Gaan na inhoud

Kijif: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
Besig
k Reverted edits by 2402:4000:B281:192B:F159:DD89:788E:B062 (talk) to last version by SpesBona: reverting vandalism
 
(22 wysigings tussenin deur 11 gebruikers nie gewys nie)
Lyn 1: Lyn 1:
{| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;"
{| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;"
! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" |
! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" |
'''Kiëf'''<br /><small>'''Київ • Киев'''</small><br />
'''Kijif'''<br /><small>'''Київ'''</small><br />
[[Lêer:Kyiv Montage 2016.png|280px]]
[[Lêer:Kyiv montage.png|280px]]
|- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999"
|- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999"
| '''Kaart'''
| '''Kaart'''
Lyn 23: Lyn 23:
|- style="border-top:1px solid #999;"
|- style="border-top:1px solid #999;"
|&nbsp;'''Metropolitaanse Munisipaliteit'''
|&nbsp;'''Metropolitaanse Munisipaliteit'''
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Stad Kiëf
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Stad Kijif
|- style="border-top:1px solid #999;"
|- style="border-top:1px solid #999;"
|&nbsp;'''Koördinate'''
|&nbsp;'''Koördinate'''
Lyn 45: Lyn 45:
| style="background: #f7f8ff" | &nbsp;
| style="background: #f7f8ff" | &nbsp;
|-
|-
| &nbsp;- Totaal (1 November 2015)
| &nbsp;- Totaal (1 Januarie 2021)
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;962&nbsp;180<ref>{{uk}} {{cite web |url=http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2021/zb_chuselnist%202021.pdf |title=Чисельність наявного населення України |publisher=Oekraïense Staatsdiens vir Statistiek |accessdate=4 November 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211104042914/http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2021/zb_chuselnist%202021.pdf |archive-date=4 November 2021 |url-status=dead}}</ref>
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;900&nbsp;920
|-
|-
| &nbsp;- Bevolkingsdigtheid
| &nbsp;- Bevolkingsdigtheid
Lyn 52: Lyn 52:
|-
|-
| &nbsp;- Metropolitaanse gebied
| &nbsp;- Metropolitaanse gebied
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;475&nbsp;000<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html |title=Major Agglomerations of the World |publisher=Citypopulation.de |date=1 Januarie 2021 |accessdate=23 September 2021 |archive-date=23 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191123050211/http://citypopulation.de/world/Agglomerations.html |url-status=live}}</ref>
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;375&nbsp;000
|-
|-
|&nbsp;'''Etniese groepe:'''
|&nbsp;'''Etniese groepe:'''
Lyn 78: Lyn 78:
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Witali Klitsjko]] (BPP)
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Witali Klitsjko]] (BPP)
|- style="border-top:1px solid #999;"
|- style="border-top:1px solid #999;"
|&nbsp;'''Amptelike Webwerf'''
|&nbsp;'''Amptelike webwerf'''
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" |https://kyivcity.gov.ua/
| style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://kyivcity.gov.ua/ ''kyivcity.gov.ua'']
|- style="border-top:1px solid #999;"
|}
|}


'''Kiëf''' of '''Kijif''' ([[Oekraïens]]: Київ; uitgespreek [ˈkɪjiu̯], {{Audio|uk-Київ.ogg|luister}}) is die hoofstad van [[Oekraïne]] en die land se stad met die meeste inwoners. Dit is in Noordsentraal-Oekraïne aan die [[Dnjepr]]rivier geleë. Op 1 Januarie 2021 het dit 'n bevolking van 2&nbsp;962&nbsp;180 gehad,<ref name="Number of present population of Ukraine 1 January 2021">{{cite web | url=http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2021/zb_chuselnist%202021.pdf | script-title=uk:Чисельність населення м.Києва|trans-title= Number of present population of Ukraine 1 January 2021 | publisher= UkrStat.gov.ua | language=uk | date=1 January 2021 | access-date=15 July 2021}}</ref> en dit is dus die stad in [[Europa]] met die sewende meeste inwoners.<ref>{{cite web|title=City Mayors: The 500 largest European cities (1 to 100)|url=http://www.citymayors.com/features/euro_cities1.html|website=www.citymayors.com}}</ref>
'''Kijif''' ([[Oekraïens]]: Київ; [ˈkɪjiu̯], {{Audio|uk-Київ.ogg|luister}}; [[Engels]]: ''Kyiv'', ''Kiev''), voorheen '''Kiëf''' in [[Afrikaans]],<ref group="nota">Die ou naam, Kiëf, is die [[Afrikaans|verafrikaanste]] vorm van die [[Russies]]e naam, Киев ({{afk|tr.|transliterasie}}: ''Kijef''). Die [[Oekraïens]]e naam is Київ, wat in [[Engels]] ''Kyiv'' gespel word en in Afrikaans ''Kijif''. In [[Oekraïne]] self word die Engelse transliterasie gebruik.</ref> is die hoofstad van [[Oekraïne]] en die land se stad met die meeste inwoners. Dit is in Noordsentraal-Oekraïne aan die [[Dnjepr]] (Oekraïens: Dnipro) geleë. Op 1 Januarie 2021 het dit 'n bevolking van 2&nbsp;962&nbsp;180 gehad,<ref name="Number of present population of Ukraine 1 January 2021">{{uk}} {{cite web |url=http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2021/zb_chuselnist%202021.pdf |title=Чисельність наявного населення України |publisher=Oekraïense Staatsdiens vir Statistiek |accessdate=4 November 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211104042914/http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2021/zb_chuselnist%202021.pdf |archive-date=4 November 2021 |url-status=dead}}</ref> en dit is dus die stad in [[Europa]] met die sewende meeste inwoners.<ref>{{cite web|title=City Mayors: The 500 largest European cities (1 to 100)|url=http://www.citymayors.com/features/euro_cities1.html|website=www.citymayors.com}}</ref>


Kiëf is 'n belangrike nywerheids-, wetenskaps-, opvoedings- en kulturele sentrum in [[Oos-Europa]]. Dit het baie hoëtegnologiebedrywe, hoëropvoedingsinstellings en historiese landmerke. Die stad het 'n uitgebreide openbarevervoer- en infrastruktuurstelsel, insluitende die Kiëfse Metro.
Kijif is 'n belangrike nywerheids-, wetenskaps-, opvoedings- en kulturele sentrum in [[Oos-Europa]]. Dit het baie hoëtegnologiebedrywe, hoëropvoedingsinstellings en historiese landmerke. Die stad het 'n uitgebreide openbarevervoer- en infrastruktuurstelsel, insluitende die Kijifse Metro.


Die stad se naam is afgelei van dié van [[Ki]], een van sy vier legendariese stigters. Gedurende sy geskiedenis het Kiëf, een van die oudste stede in Oos-Europa, deur verskeie stadiums van prominensie en obskuriteit gegaan. Dit het waarskynlik reeds in die 5de eeu as 'n handelsentrum bestaan. Dit was 'n [[Slawiërs|Slawiese]] nedersetting aan die groot handelsroete tussen [[Skandinawië]] en [[Konstantinopel]], en was 'n skatpligtige van die [[Chasare]]<ref>{{cite web|url=http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/kiev|title=Kiev|work=TheFreeDictionary.com|access-date=4 July 2015}}</ref> totdat dit in die middel van die 9de eeu deur die [[Warangiërs]] ([[Wikings]]) oorgeneem is. Onder Warangiese heerskappy het dit die hoofstad geword van [[Kiëf-Roes]], die eerste Oos-Slawiese staat. In die [[Mongoolse Ryk|Mongoolse inval]] van 1240 is dit heeltemal verwoes en dit het vir die eeue daarna die grootste deel van sy invloed verloor. Dit was 'n provinsiale hoofstad van mindere belangrikheid aan die buitewyke van die gebiede wat deur magtige bure beheer is, eers die [[Groothertogdom Litaue]], toe die [[Pole|Koninkryk Pole]] en daarna die [[Russiese Ryk]].<ref name="auto">{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Kyiv|title=Kyiv – History|website=Encyclopædia Britannica|language=en|access-date=9 March 2020}}</ref>
Die stad se naam is afgelei van dié van [[Ki]], een van sy vier legendariese stigters. Gedurende sy geskiedenis het Kijif, een van die oudste stede in Oos-Europa, deur verskeie stadiums van prominensie en obskuriteit gegaan. Dit het waarskynlik reeds in die 5de eeu as 'n handelsentrum bestaan. Dit was 'n [[Slawiërs|Slawiese]] nedersetting aan die groot handelsroete tussen [[Skandinawië]] en [[Konstantinopel]], en was 'n skatpligtige van die [[Chasare]]<ref>{{cite web|url=http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/kiev|title=Kiev|work=TheFreeDictionary.com|access-date=4 July 2015}}</ref> totdat dit in die middel van die 9de eeu deur die [[Warangiërs]] ([[Wikings]]) oorgeneem is. Onder Warangiese heerskappy het dit die hoofstad geword van [[Kiëf-Roes]], die eerste Oos-Slawiese staat. In die [[Mongoolse Ryk|Mongoolse inval]] van 1240 is dit heeltemal verwoes en dit het vir die eeue daarna die grootste deel van sy invloed verloor. Dit was 'n provinsiale hoofstad van mindere belangrikheid aan die buitewyke van die gebiede wat deur magtige bure beheer is, eers die [[Groothertogdom Litaue]], toe die [[Pole|Koninkryk Pole]] en daarna die [[Russiese Ryk]].<ref name="auto">{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Kyiv|title=Kyiv – History|website=Encyclopædia Britannica|language=en|access-date=9 March 2020}}</ref>


Die stad het weer floreer tydens Rusland se [[nywerheidsomwenteling]] in die laat 19de eeu. In 1918, nadat die Oekraïense Volksrepubliek sy onafhanklikheid van [[Russiese Sosialistiese Federale Sowjetrepubliek|Sowjet-Rusland]] verklaar het, het Kiëf sy hoofstad geword. Van 1921 af was Kiëf 'n stad in [[Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek|Sowjet-Oekraïne]] en van 1934 af die republiek se hoofstad. Dit is weer heeltemal verwoes in die [[Tweede Wêreldoorlog]], maar het ná die oorlog vinnig herstel en die [[Sowjetunie]] se derde grootste stad gebly.
Die stad het weer floreer tydens Rusland se [[nywerheidsomwenteling]] in die laat 19de eeu. In 1918, nadat die Oekraïense Volksrepubliek sy onafhanklikheid van [[Russiese Sosialistiese Federale Sowjetrepubliek|Sowjet-Rusland]] verklaar het, het Kijif sy hoofstad geword. Van 1921 af was Kijif 'n stad in [[Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek|Sowjet-Oekraïne]] en van 1934 af die republiek se hoofstad. Dit is weer heeltemal verwoes in die [[Tweede Wêreldoorlog]], maar het ná die oorlog vinnig herstel en die [[Sowjetunie]] se derde grootste stad gebly.


