Prezident Kitabxanası (Azərbaycan): Redaktələr arasındakı fərq

[[FileFayl:P.Kitabxnası3.jpg|thumb|300px|Kitabxananın Konfrans zalı]]▼

Maraqlı memarlıq üslubuna malik Prezident Kitabxanasının binası XIX əsr kapitalist Bakısının ictimai təyinatlı binalarından biridir. Binanın XIX əsrin 70–80-ci illərində tikilməsi ehtimalı böyükdür. Binanın memarlıq üslubunun təhlilini aparan mütəxəssislər onun müəllifinin XIX əsrin sonlarında Bakıda çalışmış milliyyətcə alman olan memar [[Karl Hippius]]un qardaşı [[Otto Qippius]] olduğunu ehtimal edirlər. Bu qardaşlar həm də [[Rusiya imperiyası]]nın digər şəhərlərində, xüsusən, Baltikyanı şəhərlərdə və [[Sankt-Peterburq]]da tikilmiş bir çox əzəmətli binaların müəllifləridir.[[Fayl:Binanaın memarlıq üslubu.jpg|thumb|300px|Kitabxana binasının memarlıq üslubu]]Karl Hippius isə Bakı şəhərinin memarlığı, eləcə də abadlığı üçün çox işlər görmüş tanınmış memar olmuşdur. Belə ki, o, Bakının küçə və meydanlarını qaydaya salmış, sahil zolağını daşdan tikdirmiş, çoxlu sayda mülki binaların, fərdi evlərin layihələrinin müəllifi olmuşdur.<ref name=":08"/> Onun [[Bakı]]ya ən böyük töhfəsi, burada fəaliyyət göstərdiyi dövrdə [[Şirvanşahlar sarayı]]nın bir abidə kimi toxunulmazlığını qoruyub saxlamış və bu binanın dustaqxanaya çevrilməsi barədə qərarın qarşısını ala bilmişdir. K. Hippius eyni zamanda XIX əsrin son rübündə [[Bakı quberniyası]]nın və şəhərin memarı vəzifəsində çalışmışdır. Binanın memarlığında tətbiq edilmiş bəzi detallar onu layihələndirənlərin arasında azərbaycanlı memarın da iştirak etməsi barədə fikir söyləməyə əsas verir. Sonuncu ehtimalla əlaqədar bir cəhəti də qeyd etmək lazımdır ki, kitabxananın giriş qapılarının kompozisiyası tamamilə [[İçərişəhər]]dəki Şirvanşahlar sarayı Divanxanasının böyük portalını xatırladır. Üslub baxımından bina eklektikdir. Yəni, binada müxtəlif dövrlərə, memarlıq məktəblərinə məxsus elementlər yaradıcılıqla uzlaşdırılsa da, burada roman üslubunun xüsusiyyətləri üstünlük təşkil edir. Belə ki, tikilinin perimetr boyu (birinci və ikinci mərtəbələrdə) pəncərə, sütun və pilonlarla dövri növbələnməsi, yarımdairəvi, sivri tağlar, qaba sütunlar, sütunların nisbət baxımından enli olması, dairəvi pəncərələr və onların dairəvi elementi və s. roman üslubundan daha çox istifadə edilməsindən xəbər verir. Maraqlı cəhət birinci mərtəbə pəncərələrinin əksəriyyətinin və binaya giriş qapılarının portal formasında sivri tağlarla tikilməsidir. Özü də bu sivri tağlar Şirvanşahlar sarayı Divanxana binasının tağ cərgələrinin formasından stilizə edilərək işlənmişdir. Digər maraqlı cəhət bu tağların yarımdairəvi roman üslublu tağlar ilə vəhdətdə işlənməsidir.<ref name=":08"/> Binanın quruluşu və təyinatı onun əvvəldən ictimai bina, dəqiq desək, qiraətxana binası kimi layihələndirildiyini deməyə əsas verir. Binanın şimal hissəsi, yəni "Nizami" küçəsinə tərəf olan hissəsi üçmərtəbəlidir. Məhz həmin hissədə binanın daxilində ikinci və üçüncü mərtəbələri əhatə edən ikiyaruslu kafedrası olan hündür tavanlı iki zal vardır (Böyük oxu zalı və Elektron resurslar zalı). Bu cür daxili çoxyaruslu quruluş Avropa memarlığında orta əsrlərdən başlayaraq kitabxana binaları üçün xarakterikdir. Çünki həmin dövrlərdə formalaşmış memarlıq ənənələrinə görə, ictimai binaların tavanı xeyli hündür olurdu. Kitab rəfləri döşəmədə düzülürdü, onların hündürlüyü kitabxanaçının əli çatan səviyyədə olurdu və biryaruslu düzülüş zamanı zalın kitab tutumu xeyli az olduğundan əksər hallarda daxili perimetr boyu çoxyaruslu kafedra tikilirdi ki, bu da həmin yerdə əlavə kitab rəfləri yerləşdirməklə zalın fond tutumunu artırırdı. Kafedralar da daxil olmaqla, bina interyerinin memarlıq həllinin xüsusiyyətləri, məsələn, ikinci yarus döşəməsinin üçkünc tir dayağı, Elektron resurslar zalının ikinci yarusunun və bina pilləkəninin metal məhəccərlərinin üslubu və s. göstərir ki, binanın memarlığında eksteryerdə olduğu kimi, interyerdə də eyniliklə roman üslubu gözlənilmişdir. 2003-cü ildə binanın əsaslı təmiri zamanı interyerdə roman üslubu ilə yanaşı, ustalıqla [[İntibah memarlığı|intibah memarlığı]] üslubundan da istifadə edilmişdir. Belə ki, tavan konstruksiyası və yapma detalları, divarlarda işlənən dekorativ yarımsütunlar, Böyük oxu zalında kafedralara verilmiş dekorativ sütunlu dayaqlar və digər elementlər intibah memarlığı üslubundan xəbər verir.<ref name=":08"/> Oxu zallarında çoxlu sayda geniş pəncərələrin qoyulması, otaqların və oxu zallarının kifayət qədər işıqlı olması bina interyerinin layihələndirilməsi zamanı otaqların təyinatı üzrə təbii şəkildə işıqlandırılmasının nəzər-də tutulduğunu göstərir ki, bu da mütaliə üçün əsas şərtlərdən biridir. Kitabxananın indiki Konfrans zalı da xeyli maraqlı quruluşa malikdir. Zalın kifayət qədər hündür olması, onun iki divarının kontrfors kimi bina çərçivəsindən bayıra çıxması, divarlarda iki ədəd çox maraqlı simmetrik üçlü pəncərənin olması və bu üçlü pəncərələrin üst hissəsinin yarım-dairəvi tağla bitməsi zalı xeyli işıqlı edir, ona möhtəşəmlik gətirir. Yuxarıda qeyd edilənlər deməyə əsas verir ki, bina Qədim Roma, [[Bizans memarlığı|Bizans]] və Yaxın Şərqin [[İslam memarlığı]]nı özündə ehtiva etməklə roman üslubunda tikilmişdir. (Memar Məmmədov S. Ş.)<ref name=":08">{{Kitab3 |müəllif=Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanası |başlıq=Prezident Kitabxanası binasının memarlıq xüsusiyyətləri barədə|yer= Bakı |nəşriyyat=Çaşıoğlu |il=2013 |səhifə=80-86|link=C:/Users/HP/Downloads/Kitabxana%20memarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.pdf}}</ref>▼