James Cameron

James Cameron
Vida
Nacimientu	Kapuskasing, 16 d'agostu de 1954 (70 años)
Nacionalidá	Canadá
Residencia	Malibu
Familia
Casáu con	valor desconocíu (1978 – div. 1984); Gale Anne Hurd (1985 – 1989); Kathryn Bigelow (1989 – 1991); Linda Hamilton (1997 – 1999); Suzy Amis (2000 – )
Hermanos/es	John David Cameron
Estudios
Estudios	Escuela Secundaria Sonora (es) ; Escuela Secundaria de Brea Olinda (es) ; Universidá Estatal de California en Fullerton ; Colegio de Fullerton (es) ; (1973 - 1974)
Llingües falaes	inglés; francés; portugués
Oficiu	productor de cine, direutor de cine, guionista, montador, inventor, realizador, filántropu, inxenieru, actor, esplorador, productor de televisión, productor
Altor	188 cm
Premios	ver compañeru de la Orde de Canadá ; Premios del Sindicato de Directores ; Estrella del Paséu de la Fama de Hollywood ; Golden Raspberry Award for Worst Screenplay (1986) : Rambo: First Blood Part II; premio Hugo a la mejor presentación dramática (1987, 1992) : Aliens, Terminator 2: Judgment Day; Globu d'Oru al meyor direutor (1997) : Titanic; Dallas-Fort Worth Film Critics Association Award for Best Director (1997) : Titanic; Óscar a la meyor película (1998) : Titanic; Óscar al meyor montaxe (1998) : Titanic; Óscar al meyor direutor (1998) : Titanic; Hans Hass Award (2004) ; Paséu de la Fama de Canadá (2008) ; Globu d'Oru al meyor direutor (2009) : Avatar; Salón de la Fama de California (2010) ; Science Fiction and Fantasy Hall of Fame (2012) ; Nierenberg Prize (2013) ; Medalla Hubbard (2013) ;
Nominaciones	ver Golden Raspberry Award for Worst Screenplay (en) ; (1986): Rambo: First Blood Part II; Óscar al meyor montaxe ; (23 marzu 1998): Titanic; Óscar al meyor direutor ; (23 marzu 1998): Titanic; Óscar a la meyor película ; (23 marzu 1998): Titanic; Óscar a la meyor película ; (7 marzu 2010): Avatar; Óscar al meyor montaxe ; (7 marzu 2010): Avatar; Óscar al meyor direutor ; (7 marzu 2010): Avatar; Globu d'Oru al meyor direutor ; (2023): Avatar: The Way of Water (es) ; Óscar a la meyor película ; (24 xineru 2023): Avatar: The Way of Water (es) ;
Miembru de	Writers Guild of America West (es)
Xéneru artísticu	cine d'aición; cine de ciencia ficción; science fiction horror film (en) ; cine d'horror; cine épicu; cine dramáticu; cine d'aventures; cine de comedia
Creencies
Relixón	ateísmu
IMDb	nm0000116

James Francis Cameron (16 d'agostu de 1954, Kapuskasing) ye un direutor, guionista, productor de cine y esplorador marín canadiense, conocíu por películes como The Terminator, Titanic y Avatar, siendo éstes dos últimes les qu'encabecen la llista de películes con mayor recaldación en taquilla na historia. Foi ganador de trés Premiu Óscar, cuatro Globos d'Oru y nomáu a seis premios BAFTA. Na so faceta d'esplorador marín hai que destacar que'l 26 de marzu de 2012 Cameron baxó al fondu de la fuexa de les Marianes, el puntu más fondu de la tierra, a bordu del sumergible Deepsea Challenger y convirtióse na primer persona en llogralo en solitariu.^[12]