Ná die verval van die Sowjetunie en Oekraïne se onafhanklikwording in 1991 het Kiëf Oekraïne se hoofstad gebly en 'n bestendige invloei van etniese Oekraïners van ander dele van die voormalige Sowjetunie beleef.<ref name="History of Ukraine">{{cite book|last=Magocsi|first=Paul Robert|title=A History of Ukraine: The Land and Its Peoples|url=https://books.google.com/books?id=Z0mKRsElYNkC&pg=PT481|edition=2de, hersien|year=2010|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-1-4426-9879-6|page=481}}</ref> Gedurende die land se transformasie in 'n [[vryemarkekonomie]] en [[demokrasie]] het Kiëf Oekraïne se grootste en rykste stad gebly. Sy nywerheidsproduksie, wat van bewapening afhanklik was, het gedaal ná die verval van die Sowjetunie, en dit het sy wetenskap en tegnologie negatief beïnvloed, maar nuwe sektore van die ekonomie, soos dienste en finansies, het Kiëf help groei en geld verskaf vir die ontwikkeling van behuising en 'n stedelike infrastruktuur. Kiëf het die streek in Oekraïne geword wat die meeste pro-Westers is; politieke partye wat opname in die [[Europese Unie]] voorgestaan het, het oorheers gedurende die verkiesings.<ref name="radiosvoboda.org">{{Cite web|url=https://www.radiosvoboda.org/a/24756059.html|title=Виборчі комісії фіксують перемогу опозиційних кандидатів у Києві|website=www.radiosvoboda.org}}</ref><ref name="Битва за Київ">{{cite news | url=http://kontrakty.ua/article/59790 | script-title=uk:Битва за Київ: чому посада мера вже не потрібна Кличку і чи будуть вибори взагалі | date=19 March 2013 | agency=Kontrakty | access-date=19 August 2013|language=uk}}</ref>
Ná die verval van die Sowjetunie en Oekraïne se onafhanklikwording in 1991 het Kijif Oekraïne se hoofstad gebly en 'n bestendige invloei van etniese Oekraïners van ander dele van die voormalige Sowjetunie beleef.<ref name="History of Ukraine">{{cite book|last=Magocsi|first=Paul Robert|title=A History of Ukraine: The Land and Its Peoples|url=https://books.google.com/books?id=Z0mKRsElYNkC&pg=PT481|edition=2de, hersien|year=2010|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-1-4426-9879-6|page=481}}</ref> Gedurende die land se transformasie in 'n [[vryemarkekonomie]] en [[demokrasie]] het Kijif Oekraïne se grootste en rykste stad gebly. Sy nywerheidsproduksie, wat van bewapening afhanklik was, het gedaal ná die verval van die Sowjetunie, en dit het sy wetenskap en tegnologie negatief beïnvloed, maar nuwe sektore van die ekonomie, soos dienste en finansies, het Kijif help groei en geld verskaf vir die ontwikkeling van behuising en 'n stedelike infrastruktuur. Kijif het die streek in Oekraïne geword wat die meeste pro-Westers is; politieke partye wat opname in die [[Europese Unie]] voorgestaan het, het oorheers gedurende die verkiesings.<ref name="radiosvoboda.org">{{Cite web|url=https://www.radiosvoboda.org/a/24756059.html|title=Виборчі комісії фіксують перемогу опозиційних кандидатів у Києві|website=www.radiosvoboda.org}}</ref><ref name="Битва за Київ">{{cite news | url=http://kontrakty.ua/article/59790 | title=uk:Битва за Київ: чому посада мера вже не потрібна Кличку і чи будуть вибори взагалі | date=19 March 2013 | agency=Kontrakty | access-date=19 August 2013|language=uk}}</ref>


==Geskiedenis==
== Geskiedenis ==
Die eerste bekende mense in die omgewing van Kiëf het in die laat [[Steentydperk]] daar gewoon.<ref name=use>[http://leksika.com.ua/13290305/ure/kiyiv Kyiv] at Ukrainian Soviet Encyclopedia</ref> Gedurende die vroeë [[Ystertydperk]] het sekere stamme hulle om Kiëf gevestig wat met gewasse en diere geboer het en handel gedryf het met die [[Skitiërs]] en antieke state aan die kus van die noordelike [[Swartsee]].<ref name=use/> Die ontdekking van Romeinse muntstukke van die 2de tot 4de eeu dui op handelsbetrekkinge met die oostelike provinsies van die [[Romeinse Ryk]].<ref name=use/> Die volk van die [[Zaroebintsi-kultuur]] word beskou as die direkte voorvaders van die antieke Slawiërs wat later Kiëf gestig het.<ref name=use/>
Die eerste bekende mense in die omgewing van Kijif het in die laat [[Steentydperk]] daar gewoon.<ref name=use>[http://leksika.com.ua/13290305/ure/kiyiv Kyiv] at Ukrainian Soviet Encyclopedia</ref> Gedurende die vroeë [[Ystertydperk]] het sekere stamme hulle om Kijif gevestig wat met gewasse en diere geboer het en handel gedryf het met die [[Skitiërs]] en antieke state aan die kus van die noordelike [[Swartsee]].<ref name="use" /> Die ontdekking van Romeinse muntstukke van die 2de tot 4de eeu dui op handelsbetrekkinge met die oostelike provinsies van die [[Romeinse Ryk]].<ref name="use" /> Die volk van die [[Zaroebintsi-kultuur]] word beskou as die direkte voorvaders van die antieke Slawiërs wat later Kijif gestig het.<ref name="use" />


Geleerdes verskil steeds oor wanneer presies die stad gestig is. Die tradisionele stigtingsdatum is 482&nbsp;n.C. en die stad het sy 1&nbsp;500ste herdenking in 1982 gevier. Volgens [[argeologie]]se data was die stigting in die 6de of 7de eeu<ref name="eob">"[https://www.britannica.com/place/Kyiv Kyiv]", [[Encyclopædia Britannica]], besoek op 9 Maart 2020.</ref><ref>Petro Tolochko, Glib Ivakin, Yaroslava Vermenych. ''[http://resource.history.org.ua/cgi-bin/eiu/history.exe?Z21ID=&I21DBN=EIU&P21DBN=EIU&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=eiu_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=TRN=&S21COLORTERMS=0&S21STR=Kyiv_mst Kyiv]''. Encyclopedia of History of Ukraine.</ref> en volgens sekere navorsers eers in die laat 9de eeu.<ref>Rabinovich GA From the history of urban settlements in the eastern Slavs. In the book.: History, culture, folklore and ethnography of the Slavic peoples. M. 1968. 134.</ref>
Geleerdes verskil steeds oor wanneer presies die stad gestig is. Die tradisionele stigtingsdatum is 482&nbsp;n.C. en die stad het sy 1&nbsp;500ste herdenking in 1982 gevier. Volgens [[argeologie]]se data was die stigting in die 6de of 7de eeu<ref name="eob">"[https://www.britannica.com/place/Kyiv Kyiv]", [[Encyclopædia Britannica]], besoek op 9 Maart 2020.</ref><ref>Petro Tolochko, Glib Ivakin, Yaroslava Vermenych. ''[http://resource.history.org.ua/cgi-bin/eiu/history.exe?Z21ID=&I21DBN=EIU&P21DBN=EIU&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=eiu_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=TRN=&S21COLORTERMS=0&S21STR=Kyiv_mst Kyiv]''. Encyclopedia of History of Ukraine.</ref> en volgens sekere navorsers eers in die laat 9de eeu.<ref>Rabinovich GA From the history of urban settlements in the eastern Slavs. In the book.: History, culture, folklore and ethnography of the Slavic peoples. M. 1968. 134.</ref>


[[Beeld:Kyi, Czech, Khoryv and Lubed in der Radziwiłłchronik.jpg|thumb|220px|links|Die legendariese Ki, Sjtsjek, Chorif en Libid in die Königsberg-kroniek.]]
[[Lêer:Kyi, Czech, Khoryv and Lubed in der Radziwiłłchronik.jpg|duimnael|220px|links|Die legendariese Ki, Sjtsjek, Chorif en Libid in die Königsberg-kroniek.]]


Daar is verskeie [[Legende|legendariese]] weergawes van die oorsprong van die stad. Volgens een in die ''[[Primêre Kroniek]]'' het die lede van 'n Slawiese stam die [[Polane|Oos-Poljane]] – die broers Ki (die oudste, na wie die stad genoem is), Sjtsjek en Chorif en hulle suster, Libid – die stad gestig.<ref name=use/> Volgens 'n ander het die apostel [[Andreas (apostel)|Andreas]] in die 1ste eeu deur die gebied gereis. Waar die stad nou is, het hy 'n [[Christelike kruis|kruis]] opgerig en 'n kerk is later daar gebou. Sedert die [[Middeleeue]] het 'n beeld van die aartsengel [[Migael (aartsengel)|Migael]] die stad en die hertogdom verteenwoordig.
Daar is verskeie [[Legende|legendariese]] weergawes van die oorsprong van die stad. Volgens een in die ''[[Primêre Kroniek]]'' het die lede van 'n Slawiese stam die [[Polane|Oos-Poljane]] – die broers Ki (die oudste, na wie die stad genoem is), Sjtsjek en Chorif en hulle suster, Libid – die stad gestig.<ref name="use" /> Volgens 'n ander het die apostel [[Andreas (apostel)|Andreas]] in die 1ste eeu deur die gebied gereis. Waar die stad nou is, het hy 'n [[Christelike kruis|kruis]] opgerig en 'n kerk is later daar gebou. Sedert die [[Middeleeue]] het 'n beeld van die aartsengel [[Migael (aartsengel)|Migael]] die stad en die hertogdom verteenwoordig.


[[Beeld:Pál Vágó (1853-1928) painter The Hungarian at Kiev (1896-99).jpg|thumb|220px|links|[[Hongare]] in Kiëf in 830, tydens die tyd van die Kanaat van Roes.]]
[[Lêer:Pál Vágó (1853-1928) painter The Hungarian at Kiev (1896-99).jpg|duimnael|220px|links|[[Hongare]] in Kijif in 830, tydens die tyd van die Kanaat van Roes.]]
Daar is min historiese bewyse van die tyd waarin die stad gestig is. Verspreide Slawiese nedersettings het van die 6de eeu af in die gebied voorgekom, maar dit is onduidelik of enige van hulle later in die stad ontwikkel het. Een van die nedersettings was Azagarium, wat volgens sommige historici die voorloper van Kiëf was.<ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books/about/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%B8%D0%B5%D0%B2.html?id=YWg2ywEACAAJ|title=Римский Киев: или Castrum Azagarium на Киево-Подоле|first=Борис|last=Ерофалов-Пилипчак|date=22 February 2019|publisher=A+C|via=Google Books}}</ref>
Daar is min historiese bewyse van die tyd waarin die stad gestig is. Verspreide Slawiese nedersettings het van die 6de eeu af in die gebied voorgekom, maar dit is onduidelik of enige van hulle later in die stad ontwikkel het. Een van die nedersettings was Azagarium, wat volgens sommige historici die voorloper van Kijif was.<ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books/about/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%B8%D0%B5%D0%B2.html?id=YWg2ywEACAAJ|title=Римский Киев: или Castrum Azagarium на Киево-Подоле|first=Борис|last=Ерофалов-Пилипчак|date=22 February 2019|publisher=A+C|via=Google Books}}</ref>


'n Ander naam vir Kiëf, waarvan die oorsprong onbekend is, was Sambat, wat blykbaar iets met die [[Chasare|Chasaarse Ryk]] te doen gehad het. Volgens die ''Primêre Kroniek'' het die inwoners van Kiëf aan [[Askold]] gesê: "Daar was drie broers, Ki, Sjtsjek en Chorif. Hulle het dié stad gestig en gesterf, en nou bly ons hier en betaal belasting aan hulle familie die Chasare". In sy boek ''De Administrando Imperio'' noem [[Konstantyn VII van Bisantium|Konstantyn Porphyrogennetos]] 'n karavaan van klein vragbote wat jaarliks byeengekom het en skryf: "Hulle het met die rivier Djepr afgevaar en byeengekom by Kiëf (Kioava), ook genoem Sambatas."<ref>Sigfús Blöndal. "[https://books.google.com/books?id=vFRug14ui7gC&pg=PA9&lpg=PA9&dq=de+administrando+imperio+Kioava&source=bl&ots=Wnsq6ePXjd&sig=ACfU3U0q7AqEvpTy7StBDeqXxKsRj5Ee3A&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj0ooe3rYjqAhVwQjABHfbIBRsQ6AEwAXoECAkQAQ#v=onepage&q=de%20administrando%20imperio%20Kioava&f=false The Varangians of Byzantium]".</ref>
'n Ander naam vir Kijif, waarvan die oorsprong onbekend is, was Sambat, wat blykbaar iets met die [[Chasare|Chasaarse Ryk]] te doen gehad het. Volgens die ''Primêre Kroniek'' het die inwoners van Kijif aan [[Askold]] gesê: "Daar was drie broers, Ki, Sjtsjek en Chorif. Hulle het dié stad gestig en gesterf, en nou bly ons hier en betaal belasting aan hulle familie die Chasare". In sy boek ''De Administrando Imperio'' noem [[Konstantyn VII van Bisantium|Konstantyn Porphyrogennetos]] 'n karavaan van klein vragbote wat jaarliks byeengekom het en skryf: "Hulle het met die rivier Djepr afgevaar en byeengekom by Kijif (Kioava), ook genoem Sambatas."<ref>Sigfús Blöndal. "[https://books.google.com/books?id=vFRug14ui7gC&pg=PA9&lpg=PA9&dq=de+administrando+imperio+Kioava&source=bl&ots=Wnsq6ePXjd&sig=ACfU3U0q7AqEvpTy7StBDeqXxKsRj5Ee3A&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj0ooe3rYjqAhVwQjABHfbIBRsQ6AEwAXoECAkQAQ#v=onepage&q=de%20administrando%20imperio%20Kioava&f=false The Varangians of Byzantium]".</ref>


Die ''Primêre Kroniek'' lui dat [[Askold en Dir]] in 'n stadium in die 9de of 10de eeu oor Kiëf regeer het. Hulle was dalk van Wikingafkoms. Hulle is in 882 deur [[Oleg van Kiëf|Oleg van Nowgorod]] vermoor, maar volgens sommige historici, soos Omeljan Pritsak en Constantine Zuckerman, het die Chasaarse heerskappy tot so laat as die 920's geduur.
Die ''Primêre Kroniek'' lui dat [[Askold en Dir]] in 'n stadium in die 9de of 10de eeu oor Kijif regeer het. Hulle was dalk van Wikingafkoms. Hulle is in 882 deur [[Oleg van Kiëf|Oleg van Nowgorod]] vermoor, maar volgens sommige historici, soos Omeljan Pritsak en Constantine Zuckerman, het die Chasaarse heerskappy tot so laat as die 920's geduur.


