Saltar al conteníu

Ducáu de Bretaña

De Wikipedia
Ducáu de Bretaña
(de 939 a 1547 (Gregorianu))
estáu desapaecíu
Alministración
Nome oficial Duché de Bretagne (fr)
Capital Nantes
Rennes
Forma de gobiernu monarquía feudal
Xeografía
Cambiar los datos en Wikidata

El Ducáu de Bretaña (en idioma francés, Duché de Bretagne; en idioma bretón, Dugaelez Breizh) foi una entidá política feudal de la Edá Media, creada polos reis merovinxos nel sieglu VI como dependencia del Imperio Franco, pero suprimida pola fuercia mientres la dinastía carolinxa para más tarde ser de nuevu reinstaurada, tres la disolución del Reinu de Bretaña, nel sieglu X, nel territoriu averáu de los cuatro departamentos de la rexón francesa de Bretaña y del departamentu de Loira Atlánticu.

Alta Edá Media: Armórica (s. VI - s. IX)

[editar | editar la fonte]

Según la tradición de la dinastía merovinxa que reinaba sobre'l reinu francu, l'autoridá real foi delegada. El monxu britanu Gildas (493-570) compunxo De Excidio Britanniae (La ruina de Bretaña), onde esplica les causes de la emigración masiva de los celtes y fala de les primeres organizaciones britániques en Armórica. Domnonia foi gobernada de bones a primeres por un tal Riwal, tíu de San Tudal. Tocantes a los sos socesores, poco se sabe que seya realidá y non ficción, como'l so descendiente Judaël y la so esposa Prizel, que tuvieron trés fíos: Judicaël, Josse y Winok, que se partieron el reinu.

Judicael foi proclamáu rei, pero retiróse llueu a un monesteriu y foi sustituyíu pol so hermanascu Haëloc, home bien sanguinario. Pero Judicaël volvió del monesteriu y destituyir; entós combinó la piedá de les lluches carniceres contra los francos, cosa que provocó una embaxada d'Eloy, conseyeru del rei Dagoberto I, qu'axustó'l tratáu de Clichy. Finalmente, morrió en 652, y nun se sabe quién-y asocedió.

Hacia l'añu 500 fueron atacaos por Clodoveo I, pero nes sos incursiones de respuesta atacaríen Orleans y Berry. Alano I Judual foi nomáu caudiellu de los bretones de 540 a 594, pero éstos estremábense en diversos condaos independientes, y unu d'ellos, Kanao de Vannes, en 559 acoyó a Chramne, fíu de Clotario I. Ésti enfrentóse al so padre en Saint-Malo, pero foi vencíu y Clotario, como represalia, ocupó tol condáu de Vannes. Sicasí, en 577 el conde Waroc'h (577-593) de Broërec (Morbihan) recuperó Vannes, espulsó a los francos de Chilperico I hasta Rennes y en 579, proclamáu rei, ufiertó una alianza a los francos con pagu de tributu. Pero en 590 los francos recuperaron Vannes.

Dellos caudiellos conocíos d'esti periodu fueron Aldroenus (fl. 510), Bude I (516-556?), Chanau I (fl. 560), fíu de Waroc'h y hermanu de Santa Trifina, rei de Broërec, bien sanguinario que dio asilu a Chramne, fíu rebalbu de Clotario I, razón pola cual matar; Macliau (fl. 570), socesor de Chanau, fuera obispu; Cunomor el malditu (fl. 550) de Bro Leon, conquistó Cornualles y Poher; Hoel I de Dumnonia (fl. 570), Chanau II (fl. 590), Hoel II (fl. 590) y otros.

