Romanín
| Romani chib | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Faláu en | |||||||||||
| Faláu en | Hungría, Austria, Bosnia y Herzegovina, Colombia, Finlandia, Alemaña, Kosovu, Montenegru, Macedonia del Norte, Noruega, Polonia, Dinamarca, Rumanía, Serbia, Eslovaquia y Suecia | ||||||||||
| Númberu de falantes | |||||||||||
| |||||||||||
| Datos | |||||||||||
| Familia | Llingües indoaries centrales | ||||||||||
| Estáu de vulnerabilidá | 3 definitivamente en peligru | ||||||||||
| Sistema d'escritura | alfabetu llatín, alfabetu cirílicu y devanágari | ||||||||||
| Códigos | |||||||||||
| ISO 639-2 | rom | ||||||||||
| ISO 639-3 | rom | ||||||||||
 | |||||||||||
 | |||||||||||
El romanín[1] ye una llingua indoeuropea, del grupu indoariu septentrional, tamién ye nomada llingua xitana por ser la fala vernácula d'esta etnia. Por mor de les migraciones de los romá (endonome de los xitanos), dende'l noroeste de la India; la llingua sufrióu munches aportaciones y alteraciones; tando anguaño mui dixebrada. Orixinaria de la zona noroeste de l'antigua India y el centru de Paquistán, arriquecida con pallabres emprestaes de les llingües que se falaben nos países polos que los xitanos foron pasando. Calcúlase que tien más de 1.000 años d'esistencia y anguaño ye falada n'Europa, oeste d'Asia, norte d'África y América.
El númberu de falantes nun ta claru pero paez que sería d'ente 6 y 10 millones; destacando pola so vitalidá y población les variantes vlax (valaca) y balcánica del romanín.
Dellos Estaos pertenecientes al Conseyu d'Europa (organismu qu'axunta a tolos Estaos d'Europa, sacantes Bielorrusia por falta de garantíes democrátiques y Kosovo por ser recién la so independencia y nun tar reconocíu por toos) roblaron el tratáu internacional Carta Europea de les Llingües Minoritaries o Rexonales comprometiéndose a protexer esta llingua.
Nesti tratáu cada Estáu escueye los idiomes a protexer y en qué midida. Los que falen de protexer el romanín son; Alemaña, Austria, Eslovaquia, Eslovenia, Finlandia, Montenegro, Países Baxos, Rumanía, Serbia y Suecia. Queda ensin protexer la llingua en comunidaes d'Albania, Bosnia y Herzegovina, Bulgaria, Croacia, República Checa, España, Estonia, Francia, Grecia, Hungría, Italia, Letonia, Lituania, Macedonia, Moldavia, Noruega, Polonia, Portugal, Reinu Xuníu, Rusia, Suiza, Turquía y Ucraína.
División interna
[editar | editar la fonte]- Asiáticu.
- Armeniu.
- Européu:
Pola mestura al traviés de los sieglos d'esta llingua, anguaño cada greyu ye sodividíu en variedaes plenas y paravariedaes. La diferencia ta en que nel primer casu ye una variedá propia del romanín (romanín de Gales) y na otra ye que la llingua mayoritaria del país poseye la gramática y la estructura mientras que'l romanín apúrre-y el léxicu, como ye'l casu del caló.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: romanín