Ander historici glo [[Hongare|Magjaarse]] stamme het tussen 840 en 878 oor die stad regeer, voordat hulle saam met sommige Chasaarse stamme na die [[Pannoniese Laagvlakte|Karpatebekken]] migreer het. Die ''Primêre Kroniek'' noem ook dat Hongare deur Kiëf beweeg het. Tot vandag is daar 'n plek in Oekraïne met die naam Угорське урочище (''Oehorske oerotsjisjtsje'', "Hongaarse Plek"),<ref>[https://pechersk.kyivcity.gov.ua/content/mennyu-1.html History]. Pechersk Raion in the Kiev City.</ref> wat beter bekend is as "Askold se Graf".
Ander historici glo [[Hongare|Magjaarse]] stamme het tussen 840 en 878 oor die stad regeer, voordat hulle saam met sommige Chasaarse stamme na die [[Pannoniese Laagvlakte|Karpatebekken]] migreer het. Die ''Primêre Kroniek'' noem ook dat Hongare deur Kijif beweeg het. Tot vandag is daar 'n plek in Oekraïne met die naam Угорське урочище (''Oehorske oerotsjisjtsje'', "Hongaarse Plek"),<ref>[https://pechersk.kyivcity.gov.ua/content/mennyu-1.html History]. Pechersk Raion in the Kiev City.</ref> wat beter bekend is as "Askold se Graf".


Volgens die bogenoemde geleerdes is die fort in Kiëf in 840 klaar gebou onder die leierskap van Keő (Keve), Csák, en Geréb, drie broers, moontlik lede van die Tardjanstam. Dié drie name is in die ''Primêre Kroniek'' Ki, Sjtsjek en Chorif. Hulle was dalk nie van Slawiese oorsprong nie, want Russiese historici het nog altyd gesukkel om rekenskap te gee van hulle betekenis en oorsprong. Volgens die Hongaarse historikus Viktor Padányi is hulle name in die 12de eeu in die Kiëfse kroniek ingevoeg en is hulle geïdentifiseer as Oudrussiese mitologiese helde.<ref>dr. Viktor Padányi – Dentu-Magyaria p. 325, voetnoot 15</ref>
Volgens die bogenoemde geleerdes is die fort in Kijif in 840 klaar gebou onder die leierskap van Keő (Keve), Csák, en Geréb, drie broers, moontlik lede van die Tardjanstam. Dié drie name is in die ''Primêre Kroniek'' Ki, Sjtsjek en Chorif. Hulle was dalk nie van Slawiese oorsprong nie, want Russiese historici het nog altyd gesukkel om rekenskap te gee van hulle betekenis en oorsprong. Volgens die Hongaarse historikus Viktor Padányi is hulle name in die 12de eeu in die Kijifse kroniek ingevoeg en is hulle geïdentifiseer as Oudrussiese mitologiese helde.<ref>dr. Viktor Padányi – Dentu-Magyaria p. 325, voetnoot 15</ref>


Die stad Kiëf was geleë aan die handelsroete tussen die Warangiërs en [[Grieke]]. In 968 het die [[Nomade|nomadiese]] Petsjenege Kiëf aangeval en beset.<ref>{{cite web|url= http://www.geocities.com/egfroth1/Pechenegs |title= The Pechenegs |access-date= 27 October 2009 |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20091027115640/http://www.geocities.com/egfroth1/Pechenegs |archive-date= 27 October 2009|first1= Steven |last1= Lowe |first2= Dmitriy V. |last2= Ryaboy}}</ref> Teen 1000&nbsp;n.C. het die stad 45&nbsp;000 inwoners gehad.<ref>{{cite book|author1=Paul M. HOHENBERG|author2=Lynn Hollen Lees|author3=Paul M Hohenberg|title=The Making of Urban Europe, 1000–1994|url=https://books.google.com/books?id=-fm0wWa_L80C&pg=PA10|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-03873-8|page=10}}</ref>
Die stad Kijif was geleë aan die handelsroete tussen die Warangiërs en [[Grieke]]. In 968 het die [[Nomade|nomadiese]] Petsjenege Kijif aangeval en beset.<ref>{{cite web|url= http://www.geocities.com/egfroth1/Pechenegs |title= The Pechenegs |access-date= 27 October 2009 |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20091027115640/http://www.geocities.com/egfroth1/Pechenegs |archive-date= 27 October 2009|first1= Steven |last1= Lowe |first2= Dmitriy V. |last2= Ryaboy}}</ref> Teen 1000&nbsp;n.C. het die stad 45&nbsp;000 inwoners gehad.<ref>{{cite book|author1=Paul M. HOHENBERG|author2=Lynn Hollen Lees|author3=Paul M Hohenberg|title=The Making of Urban Europe, 1000–1994|url=https://books.google.com/books?id=-fm0wWa_L80C&pg=PA10|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-03873-8|page=10}}</ref>


In Maart 1169 het grootprins [[Andrei Bogoljoebski]] van [[Wladimir-Soezdal]] Kiëf verwoes, waarna net ruïnes van die ou stad oor was.<ref>{{Cite book|last=Plokhy |first=Serhii |year=2006 |title=The Origins of the Slavic Nations |page=42 |url =http://shron.chtyvo.org.ua/Plokhii_Serhii/The_Origins_of_the_Slavic_Nations_Premodern_Identities_in_Russia_Ukraine_and_Belarus__en.pdf |publisher=Cambridge University Press |url-status=dead |archive-url =https://web.archive.org/web/20170329135435/http://shron.chtyvo.org.ua/Plokhii_Serhii/The_Origins_of_the_Slavic_Nations_Premodern_Identities_in_Russia_Ukraine_and_Belarus__en.pdf |archive-date=29 March 2017|isbn=9780521864039}}</ref><ref>{{Cite book|last=Martin |first=Janet L. B. |year=2004 |orig-year=1986 |title=Treasure of the Land of Darkness: The Fur Trade and Its Significance for Medieval Russia |location=Cambridge, England |publisher=Cambridge University Press |page=127 |isbn=9780521548113 |doi=10.1017/CBO9780511523199}}</ref> Hy het baie godsdienskunswerke, onder meer die ikoon ''Teotokos van Wladimir'', uit die nabygeleë Wisjhorod verwyder.<ref>Janet Martin, ''Medieval Russia:980–1584'', (Cambridge University Press, 1996), 100.</ref> In 1203 het prins Rjoerik Rostislawitsj en sy Kiptsjak-bondgenote Kiëf binnegeval en afgebrand. In die 1230's is die stad verskeie kere deur verskillende Roes-prinse binnegeval en verwoes. Die stad het nog nie van dié aanvalle herstel nie toe die Mongole onder [[Batoe Khan]] dit in 1240 heeltemal verwoes.<ref>[https://archive.today/20120530043944/https://tspace.library.utoronto.ca/citd/RussianHeritage/4.PEAS/4.L/12.III.5.html The Destruction of Kiev], University of Toronto Research Repository</ref>
In Maart 1169 het grootprins [[Andrei Bogoljoebski]] van [[Wladimir-Soezdal]] Kijif verwoes, waarna net ruïnes van die ou stad oor was.<ref>{{Cite book|last=Plokhy |first=Serhii |year=2006 |title=The Origins of the Slavic Nations |page=42 |url =http://shron.chtyvo.org.ua/Plokhii_Serhii/The_Origins_of_the_Slavic_Nations_Premodern_Identities_in_Russia_Ukraine_and_Belarus__en.pdf |publisher=Cambridge University Press |url-status=dead |archive-url =https://web.archive.org/web/20170329135435/http://shron.chtyvo.org.ua/Plokhii_Serhii/The_Origins_of_the_Slavic_Nations_Premodern_Identities_in_Russia_Ukraine_and_Belarus__en.pdf |archive-date=29 March 2017|isbn=978-0-521-86403-9}}</ref><ref>{{Cite book|last=Martin |first=Janet L. B. |year=2004 |orig-year=1986 |title=Treasure of the Land of Darkness: The Fur Trade and Its Significance for Medieval Russia |location=Cambridge, England |publisher=Cambridge University Press |page=127 |isbn=978-0-521-54811-3 |doi=10.1017/CBO9780511523199}}</ref> Hy het baie godsdienskunswerke, onder meer die ikoon ''Teotokos van Wladimir'', uit die nabygeleë Wisjhorod verwyder.<ref>Janet Martin, ''Medieval Russia:980–1584'', (Cambridge University Press, 1996), 100.</ref> In 1203 het prins Rjoerik Rostislawitsj en sy Kiptsjak-bondgenote Kijif binnegeval en afgebrand. In die 1230's is die stad verskeie kere deur verskillende Roes-prinse binnegeval en verwoes. Die stad het nog nie van dié aanvalle herstel nie toe die Mongole onder [[Batoe Khan]] dit in 1240 heeltemal verwoes.<ref>[https://archive.today/20120530043944/https://tspace.library.utoronto.ca/citd/RussianHeritage/4.PEAS/4.L/12.III.5.html The Destruction of Kiev], University of Toronto Research Repository</ref>


[[Beeld:Lebedev baptism.jpg|thumb|220px|''Die Doop van die Kiëfse inwoners'', 'n skildery deur Klawdi Ljebedef.]]
[[Lêer:Lebedev baptism.jpg|duimnael|220px|''Die Doop van die Kijifse inwoners'', 'n skildery deur Klawdi Ljebedef.]]
[[Beeld:Pic I V Ivasiuk Mykola Bohdan Khmelnytskys Entry to Kyiv.jpg|thumb|220px|Die [[Kosak]] Bohdan Chmelnitski gaan Kiëf binne ná die Chmelnitski-opstand teen Poolse oorheersing. Skildery deur Mikola Iwasjoek.]]
[[Lêer:Pic I V Ivasiuk Mykola Bohdan Khmelnytskys Entry to Kyiv.jpg|duimnael|220px|Die [[Kosak]] Bohdan Chmelnitski gaan Kijif binne ná die Chmelnitski-opstand teen Poolse oorheersing. Skildery deur Mikola Iwasjoek.]]
Dié gebeure het 'n groot invloed op die toekoms van die stad en die Oos-Slawiese beskawing gehad. Voor Bogoljoebski se aanval het Kiëf 'n reputasie gehad as een van die grootste stede in die wêreld, met 'n inwonertal van meer as 100&nbsp;000 aan die begin van die 12de eeu.<ref>{{Cite book|author=Orest Subtelny|title=Ukraine. A History. &#91;Illustr.&#93; (Repr.)|url=https://books.google.com/books?id=mRE9AAAAIAAJ&pg=PA38|year=1989|publisher=CUP Archive|page=38}}</ref>
Dié gebeure het 'n groot invloed op die toekoms van die stad en die Oos-Slawiese beskawing gehad. Voor Bogoljoebski se aanval het Kijif 'n reputasie gehad as een van die grootste stede in die wêreld, met 'n inwonertal van meer as 100&nbsp;000 aan die begin van die 12de eeu.<ref>{{Cite book|author=Orest Subtelny|title=Ukraine. A History. &#91;Illustr.&#93; (Repr.)|url=https://books.google.com/books?id=mRE9AAAAIAAJ&pg=PA38|year=1989|publisher=CUP Archive|page=38}}</ref>