Créese que del añu 594 al 612 gobernó Hoel III, que fizo coincidir l'añu 600 col nomamientu del irlandés Similiano como obispu de Nantes, coles mesmes que Gradlon proclamábase rei de Cornualles (Kernev). De 612 a 632 foi nomáu duque Salaün II, que tres la so muerte foi soterráu na ciudá de Rennes. Los sos socesores, Judhael (de 632 a 638) y Alano II (de 638 hasta quiciabes 690) viéronse clisaos pola formación del cuasi míticu Reinu de Domnonia, qu'ocupaba l'actual Bretaña, Cornualles y Devon, y taba rellacionáu con toles lleendes del círculu artúrico (anque paez qu'Arturo yera anterior y quiciabes yera galés). Afirmen dalgunos que la capital del reinu, Condate (Rennes), tamién yera la capital d'Arturo.

A la muerte de Alano II el ducáu estremar en numberosos condaos independentes, qu'adulces diríen enfrentándose ente ellos y cayeríen so la soberanía merovinxa, anque de bones a primeres los francos contentárense namái con un vasallaxe nominal. Dalgunos de los xefes importantes fueron Cunoberto (fl. 680), Bude II (fl. 700), Teodorico II (fl. 720), Rómulo (fl. 740), Daniel Redeye (fl. 760), Arecstan (fl. 780) y Morvan (muertu en 795),

En 786 Carlomagno estableció una Marca nes llendes d'Armórica (na actual Alta Bretaña, zona galófona), cola cual consiguieron autonomía dientro del reinu francu, pero yá en 799 sulevar pa independizase de los francos y fundaríen l'efímeru Reinu de Bretaña.

Reinu de Bretaña (s. IX- s. X)

[editar | editar la fonte]

Los carolinxos sometieron a los bretones nel sieglu VIII, pero les diverses espediciones entamaes mientres los reinaos de Carlomagno y Ludovico Pío amuesen que los bretones permanecieron insumisos. En 831, Ludovico Pio camudó d'estratexa: apautó con Nominoe, un noble bretón del condáu de Vannes, y nomólu missus dominicus pa los territorios bretonos. Nominoe ye consideráu'l Padre de la Patria bretona. Los sos socesores hasta la invasión normanda nómense reis de Bretaña. La llista de reis de Bretaña ye la siguiente:

Ducáu de Bretaña (s. X - s. XVI)

[editar | editar la fonte]
La Kroaz Du (Cruz Negra), estandarte del ducáu de Bretaña dende'l sieglu XIV.

A pesar de la soberanía nominal francesa, el ducáu foi cuasi independiente hasta 1532, añu en que foi incorporáu definitivamente a Francia. Los duques de Bretaña hasta 1532 fueron:

La dinastía de Nantes

[editar | editar la fonte]

El ducáu naz en 936, a la fin de la ocupación normanda de Bretaña. Alano II, nietu del últimu rei de Bretaña, Alano I, llibera al país del xugu normandu y conviértese nel primer duque de Bretaña.

La dinastía de Rennes

[editar | editar la fonte]

La dinastía de Cornualles (1066-1203)

[editar | editar la fonte]

Les dinastíes de Penthièvre, Plantagenet y Thouars

[editar | editar la fonte]

En 1054, el conde de Cornualles, Hoel, heredó'l condáu de Nantes y en 1066 esposó Havoise, heredera del ducáu de Bretaña. El poder ducal mientres la dinastía de Cornualles nun foi bien fuerte hasta la intervención de los Plantagenet, condes d'Anjou, duques de Normandía y reis d'Inglaterra: en 1171, Enrique II d'Inglaterra entamó'l casoriu del so bien nuevu fíu Godofredo (muertu en 1186) cola bien nueva heredera del ducáu, Constance (muerta en 1201). Enrique II, col títulu de baillistre (rexente) foi'l verdaderu duque de Bretaña de 1166 a 1186, y el rei Ricardu I d'Inglaterra, de 1186 a 1199.

La dinastía de Dreux (1203-1341)

[editar | editar la fonte]

La victoria de los reis de Francia contra los Plantagenet provocó consecuencies en Bretaña. Dempués de la muerte d'Arturo I, Felipe Augusto entamó'l casoriu de la heredera, Alix (fía de Constancia y del so tercer home, Guido de Thouars) con un francés, Pedro de Dreux (Pedru I Mauclerc).

