Ginkgo
| Ginkgo | |
|---|---|
| |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Divisie: | |
| Klas: | |
| Subklas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Genus: | Ginkgo
|
| Binomiale naam | |
| Ginkgo biloba | |
Die ginkgo (Ginkgo biloba) is die enigste oorblywende oertydse boom uit die klas Ginkgoinae. Tydens die Mesosoïkum en die Tersiêr het bome van die klas oor die hele wêreld voorgekom. Vandag word dit egter net in Oos-Asië aangetref. Kenmerkend vir die boom is sy uitgespreide takke met waaiervormige blare. Die boom is tweehuisig, dit wil se manlike en vroulike blomme word op verskillende bome gedra. Die vroulike boom dra groen sade wat 'n eetbare neut bevat. Die ginkgo is 'n naaksadige plant.
Algemene kenmerke
[wysig | wysig bron]Die ginkgo is die enigste lewende oorblyfsel van 'n oorspronklik veel groter klas bome uit die oertyd. Die klas, die Ginkgoinae, het in die Mesosoïkum en die Tersiêr oor die hele wêreld voorgekom, maar word vandag net in 'n gebied van 26 vierkante kilometer in Suidoos-China, met sy warm en klam klimaat, natuurlik aangetref. Pogings om die boom vir bosbou-doeleindes in Suid-Afrika aan te plant, het misluk. Die boom word egter suksesvol in Wes-Europa gekweek. Die ginkgo is 'n redelik groot, bladwisselende, keëldraende boom. Hy is eenslagtig.
Die waaiervormige blare word in 'n spiraal om die sytakke gedra en hang in trosse aan die punte van die lote. Die blare kan tot 7 cm lank word. Aan die bopunt het die blare 'n vlak keep, wat die indruk skep dat dit uit twee aparte blare bestaan. Radiale are vertak van die basis af. Die blaar is deur die Duitse digter Goethe as simbool van vriendskap bestempel omdat ’n mens nie weet of dit een blaar is wat in twee verdeel is of twee blare wat verenig is nie. Die manlike boom dra slegs manlike blomme en die vroulike boom slegs vroulike blomme. Die vroulike blom het 'n lang stingel met twee saadbeginsels op 'n verdikking aan die eindpunt. Die steel bestaan uit twee are wat lyk of dit van twee vergroeide blare gevorm is.
Bevrugting
[wysig | wysig bron]
Die saadbeginsel het aan die punt 'n (saad-) poortjie (mikropilum) waarop 'n slymdruppel gevorm word. Die manlike stuifmeel word hiermee opgevang. Die buitenste weefsellaag van die saadbeginsel is die integument (saadmantel), waarin die nusellusweefsel is. Die embriosak word hierin gevorm. Die manlike blom bestaan uit ’n groot aantal meeldrade wat op ’n lang as gegroepeer is. Elke meeldraad het twee stuifmeelsakkies waarin stuifmeel gevorm word. Bevrugting vind deur windbestuiwing plaas. Die stuifmeelkorrels dring die saadbeginsel van die vroulike blom deur die poortjie binne.
In die embriosak van die vroulike blom ontwikkel die haploïede protallus met twee argegonia, waarin die eierselle lê. Aan die bopunt van die nusellusweefsel word 'n poortjiekamer gevorm en bo die argegonia 'n argegoniumkamer. Die stuifmeelkorrel beland in die poortjiekamer, waar dit ontkiem en 'n buiskern en twee spermatosoë met 'n ring trilhare vorm. Die buiskern vorm suigorgane in die nusellusweefsel, waarmee die stuifmeelkorrel hom voed.
Parallel hiermee word 'n mikroskopies dun buisie gevorm wat deur die nusellusweefsel na die eierselle groei. Hier word die spermatosoë vrygestel en vind bevrugting plaas. Die kiemplant ontwikkel uit die versmeltingsproduk (sigoot). Voeding vir die kiemplant word deur die haploïede protallusweefsel verskaf. Die nusellusweefsel vorm drie lae om die kiem – 'n buitenste vlesige laag, 'n harde laag binne-in en ’n derde vlesige laag om die kiem. Die neut binne die ryp saad kan gerooster en geëet word. Die buitenste laag is egter papperig en het ’n onaangename reuk.
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-49-4 band
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron] |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Ginkgo. |
Wikispecies het meer inligting verwant aan Ginkgo- (en) "Ginkgo". Encyclopædia Britannica. Besoek op 27 Augustus 2019.