In die vroeë 1320's het 'n [[Litaue|Litause]] leër onder groothertog [[Gediminas]] 'n Slawiese leër onder Stanislaf van Kiëf verslaan en die stad verower. Die [[Tatare]], wat ook aanspraak op Kiëf gemaak het, het in 1324-1325 vergeldingstappe geneem. Hoewel Kiëf toe deur 'n Litause prins regeer is, moes die stad heffings aan die [[Goue Horde]] betaal. Eindelik het die groothertog van Litaue, [[Algirdas]], Kiëf en die omringende gebiede by die [[Groothertogdom Litaue]] ingelyf.<ref>Jones, Michael (2000). ''The New Cambridge Medieval History, Volume 6, c.1300–c.1415''. Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-36290-0}}</ref> In 1482 het die [[Krim-Tatare]] 'n groot deel van Kiëf afgebrand.<ref>Jerzy Lukowski, W. H. Zawadzki (2006). ''[https://books.google.com/books?id=HMylRh-wHWEC A concise history of Poland]''. Cambridge University Press. p.53. {{ISBN|0-521-61857-6}}</ref>
In die vroeë 1320's het 'n [[Litaue|Litause]] leër onder groothertog [[Gediminas]] 'n Slawiese leër onder Stanislaf van Kiëf verslaan en die stad verower. Die [[Tatare]], wat ook aanspraak op Kijif gemaak het, het in 1324–1325 vergeldingstappe geneem. Hoewel Kijif toe deur 'n Litause prins regeer is, moes die stad heffings aan die [[Goue Horde]] betaal. Eindelik het die groothertog van Litaue, [[Algirdas]], Kijif en die omringende gebiede by die [[Groothertogdom Litaue]] ingelyf.<ref>Jones, Michael (2000). ''The New Cambridge Medieval History, Volume 6, c.1300–c.1415''. Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-36290-0}}</ref> In 1482 het die [[Krim-Tatare]] 'n groot deel van Kijif afgebrand.<ref>Jerzy Lukowski, W. H. Zawadzki (2006). ''[https://books.google.com/books?id=HMylRh-wHWEC A concise history of Poland]''. Cambridge University Press. p.53. {{ISBN|0-521-61857-6}}</ref>


Met die Unie van Lublin van 1569, toe die [[Pools-Litause Gemenebes]] gestig is, is die Litaus beheerde grondgebied van Kiëf oorgedra van die Groothertogdom Litaue na die Koninkryk Pole.<ref>Davies, Norman (1982). ''God's Playground: A History of Poland, Vol. 1: The Origins to 1795''. Columbia University Press. {{ISBN|978-0-231-05351-8}}</ref>
Met die Unie van Lublin van 1569, toe die [[Pools-Litause Gemenebes]] gestig is, is die Litaus beheerde grondgebied van Kijif oorgedra van die Groothertogdom Litaue na die Koninkryk Pole.<ref>Davies, Norman (1982). ''God's Playground: A History of Poland, Vol. 1: The Origins to 1795''. Columbia University Press. {{ISBN|978-0-231-05351-8}}</ref>


Russiese troepe het Kiëf sedert die Verdrag van Perejaslaf beset en in 1667 het die stad deel van die [[Tsaredom Rusland]] geword, met 'n mate van outonomie. In die [[Russiese Ryk]] was Kiëf 'n hoofsaaklik [[Christelike]] sentrum, wat pelgrims gelok het, en die wieg van baie van die ryk se belangrikste godsdiensfigure, maar tot in die 19de eeu was die stad van mindere kommersiële belang.
Russiese troepe het Kijif sedert die Verdrag van Perejaslaf beset en in 1667 het die stad deel van die [[Tsaredom Rusland]] geword, met 'n mate van outonomie. In die [[Russiese Ryk]] was Kijif 'n hoofsaaklik [[Christelike]] sentrum, wat pelgrims gelok het, en die wieg van baie van die ryk se belangrikste godsdiensfigure, maar tot in die 19de eeu was die stad van mindere kommersiële belang.


Ná 'n geleidelike afname in Oekraïne se outonomie is Kiëf in die 19de eeu toenemend gerussifiseer deur middel van Russiese immigrasie, administratiewe optrede en sosiale modernisering. Aan die begin van die 20ste eeu het die [[Russies]]sprekende deel van die bevolking die middestad oorheers, terwyl die laer klasse aan die buitewyke gewoon en in 'n mate die Oekraïense volkskultuur behou het.
Ná 'n geleidelike afname in Oekraïne se outonomie is Kijif in die 19de eeu toenemend gerussifiseer deur middel van Russiese immigrasie, administratiewe optrede en sosiale modernisering. Aan die begin van die 20ste eeu het die [[Russies]]sprekende deel van die bevolking die middestad oorheers, terwyl die laer klasse aan die buitewyke gewoon en in 'n mate die Oekraïense volkskultuur behou het.


[[Beeld:Kiev downtown.jpg|thumb|220px|links|Kiëf in die laat 19de eeu.]]
[[Lêer:Kiev downtown.jpg|duimnael|220px|links|Kijif in die laat 19de eeu.]]
Gedurende die Russiese nywerheidsomwenteling in die laat 19de eeu het Kiëf 'n belangrike handels- en vervoersentrum van die Russiese Ryk geword. Dit het gespesialiseer in suiker- en graanuitvoer per spoorlyn en op die Dnjepr. Teen 1900 het die stad ook 'n belangrike nywerheidsentrum geword en het dit 'n inwonertal van 250&nbsp;000 gehad. Landmarke uit dié tydperk sluit in die spoorweginfrastruktuur, die stigting van talle opvoedings- en kultuurgeriewe en [[Argitektuur|argitektoniese]] [[monument]]e, hoofsaaklik handelsgeoriënteerd. In 1892 is die eerste [[trem]]lyn in die Russiese Ryk in Kiëf in gebruik geneem (die derde in die wêreld).
Gedurende die Russiese nywerheidsomwenteling in die laat 19de eeu het Kijif 'n belangrike handels- en vervoersentrum van die Russiese Ryk geword. Dit het gespesialiseer in suiker- en graanuitvoer per spoorlyn en op die Dnjepr. Teen 1900 het die stad ook 'n belangrike nywerheidsentrum geword en het dit 'n inwonertal van 250&nbsp;000 gehad. Landmarke uit dié tydperk sluit in die spoorweginfrastruktuur, die stigting van talle opvoedings- en kultuurgeriewe en [[Argitektuur|argitektoniese]] [[monument]]e, hoofsaaklik handelsgeoriënteerd. In 1892 is die eerste [[trem]]lyn in die Russiese Ryk in Kijif in gebruik geneem (die derde in die wêreld).


Kiëf het floreer gedurende die Russiese nywerheidsomwenteling van die laat 19de eeu en het die derde belangrikste stad van die Russiese Ryk geword, asook die grootste handelsentrum in die suidweste. In die onstuimige tydperk ná die [[Russiese Rewolusie (1917)|Russiese Rewolusie van 1917]] het Kiëf die hoofstad geword van verskeie opeenvolgende state en was dit midde-in verskeie konflikte: die [[Eerste Wêreldoorlog]], waartydens Duitse soldate dit van 2 Maart 1918 tot November 1918 beset het, die Russiese Burgeroorlog van 1917 tot 1922 en die Pools-Sowjetoorlog van 1919-1921. In die laaste drie maande van 1919 is Kiëf af en aan deur die [[Wit Leër]] beheer. Beheer oor Kiëf het van die einde van 1918 tot in Augustus 1920 16 keer verander.<ref>{{cite book |title= Walking Since Daybreak|url= https://archive.org/details/walkingsincedayb0000ekst|url-access= registration|last= Eksteins|first= Modris|year= 1999|publisher= Houghton Mifflin|isbn= 0-618-08231-X|page= [https://archive.org/details/walkingsincedayb0000ekst/page/87 87]}}</ref>
Kijif het floreer gedurende die Russiese nywerheidsomwenteling van die laat 19de eeu en het die derde belangrikste stad van die Russiese Ryk geword, asook die grootste handelsentrum in die suidweste. In die onstuimige tydperk ná die [[Russiese Rewolusie (1917)|Russiese Rewolusie van 1917]] het Kijif die hoofstad geword van verskeie opeenvolgende state en was dit midde-in verskeie konflikte: die [[Eerste Wêreldoorlog]], waartydens Duitse soldate dit van 2 Maart 1918 tot November 1918 beset het, die Russiese Burgeroorlog van 1917 tot 1922 en die Pools-Sowjetoorlog van 1919–1921. In die laaste drie maande van 1919 is Kijif af en aan deur die [[Wit Leër]] beheer. Beheer oor Kijif het van die einde van 1918 tot in Augustus 1920 16 keer verander.<ref>{{cite book |title= Walking Since Daybreak|url= https://archive.org/details/walkingsincedayb0000ekst|url-access= registration|last= Eksteins|first= Modris|year= 1999|publisher= Houghton Mifflin|isbn= 0-618-08231-X|page= [https://archive.org/details/walkingsincedayb0000ekst/page/87 87]}}</ref>


Van 1921 tot 1991 was die stad deel van die [[Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek]], wat in 1922 'n stigerstaat van die [[Sowjetunie]] was. Die belangrikste gebeure wat tussen die twee wêreldoorloë in Sowjet-Oekraïne plaasgevind het, het alles Kiëf geraak: die Oekraïnifikasie van die 1920's sowel as die migrasie van die plattelandse [[Oekraïens]]sprekende bevolking het die [[Russies]]sprekende stad verander in 'n Oekraïenssprekende sentrum en het die Oekraïense kultuurlewe in die stad 'n hupstoot gegee; die Sowjetse industrialisasie wat laat in die 1920's begin het, het die stad (voorheen 'n sentrum van handel en godsdiens) omskep in 'n groot nywerheids-, tegnologiese en wetenskaplike sentrum; die Groot Hongersnood van 1932-'33 het 'n groot deel van die migrantebevolking wat nie vir rantsoenkaarte geregistreer was nie, verwoes; en [[Josef Stalin]] se [[Groot Suiwering]] van 1937-'38 het amper die stad se [[intelligentsia]] uitgewis.<ref name="Brama">{{cite web |url= http://www.brama.com/ukraine/history/terror/index.html |title= The Great Purge under Stalin 1937–38 |publisher= brama.com |access-date= 14 January 2010}}</ref><ref name="Figes">Orlando Figes, ''The Whisperers: Private Life in Stalin's Russia'', 2007, {{ISBN|0805074619}}, pages 227–315.</ref><ref name="Social Catastrophe">Robert Gellately, ''Lenin, Stalin, and Hitler: The Age of Social Catastrophe'' (Knopf, 2007: {{ISBN|1-4000-4005-1}}), 720 bladsye.</ref>
Van 1921 tot 1991 was die stad deel van die [[Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek]], wat in 1922 'n stigerstaat van die [[Sowjetunie]] was. Die belangrikste gebeure wat tussen die twee wêreldoorloë in Sowjet-Oekraïne plaasgevind het, het alles Kijif geraak: die Oekraïnifikasie van die 1920's sowel as die migrasie van die plattelandse [[Oekraïens]]sprekende bevolking het die [[Russies]]sprekende stad verander in 'n Oekraïenssprekende sentrum en het die Oekraïense kultuurlewe in die stad 'n hupstoot gegee; die Sowjetse industrialisasie wat laat in die 1920's begin het, het die stad (voorheen 'n sentrum van handel en godsdiens) omskep in 'n groot nywerheids-, tegnologiese en wetenskaplike sentrum; die Groot Hongersnood van 1932-'33 het 'n groot deel van die migrantebevolking wat nie vir rantsoenkaarte geregistreer was nie, verwoes; en [[Josef Stalin]] se [[Groot Suiwering]] van 1937-'38 het amper die stad se [[intelligentsia]] uitgewis.<ref name="Brama">{{cite web |url= http://www.brama.com/ukraine/history/terror/index.html |title= The Great Purge under Stalin 1937–38 |publisher= brama.com |access-date= 14 January 2010}}</ref><ref name="Figes">Orlando Figes, ''The Whisperers: Private Life in Stalin's Russia'', 2007, {{ISBN|0805074619}}, pages 227–315.</ref><ref name="Social Catastrophe">Robert Gellately, ''Lenin, Stalin, and Hitler: The Age of Social Catastrophe'' (Knopf, 2007: {{ISBN|1-4000-4005-1}}), 720 bladsye.</ref>


In 1934 het Kiëf die hoofstad van Sowjet-Oekraïne geword. Die stad het weer floreer in die jare van die Sowjet-industrialisasie terwyl sy inwonertal vinnig gegroei en baie nywerheidsreuse gestig is, waarvan sommige vandag nog bestaan.
In 1934 het Kijif die hoofstad van Sowjet-Oekraïne geword. Die stad het weer floreer in die jare van die Sowjet-industrialisasie terwyl sy inwonertal vinnig gegroei en baie nywerheidsreuse gestig is, waarvan sommige vandag nog bestaan.


