Yuxarıların müharibəsi
| Yuxarıların müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | 1839-1842 | ||
| Yeri | Yeni Qranada Respublikası | ||
| Nəticəsi | Hökumət qüvvələrinin qalibiyyəti | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|||
| Ümumi itkilər | |||
|
|||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Yuxarıların müharibəsi (isp. Guerra de los Supremos 1839-1842) — Yeni Qranadada 1839-1842 ci illərdə baş vermiş vətəndaş müharibəsi. Münaqişə hökumət qüvvələri ilə hökumət əlehdarları olanlar özlərini <<ali vəzifəlilər>> adlandırırdılar .
Müharibədən öncəki vəziyyət
[redaktə | mənbəni redaktə et]May 1839-cu ildə Posta vilayyətində Kongres 4 kiçik monastrı bağlayır.Onların əmlakı satılır və pul vilayyətin iqtisadiyyatına yatırılır.Yerli kilsə xadimləri buna etirazını bildirir və 1839-cu ilin iyun ayında dindar əhalinin köməyi ilə üsyan başlayır.Onun yatırılması üçün general Erran əraziyə göndərilir.Obanda da Posta vilayyətində yaşayırdı.Milli azadlıq hərakatının əsas fiqurlarından biri idi.O əsasən adi həyat tərzi keçirirdi və siyasətə qarişmaq istəmirdi.Üsyan başlayanda o,Boqotaya gedir.31 avqust 1939-cu ildə Erran üsyançıları Buskosada məğlub edir və üsyanın rəhbəri Xose Erosa isə əsir düşür.O Obandanın keçmiş köməkçisi idi.Dindirilmə zamanı Antonio Xose Fransisko de Sukrenin öldürülməsini Obandanın tərəfindən təşkil edildiyini bildirir.Posta məhkəməsi Obandanın həbsi haqqında order verir.Obanda Boqotadan Postaya gələrək onun bu işdə hec bir günahı olmadığı haqqında ifadə verəcəyini bildirir.
Müharibənin gedişi
[redaktə | mənbəni redaktə et]
İyul 1840-cı ildə Obanda Posta vilayyətində üsyan qaldırır,hökumət üsyanı yatırmaq üçün Ekvadora müraciət edir.Kömək edəcəyi təqdirdə mübahisəli ərazilər Ekvadora veriləcəkdi.Ekvador prezidenti Xuan Xose Flores kömək edəcəyini bildirir.Səbəb isə Obandanın yenidən Böyük Kolumbiya Respublikasını bərpa edəcəyini bildirməsi idi.Vilayyətlərin çoxu hökumətin Ekvadorla razılaşmasını pisləyir.Vilayyətlərin çoxu bir-birinin ardınca müstəqilliklərini elan edirdilər.Bu vilayyətlərin gubernatorları özlərini <<ali qayda-qanun yaradanlar>> ləqəblərini götürürlər.Obandanın üsyanına:
- Xose Mariya Veqa Santofemiya (Martikita)
- Xose Mariya Tadeo Qalindo (Ambarema)
- Manuel Qonsalis (Sokorro)
- Salvador Kordoba (Antikiya)
- Fransisko Xaver Karmona (Senoqa)
- Xuan Antonio Qutierres de Pineres (Mompas)
- Santyaqo Marino (Santo Marta)
- Tomas de Errera (Panama)
<<Yuxarılar>> 20 vilayətdən 12-sinə nəzarət edirdi.Hökumətin əsas güvvələri cənubda mərkəzləşmişdi bu baxımından Boqota daha təhlüməsiz idi.Birləşmiş hökumət qüvvələri Erran və Floresın başçılığı ilə 1840-cı ilin 29 sentyabrda Obandanı məğlub edir.Ancaq həmin vaxt Reyes Partia və Manuel Qonsales Ölkənin mərkəzində əsas gücləndirilmiş hərbi hissəni damadağın edirlər və Boqotaya istiqamətlənirlər.Markes paytaxtı tərk edir,öz yerinə vitse-prezident Kosedonu təyin edir.Xuan Xose Neyra hökumət qüvvələrinin qalıqlarını toplayaraq və mülkü əhalinin köməyi ilə Qonsalesi Buenavistdə məğlub edir.Özüdə yaralanır və bir necə aydan sonra vəfat edir.22 fevralda üsyançılar paytaxta döğru irrələrirlər.Paytaxt qubernatoru hərbi vəziyyət elan edir və bütün qüvvələri təmərküzləşdirir.Erranın qüvvələri paytaxta gələnə qədər üsyançılar yuvadılır.Erran gəldikdən sonra üsyançılar şimala doğru geri çəkilir.Yaz 1841-ci ildə Markesin prezidentlik müddəti bitir.Onu Erran əvəz edir ancaq vəzifəni icra edə bilməməsi səbəbindən prezidentlik vəzifəsini vitse prezident Kayseda icra edir.1841-ci ilin payızında Obanda Peruya qacır.Liderlərini itirən üsyançıların bir hissəsi hökumətlə danışığa başlayır.Müharibəmin bitməsi ərəfəsində Britaniya işə qarışır və tərəflər arasında sülh bağlanır.
Nəticəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Müharibədən sonra prezident Erran 1832-ci ildəki konstutsiyaya dəyişiklik edir.Hədəf növbəti müharibələrin qarşısını almaq idi.
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Kolumbiya vətəndaş müharibələri Arxivləşdirilib 2015-03-04 at the Wayback Machine