La guerra de socesión de Bretaña (1341-1364)

[editar | editar la fonte]

Dempués de la muerte de Xuan III de Bretaña, ensin descendencia, hubo un conflictu ente Juana de Penthièvre, sobrina de Xuan III, esposa de Carlos de Blois, sofitada pol rei de Francia y Juan de Montfort, hermanascu del duque, sofitáu pol rei d'Inglaterra. Juan de Montfort morrió en 1345, pero Eduardu III d'Inglaterra siguió la guerra en Bretaña, dirixida dende'l 1352 por "tenientes xenerales" y capitanes ingleses (John Chandos, por casu).

Esta llarga y devastadora guerra concluyó nel 1364 pola victoria en Auray d'un exércitu dirixida por John Chandos y el fíu de Juan de Montfort, tamién Juan. Carlos de Blois morrió mientres esta batalla. Tres el tratáu de Guérande (1365), Juan de Montfort foi reconocíu como duque de Bretaña, vasallu del rei de Francia; Juana de Penthièvre caltuvo'l so dominiu.

La dinastía de Montfort (1364-1491)

[editar | editar la fonte]

Integración nel Reinu de Francia (1491-1532)

[editar | editar la fonte]

En 1491, cuando Ana de Bretaña, qu'heredara'l ducáu, casóse con Carlos VIII de Francia, Bretaña xunióse temporalmente a Francia. La unión foi ratificada por aciu un tratáu en 1532, mientres el reináu del soberanu francés Francisco I, que se casara con Claudia, la fía d'Ana de Bretaña.

En 1532 decidióse que tolos infantes herederos al tronu francés tamién fueren duques de Bretaña, y promulgóse el Edictu de Plessis-Maze, pol cual prohibíase'l bretón na alministración, que va ser substituido pol francés (ello ye que yá s'empecipiara la sustitución cerca d'un sieglu tras). Coles mesmes, los Estaos Xenerales fueron sitiaos polos franceses en Gwened, ya inclusive esviaron el cursu del ríu Nançon con tal de prindalos. Nos Estaos enfrentaríense Pierre de Argentre, xefe del partíu bretón ("nacionalista"), y los Désert, dirixentes del partíu profrancés, y que a la llarga impondríense.

Finalmente, el mesmu 1532 dictaríase'l Acta d'Unión de Bretaña, por cuenta de la cual el ducáu quedaba definitivamente xuníu a la corona francesa a cambéu del caltenimientu de los derechos y privilexos propios del país, como se fixera en Provenza (el Coutumier de Bretagne inda yera la fonte de llei). Nun pagaríen los impuestos que nun fueren aprobaos polos estaos bretonos, namái aplicaríense esceiciones na defensa del país, el bretones nun seríen nunca xulgaos fora de la Bretaña y la nobleza bretona nun sirviría fora de Bretaña si nun yera en casu de necesidá estrema. Sicasí, el rexistru de la secretaría de los Estaos Xenerales sería debida a París, anque caltuvieron la independencia nel derechu fiscal, lleis, milicies y constitución. Coles mesmes, en 1539 dictaríase'l Edictu de Villiers-Cottêrets, qu'obligaba que tola documentación de toa Francia, y por tanto, tamién de Bretaña, facer en vulgare françois, confirmando lo que yá s'estableció en 1532.

Como siguiente midida d'asimilación, en 1552, la sede del Parllamentu bretón foi treslladada de Brest, en territoriu bretófono, a Nantes, en zona francófona. El duque, que yera'l rei de Francia, sería ayudáu por un Procurador Xeneral (más tarde gouverneur), que fadría les funciones del mesmu, y por un Conseil. Sieglos más tarde va ser substituido por un lieutenant general. En 1554 el Parllamentu bretón foi reformáu, y quedó constituyíu por dieciséis xueces franceses, dieciséis xueces bretonos y un presidente francés. Procuróse'l desenvolvimientu de l'agricultura, la ganadería y les industries del vinu, la pesca y la sal, bien importante pal rei de Francia. La burguesía y la nobleza llueu son afrancesaes y van identificase cola burguesía francesa del Antiguu Réxime.