[[Beeld:Ruined Kiev in WWII.jpg|thumb|220px|Die ruïnes van Kiëf tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]].]]
[[Lêer:Ruined Kiev in WWII.jpg|duimnael|220px|Die ruïnes van Kijif tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]].]]
In die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die stad weer erg beskadig, en [[Nazi-Duitsland]] het dit van 19 September 1941 tot 6 November 1943 beset. Magte van die [[Spilmoondhede]] het meer as 600&nbsp;000 Sowjetsoldate gevange geneem in die Slag van Kiëf in 1941, waarin die stad omsingel is. Die meeste het nie lewend teruggekeer nie.<ref>Daniel Goldhagen, ''Hitler's Willing Executioners'' (p. 290) – "2.8&nbsp;million young, healthy Soviet POWs" killed by the Germans, "mainly by starvation... in less than eight months" of 1941–42, before "the decimation of Soviet POWs... was stopped" and the Germans "began to use them as laborers".</ref>
In die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die stad weer erg beskadig, en [[Nazi-Duitsland]] het dit van 19 September 1941 tot 6 November 1943 beset. Magte van die [[Spilmoondhede]] het meer as 600&nbsp;000 Sowjetsoldate gevange geneem in die Slag van Kiëf in 1941, waarin die stad omsingel is. Die meeste het nie lewend teruggekeer nie.<ref>Daniel Goldhagen, ''Hitler's Willing Executioners'' (p. 290) – "2.8&nbsp;million young, healthy Soviet POWs" killed by the Germans, "mainly by starvation... in less than eight months" of 1941–42, before "the decimation of Soviet POWs... was stopped" and the Germans "began to use them as laborers".</ref>


Kort nadat die Wehrmacht die stad oorgeneem het, het 'n span [[FSB#Van die Tsjeka tot die FSB|NKWD]]-offisiere wat weggekruip het die meeste geboue aan die hoofstraat, Chresjtsjatik, wat deur Duitse militêre en burgerlike owerhede beset is, met [[dinamiet]] opgeblaas. Die geboue het dae lank gebrand en 25&nbsp;000 mense is dakloos gelaat.
Kort nadat die Wehrmacht die stad oorgeneem het, het 'n span [[FSB#Van die Tsjeka tot die FSB|NKWD]]-offisiere wat weggekruip het die meeste geboue aan die hoofstraat, Chresjtsjatik, wat deur Duitse militêre en burgerlike owerhede beset is, met [[dinamiet]] opgeblaas. Die geboue het dae lank gebrand en 25&nbsp;000 mense is dakloos gelaat.


Die Duitsers het, na bewering in reaksie op die NKWD se optrede, die plaaslike [[Jode]] (byna 34&nbsp;000)<ref>{{Cite web|title= Babi Yar |website= Jewish Virtual Library |date= 2012 |url= https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Holocaust/babiyar.html}}</ref> bymekaargemaak en hulle op 29 en 30 September 1941 by [[Babi Yar]] in Kiëf uitgemoor.<ref>Andy Dougan, ''Dynamo: Triumph and Tragedy in Nazi-Occupied Kiev'' (Globe Pequot, 2004: {{ISBN|1-59228-467-1}}), p. 83.</ref> In die daaropvolgende maande is nog duisende na Babi Yar geneem en geskiet. Die Duitsers het na raming meer as 100&nbsp;000 mense van verskillende [[etniese groep]]e, meestal burgerlikes, in die oorlog by Babi Yar vermoor.<ref>{{Cite web|publisher= United States Holocaust Memorial Museum|url= https://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005421|title= Kiev and Babi Yar |website= Holocaust Encyclopedia}}</ref>
Die Duitsers het, na bewering in reaksie op die NKWD se optrede, die plaaslike [[Jode]] (byna 34&nbsp;000)<ref>{{Cite web|title= Babi Yar |website= Jewish Virtual Library |date= 2012 |url= https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Holocaust/babiyar.html}}</ref> bymekaargemaak en hulle op 29 en 30 September 1941 by [[Babin Jar]] in Kijif uitgemoor.<ref>Andy Dougan, ''Dynamo: Triumph and Tragedy in Nazi-Occupied Kiev'' (Globe Pequot, 2004: {{ISBN|1-59228-467-1}}), p. 83.</ref> In die daaropvolgende maande is nog duisende na Babin Jar geneem en geskiet. Die Duitsers het na raming meer as 100&nbsp;000 mense van verskillende [[etniese groep]]e, meestal burgerlikes, in die oorlog by Babin Jar vermoor.<ref>{{Cite web|publisher= United States Holocaust Memorial Museum|url= https://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005421|title= Kiev and Babi Yar |website= Holocaust Encyclopedia}}</ref>


Kiëf het ná die oorlog ekonomies herstel en weer die derde belangrikste stad in die Sowjetunie geword. Die [[Tsjernobil-kernramp|kernramp by Tsjernobil]] (nou [[Tsjornobil]]) in 1986 het net 100&nbsp;km noord van die stad plaasgevind. Die suidewind het egter die meeste [[Radioaktiwiteit|radioaktiewe]] afval weg van Kiëf gewaai.
Kijif het ná die oorlog ekonomies herstel en weer die derde belangrikste stad in die Sowjetunie geword. Die [[Tsjernobil-kernramp|kernramp by Tsjernobil]] (nou [[Tsjornobil]]) in 1986 het net 100&nbsp;km noord van die stad plaasgevind. Die suidewind het egter die meeste [[Radioaktiwiteit|radioaktiewe]] afval weg van Kijif gewaai.


Met die verbrokkeling van die Sowjetunie het die Oekraïense parlement, die Werchowna Rada, die Oekraïne op 24 Augustus 1991 in die stad onafhanklik verklaar. In 2004-'05 was die stad die verhoog van die grootste post-Sowjetse openbare demonstrasies tot in daardie tyd, uit ondersteuning van die [[Oranje Rewolusie]]. Van November 2013 tot Februarie 2014 was Sentraal-Kiëf die belangriste terrein van [[Euromaidan]].
Met die verbrokkeling van die Sowjetunie het die Oekraïense parlement, die Werchowna Rada, die Oekraïne op 24 Augustus 1991 in die stad onafhanklik verklaar. In 2004-'05 was die stad die verhoog van die grootste post-Sowjetse openbare demonstrasies tot in daardie tyd, uit ondersteuning van die [[Oranje Rewolusie]]. Van November 2013 tot Februarie 2014 was Sentraal-Kijif die belangriste terrein van [[Euromaidan]].


Kijif was een van die gasheerstede tydens die [[Europese Sokkerkampioenskap 2012]] wat Oekraïne en [[Pole]] saam aangebied het.
==Omgewing==
===Geografie===
[[Beeld:Kyiv, Ukraine ESA22370890 (cropped).jpeg|thumb|220px|'n Satellietbeeld van Kiëf en die Dnjepr.]]


== Omgewing ==
Kiëf is [[geografie]]s geleë aan die grens van die [[ekologie]]se sone Polesië-woudland, wat deel is van die Europese gemengdewoudgebied en die Oos-Europese woudsteppebioom. Die stad se unieke landskap onderskei dit egter van die omringende gebied. Kiëf is heeltemal deur die [[Kiëf-oblast]] omring.
=== Geografie ===
[[Lêer:Kyiv, Ukraine ESA22370890 (cropped).jpeg|duimnael|220px|'n Satellietbeeld van Kijif en die Dnjepr.]]
Kijif is [[geografie]]s geleë aan die grens van die [[ekologie]]se sone Polesië-woudland, wat deel is van die Europese gemengdewoudgebied en die Oos-Europese woudsteppebioom. Die stad se unieke landskap onderskei dit egter van die omringende gebied. Kijif is heeltemal deur die [[Kijif-oblast]] omring.


Kiëf was aanvanklik aan die westeroewer van die [[Dnjepr]] geleë, maar lê nou weerskante van die rivier. Die Dnjepr vloei suidwaarts deur die stad na die [[Swartsee]]. Die ouer en hoër westelike deel van die stad lê op verskeie woudagtige heuwels, die Kiëf-heuwels, met ravyne en klein riviere.
Kijif was aanvanklik aan die westeroewer van die [[Dnjepr]] geleë, maar lê nou weerskante van die rivier. Die Dnjepr vloei suidwaarts deur die stad na die [[Swartsee]]. Die ouer en hoër westelike deel van die stad lê op verskeie woudagtige heuwels, die Kijif-heuwels, met ravyne en klein riviere.


Kiëf is deel van die groter Dnjepr-hoogland wat aan die westeroewer van die Dnjepr lê en bydra tot die stad se hoogtewisseling. Die noordelike buitewyke van die stad grens aan die Polesiese Laagland. Kiëf het eers teen die 20ste eeu uitgebrei tot in die Dnjepr-laagland aan die linkeroewer (in die ooste). Dié gebied word dan ook die Linkeroewer (Oekraïens: Лівий берег, ''Liwi bereh) genoem.
Kijif is deel van die groter Dnjepr-hoogland wat aan die westeroewer van die Dnjepr lê en bydra tot die stad se hoogtewisseling. Die noordelike buitewyke van die stad grens aan die Polesiese Laagland. Kijif het eers teen die 20ste eeu uitgebrei tot in die Dnjepr-laagland aan die linkeroewer (in die ooste). Dié gebied word dan ook die Linkeroewer (Oekraïens: Лівий берег, ''Liwi bereh'') genoem.


In die stad vorm die Dnjepr verskeie sytakke, eilande en hawens. Die stad lê naby die mond van die [[Desna]]rivier en die Kiëf-reservoir in die noorde, en die Kanif-reservoir in die suide. Beide die Dnjepr- en Desnarivier is by Kiëf bevaarbaar, hoewel dit beperk word deur skeepvaartsluise en vriesing in die winter.
In die stad vorm die Dnjepr verskeie sytakke, eilande en hawens. Die stad lê naby die mond van die [[Desna]]rivier en die Kijif-reservoir in die noorde, en die Kanif-reservoir in die suide. Beide die Dnjepr- en Desnarivier is by Kijif bevaarbaar, hoewel dit beperk word deur skeepvaartsluise en vriesing in die winter.


Daar is altesaam 448 oop watermassas binne die grense van Kiëf, wat insluit die Dnjepr self, sy reservoirs en verskeie klein riviere, en talle natuurlike en kunsmatige mere. Dit beslaan 7&nbsp;949 hektaar. Daar is ook 16 ontwikkelde strande en 35 ontspanningsterreine naby water. In sommige watermassas kan nie geswem word nie.<ref>{{cite web |url=https://kyivcity.gov.ua/news/u_kiyevi_bilya_vodoym_vidkrito_32_zoni_dlya_vidpochinku_z_yakikh_12__iz_mozhlivistyu_kupannya/ |website=kyivcity.gov.ua |title=У Києві біля водойм відкрито 32 зони для відпочинку, з яких 12 – із можливістю купання |publisher=Kyivcity.gov.ua |language=uk |date=19 June 2020 |access-date=12 October 2020 |archive-date=9 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200809002809/https://kyivcity.gov.ua/news/u_kiyevi_bilya_vodoym_vidkrito_32_zoni_dlya_vidpochinku_z_yakikh_12__iz_mozhlivistyu_kupannya/ |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.pravda.com.ua/news/2020/06/19/7256376/ |website=pravda.com.ua |title=У Кличка розповіли, де в Києві можна купатися, а де тільки засмагати. Список |publisher=Pravda.com.ua |language=uk |date=19 June 2020 |access-date=12 October 2020 |archive-date=24 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200624083402/https://www.pravda.com.ua/news/2020/06/19/7256376/ |url-status=live }}</ref>
Daar is altesaam 448 oop watermassas binne die grense van Kijif, wat insluit die Dnjepr self, sy reservoirs en verskeie klein riviere, en talle natuurlike en kunsmatige mere. Dit beslaan 7&nbsp;949 hektaar. Daar is ook 16 ontwikkelde strande en 35 ontspanningsterreine naby water. In sommige watermassas kan nie geswem word nie.<ref>{{cite web |url=https://kyivcity.gov.ua/news/u_kiyevi_bilya_vodoym_vidkrito_32_zoni_dlya_vidpochinku_z_yakikh_12__iz_mozhlivistyu_kupannya/ |website=kyivcity.gov.ua |title=У Києві біля водойм відкрито 32 зони для відпочинку, з яких 12 – із можливістю купання |publisher=Kyivcity.gov.ua |language=uk |date=19 June 2020 |access-date=12 October 2020 |archive-date=9 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200809002809/https://kyivcity.gov.ua/news/u_kiyevi_bilya_vodoym_vidkrito_32_zoni_dlya_vidpochinku_z_yakikh_12__iz_mozhlivistyu_kupannya/ |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.pravda.com.ua/news/2020/06/19/7256376/ |website=pravda.com.ua |title=У Кличка розповіли, де в Києві можна купатися, а де тільки засмагати. Список |publisher=Pravda.com.ua |language=uk |date=19 June 2020 |access-date=12 October 2020 |archive-date=24 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200624083402/https://www.pravda.com.ua/news/2020/06/19/7256376/ |url-status=live }}</ref>