Biografía

Fíu del inxenieru llétricu Philip Cameron y la enfermera Shirley Cameron, mozu solitariu, dende pequeñu amosó'l so interés pola ciencia; esplorando coses nueves y fantasiando con crear daqué tamién nuevu. El so vocación definitiva atopar cola edá de 15 años, visualizando la película 2001 A Space Odyssey de Stanley Kubrick pola que quedó hipnotizáu y esteláu poles sos efeutos visuales, coles mesmes que se volvía llocu por aprender l'habilidá de crear toa esa maxa visual p'amosala al públicu. Empezó la so vocación con una cámara de 16 mm inventando aventures espaciales y nun principiu creando sobremanera los sos propios efeutos visuales, llueu ampliaría la so habilidá pa la direición de películes, pero con conocencies mínimes. Cola suerte de la so mudanza a Ontario Orange Country por una oportunidá profesional del so padre en 1971, James Cameron tuvo más posibilidá de dedicase a la so actual pasión pol cine pol so mayor cercanía a Hollywood, pero desilusionáu por llimitaciones económiques decidió intentar matriculase en Física y Lliteratura Inglesa. En 1978 empezando la so rellación con Sharon Williams trabayó de mecánicu y camioneru ente otros, ensin escaecer el so suañu de convertise en direutor de cine. La so lluz renació al añu siguiente, cuando s'estrenaba'l filme La Guerra de les Galaxes que foi cuando decidió escorrer definitivamente'l so suañu con más fuercia. Ayudáu pol so amigu William Wisher y col so enfotu n'aprender tolo posible sobre cine esplorando en biblioteques, creó dellos proyeutos, contratáu pola empresa busca talentos New World Pictures empezó como un creador d'efeutos especiales que nun tardaría en destacar poles sos ganes de participar nel rodaxe. Pero la so oportunidá de dirixir llegaría de la mano del productor italianu Ovidio G. Assonitis.

Películes como direutor

James Cameron destaca como unu de los creadores cinematográficos que más y meyor apurrió a la ciencia ficción. De los sos ocho películes (hasta la fecha), seis d'elles pertenecen a esti xéneru. Yá dende los sos entamos, Cameron amosó predilección por rellatu futuristes. Bastante ye que, dirixó'l curtiumetraxe Xenogenesis, bien influyíu por 2001: Odisea nel espaciu y por Star Wars, un trabayu que'l so mayor méritu consiste n'antemanar modelos ya idees que van cuayar n'obres futures.

Piranha II: The Spawning

Trabayando como supervisor d'efeutos especiales para Roger Corman, los productores amosáronse impresionaos cuando d'un brazu falsu, los viérbenes que nél s'atopaben, yá muertos, empezaron a movese como si taramiaren un brazu auténticu. La razón yera que Cameron electrificó'l brazu de manera bien atélite. Esto valió-y pa ser contratáu como direutor para Piraña 2, pero la esperiencia sería desastrosa, pos Cameron sería despidíu cuando llevaba tres selmanes de rodaxe. Aun así, pueden percibise na película dellos motivos propios de Cameron, como'l pecio sol mar.

The Terminator

Cameron llueu ganó fama como un guionista arteru. Foi tan asina que lu contrataron pa escribir el guión de dos secuela, mientres él dedicábase a escribir la qu'esperaba fuera la so primer película como direutor, respeutivamente: Rambo: First Blood Part II, Aliens y The Terminator.

Cameron atopar nun hotel de Roma con motivu del rodaxe d'un anunciu comercial, pero una nueche sufrió fiebres y mareos. Cunta cómo en metá de la nueche espertóse, febril, y dibuxó daqué qu'anguaño ye un iconu del cine: un Terminator surdiendo d'una bola de fueu. Sabía que dempués de la primer película naide contrataríalu y que tenía d'escribir un argumentu propiu pa poder exercer como direutor. Este foi'l xerme de la so primer película, y una de les más importantes que dirixó. Nel so argumentu, ordenadores d'última xeneración tomaben conciencia de sigo mesmos y decidíen l'estermín de la humanidá. Sicasí, la resistencia humana llograría vencer a les máquines. Sicasí, la intelixencia artificial intentaría camudar les coses unviando a un Terminator, una máquina con apariencia humana, escontra'l pasáu, p'asesinar a la madre del futuru líder humanu.

