Nova Scotia
| Nouvelle-Écosse Nova Scotia Nieu-Skotland | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Leuse : Munit Haec et Altera Vincit | |||||
| |||||
| Ander provinsies en gebiede van Kanada | |||||
| Land | .svg){kind=small} Kanada
| ||||
| Hoofstad | Halifax 44°39′N 63°35′W / 44.650°N 63.583°W | ||||
| Grootste stad | Halifax | ||||
| Goewerneur-generaal | Mayann Francis | ||||
| Eerste Minister | Darrell Dexter (New Democratic Party) | ||||
| Oppervlakte | 55 283 km² | ||||
| - Land | 53 338 vk km | ||||
| - Water | 1 946 vk km (3,5%) | ||||
| Bevolking (2007) | |||||
| - Totaal | 935 106 inw. | ||||
| - Digtheid | 16,91 inw./vk km | ||||
| Toelating tot die Kanadese Federasie | |||||
| - Datum | 1 Julie 1871 | ||||
| Verteenwoordiging in die Parlement | |||||
| - Parlement | 11 | ||||
| - Senaat | 10 | ||||
| Posafkorting | NS | ||||
| Voorsetsel by poskode | B | ||||
| Tydsone | UTC -4 | ||||
| Internet-domein | .ns.ca | ||||
Nova Scotia of Nieu-Skotland (Frans: Nouvelle-Écosse, Skots-Gaelies: Albain Nua) is 'n maritieme provinsie langs die suidoostelike Atlantiese kusgebied van Kanada met 'n oppervlak van 55 283 vierkante kilometer en sowat 935 000 inwoners. Die hoofstad en kulturele en ekonomiese sentrum is Halifax (360 000 inwoners). Die provinsie se naam verwys na die belangrikste etniese groep in die gebied. Naas Skotte het veral Franse en Duitsers hulle in Nova Scotia gevestig.
Die provinsie se motorregistrasienommers het "Canada's Ocean Playground" as hulle leuse, en behalwe vir die landengte van Chignecto is Nova Scotia 'n eiland, wat deur die waters van die Fundybaai, die Golf van Saint-Laurent en die Seestraat van Northumberland begrens word. Op landkaarte lyk Nova Scotia soos 'n reuse-kreef - met sy kuslyn met 'n lengte van meer as 10 000 kilometer strek die skiereiland oor 'n afstand van 600 kilometer van die Kaap-Breton-hoogplato in die noordooste tot by die Fundybaai. Die landengte van Chignecto met 'n wydte van 24 kilometer verbind Nova Scotia met die vasteland van Kanada.
Nova Scotia maak deel uit van die oorspronklike tuisland van die Mi'kmaq, 'n Eerste Nasie wat die gebied van maritieme provinsies en dele van Maine, die Gaspésie-skiereiland en Newfoundland bewoon het.
Naas die Mi'kmaq is Nova Scotia se geskiedenis deur ses groot groepe setlaars van Europese afkoms oorheers. Franse setlaars het in 1604 die eerste permanente Europese nedersetting noord van Florida, Port Royal, as die moederstad van die latere gewes Akadië (Frans: Acadie) gestig. In 1605 het Port Royal as 'n Franse pelshandelspos ontstaan. Later het immigrante uit Skotland, Protestante uit Duitsland en Switserland, lojaliste en voormalige Swart slawe uit die Verenigde State hulle in die gebied gevestig.
In die tydperk tussen 1713 en 1760 is die gebied by die Britse kolonies in Noord-Amerika ingelyf. Nova Scotia was een van die vier oorspronklike provinsies van die Kanadese Konfederasie wat in 1867 gestig is.
Maar Nova Scotia staan veral bekend vir sy Franse en Skotse tradisies en sy historiese vestings en opelug-museums. Die hoofstad Halifax is die beginpunt van die gewilde "Vuurtoring-roete" (Lighthouse Route) wat in westelike rigting langs die kuslyn loop en na die meer as 1 000 vuurtorings in die gebied vernoem is. Die spierwit vuurtoring van Peggy's Point naby Peggys Cove is een van die mooiste in Kanada en die enigste wat 'n poskantoor huisves.