Volgens die evaluasie van die [[VN]] in 2011 is daar geen gevaar van [[natuurramp]]e in Kiëf en sy metropolitaanse gebied nie.<ref name="UN Urban agglomerations types of natural risks">{{cite web|url=http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2011-F23-City_Risk_Natural-Disasters.xls |title=Urban agglomerations with 750,000 inhabitants or more in 2011 and types of natural risks |publisher=United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division |date=April 2012 |access-date=1 September 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006152606/http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2011-F23-City_Risk_Natural-Disasters.xls |archive-date=6 October 2014 }}</ref>
Volgens die evaluasie van die [[VN]] in 2011 is daar geen gevaar van [[natuurramp]]e in Kijif en sy metropolitaanse gebied nie.<ref name="UN Urban agglomerations types of natural risks">{{cite web|url=http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2011-F23-City_Risk_Natural-Disasters.xls |title=Urban agglomerations with 750,000 inhabitants or more in 2011 and types of natural risks |publisher=United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division |date=April 2012 |access-date=1 September 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006152606/http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2011-F23-City_Risk_Natural-Disasters.xls |archive-date=6 October 2014 }}</ref>


{{Panorama|Панорама Правого берега.jpg|1500px|<center>'n Panoramiese uitsig oor die regteroewer van Kiëf, waar die middestad geleë is (Mei 2011).</center>}}
{{Panorama|Панорама Правого берега.jpg|1500px|<center> 'n Panoramiese uitsig oor die regteroewer van Kijif, waar die middestad geleë is (Mei 2011).</center>}}
===Klimaat===
=== Klimaat ===
Kiëf het 'n humiede kontinentale klimaat met warm somers ([[Köppen-klimaatklassifikasie|Köppen]] ''Dfb'').<ref>{{cite journal| last =Kottek| first =M.| author2 =J. Grieser| author3 =C. Beck| author4 =B. Rudolf| author5 =F. Rubel| title =World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated| journal =Meteorol. Z.| volume =15| pages =259–263| url =http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf| doi =10.1127/0941-2948/2006/0130| year =2006| issue =3| bibcode =2006MetZe..15..259K| access-date =24 August 2012| archive-date =9 February 2012| archive-url =https://www.webcitation.org/65K1LGXB2?url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf| url-status =live}}</ref> Die warmste maande is Junie, Julie en Augustus, met gemiddelde temperature van 13,8 tot {{nowrap|24,8 °C}}. Die koudste maande is Desember, Januarie en Februarie, met gemiddelde temperature van {{nowrap|-4,6}} tot {{nowrap|-1,1 °C}}.
Kijif het 'n humiede kontinentale klimaat met warm somers ([[Köppen-klimaatklassifikasie|Köppen]] ''Dfb'').<ref>{{cite journal| last =Kottek| first =M.| author2 =J. Grieser| author3 =C. Beck| author4 =B. Rudolf| author5 =F. Rubel| title =World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated| journal =Meteorol. Z.| volume =15| pages =259–263| url =http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf| doi =10.1127/0941-2948/2006/0130| year =2006| issue =3| bibcode =2006MetZe..15..259K| access-date =24 August 2012| archive-date =9 February 2012| archive-url =https://www.webcitation.org/65K1LGXB2?url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf| url-status =live}}</ref> Die warmste maande is Junie, Julie en Augustus, met gemiddelde temperature van 13,8 tot {{nowrap|24,8 °C}}. Die koudste maande is Desember, Januarie en Februarie, met gemiddelde temperature van {{nowrap|-4,6}} tot {{nowrap|-1,1 °C}}.


Die hoogste temperatuur wat nog in die stad gemeet is, was {{nowrap|39,4 °C}} op 30 Julie 1936.<ref name=extremes1>{{cite web |url=http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?lang=en&fn=k_klimat&f=kyiv |title=ЦГО Кліматичні дані по м.Києву |website=cgo-sreznevskyi.kyiv.ua |publisher=Central Observatory for Geophysics |language=uk |access-date=12 October 2020 |archive-date=18 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200418123950/http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?lang=en&fn=k_klimat&f=kyiv |url-status=live }}</ref><ref name=extremes2>{{cite web |url=http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?dv=klimat-rekords/ |title=ЦГО Кліматичні рекорди |website=cgo-sreznevskyi.kyiv.ua |publisher=Central Observatory for Geophysics |language=uk |access-date=12 October 2020 |archive-date=31 March 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200331222524/http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?dv=klimat-rekords%2F |url-status=live }}</ref> Die koudste temperatuur was {{nowrap|-32,9 °C}} op 11 Januarie 1951.<ref name=extremes1/><ref name=extremes2/>
Die hoogste temperatuur wat nog in die stad gemeet is, was {{nowrap|39,4 °C}} op 30 Julie 1936.<ref name=extremes1>{{cite web |url=http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?lang=en&fn=k_klimat&f=kyiv |title=ЦГО Кліматичні дані по м.Києву |website=cgo-sreznevskyi.kyiv.ua |publisher=Central Observatory for Geophysics |language=uk |access-date=12 October 2020 |archive-date=18 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200418123950/http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?lang=en&fn=k_klimat&f=kyiv |url-status=live }}</ref><ref name=extremes2>{{cite web |url=http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?dv=klimat-rekords/ |title=ЦГО Кліматичні рекорди |website=cgo-sreznevskyi.kyiv.ua |publisher=Central Observatory for Geophysics |language=uk |access-date=12 October 2020 |archive-date=31 March 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200331222524/http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?dv=klimat-rekords%2F |url-status=live }}</ref> Die koudste temperatuur was {{nowrap|-32,9 °C}} op 11 Januarie 1951.<ref name="extremes1" /><ref name="extremes2" />


{{Tabel weergemiddeldes
{{Tabel weergemiddeldes
| locatie= Kiëf (1991-2020)
| locatie= Kijif (1991–2020)
| jan_gem_max = -0.8
| jan_gem_max = -0.8
| feb_gem_max = 0.7
| feb_gem_max = 0.7
Lyn 268: Lyn 268:
}}
}}


==Demografie==
== Demografie ==
Volgens die amptelike registrasiestatistieke was daar in Julie 2013 altesaam 2&nbsp;847&nbsp;200 inwoners in Kiëf.<ref name="Kiev statistical report">{{cite web | url=http://kyiv.ukrstat.gov.ua/p.php3?c=527 | script-title=uk:Чисельність населення м.Києва | trans-title=Population of Kyiv city | publisher=UkrStat.gov.ua | language=uk | date=1 November 2015 | access-date=9 January 2016 | archive-date=9 October 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20201009112619/http://kyiv.ukrstat.gov.ua/p.php3?c=527 | url-status=live }}</ref>
Volgens die amptelike registrasiestatistieke was daar in Julie 2013 altesaam 2&nbsp;847&nbsp;200 inwoners in Kijif.<ref name="Kiev statistical report">{{cite web | url=http://kyiv.ukrstat.gov.ua/p.php3?c=527 | title=uk:Чисельність населення м.Києва | trans-title=Population of Kyiv city | language=uk | date=1 November 2015 | access-date=9 January 2016 | archive-date=9 October 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20201009112619/http://kyiv.ukrstat.gov.ua/p.php3?c=527 | url-status=live }}</ref>


===Historiese bevolking===
=== Historiese bevolking ===
{{Historical populations
{{Historical populations
|state=collapsed
|state=collapsed
Lyn 315: Lyn 315:
}}
}}


Volgens die Oekraïense [[sensus]] van 2001 was die inwonertal in dié jaar 2&nbsp;611&nbsp;300.<ref name="population">[https://web.archive.org/web/20100820175437/http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/regions/reg_mkyiv/ Ukrcensus.gov.ua – Kyiv city] Besoek op 4 Augustus 2007. Estimates based on the amount of bakery products sold in the city (thus including temporary visitors and commuters) suggest a minimum of 3.5&nbsp;million. "[http://www.korrespondent.net/main/194785 There are up to 1.5 mln undercounted residents in Kiev] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081202214728/http://www.korrespondent.net/main/194785 |date=2 December 2008 }}", ''Korrespondent'', 15 June 2005 {{in lang|ru}}</ref> Volgens die sensus was daar 1&nbsp;393&nbsp;000 (53,3%) vroue en 1&nbsp;219&nbsp;000 (46,7%) mans. In vergelyking met die vorige sensus van 1989 kan die neiging van veroudering in die land gesien word, terwyl dit in Kiëf gedeeltelik gekeer is deur die invloei van migrante van 'n werkersouderdom. Sowat 1&nbsp;069&nbsp;700 mense het 'n hoër opvoeding gehad of hulle sekondêre opvoeding voltooi: 'n aansienlike toename van 21,7% sedert 1989.
Volgens die Oekraïense [[sensus]] van 2001 was die inwonertal in dié jaar 2&nbsp;611&nbsp;300.<ref name="population">[https://web.archive.org/web/20100820175437/http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/regions/reg_mkyiv/ Ukrcensus.gov.ua – Kyiv city] Besoek op 4 Augustus 2007. Estimates based on the amount of bakery products sold in the city (thus including temporary visitors and commuters) suggest a minimum of 3.5&nbsp;million. "[http://www.korrespondent.net/main/194785 There are up to 1.5 mln undercounted residents in Kiev] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081202214728/http://www.korrespondent.net/main/194785 |date=2 December 2008 }}", ''Korrespondent'', 15 June 2005 {{in lang|ru}}</ref> Volgens die sensus was daar 1&nbsp;393&nbsp;000 (53,3%) vroue en 1&nbsp;219&nbsp;000 (46,7%) mans. In vergelyking met die vorige sensus van 1989 kan die neiging van veroudering in die land gesien word, terwyl dit in Kijif gedeeltelik gekeer is deur die invloei van migrante van 'n werkersouderdom. Sowat 1&nbsp;069&nbsp;700 mense het 'n hoër opvoeding gehad of hulle sekondêre opvoeding voltooi: 'n aansienlike toename van 21,7% sedert 1989.


===Etniese samestelling===
=== Etniese samestelling ===
Volgens die sensusdata van 2001 het mense van meer as 130 nasionaliteite en etniese groepe in Kiëf gewoon. [[Oekraïners]] was die meeste teen 2&nbsp;110&nbsp;800 mense, of 82,2% van die inwoners. [[Russe]] het 337&nbsp;300 (13,1%), uitgemaak, [[Jode]] 17&nbsp;900 (0,7%), [[Belarusse]] 16&nbsp;500 (0,6%), [[Pole]] 6&nbsp;900 (0,3%), [[Armeniërs]] 4&nbsp;900 (0,2%), [[Azerbeidjanners]] 2&nbsp;600 (0,1%), [[Tatare]] 2&nbsp;500 (0,1%), [[Georgiërs]] 2&nbsp;400 (0,1%) en [[Moldowiërs]] 1&nbsp;900 (0,1%).
Volgens die sensusdata van 2001 het mense van meer as 130 nasionaliteite en etniese groepe in Kijif gewoon. [[Oekraïners]] was die meeste teen 2&nbsp;110&nbsp;800 mense, of 82,2% van die inwoners. [[Russe]] het 337&nbsp;300 (13,1%), uitgemaak, [[Jode]] 17&nbsp;900 (0,7%), [[Belarusse]] 16&nbsp;500 (0,6%), [[Pole]] 6&nbsp;900 (0,3%), [[Armeniërs]] 4&nbsp;900 (0,2%), [[Azerbeidjanners]] 2&nbsp;600 (0,1%), [[Tatare]] 2&nbsp;500 (0,1%), [[Georgiërs]] 2&nbsp;400 (0,1%) en [[Moldowiërs]] 1&nbsp;900 (0,1%).