La película collechó un fabulosu ésitu comercial, y entusiasmó a la crítica. Con ella Cameron borraba la esperiencia de la so primer fallida película y amosábase como un direutor ambiciosu y brillante, capaz de sacar alantre un proyeutu bien baratu que se convertiría nun clásicu imperecedero.

Aliens

Antes d'estrenar la so anterior película, Cameron yá roblara pa faer esta, segunda parte del famosu filme Alien, de Ridley Scott, que siete años enantes estelara a mediu mundu. Lloñe de conformase con filmar una copia, Cameron siguió esplorando y perfeccionando el so estilu, construyendo amás un coherente mundu de ciencia ficción que englobaba y perfeccionaba el que se suxiriera na primer película. Y conoció un nuevu ésitu de públicu que-y afitó pa dirixir el so complexu tercer llargumetraxe.

The Abyss

Cameron yá escribiera un tratamientu d'esta historia cuando s'atopaba na adolescencia, encegoláu poles fondures marines, y ansiosu por construyir un rellatu en redol a les sos fantasíes al respective de elles. El proyeutu foi'l más caru de la historia hasta la fecha, y Cameron esixó un sobre-esforcio casi inhumanu al so equipu pa llograr terminala. Tanto ye asina que'l so actor principal, Ed Harris, a día de güei inda nun se fala con él. Nun conoció un ésitu tan grandiosu como los dos anteriores, pero sigue siendo un proyeutu únicu poles sos carauterístiques submarines.

Terminator 2

Sabíase que dalgún día llegaría la segunda parte de la famosa película, y Cameron nun pudo por menos qu'aceptar faela cuando Mario Kassar anunciar sorpresivamente nel Festival de Cannes. Trabayando a contra reló, el cineasta consiguió cuayar una de les sos obres más completes y meyor cohesionadas, ampliando un universu qu'arriqueció entá más. La película amuesa unos efeutos especiales sorprendentes pa la dómina (1991).

True Lies

Camudando dafechu de rexistru, Cameron apurrir a una comedia, adautación d'una cinta francesa. Una vegada más, superó'l presupuestu del so anterior filme p'alzase como película más cara de la historia, y per tercer vegada cuntó con Arnold Schwarzenegger interpretando una parodia d'otros axentes secretos.

Antes del estrenu de Terminator 2, Schwarzenegger suxirió-y a Cameron la idea de faer una adautación de la comedia francesa La Totale! col títulu True Lies. La grabación empezó dempués del estrenu de Terminator 2, y la historia trata d'un espía axente secretu que lleva una doble vida como un home casáu que la so muyer cree que ye un vendedor d'ordenadores. Schwarzenegger interpreta a Harry Tasker, un espía encargáu de parar un plan terrorista col enfotu de atacar a Estaos Xuníos con armes nucleares. Jamie Lee Curtis y Eliza Dushku interpreten a la familia del personaxe, ente que Tom Arnold ye'l so compañeru d'espionaxe.

La productora de Cameron, Lightstorm Entertainment, robló cola 20th Century Fox pa la producción de True Lies. Producida con un presupuestu de 115 millones de dólares y estrenada en 1994, la película consiguió 146 millones de dólares n'América del Norte, y 232 millones de dólares nel estranxeru. La película foi nomada como Meyor Efeutos Visuales nos Premiu Óscar.

