Hersoq: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| (9 istifadəçi tərəfindən edilmiş 38 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Monarxiya}} |
{{Monarxiya}} |
||
'''Hersoq''' ''(kişi)'', '''hersoginya''' ''(qadın)'' ({{ |
'''Hersoq''' ''(kişi)'', '''hersoginya''' ''(qadın)'' ({{Dil-de|Herzog}}, {{Dil-fr|duc}}, {{Dil-en|duke}}, {{Dil-it|duca}} {{Dil-la|dux}}) qədim germanlarda əsli-nəcabətli nəsildən seçilmiş hərbi rəhbər, orta əsrlərdə tayfa başçısı (knyaz), feodalizm dövrünün sonları, kraldan sonra birinci iri torpaqlara və mülklərə sahib, vassal statuslu mülkədarlara verilən titulu. Onun malik olduğu əraziyə hersoqluq deyilir. |
||
[[Frank Dövləti]]nin böyüməsi, german hersoqlarının kral səlahiyyətlərini əldə etməsinə səbəb olur. Lakin sonralar mərkəzləşdirmə siyasəti aparan imperator [[Böyük Karl]] (768—814), separatizm meyillərinə qarşı mübarizə apararaq hersoqluqları ləğv edir. [[Böyük Karl]]ın müxtəlif tayfa və xalqları birləşdirməklə yaratdığı imperiya onun ölümündən sonra parçalandı. [[Fransa]], [[İtaliya]] və [[Almaniya]] ərazilərində hersoqluqlar yenidən meydana çıxmış olurlar. |
|||
[[İngiltərə]]də hersoq titulu [[şahzadə]]dən sonra, [[markiz]]dən öndə gəlir. Avstriyada şahzadələri fərqləndirmək üçün onlara 1453 cü ildən etibarən “erçhersoq” ya “arxhersoq” ya da “arxduk” titulu verilirdi. |
|||
[[Rusiya imperiyası]]nda hersoq titulu [[knyaz]] tituluna bərabər tutulurdu. [[Aleksandr Menşikov (I)|Aleksandr Menşikov]] yeganə rus zadəganıdır ki, “İjor hersoqu” titulunu daşımışdır. |
|||
== Hersoqluq == |
|||
Adətən hersoqun hökmranlığı altında olan monarx dövləti hersoqluq adlandırılır. Hersoqluqda dövlət idarəçiliyi əsasən tarixi dövlətlərdə monarxiyanın mütləq formasına, müasir dövrümüzdə isə parlamentar ya konstitusion idarə üsuluna əsaslananır. |
|||
== Hersoq tacları == |
|||
<gallery> |
|||
Fayl:Coronet of a British Duke.svg|[[İngiltərə]] |
|||
Fayl:Rangkronen-Fig. 04.svg|[[Belçika]] və [[Niderland]] |
|||
Fayl:Heraldic Crown of Spanish Dukes (Variant 1).svg|[[İspaniya]] |
|||
Fayl:Crown of a Duke of France (variant).svg|[[Fransa]] |
|||
Fayl:Crown of a Duke of France.svg|[[Fransa]] |
|||
Fayl:Biret duc.png| [[Napoleon]] [[Fransa]]sı |
|||
</gallery> |
|||
== Oxşar titullar == |
|||
* '''[[Knyaz]]''' ({{Dil-ru|kнязь}}) qədimdə [[slavyanlar]]da [[monarx]] titulu. Daha sonralar feodal monarx dövlətinin başçısı. |
|||
* '''“Fürst”''' ({{Dil-de|Fürst}}, {{Dil-en|first}} = birinci) — ali aristokrat titulu — “hersoq”. |
|||
* '''“Qrosfürst”''' ({{Dil-de|Grossfürst}}, — “Böyük knyaz”, “Böyük hersoq”, “Erçhersoq” ya “Arxhersoq” |
|||
* '''“Kurfürst”''' ({{Dil-de|Kurfürst}}, hərfi — “seçilən–knyaz” , {{Dil-de|kür}} — “seçim, seçilən” və {{Dil-de|Fürst}} — “knyaz”; {{Dil-la|princeps elector imperii}}) |
|||
* '''[[Qraf]]''', '''qrafinya'''({{Dil-de|Graf}}; {{Dil-la|comes}} anlamı “yoldaş”), {{Dil-fr|comte}}, {{Dil-en|earl}} və yaxud ''count'') — Qərbi Avropada zadəgan titulu. Onun malik olduğu əraziyə qraflıq deyilir. |
|||
== Müasir hersoqluq və hersoqlar == |
|||