Volgens 'n studie van 2015 deur die International Republican Institute van Amerika was 94% van Kiëf se inwoners etniese Oekraïners en 5% etniese Russe.<ref name="iri1">{{cite journal|title=Ukrainian Municipal Survey, March 2–20 2015|journal=IRI|url=http://www.iri.org/sites/default/files/wysiwyg/2015-05-19_ukraine_national_municipal_survey_march_2-20_2015.pdf|access-date=27 May 2015|archive-date=19 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171019081334/http://www.iri.org/sites/default/files/wysiwyg/2015-05-19_ukraine_national_municipal_survey_march_2-20_2015.pdf|url-status=live}}</ref> Die meeste van die stad se nie-Slawiese inwoners was Tatare, volke van die [[Kaukasus]] en ander volke van die voormalige Sowjetunie.
Volgens 'n studie van 2015 deur die International Republican Institute van Amerika was 94% van Kijif se inwoners etniese Oekraïners en 5% etniese Russe.<ref name="iri1">{{cite journal|title=Ukrainian Municipal Survey, March 2–20 2015|journal=IRI|url=http://www.iri.org/sites/default/files/wysiwyg/2015-05-19_ukraine_national_municipal_survey_march_2-20_2015.pdf|access-date=27 May 2015|archive-date=19 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171019081334/http://www.iri.org/sites/default/files/wysiwyg/2015-05-19_ukraine_national_municipal_survey_march_2-20_2015.pdf|url-status=live}}</ref> Die meeste van die stad se nie-Slawiese inwoners was Tatare, volke van die [[Kaukasus]] en ander volke van die voormalige Sowjetunie.


===Taal===
=== Taal ===
[[Oekraïens]] en [[Russies]] word albei algemeen in die stad gepraat; sowat 75% van Kiëf se inwoners het in die sensus van 2001 Oekraïens as hulle moedertaal aangegee en sowat 25% Russies.<ref name="CensusKiev">According to the official 2001 census data: {{cite web|title=Всеукраїнський перепис населення 2001 {{!}} Результати {{!}} Основні підсумки {{!}} Національний склад населення {{!}} місто Киів|url=http://ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/city_kyiv/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091214013239/http://ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/city_kyiv/|archive-date=14 December 2009|access-date=14 January 2010|publisher=ukrcensus.gov.ua|lang=uk}}
[[Oekraïens]] en [[Russies]] word albei algemeen in die stad gepraat; sowat 75% van Kijif se inwoners het in die sensus van 2001 Oekraïens as hulle moedertaal aangegee en sowat 25% Russies.<ref name="CensusKiev">According to the official 2001 census data: {{cite web|title=Всеукраїнський перепис населення 2001 {{!}} Результати {{!}} Основні підсумки {{!}} Національний склад населення {{!}} місто Киів|url=http://ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/city_kyiv/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091214013239/http://ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/city_kyiv/|archive-date=14 December 2009|access-date=14 January 2010|publisher=ukrcensus.gov.ua|lang=uk}}
{{cite web|title=Всеукраїнський перепис населення 2001 {{!}} Результати {{!}} Основні підсумки {{!}} Мовний склад населення {{!}} місто Київ|url=http://ukrcensus.gov.ua/results/general/language/city_kyiv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100125152423/http://www.ukrcensus.gov.ua/results/general/language/city_kyiv|archive-date=25 January 2010|access-date=14 January 2010|publisher=ukrcensus.gov.ua|lang=uk}}</ref> Volgens 'n opname in 2006 word Oekraïens in 23% van Kiëfse huise gepraat, Russies in 52% en albei in 24%.<ref name="ZerkaloKiev">"Kiev: the city, its residents, problems of today, wishes for tomorrow", ''Zerkalo Nedeli'', 29 April - 12 Mei 2006. [http://www.zerkalo-nedeli.com/ie/show/596/53322/ in Russian]. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070217114918/http://www.zerkalo-nedeli.com/ie/show/596/53322/|date=17 February 2007}}, [http://www.zn.kiev.ua/ie/show/596/53322/ in Ukrainian] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070217114918/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/596/53322/|date=17 February 2007}}</ref>
{{cite web|title=Всеукраїнський перепис населення 2001 {{!}} Результати {{!}} Основні підсумки {{!}} Мовний склад населення {{!}} місто Київ|url=http://ukrcensus.gov.ua/results/general/language/city_kyiv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100125152423/http://www.ukrcensus.gov.ua/results/general/language/city_kyiv|archive-date=25 January 2010|access-date=14 January 2010|publisher=ukrcensus.gov.ua|lang=uk}}</ref> Volgens 'n opname in 2006 word Oekraïens in 23% van Kijifse huise gepraat, Russies in 52% en albei in 24%.<ref name="ZerkaloKiev">"Kiev: the city, its residents, problems of today, wishes for tomorrow", ''Zerkalo Nedeli'', 29 April 12 Mei 2006. [http://www.zerkalo-nedeli.com/ie/show/596/53322/ in Russian]. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070217114918/http://www.zerkalo-nedeli.com/ie/show/596/53322/|date=17 February 2007}}, [http://www.zn.kiev.ua/ie/show/596/53322/ in Ukrainian] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070217114918/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/596/53322/|date=17 February 2007}}</ref>


===Jode===
=== Jode ===
Die [[Jode]] van Kiëf word in 'n brief uit die 10de eeu die eerste keer genoem. Die Joodse bevolking het tot in die 19de eeu relatief klein gebly.<ref name="jewishvirtuallibrary.org">{{Cite web|url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/kiev|title=Kiev|website=www.jewishvirtuallibrary.org|access-date=24 May 2019|archive-date=18 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160818163132/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0012_0_11117.html|url-status=live}}</ref> 'n Reeks [[pogrom]]s is in 1882 uitgevoer en nog een in 1905. Aan die vooraand van die Eerste Wêreldoorlog was die stad se Joodse bevolking meer as 81&nbsp;000.<ref>{{cite web |title=The Jewish Community of Kiev |url=https://dbs.bh.org.il/place/kiev |publisher=The Museum of the Jewish People at Beit Hatfutsot |access-date=1 August 2019 |archive-date=13 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221401/https://dbs.bh.org.il/place/kiev |url-status=live }}</ref> In 1939 was daar sowat 224&nbsp;000 Jode in Kiëf,<ref name="jewishvirtuallibrary.org"/> van wie sommige uit die stad gevlug het voor die Duitse inval van die Sowjetunie, wat in Junie 1941 begin het. Op 29 en 30 September 1941 is byna 34&nbsp;000 Kiëfse Jode by Babi Yar vermoor.<ref>{{cite encyclopedia|url=http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005421|title=Kiev and Babi Yar|encyclopedia=Holocaust Encyclopedia|publisher=United States Holocaust Memorial Museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20070103133722/http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005421|archive-date=3 January 2007}}</ref><ref>{{Cite book|title=Encyclopedia of the Holocaust, vol. 1|last=Gutman|first=Israel|publisher=Macmillan|year=1990|pages=133–6}}</ref>
Die [[Jode]] van Kijif word in 'n brief uit die 10de eeu die eerste keer genoem. Die Joodse bevolking het tot in die 19de eeu relatief klein gebly.<ref name="jewishvirtuallibrary.org">{{Cite web|url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/kiev|title=Kiev|website=www.jewishvirtuallibrary.org|access-date=24 May 2019|archive-date=18 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160818163132/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0012_0_11117.html|url-status=live}}</ref> 'n Reeks [[pogrom]]s is in 1882 uitgevoer en nog een in 1905. Aan die vooraand van die Eerste Wêreldoorlog was die stad se Joodse bevolking meer as 81&nbsp;000.<ref>{{cite web |title=The Jewish Community of Kiev |url=https://dbs.bh.org.il/place/kiev |publisher=The Museum of the Jewish People at Beit Hatfutsot |access-date=1 August 2019 |archive-date=13 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221401/https://dbs.bh.org.il/place/kiev |url-status=live }}</ref> In 1939 was daar sowat 224&nbsp;000 Jode in Kijif,<ref name="jewishvirtuallibrary.org" /> van wie sommige uit die stad gevlug het voor die Duitse inval van die Sowjetunie, wat in Junie 1941 begin het. Op 29 en 30 September 1941 is byna 34&nbsp;000 Kijifse Jode by Babi Jar vermoor.<ref>{{cite encyclopedia|url=http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005421|title=Kiev and Babi Yar|encyclopedia=Holocaust Encyclopedia|publisher=United States Holocaust Memorial Museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20070103133722/http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005421|archive-date=3 January 2007}}</ref><ref>{{Cite book|title=Encyclopedia of the Holocaust, vol. 1|last=Gutman|first=Israel|publisher=Macmillan|year=1990|pages=133–6}}</ref>


Jode het aan die einde van die oorlog na Kiëf begin terugkeer, maar in September 1945 was daar nog 'n pogrom.<ref>{{cite web |url=http://www.quest-cdecjournal.it/focus.php?id=212 |title=State-sponsored Anti-Semitism in Postwar USSR. Studies and Research Perspectives; Antonella Salomoni |date=2 April 2010 |publisher=Quest. Issues in Contemporary Jewish History / Questioni di storia ebraica contemporanea |access-date=26 July 2012 |archive-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200122164317/http://www.quest-cdecjournal.it/focus.php?id=212 |url-status=live }}</ref> In die 21ste eeu het die stad se Joodse inwoners sowat 20&nbsp;000 getel. Daar is twee groot [[sinagoge]]s in Kiëf.<ref>{{cite web|url=http://www.jpeopleworld.com/index.php?dir=site&page=country&subj_cs=4755 |archive-url=https://www.webcitation.org/6HjzgTHua?url=http://www.jpeopleworld.com/index.php?dir=site&page=country&subj_cs=4755 |archive-date=29 June 2013 |title=Jewish People Around the World |author=alla levy |access-date=4 July 2015 |url-status=dead }}</ref>
Jode het aan die einde van die oorlog na Kijif begin terugkeer, maar in September 1945 was daar nog 'n pogrom.<ref>{{cite web |url=http://www.quest-cdecjournal.it/focus.php?id=212 |title=State-sponsored Anti-Semitism in Postwar USSR. Studies and Research Perspectives; Antonella Salomoni |date=2 April 2010 |publisher=Quest. Issues in Contemporary Jewish History / Questioni di storia ebraica contemporanea |access-date=26 July 2012 |archive-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200122164317/http://www.quest-cdecjournal.it/focus.php?id=212 |url-status=live }}</ref> In die 21ste eeu het die stad se Joodse inwoners sowat 20&nbsp;000 getel. Daar is twee groot [[sinagoge]]s in Kijif.<ref>{{cite web|url=http://www.jpeopleworld.com/index.php?dir=site&page=country&subj_cs=4755 |archive-url=https://www.webcitation.org/6HjzgTHua?url=http://www.jpeopleworld.com/index.php?dir=site&page=country&subj_cs=4755 |archive-date=29 June 2013 |title=Jewish People Around the World |author=alla levy |access-date=4 July 2015 |url-status=dead }}</ref>


==Stedelike landskap==
== Stedelike landskap ==
{{Panorama|Panorama of Podil.jpg|1200px|<center>'n Panoramiese uitsig oor [[Podil]], een van Kiëf se sentrale woonbuurte.</center>}}
{{Panorama|Panorama of Podil.jpg|1200px|<center> 'n Panoramiese uitsig oor [[Podil]], een van Kijif se sentrale woonbuurte.</center>}}


Die moderne Kiëf is 'n mengsel van oud (sowat 70% van meer as duisend geboue wat van 1907 tot 1914 gebou is, het bewaar gebly)<ref name="Forgotten Soviet Plans For Kyiv">[http://www.kyivpost.com/news/nation/detail/109648/ Forgotten Soviet Plans For Kyiv] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120204003123/http://www.kyivpost.com/news/nation/detail/109648/ |date=4 February 2012 }}, Kyiv Post (28 Julie 2011)</ref> en nuut, wat te sien is in van die [[argitektuur]] tot die winkels en die mense self. Toe die hoofstad van Sowjet-Oekraïne van [[Charkif]] na Kiëf geskuif is, is baie nuwe geboue gebou om die stad die "prag en praal" van 'n hoofstad te gee.<ref name="Forgotten Soviet Plans For Kyiv"/>
Die moderne Kijif is 'n mengsel van oud (sowat 70% van meer as duisend geboue wat van 1907 tot 1914 gebou is, het bewaar gebly)<ref name="Forgotten Soviet Plans For Kyiv">[http://www.kyivpost.com/news/nation/detail/109648/ Forgotten Soviet Plans For Kyiv] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120204003123/http://www.kyivpost.com/news/nation/detail/109648/ |date=4 February 2012 }}, Kyiv Post (28 Julie 2011)</ref> en nuut, wat te sien is in van die [[argitektuur]] tot die winkels en die mense self. Toe die hoofstad van Sowjet-Oekraïne van [[Charkif]] na Kijif geskuif is, is baie nuwe geboue gebou om die stad die "prag en praal" van 'n hoofstad te gee.<ref name="Forgotten Soviet Plans For Kyiv" />


Te midde van 'n vinnige bevolkingsaanwas tussen die 1970's en die middel 1990's het die stad ná die millenniumwisseling bestendig bly groei. Intussen het die uitbreiding van die stad afgeneem en die bevolkingsdigtheid van die voorstede toegeneem. Die duurste eiendom is in die gebiede Petsjersk en Chresjtsjatik. Dit is ook prestigeryk om eiendom te besit in die nuut geboude geboue in die buurte Charkifski of Obolon aan die Dnjepr.
Te midde van 'n vinnige bevolkingsaanwas tussen die 1970's en die middel 1990's het die stad ná die millenniumwisseling bestendig bly groei. Intussen het die uitbreiding van die stad afgeneem en die bevolkingsdigtheid van die voorstede toegeneem. Die duurste eiendom is in die gebiede Petsjersk en Chresjtsjatik. Dit is ook prestigeryk om eiendom te besit in die nuut geboude geboue in die buurte Charkifski of Obolon aan die Dnjepr.