Titanic

En 1997 Cameron dempués de pasar por variaes dificultaes y devasase en presupuestu estrena Titanic, la segunda película más taquillera de la historia basada nel fundimientu del tresatlánticu homónimu; el so argumentu centrar nos mozos Jack y Rose que'l so destín románticu veríase amenorgáu pol fundimientu del mesmu. Esta cinta recibió once Premiu Óscar, incluyendo meyor película y meyor direutor. Amás, apaez la que sería la so quinta esposa Suzy Amis, fai un cameo como al home que-y revisen el so barba de primeres de la película, cuando'l Titanic va zarpar. Al respective de la so opinión:

"La historia nun podría ser escrita meyor... La yuxtaposición de los ricos y los probes, los roles del xéneru que duren hasta la muerte (les muyeres primero), l'estoicismu y la nobleza d'una dómina pasada, la magnificencia del gran barcu igualáu n'escala pola llocura de los homes que con enfotu lo conducieron a la escuridá. Y enriba de too la lleición de que la vida ye incierta, el futuru ye desconocíu... lo impensable ye posible"

Avatar

En xunu de 2005, Cameron anunció que trabayaba nun proyeutu primeramente tituláu "Proyeutu 880" (agora sábese que ye Avatar) en paralelu con otru proyeutu, Battle Angel. Dambes películes diben ser rodaes en 3D. N'avientu, Cameron dixo que quería filmar primeru Battle Angel, siguíu por Avatar. Sicasí, en febreru de 2006, camudó los oxetivos pa los sos dos nuevos proyeutos en cine y decidió empezar con Avatar. Mentó que si tienen ésitu, empecipiaría dos tales triloxíes.

Cameron declarara que tuvo la idea y escribió'l guión de la película en 1995, igualmente yá tenía escurríos los diseños de personaxes, escenarios y efeutos del filme, sicasí'l proyeutu nun lu pudo llevar a cabu por cuenta de que la teunoloxía cinematográfica d'entós nun taba al altor de tolo que pretendía, polo que guardó guión y se enfoncó en trabayar en Titanic de la qu'empecipió filmaciones en 1996. Sicasí en 2005 n'analizando'l guión de la película que tuviera guardáu per años, decidió finalmente llevar a cabu'l proyeutu en ficies de les nueves teunoloxíes del cine de les que sabía que yeren vidables pa realizar la historia.

Avatar estrenar en dellos países el 17 d'avientu de 2009 y en tol mundu'l 18 d'esi mesmu mes y con un presupuestu envaloráu de doscientos setenta millones de dólares, recaldó más de dos mil setecientos millones de dólares en tol mundu, moviendo a Titanic qu'hasta entós foi la película más taquillera de la historia y de la mesma estableció un nuevu récor siendo'l primer filme en degolar la cifra de los 2000 millones de dólares y al ser la primer película en llegar a esa cantidá cola rapidez de diecisiete díes dende'l so estrenu (Curiosamente Titanic tamién amontara la so recaldación a los más de 2100 millones de dólares col so reestrenu en 2012, siendo xunto con Avatar les úniques películes en degolar dicha cifra).

La cinta ta compuesta, en gran parte del so metraxe, con imáxenes d'animación xeneraes cola téunica de la pixilación por ordenador. Dempués de la so reconocencia de trés Premiu Óscar indireutamente dirixíos a la parte más artística visualmente, pel branu del añu 2010 decide reestrenar el filme, pero nesta ocasión con escenes inédites.

Darréu nuna entrevista de Los Angeles Times con ocasión del so estrenu en formatu DVD y Blu-Ray confirma una secuela pa Avatar, decidíu dempués de recapacitar la so direición artística, en 2012 fai públicu l'estrenu de la 2ª y 3ª parte nun tiempu de seis años, que la so 2ª parte se ambientaría nos océanos de Pandora, llar de los ficticios na´vi.

Documentales

Los primeros proyeutos de Cameron nesta década, en cine, incluyeron los documentales submarinos sobre'l tráxicu final del acorazáu Bismarck alemán (Expedition: Bismarck, 2002), Ghosts of the Abyss y un documental sobre la fauna marina de les grandes profundades, Aliens of the Deep. Tamién foi productor na nueva versión de Solaris.

