Murasaki Şikibu: Redaktələr arasındakı fərq

{{Şəxs

|adı = Murasaki Şikibu

|vikianbar =

}}

 

 

 

== İlk illəri ==

 

Ailə gücünü itirsə də, ədəbiyyat dünyasındakı reputasiyasını qorumağa davam etmişdir. Murasakinin ata tərəfdən ulu babası və babası tanınmış şairlər idi. Ulu babası Fucivara no Kanesuke 56 şeir müəllifi idi və onların 13-ü "[[Nijuiçidayşu]]"ya,<ref>Chokusen Sakusha Burui 勅撰作者部類</ref> "[[Poeziyanın 36 ölməzi|36 şair kolleksiyası]]"na və "[[Yamato Monoqatari]]"yə daxil edilmişdir.<ref name = "M257ff">Mulhern (1994), 257–258</ref> Həm ulu babası, həm babası yapon dilində yazdığı şeirlərlə böyük məşhurluq qazanan [[Ki no Tsurayuki]] ilə dost idilər.<ref name = "Bowring, 2004, 4">Bowring (2004), 4</ref> Atası [[Fucivara no Tametoki]] Dövlət Akademiyasına ([[Dayqaku-ryo]]) daxil olmuş<ref name = "Inge9">Inge (1990), 9</ref> və [[Çin klassikləri]] və poeziyası üzrə tanınmış alim olmuşdur; öz şeirləri də antologiya halına salınmışdır.<ref name="Mulhern78ff">Mulhern (1991), 79</ref> O, 968-ci ildə kiçik rəsmi işçi kimi ictimai xidmətə daxil olmuş və 996-cı ilə ona hakimlik statusu verilmişdir. 1018-ci ilə kimi vəzifədə qalmışdır.<ref name = "Bowring, 2004, 4"/><ref>Adolphson (2007), 111</ref> Muarasakinin anası da Tametoki kimi Fucivara klanın şimal qolundan idi. Cütlüyün üç uşağı (bir oğlan, iki qız) olmuşdur.<ref name="Mulhern78ff" />

[[Heyan dövrü]]ndə istifadə olunan adlar müasir dövrdəki adlar kimi deyildi. Bir saray xanımı saraydakı statusuna aid təxəllüsü ilə də tanınırdı və kişi qohumunun rütbəsinə və ya təxəllüsünə aid ad da götürə bilərdi. "Şikibu" müasir soyad deyil, Murasakinin atasının vəzifəsi olduğu [[Şikibu-şo]] (Tədbirlər Nazirliyi) sözündən törəmişdir. Əlavə adı olan "Murasaki" (yapon dilində bənövşəyi deməkdir) Fucivara klanın elementi olan fuci sözünün mənası [[visteriya]] gülünün rəngindən yaranmışdır. Bu ad ona ''"Gencinin hekayəsi"ndə'' əsas qadın personaja verdiyi ada istinad olaraq verilmişdir. Miçinaqa 1007-ci ilə aid bir gündəlikdə bir neçə saray dayəsinin adını çəkmişdir. Onlardan biri olan Fucivara no Takako (Kyoşi) Murasakinin əsl adı ola bilər.<ref name = "M257ff"/><ref>Seven women were named in the entry, with the actual names of four women known. Of the remaining three women, one was not a Fujiwara, one held a high rank and therefore had to be older, leaving the possibility that the third, Fujiwara no Takako, was Murasaki. See Tsunoda (1963), 1–27</ref>

 

 

Murasakinin doğulduğu dövrdə Çinə olan səfərlər başa çatdıqdan və güclü milli mədəniyyət yaranmağa başlayandan sonra Yaponiya daha qapalı ölkəyə çevrilmişdi.<ref>Bowring (1996), xii</ref> IX–X əsrlərdə Çin heroqliflərinin abbreviaturaları olan sillabik işarələr – [[kana]]nın ortaya çıxması ilə yapon dili tədricən yazılı dilə çevrilirdi. Murasakinin dövründə kişilər hökumət dili olan Çin dilində yazmağa davam edirdilər, lakin kana aristokrat qadınların yazılı dili olmuş və [[Yaponiya ədəbiyyatı]]nda unikal formaların yaranmasına səbəb olmuşdur.<ref name= "Reischauer28ff">Reischauer (1999), 29–29</ref>

 