Geskiedenis
Volgens sommige historici het die Noors-Yslandse ontdekker Leif Eriksson in 1001 langs die Noord-Amerikaanse ooskus geseil en naby die huidige Yarmouth voet aan wal gesit. Ander deskundiges beweer dat John Cabot op 24 Junie 1497 die Britse vlag op Kaap Breton-eiland gehys het om sodoende namens die Engelse koning aanspraak op die vasteland te maak. Tans is daar egter geen historiese of argeologiese bewyse dat Eriksson en Cabot inderdaad enige punt suid van Newfoundland bereik het nie.
In die vroeë 16de eeu het Franse en Portugese vissers vis langs die kus van Nova Scotia gevang en ingesout. Daar was moontlik omstreeks 1521 selfs 'n Portugese vissersdorp naby die huidige Ingonish op Kaap Breton-eiland - nog 99 jaar voordat die Pelgrimvaders by Plymouth Rock voet aan wal gesit het.
Nogtans het Franse setlaars die belangrikste rol in Nova Scotia se vroeë geskiedenis gespeel, en in 1605 het Pierre Dugua, Sieur de Monts (1558-1628), die eerste noemenswaardige Franse nedersetting in die Nuwe Wêreld op die vasteland van Nova Scotia gestig nadat die Franse koning 'n monopolie vir die pelshandel aan hom toegeken het. De Monts en sy luitenante, waaronder Samuel de Champlain, het die kuslyn van Nieu-Engeland verken en die huidige Boston- en Plymouth-hawens ontdek, maar hulle nie as geskik vir die stigting van 'n kolonie geag nie. Uiteindelik het De Monts 'n klein nedersetting in Port Royal gestig, 'n beskermde bekken in die monding van die Annapolisrivier.
Die versterkte habitation (nedersetting), wat De Monts en sy koloniste opgerig het, het oor allerlei geriewe soos 'n kombuis, 'n bakkery, 'n smitswinkel en 'n apteek beskik, en De Champlain het met sy Ordre de Bon Temps selfs 'n genootskap gestig wat onder meer drama's opgevoer het.
In 1613 het 'n Engelse ekspedisie van setlaars uit Jamestown 'n poging onderneem om alle Franse kolonies in Noord-Amerika te verniel, en ook De Monts se Habitation is aan die brand gesteek. Hierdie strooptogte was net die begin van 'n langdurige konflik tussen Franse en Britte in Nova Scotia.
In 1719 het die boubedrywighede vir die vesting Louisbourg in opdrag van die Franse koning Lodewyk XV begin. Die gebouekompleks, wat onder meer daarop gemik was om die toegang tot die Sint-Laurensmonding te oorheers, het uit verskeie groot forts en 500 ander geboue bestaan en ten opsigte van sy ekonomiese en strategiese belangrikheid vir die kolonie Nieu-Frankryk uiteindelik selfs Quebecstad verbygesteek. Die Franse het Louisbourg as onneembaar beskou, maar vir die Britse koloniste in Nieu-Engeland het die vesting 'n groot bedreiging ingehou.
In 1745 het 'n ekspedisie van 8 400 Yankees en Britte en eenhonderd skepe Louisbourg aangeval en ingeneem. Die vesting is volgens 'n ooreenkoms drie jaar later aan Frankryk teruggegee, maar net om in 1758 weer onder Britse beheer te kom. Die vesting is in 1760 verlaat en sy versterkings verniel. Vir die volgende 200 jaar het Louisbourg slegs as 'n soort steengroef vir boubedrywighede in die nabygeleë nedersettings gedien.
In 1961 het die Kanadese regering met die grootskaalse restourasie van Fort Louisbourg begin wat vandag 'n Nasionale Historiese Park vorm.
Ekonomie en landbou
Die provinsie het hoofsaaklik vrugbare boland en valleie; die gematigde klimaat bevorder landbou. Die provinsie staan bekend vir sy vrugte (Franse setlaars het hier vroeg 'n soort "Klein Normandië" geskep waar groot hoeveelhede sider (cidre), die Normandiese appelwyn, gebottel word), veeboerderye, suiwelnywerheid, bosboubedrywe, vissery en visverwerking; ander bronne van inkomste is steenkool en die yster- en staalnywerheid. Intussen is ook toerisme, die rolprent-, musiek- en ander kulturele bedrywe vinnig groeiende sektore van die plaaslike ekonomie.