Cameron ye'l principal impulsor del 3D en sales comerciales. Nuna entrevista en 2003 sobre'l so documental Ghosts of the Abyss, mentó que "voi faer tolo posible en 3D d'equí p'arriba". Entama crear un proyeutu de 3 D sobre'l primer viaxe a Marte. ("Tuvi bien interesáu nel movimientu de los seres humanos a Marte-la 'Mars Underground'-y fixi una cantidá terrible d'investigación personal pa una novela, una miniserie y una película 3-D.") [18 ] Ye nel equipu de la ciencia pal 2009 Mars Science Laboratory [19].

Cameron anunció'l 26 de febreru de 2007, que, xunto col so direutor, Simcha Jacobovici, han documentáu el descubrimientu de la tumba de Talpiot, que se supón que ye la tumba de Jesús. Descubierta en 1980 por obreros de la construcción d'Israel, los nomes de la tumba tienen correlación colos nomes de Jesús y delles persones estrechamente acomuñaes con él. Cameron afirma amás que les pruebes d'ADN, les evidencies arqueolóxiques, y estudios bíblicos pa sofitar el so reclamu. [20] El documental, llamáu La tumba perdida de Jesús, foi tresmitíu por Discovery Channel el 4 de marzu de 2007.

El 26 de marzu de 2012, baxa a una fondura de casi 11 km nel mar, xusto na fuexa de les Marianes, onde llegó a les 2 h y 36 min dientro del submarín Deepsea Challenger, nun proyeutu personal y na collaboración cola NASA y el National Geographic, onde rodó delles películes en 2D y 3D pa unos documentales.^[13]

Fama

Vanity Fair publicó la llista de los Top 40 celebridaes de Hollywood con más ingresos a lo llargo de 2010. Cameron foi clasificáu non. 1 na llista, ganó un envaloráu $257 millones poles sos películes.^[14]

Personalidad

James Cameron tien fama de ser bien esixente ya intensu nos platós de filmación, llevando a los sos actores a la llende de les sos capacidaes y concentración.

De naturaleza absolutamente trabayadora, esta carauterística costó-y siquier 3 de les sos 4 fracasos matrimoniales. Caracterízase amás por ser un apasionáu cineasta y documentalista que ye capaz de realizar aiciones ventureres como visitar el Titanic nes fondures del océanu Atlánticu o baxar a los restos del acorazáu Bismarck. De mentalidá ecoloxista, Cameron unvió una carta a presidente brasilanu, Ignacio Lula Da Silva pa suxerir que nun construyera una hidroeléctrica na Amazones.^[15] Amás, Cameron ye veganu, y nel añu 2014 fundó la MUSE School CA, una escuela primaria en California, que ta "inspirando y preparando a mozos pa vivir conscientemente con ellos mesmos, colos demás, y col planeta".^[16] Nesi contestu, decidió que'l menú de la institución sería dafechu veganu.^[17]

Filmografía completa

Películes destacaes

Añu	Trabayu	Notes
1981	Escape from New York	Efeutos visuales
1981	Piranha II: The Spawning	Direutor
1981	La galaxa del terror	Diseñu de producción
1984	The Terminator	Direutor
1985	Rambo: First Blood Part II	Guionista
1986	Aliens	Direutor
1989	The Abyss
1991	Terminator 2: Judgment Day
1994	True Lies
1995	Strange Days	Guionista
1997	Titanic	Direutor
2002	Solaris	Productor
2009	Avatar	Direutor
2011	Sanctum	Productor executivu
2012	Circu del Sol: Mundos Alloñaos	Productor executivu
2016	The Dive	Productor

Documentales

Añu	Trabayu	Notes
2002	James Cameron's Expedition: Bismarck	Co-Direutor, Productor
2003	Misterios del Titanic	Direutor, Productor
2005	Aliens of the Deep	Direutor, Productor executivu, Narrador
2006	L'Éxodu Descodificado	Productor executivu, Narrador
2007	La tumba perdida de Jesús	Productor