[[Fayl:Henri of Luxembourg (2009).jpg|120px|thumb|<small>Böyük hersoq [[Henri(Böyük hersoq)|Henri]]</small>]] |
|||
* '''Hersoqluq''' — [[Lüksemburq]] |
|||
* Bayraqları —{{flaq|Lüksemburq|}} {{flaq|Lüksemburq|ticarət}} {{flaq|Lüksemburq|hərb}} |
|||
* Quruluşu — [[konstitusiyalı monarxiya]] |
|||
* Başçısı — Böyük hersoq — Nassau sülaləsindən (2001) [[Henri(Böyük hersoq)|Henri]] |
|||
Müasir dövrümüzdə yeganə “Böyük hersoq” titulu [[Lüksemburq]]da saxlanılmaqdadır. |
|||
== İstinadlar == |
|||
{{İstinad siyahısı}} |
|||
[[Kateqoriya:Zadəgan titulları]] |
|||
[[Kateqoriya:Hersoqlar]] |
|||
Səhifəsinin 20:36, 9 iyul 2023 tarixinə olan son versiyası
| Məqalələr seriyasından |
| Monarxiya |
|---|
.svg) |
Hersoq (kişi), hersoginya (qadın) (alm. Herzog, fr. duc, ing. duke, it. duca lat. dux) qədim germanlarda əsli-nəcabətli nəsildən seçilmiş hərbi rəhbər, orta əsrlərdə tayfa başçısı (knyaz), feodalizm dövrünün sonları, kraldan sonra birinci iri torpaqlara və mülklərə sahib, vassal statuslu mülkədarlara verilən titulu. Onun malik olduğu əraziyə hersoqluq deyilir.
Frank Dövlətinin böyüməsi, german hersoqlarının kral səlahiyyətlərini əldə etməsinə səbəb olur. Lakin sonralar mərkəzləşdirmə siyasəti aparan imperator Böyük Karl (768—814), separatizm meyillərinə qarşı mübarizə apararaq hersoqluqları ləğv edir. Böyük Karlın müxtəlif tayfa və xalqları birləşdirməklə yaratdığı imperiya onun ölümündən sonra parçalandı. Fransa, İtaliya və Almaniya ərazilərində hersoqluqlar yenidən meydana çıxmış olurlar. İngiltərədə hersoq titulu şahzadədən sonra, markizdən öndə gəlir. Avstriyada şahzadələri fərqləndirmək üçün onlara 1453 cü ildən etibarən “erçhersoq” ya “arxhersoq” ya da “arxduk” titulu verilirdi.
Rusiya imperiyasında hersoq titulu knyaz tituluna bərabər tutulurdu. Aleksandr Menşikov yeganə rus zadəganıdır ki, “İjor hersoqu” titulunu daşımışdır.
Hersoqluq
[redaktə | mənbəni redaktə et]Adətən hersoqun hökmranlığı altında olan monarx dövləti hersoqluq adlandırılır. Hersoqluqda dövlət idarəçiliyi əsasən tarixi dövlətlərdə monarxiyanın mütləq formasına, müasir dövrümüzdə isə parlamentar ya konstitusion idarə üsuluna əsaslananır.
Hersoq tacları
[redaktə | mənbəni redaktə et]
.svg)
.svg)
Oxşar titullar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Knyaz (rus. kнязь) qədimdə slavyanlarda monarx titulu. Daha sonralar feodal monarx dövlətinin başçısı.
- “Fürst” (alm. Fürst, ing. first = birinci) — ali aristokrat titulu — “hersoq”.
- “Qrosfürst” (alm. Grossfürst, — “Böyük knyaz”, “Böyük hersoq”, “Erçhersoq” ya “Arxhersoq”
- “Kurfürst” (alm. Kurfürst, hərfi — “seçilən–knyaz” , alm. kür — “seçim, seçilən” və alm. Fürst — “knyaz”; lat. princeps elector imperii)
- Qraf, qrafinya(alm. Graf; lat. comes anlamı “yoldaş”), fr. comte, ing. earl və yaxud count) — Qərbi Avropada zadəgan titulu. Onun malik olduğu əraziyə qraflıq deyilir.
Müasir hersoqluq və hersoqlar
[redaktə | mənbəni redaktə et].jpg)
- Hersoqluq — Lüksemburq
- Bayraqları —
- Quruluşu — konstitusiyalı monarxiya
- Başçısı — Böyük hersoq — Nassau sülaləsindən (2001) Henri
.svg){kind=small}
Müasir dövrümüzdə yeganə “Böyük hersoq” titulu Lüksemburqda saxlanılmaqdadır.