En 1582 foi nomáu gobernador de Bretaña los príncipe Felipe Manuel de Lorena, nomáu duque de Mercoeur, que, alegando derechos per parte de la so muyer, que yera heredera direuta de la familia de Penthièvre, proclamóse independiente en Bretaña, a pesar de que nun se consideraba separatista, yá que lo faía pa oponese al futuru Enrique IV, que yera hugonote. Implicó a la Bretaña nes guerres de los hugonotes, y asina en 1590 recibiría ayuda española (unos 5.000 soldaos) y el sofitu de la Ilesia y los llabradores, de manera qu'en 1592 venció a los franceses en Craon. Pero siempres-y fueron contrarios el Conseil d'Etat de Nantes y el Parllamentu qu'él mesmu había aconceyáu, y por ello en 1597 haber de someter a Enrique IV de Francia. Ello significaría la derrota definitiva del partíu bretón, qu'hasta entós apoderara'l Parllamentu.

A pesar d'ello, los reis franceses respetaron polo xeneral el particularismu bretón, razón pola cual les revueltes de la Fronda nun tuvieron ellí gran importancia, magar el xefe de los protestantes franceses Enrique de Rohan, yera bretón.

Provincia francesa

[editar | editar la fonte]

Sieglu XVII

[editar | editar la fonte]

En 1626, l'entós gobernador de Bretaña, el futuru Cardenal Richelieu, fixo construyir el puertu de Brest, dende onde se desenvolvería un importante comerciu marítimu y que va facilitar l'arriquecimientu de delles families d'armadores y de corsarios, pero coles mesmes esquilmaríense los montes bretonos de cara a la consecución de madera pa la construcción de barcos. Dellos marineros bretonos destacaríen na hestoria francesa d'aquellos años: Jacques Cartier (1491-1557) esploraría per primer vegada les mariñes de Canadá; René Duguay-Trouin (1673-1736) llucharía contra los pirates arxelinos y los ingleses en Brasil, y foi corsariu mientres la Guerra de Socesión; y Robert Surcouf (1773-1827), que llucharía con Napoleón I contra los ingleses.

Sicasí, dende 1661 fueron víctimes de la fuerte política fiscal de Jean-Baptiste Colbert, que-yos aselaría a impuestos y a la llarga, arruinaría a la burguesía bretona y subdesarrollaría el país. Ello provocaría en 1675 la Revuelta del papel selláu, llamada tamién «Revuelta de los bonetes coloraos», causada por unos impuestos instituyíos ensin permisu de los Estaos Bretonos, igual como fixeron coles tases sobre'l tabacu, la cacía de plata y l'estañu, y los derechos d'aduana sobre texíos ingleses qu'arruinaríen a munchos pequeños burgueses bretones.

Sieglu XVIII

[editar | editar la fonte]

Mientres el sieglu XVIII tamién se produciríen revueltes y lluches ente'l poder real y el Parllamentu Bretón, por cuenta de la fuerte política antiprovincial de los Borbones. Este foi'l detonante de la llamada Combalechadura de Pontcallec del 15 de setiembre de 1718. Tamién una quema destruyó bona parte del centru históricu de la so capital, Rennes (Resnn en galu) en 1720, razón pola cual hubo de ser reconstruyida, mientres redolada a 1750 Nantes se convirtía nun importante y prósperu puertu comercial por ser unu de los centros del tráficu d'esclavos.

Una nueva crisis producir en 1753, cuando'l comandante en xefe de Bretaña, el duque de Aiguillon, impunxo tases abusives y primió y obligó a exiliase al procurador xeneral del parllamentu, La Chalotais, y trés conseyeros más por opone-y -y. El conflictu acabaría, sicasí, cola destitución de Aiguillon, y el permisu de torna pa los exiliaos en 1770. Per otra parte, en 1757 fundaríase la primer Sociedá Agrícola de Bretaña, de carís ilustráu.


Referencies

[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]