Premios

Premiu Óscar

Añu	Categoría	Película	Resultáu
2009	Meyor película	Avatar	Nomáu
2009	Meyor direutor	Avatar	Nomáu
2009	Meyor montaxe	Avatar	Nomáu
1997	Meyor película	Titanic	Ganador
1997	Meyor direutor	Titanic	Ganador
1997	Meyor montaxe	Titanic	Ganador

Premios BAFTA

Añu	Categoría	Película	Resultáu
2009	Meyor película	Avatar	Candidatu
2009	Meyor direutor	Avatar	Candidatu
2009	Meyor montaxe	Avatar	Candidatu
1997	Meyor película	Titanic	Candidatu
1997	Meyor direutor	Titanic	Candidatu
1997	Meyor montaxe	Titanic	Candidatu

Premiu Globu d'Oru

Añu	Categoría	Película	Resultáu
2010	Meyor película dramática	Avatar	Ganador
2010	Meyor direutor	Avatar	Ganador
1997	Meyor película dramática	Titanic	Ganador
1997	Meyor direutor	Titanic	Ganador
1997	Meyor guión	Titanic	Candidatu

Referencies

↑ «Internet Speculative Fiction Database» (inglés). Consultáu'l 6 ochobre 2018.
↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Identificador GND: 119066890. Data de consulta: 16 ochobre 2015. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
↑ «Ficheru d'Autoridaes Virtual Internacional» (distintes llingües). Online Computer Library Center. Consultáu'l 6 ochobre 2018.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 URL de la referencia: http://www.filmreference.com/film/71/James-Cameron.html. Data de consulta: 24 febreru 2023.
↑ Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 12040046k. Data de consulta: 6 ochobre 2018. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
↑ ^6,0 ^6,1 «SNAC» (inglés). Consultáu'l 6 ochobre 2018.
↑ Sitiu web oficial: https://www.gg.ca/en/media/news/2019/governor-general-announces-120-new-appointments-order-canada.
↑ ^8,0 ^8,1 URL de la referencia: http://razzies.com/asp/content/XcNewsPlus.asp?cmd=view&articleid=26. Direición web d'archivu: https://web.archive.org/web/20110715155800/http://razzies.com/asp/content/XcNewsPlus.asp?cmd=view&articleid=26. Data de consulta: 26 payares 2019.
↑ URL de la referencia: https://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1998. Data de consulta: 24 febreru 2023.
↑ «Explorers Honored at National Geographic’s 125th Anniversary Gala». National Geographic (14 xunu 2013).
↑ URL de la referencia: https://www.vanityfair.fr/ecrans/article/golden-globes-2023-palmares-complet.
↑ Than, Ker (25 de marzu de 2012). «James Cameron Completes Record-Breaking Mariana Trench Dive». National Geographic Society. Consultáu'l 25 de marzu de 2012.
↑ «James Cameron 'toca fondu' nes fondures del Pacíficu». El Mundo (26 de marzu de 2012). Consultáu'l 12 d'avientu de 2013.
↑ Newcomb, Peter (marzu de 2011). «Hollywood's Top 40». Vanity Fair. Archivado del original el 2012-04-13. https://web.archive.org/web/20120413212910/http://www.vanityfair.com/hollywood/features/2011/03/hollywood-top-earners-201103?currentPage=3. Consultáu'l 3/3/12.
↑ «James Cameron convertir nun Avatar que llucha pol mediu ambiente en Brasil». elcomercio.pe (12 d'abril de 2010). Consultáu'l 12 d'avientu de 2013.
↑ BBC United Kingdom (25 de mayu de 2014). «La puxanza de los veganos a tiempu parcial» (castellanu). Consultáu'l 12 d'avientu de 2014.
↑ PETA (13 de xunu de 2014). «'V' is for 'Veggies': James Cameron helps elementary school go vegan» (inglés). Consultáu'l 12 d'avientu de 2014.