== İrs ==

Murasaki və digər Heyan dövrünün qadın yazıçıları yazılı yapon dilinin inkişafında vacib yer tutduqları üçün Murasakinin reputasiyası və təsiri heç vaxt azalmamışdır.<ref>Bowring (2004), 12</ref> XII əsrdən etibarən saray şairləri üçün onun əsərlərini oxumaq məcbur idi və əsərləri araşdırmaçılar tərəfindən tənqid olunmuş, etibarlı versiyaları yaradılmışdır. Ölümündən bir əsr sonra artıq klassik yazıçı hesab olunmağa başlamışdır.<ref name="Bowring 2004, 79"/> XVII əsrdə Murasakinin əsəri [[Konfutsiçilik|konfutsiçi]] fəlsəfə üçün emblematik olmuş və qadınlara onun kitablarını oxumaq tövsiyə olunurdu. 1673-cü ildə [[Kumazava Banzan]] onun yaradıcılığının həssaslıq və emosiyaların təsviri baxımından əhəmiyyət kəsb etdiyini yazmışdı. O, "Genci haqqında qarışıq şərhlər" adlı əsərində yazır ki, "insanın hisləri başa düşülməyəndə Beş İnsan Münasibətinin harmoniyası itir".<ref>qtd in Lillehoj (2007), 110</ref>

 

XVII əsrdə qadın ərdəmi onun ədəbi bilikləri ilə də ölçüldüyündən Murasaki və ya Genciyə həsr olunmuş artifaktlara böyük tələb yaranmış və bu cür işlər genci-e adlandırılmağa başlanmışdır. Gencidən səhnələr və Murasaki illüstrasiyaları ilə bəzədilmiş cehizlər yuxarı zümrədən olan qadınların arasında populyar olmuşdur: XVII əsrdə genci-e gəlinin mədəni səviyyəsinin yüksəlməsi ilə əlaqələndirilirdi. XVIII əsrdən etibarən isə ailədaxili uğuru simvolizə etməyə başlamışdır. 1628-ci ildə [[Tokuqava İemitsu]]nun qızının toyu üçün bu cür qutular hazırlanmışdı. 1649-cu ildə Şahzadə Toşitada toy hədiyyəsi kimi ipəkdən hazırlanmış, [[Kano Tanyu]] tərəfindən çəkilmiş bir cüt genci-e örtüyü əldə etmişdir.<ref>Lillehoj (2007), 110–113</ref>

 

 

 

Murasakinin əsas əsəri olan ''"Gencinin hekayəsi"'' klassik əsər hesab olunur. Makkullo Murasakini həm unikal cəmiyyətin təmsilçisi, həm də ümumbəşər insan narahatçılıqlarından danışan yazıçı kimi təsvir edir və Yaponiyanın onun kimi başqa dahini görmədiyini bildirir.<ref name="Shively 1999, 445"/> 1920-ci illərdə əsəri ingilis dilinə tərcümə olunanda oxucular onu [[Vilyam Şekspir|Şekspir]], [[Ceyn Ostin|Ostin]] və [[Marsel Prust|Prust]]la müqayisə etmişdilər.<ref>Keene (1988), 84</ref> Malhern qeyd edir ki, necə ki, Şekspir [[Elizabet dövrü|Elizabet İngiltərəsi]]ni öz əsərlərində təsvir edə bilmişdisə, Murasaki də Heyan Yaponiyasını o cür təsvir edə bilmişdi.<ref name="M264"/> Şekspir kimi Murasakinin də əsərləri bir çox tənqid və kitabın mövzusu olmuşdur.<ref name="M264">Mulhern (1994), 264</ref>

 

 

1510-cu ilə aid edilən ''"Genci albomu"'' [[Harvard Universiteti]]ndə sərgilənməkdədir. Öz növünün ilki hesab olunan bu albom [[Tosa Mitsunobu]]nun 54 rəsm əsərindən və müxtəlif xəttatlar tərəfindən hazırlanmış 54 kalliqrafiya səhifəsindən ibarətdir. Vərəqlər [[Edo dövrü]]nə aid olan və üzərində 1690-cı ildə Tosa Mitsuoki tərəfindən çəkilmiş bir rəsm əsərinin olduğu bir qabda mühafizə olunur.<ref>McCormick (2003), 54–56</ref>

{{Murasaki Şikibu}}

 

[[Kateqoriya:XI əsr şairləri]]