Fynproewers vereenselwig die provinsie met sy kreefte - Nova Scotia is vandag die grootste uitvoerder van hierdie seekos-spesialiteit, en sowat 90 persent van sy vangste het buitelandse bestemmings.
Die Franse erfenis
Die historiese Fort Louisbourg was tydens die veertigerjare van die 18de eeu die grootste militêre basis van Frankryk in Noord-Amerika. Die opelug-museum Forteresse de Louisbourg bied met sy gerestoureerde geboue en sy "inwoners en soldate" in historiese kleredrag en uniforms 'n outentieke indruk van die lewe in die voormalige Franse kolonie.
Die Habitation du Port-Royal National Historic Site aan die Fundybaai is een van die oudste Europese nedersettings in Kanada, wat in die 17de eeu gestig is. Die historiese Franse Fort Anne is later deur die Britse owerhede vergroot en dien onder sy nuwe naam Annapolis Royal in die tydperk tussen 1710 en 1749 as die hoofstad van Nova Scotia.
Die Skotse erfenis
Nadat Frankryk sy Noord-Amerikaanse kolonies aan Groot-Brittanje afstaan, vestig baie immigrante uit die Skotse Hoogland hulle in die provinsie. Dit is veral clan-hoofde en kleinboere wat deur die Engelse owerhede verdryf is. Die setlaars bring hulle Keltiese taal en musiek saam na hulle nuwe tuiste, en Skotse tradisies soos die Hoogland-spele (Highland Games) en die viering van die Robbie-Burns-Dag ter ere van die nasionale Skotse digter Robert Burns is gewilde feeste in Nova Scotia.
Geografie
Die provinsie se vasteland is 'n skiereiland met talle baaie in die Atlantiese Oseaan, wat net deur die landengte van Chignecto met die Noord-Amerikaanse vasteland verbind word. Kaap-Breton-eiland, 'n groot eiland noordoos van die provinsie se vasteland, en Sable Island, 'n klein eiland wat sowat 175 kilometer van die provinsie se suidkus af lê en vir sy skeepswrakke bekend staan, behoort eweneens tot die provinsie. Na die Prins-Edward-Eiland is Nova Scotia Kanada se tweede kleinste provinsie volgens oppervlakte, en geen plek in Nova Scotia lê meer as 56 kilometer van die see af.
Demografie
Die groot meerderheid van Nova Scotia se bevolking praat Engels as hulle huistaal. Daar is sowat 40 000 Franstaliges en 22 000 Mikmaq, wat oorwegend Algonkin praat.
Die grootste grope immigrante is die lojaliste, wat vanaf 1759 uit die gebied van die Verenigde State na Nova Scotia gekom het, Skotte, Iere en Duitsers (veral in die Duitse nedersetting Lunenburg). In die gebied van Kaap Breton bestaan vir 'n lang tyd 'n Skots-Gaeliese taalgebied. Sedert die middel van die 20ste eeu het die aantal mense met Gaeliese moedertaal egter drasties afgeneem.
Besienswaardighede
- Die Nasionale Kaap-Breton Hooglandpark (Cape Breton Highlands National Park) met sy ongerepte natuurskoon lyk soos 'n weergawe van die Skotse hoogland. Die wandelpad Cabot Trail en die uitkykpunt Fishing Cove Lookout is gewilde toeristebestemmings. Die Cabot Trail-wandelpad behoort tot die mooiste toeristeroetes in Kanada. Die Akadiese enklawe Chéticamp bewaar baie tradisies van die oorspronklike Franse inwoners.
- Baddeck langs die Trans-Canada-Highway is 'n tweetalige Engels-Gaeliese dorp en dien vroeër as Alexander Graham Bell se somerwoonplek. Die Alexander Graham Bell National Historic Site behandel die lewe en werk van hierdie bekende uitvinder.
- Die Marine Drive in die suidooste van die provinsie loop langs vissersdorpe en baaie en gee met die opelug-museum Sherbrooke Village 'n indruk van die lewe in die 19de eeu.
Eksterne skakels
 |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Nova Scotia. |