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a James Cameron.

James Cameron na Internet Movie Database (n'inglés)
Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a James Cameron.
Der „Titanic“-Macher erfindet das Kino neu, art. alrodiu de la so película „Avatar“ en WELT ONLINE, 3 de marzu 2008
WELT ONLINE 2 de febreru 2010

[22438e941119e47c7d9c3351b2c2d34cc8312329-1] «Internet Speculative Fiction Database» (inglés). Consultáu'l 6 ochobre 2018.

[aaeb647594538fba938b55dfbcbe62af227a1a95-2] Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Identificador GND: 119066890. Data de consulta: 16 ochobre 2015. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.

[3ce1ec0028bd8c2e9eab97ccbf99efb2cabf09c8-3] «Ficheru d'Autoridaes Virtual Internacional» (distintes llingües). Online Computer Library Center. Consultáu'l 6 ochobre 2018.

[e3a103e84170da242e08d559532d4be8e2f37566-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 URL de la referencia: http://www.filmreference.com/film/71/James-Cameron.html. Data de consulta: 24 febreru 2023.

[72908d8da9f3f1698047397631567f25c7e1d18e-5] Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 12040046k. Data de consulta: 6 ochobre 2018. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.

[242ac31b977de1295e845635778a7045acdc4f32-6] 6,0 ^6,1 «SNAC» (inglés). Consultáu'l 6 ochobre 2018.

[0d3ce76e9ee9e4ac787e59e934eb60954117750a-7] Sitiu web oficial: https://www.gg.ca/en/media/news/2019/governor-general-announces-120-new-appointments-order-canada.

[f571e26be81709d9182688bccf9e89bb3cd02c77-8] 8,0 ^8,1 URL de la referencia: http://razzies.com/asp/content/XcNewsPlus.asp?cmd=view&articleid=26. Direición web d'archivu: https://web.archive.org/web/20110715155800/http://razzies.com/asp/content/XcNewsPlus.asp?cmd=view&articleid=26. Data de consulta: 26 payares 2019.

[777fc39d70c8f65df00c02df2177a20a626c4680-9] URL de la referencia: https://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1998. Data de consulta: 24 febreru 2023.

[683572d0b7131e89d3bff821bafece1f3badb045-10] «Explorers Honored at National Geographic’s 125th Anniversary Gala». National Geographic (14 xunu 2013).

[eac37d2b512535fd33d29d4ca5fa1dfec21e7f88-11] URL de la referencia: https://www.vanityfair.fr/ecrans/article/golden-globes-2023-palmares-complet.

[NGS-20120325-12] Than, Ker (25 de marzu de 2012). «James Cameron Completes Record-Breaking Mariana Trench Dive». National Geographic Society. Consultáu'l 25 de marzu de 2012.

[13] «James Cameron 'toca fondu' nes fondures del Pacíficu». El Mundo (26 de marzu de 2012). Consultáu'l 12 d'avientu de 2013.

[14] Newcomb, Peter (marzu de 2011). «Hollywood's Top 40». Vanity Fair. Archivado del original el 2012-04-13. https://web.archive.org/web/20120413212910/http://www.vanityfair.com/hollywood/features/2011/03/hollywood-top-earners-201103?currentPage=3. Consultáu'l 3/3/12.

[15] «James Cameron convertir nun Avatar que llucha pol mediu ambiente en Brasil». elcomercio.pe (12 d'abril de 2010). Consultáu'l 12 d'avientu de 2013.

[16] BBC United Kingdom (25 de mayu de 2014). «La puxanza de los veganos a tiempu parcial» (castellanu). Consultáu'l 12 d'avientu de 2014.

[17] PETA (13 de xunu de 2014). «'V' is for 'Veggies': James Cameron helps elementary school go vegan» (inglés). Consultáu'l 12 d'avientu de 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]