09-01 }}
* {{cite news |title=The Best Memoir You Never Heard Of: "Shadow Over Shangri-La" |work=San Francisco Chronicle |url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2006/11/12/RVGJ6M4RGA1.DTL |first=Cynthia |last=Haven |date=2010-08-24 }}
* {{cite web |title=Nepal: A state under siege |work=The South Asian: Featured Articles |url=http://www.thesouthasian.org/archives/000155.html |accessdate=2005-09-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20041231180826/http://www.thesouthasian.org/archives/000155.html |archivedate=2004-12-31 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041231180826/http://www.thesouthasian.org/archives/000155.html |date=2004-12-31 }}
* {{cite web |title=Nepal: Basic Fact Sheet |work=Nepal homepage |url=http://www.nepalhomepage.com/general/glance.html |accessdate=2005-09-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050524001847/http://www.nepalhomepage.com/general/glance.html |archivedate=2005-05-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050524001847/http://www.nepalhomepage.com/general/glance.html |date=2005-05-24 }}
* {{cite news |title=Jailed ex-PM in Nepal court plea |publisher=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4194160.stm |accessdate=2005-09-29 |date=2005-08-29 |first=Sushil |last=Sharma }}
* {{cite web |title=Nepal's new emblem |work=Citizen Journalism Nepal |url=http://www.cjnepal.org/story/547/nepals-new-emblem |accessdate=2007-02-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070209095759/http://www.cjnepal.org/story/547/nepals-new-emblem |archivedate=2007-02-09 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070209095759/http://www.cjnepal.org/story/547/nepals-new-emblem |date=2007-02-09 }}
* {{книга |заглавие=Patan Museum: The Transformation of a Royal Palace in Nepal |ссылка=https://archive.org/details/patanmuseumtrans0000hagm |место=London |издательство=Serindia |год=2003 |isbn=978-0-906026-58-8 |ref=Hagmuller |язык=en |автор=Hagmuller, Gotz}}
* {{книга |заглавие=A people war: Images of the Nepal conflict 1996–2006 |место=Kathmandu |издательство=nepa-laya |год=2006 |ref=Dixit |язык=en |автор=Dixit, Kunda}}
* {{книга |заглавие=So Close to Heaven: The Vanishing Buddhist Kingdoms of the Himalayas |место=New York |издательство=Vintage |год=1995 |isbn=978-0-679-74363-7 |ref=Crossette |язык=en |автор=Crossette, Barbara}}
* {{книга |заглавие=People of Nepal |издательство=Department of Publicity, Ministry of Information and Broadcasting, Government of Nepal |год=1967 |isbn=978-99933-0-418-0 |язык=und |автор=Bista, Dor Bahadur}}
* {{книга |заглавие=A History of Nepal |издательство=[[Издательство Кембриджского университета|Cambridge University Press]] |год=2005 |isbn=978-0-521-80470-7 |ref=Whelpton |язык=und |автор=Whelpton, John}}
* Michael Hutt, ed., ''Himalayan 'people’s war' : Nepal’s Maoist rebellion'', London: C. Hurst, 2004
* {{книга |заглавие=The Snow Leopard |издательство=Penguin |год=1993 |isbn=978-0-00-272025-0 |ref=Matthiessen |язык=und |автор=Matthiessen, Peter}}
* {{книга |заглавие=Storms of Silence |издательство=Mountaineers Books |год=1997 |isbn=978-0-89886-512-7 |ref=Simpson |язык=und |автор=Simpson, Joe}}
* {{книга |заглавие=Arresting God in Kathmandu |издательство={{Нп3|Mariner Books}} |год=2001 |isbn=978-0-618-04371-2 |ref=Upadhyay |язык=und |автор=Upadhyay, Samrat}}
* {{книга |заглавие=The King of Nepal |год=2001 |isbn=978-0-615-11928-1 |издательство=Indiana Creative Arts |место=Indianapolis, IN |язык=und |автор=Joseph R. Pietri}}
* {{книга |заглавие=Annapurna |издательство={{Нп3|Globe Pequot Press|The Lyons Press|en|Globe Pequot Press}} |год=1951 |isbn=978-1-55821-549-8 |ref=Herzog |язык=und |автор=Herzog, Maurice}}
* {{книга |заглавие=The Waiting Land: A Spell in Nepal |издательство=Transatlantic Arts |год=1968 |isbn=978-0-7195-1745-7 |ref=Murphy |язык=und |автор=Murphy, Dervla}}
* {{книга |заглавие=Modern Nepal: A Political History |издательство=Manohar Publishers and Distributors |год=2001 |isbn=978-81-7304-403-8 |язык=und |автор={{Нп3|Rishikesh Shaha}}}}
* {{книга |заглавие=A Glimpse of Eternal Snows: a family's journey of love and loss in Nepal |издательство=Bradt Travel Guides, UK |год=2012 |страницы=390 |isbn=978-1-84162-435-8 |язык=en |автор={{Нп3|Jane Wilson-Howarth}}}}
* [http://ice.tsu.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=406 Glacial Lakes and Glacial Lake Outburst Floods in Nepal. — International Centre for Integrated Mountain Development, Kathmandu, March 2011] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110901073151/http://ice.tsu.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=406 |date=2011-09-01 }}
{{Refend}}

== Һылтанмалар ==
{{Навигация
|Проект = Непал
}}
* {{Official website|http://www.nepal.gov.np|Правительства Непала}}
* [http://www.conflictologist.org/main/vojni-i-konflikty-na-indostane.htm#nepal Материалы по новейшей истории Непала] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140407090916/http://www.conflictologist.org/main/vojni-i-konflikty-na-indostane.htm#nepal |date=2014-04-07 }}
* [http://ice.tsu.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=406 Glacial Lakes and Glacial Lake Outburst Floods in Nepal. — International Centre for Integrated Mountain Development, Kathmandu, March 2011]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110901073151/http://ice.tsu.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=406 |date=2011-09-01 }}
* [http://www.welcomenepal.com/ Official Site of Nepal Tourism Board]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190910113144/http://www.welcomenepal.com/ |date=2019-09-10 }}
* [https://www.bbc.com/news/world-south-asia-12511455 Nepal] from the [[BBC News]]
* [https://web.archive.org/web/20090518023657/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/nepal.htm Nepal] from ''UCB Libraries GovPubs''
* {{dmoz|Regional/Asia/Nepal}}
* [https://www.britannica.com/place/Nepal Nepal] ''Encyclopædia Britannica'' entry
* {{wikiatlas|Nepal}}
* [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=NP Key Development Forecasts for Nepal] from International Futures

{{Библиоинформация}}

{{Азия илдәре}}

[[Категория:Непал| ]]
[[Категория:Федератив дәүләттәр]]
[[Категория:Диңгеҙгә сығыу юлы булмаған илдәр]]


{{countries-stub}}