Oekraïne se onafhanklikheid met die eeuwisseling het ook ander veranderings ingelui. Woonkomplekse in 'n Westerse styl, moderne nagklubs, deftige restaurante en luuksehotels het hulle deure in die middestad oopgemaak. Nog belangriker is dat Oekraïne ná die verslapping van visumregulasies in 2005<ref>[http://www.workpermit.com/news/2005_08_10/europe/ukraine.htm Workpermit.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091230163628/http://www.workpermit.com/news/2005_08_10/europe/ukraine.htm |date=30 December 2009 }}. Retrieved 30 July 2006.</ref> 'n toptoeristeattraksie vol nuwe moontlikhede geword het. Die middestad is skoongemaak en geboue is herstel en oorversier. Baie historiese gebiede het gewilde handelsplekke geword waar 'n mens Oekraïense kuns, godsdiensitems, boeke, speletjies en juwele kan koop.<ref>[http://www.kiev.info/shopping/andrey_sp.htm ''Kiev.info''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090627025919/http://www.kiev.info/shopping/andrey_sp.htm |date=27 June 2009 }}. Besoek op 20 Junie 2006.</ref>
Oekraïne se onafhanklikheid met die eeuwisseling het ook ander veranderings ingelui. Woonkomplekse in 'n Westerse styl, moderne nagklubs, deftige restaurante en luuksehotels het hulle deure in die middestad oopgemaak. Nog belangriker is dat Oekraïne ná die verslapping van visumregulasies in 2005<ref>[http://www.workpermit.com/news/2005_08_10/europe/ukraine.htm Workpermit.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091230163628/http://www.workpermit.com/news/2005_08_10/europe/ukraine.htm |date=30 December 2009 }}. Retrieved 30 July 2006.</ref> 'n toptoeristeattraksie vol nuwe moontlikhede geword het. Die middestad is skoongemaak en geboue is herstel en oorversier. Baie historiese gebiede het gewilde handelsplekke geword waar 'n mens Oekraïense kuns, godsdiensitems, boeke, speletjies en juwele kan koop.<ref>[http://www.kiev.info/shopping/andrey_sp.htm ''Kiev.info''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090627025919/http://www.kiev.info/shopping/andrey_sp.htm |date=27 June 2009 }}. Besoek op 20 Junie 2006.</ref>

Op die VN se Klimaatsveranderingskonferensie van 2009 was Kijif die enigste stad van die [[Gemenebes van Onafhanklike State]] wat die Europese TOP30-groenstadindeks gehaal het (in die 30ste plek).<ref>[https://web.archive.org/web/20121013202330/http://www.wam.ae/servlet/Satellite?c=WamLocEnews&cid=1259110921211&pagename=WAM%2FWAM_E_Layout&parent=Query&parentid=1135099399852 Kyiv found among greenest cities in Europe], Emirates News Agency (10 Desember 2009)</ref>

Kijif se bekendste historiese argitektuurkomplekse is die [[Sint Sofia-katedraal, Kijif|Sint Sofia-katedraal]] en die [[Kijifse Petsjersk-lawra]] (Grotkloosters), wat deur [[Unesco]] as [[wêrelderfenisgebied]]e beskou word. Noemenswaardige historiese landmerke sluit in die Marijinski-paleis (ontwerp en gebou van 1745 tot 1752, en herbou in 1870) en verskeie kerke van die [[Oosters-Ortodokse Kerk]].

Een van Kijif se makliks herkenbare landmerke is die uiters sigbare reusestandbeeld Moeder Moederland van [[titaan]] wat aan die regteroewer van die Dnjepr staan, by die Nasionale Museum van die Geskiedenis van Oekraïne in die Tweede Wêreldoorlog. Onder die stad se bekendste [[monument]]e tel Michail Mikesjin se standbeeld van Bohdan Chmelnitski op sy perd naby die Sint Sofia-katedraal, die een van [[Wladimir I van Kiëf|Wladimir die Grote]] (sint Wladimir), wat Kiëf-Roes gekersten het, op Sint Wladimir-heuwel en die een vir Ki, Sjtsjek, Chorif en Libid, die legendariese stigters van die stad. Op Onafhanklikheidsplein in die middestad pryk twee monumente: een van die historiese beskermer van Kijif, die [[Migael (aartsengel)|aartsengel Migael]], bo 'n rekonstruksie van een van die ou stadspoorte; en 'n moderne uitvinding, die beskermingsgodin Berehinia, op 'n hoë pilaar.

<gallery mode="packed" caption="Argitektoniese en historiese monumente van Kijif">
Beeld:Golden Gate Kiev 2018 G1.jpg|Die Goue Poort.
Beeld:St. Sophia's.jpg|Die Sint Sofia-katedraal.
Beeld:80-391-9007 Kyiv St.Michael's Golden-Domed Monastery RB 18.jpg|Die Sint Migael-gouekoepelklooster.
Beeld:Pokrova Nunnery Kyiv.JPG|Die Klooster van die Voorspraak.
Beeld:Kyiv, St Andrew church (2).jpg|Die Sint Andreas-kerk.
Beeld:Маріїнський палац в Києві.jpg|Die Marijinski-paleis.
Beeld:Universidad Roja de Kiev.jpg|Die [[Rooi universiteitsgebou]], hoofgebou van die Kijif-universiteit.
</gallery>

== Notas ==
{{Verwysings|group=nota}}


== Verwysings ==
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
{{Verwysings|4}}


==Skakels==
== Skakels ==
* {{uk}} [http://kievcity.gov.ua/ Amptelike webtuiste]
* {{uk}} [http://kievcity.gov.ua/ Amptelike webtuiste]
{{Commons-kategorie inlyn|Kiev}}
{{CommonsKategorie-inlyn|Kyiv|Kijif}}
* {{en}} {{Wikivoyage|Kyiv|Kijif}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kyiv}}
{{vertaaluit| taalafk = en | il = Kyiv}}


{{Deelgebiede van Oekraïne}}
{{Deelgebiede van Oekraïne}}
{{Hoofstede in Europa}}
{{Hoofstede in Europa}}

{{Normdata}}
{{Normdata}}


{{DEFAULTSORT:Kief}}
[[Kategorie:Nedersettings in Oekraïne]]
[[Kategorie:Nedersettings in Oekraïne]]
[[Kategorie:Heldestede van die Sowjetunie]]
[[Kategorie:Heldestede van die Sowjetunie]]

Huidige wysiging sedert 05:58, 21 Augustus 2024

Kijif
Київ

Kaart Wapen
Vlag
 Land Vlag van Oekraïne Oekraïne
 Metropolitaanse Munisipaliteit Stad Kijif
 Koördinate 50°27′N 30°31′O / 50.450°N 30.517°O / 50.450; 30.517
 Stigting 6de eeu
 Oppervlakte:  
 - Totaal 839 vk km
 Hoogte bo seevlak 179 m
 Bevolking:  
 - Totaal (1 Januarie 2021) 2 962 180[1]
 - Bevolkingsdigtheid 3 299/vk km
 - Metropolitaanse gebied 3 475 000[2]
 Etniese groepe:  
 - Oekraïners 82,2%
 - Russe 13,1%
 - Jode 0,7%
 - Ander Minder as 5%
 Tydsone UTC +2 (OET)
 - Somertyd UTC +3 (OEST)
 Burgemeester Witali Klitsjko (BPP)
 Amptelike webwerf kyivcity.gov.ua

Kijif (Oekraïens: Київ; [ˈkɪjiu̯], ; Engels: Kyiv, Kiev), voorheen Kiëf in Afrikaans,[nota 1] is die hoofstad van Oekraïne en die land se stad met die meeste inwoners. Dit is in Noordsentraal-Oekraïne aan die Dnjepr (Oekraïens: Dnipro) geleë. Op 1 Januarie 2021 het dit 'n bevolking van 2 962 180 gehad,[3] en dit is dus die stad in Europa met die sewende meeste inwoners.[4]

Kijif is 'n belangrike nywerheids-, wetenskaps-, opvoedings- en kulturele sentrum in Oos-Europa. Dit het baie hoëtegnologiebedrywe, hoëropvoedingsinstellings en historiese landmerke. Die stad het 'n uitgebreide openbarevervoer- en infrastruktuurstelsel, insluitende die Kijifse Metro.

Die stad se naam is afgelei van dié van Ki, een van sy vier legendariese stigters. Gedurende sy geskiedenis het Kijif, een van die oudste stede in Oos-Europa, deur verskeie stadiums van prominensie en obskuriteit gegaan. Dit het waarskynlik reeds in die 5de eeu as 'n handelsentrum bestaan. Dit was 'n Slawiese nedersetting aan die groot handelsroete tussen Skandinawië en Konstantinopel, en was 'n skatpligtige van die Chasare[5] totdat dit in die middel van die 9de eeu deur die Warangiërs (Wikings) oorgeneem is. Onder Warangiese heerskappy het dit die hoofstad geword van Kiëf-Roes, die eerste Oos-Slawiese staat. In die Mongoolse inval van 1240 is dit heeltemal verwoes en dit het vir die eeue daarna die grootste deel van sy invloed verloor. Dit was 'n provinsiale hoofstad van mindere belangrikheid aan die buitewyke van die gebiede wat deur magtige bure beheer is, eers die Groothertogdom Litaue, toe die Koninkryk Pole en daarna die Russiese Ryk.[6]

Die stad het weer floreer tydens Rusland se nywerheidsomwenteling in die laat 19de eeu. In 1918, nadat die Oekraïense Volksrepubliek sy onafhanklikheid van Sowjet-Rusland verklaar het, het Kijif sy hoofstad geword. Van 1921 af was Kijif 'n stad in Sowjet-Oekraïne en van 1934 af die republiek se hoofstad. Dit is weer heeltemal verwoes in die Tweede Wêreldoorlog, maar het ná die oorlog vinnig herstel en die Sowjetunie se derde grootste stad gebly.

Ná die verval van die Sowjetunie en Oekraïne se onafhanklikwording in 1991 het Kijif Oekraïne se hoofstad gebly en 'n bestendige invloei van etniese Oekraïners van ander dele van die voormalige Sowjetunie beleef.[7] Gedurende die land se transformasie in 'n vryemarkekonomie en demokrasie het Kijif Oekraïne se grootste en rykste stad gebly. Sy nywerheidsproduksie, wat van bewapening afhanklik was, het gedaal ná die verval van die Sowjetunie, en dit het sy wetenskap en tegnologie negatief beïnvloed, maar nuwe sektore van die ekonomie, soos dienste en finansies, het Kijif help groei en geld verskaf vir die ontwikkeling van behuising en 'n stedelike infrastruktuur. Kijif het die streek in Oekraïne geword wat die meeste pro-Westers is; politieke partye wat opname in die Europese Unie voorgestaan het, het oorheers gedurende die verkiesings.[8][9]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Die eerste bekende mense in die omgewing van Kijif het in die laat Steentydperk daar gewoon.[10] Gedurende die vroeë Ystertydperk het sekere stamme hulle om Kijif gevestig wat met gewasse en diere geboer het en handel gedryf het met die Skitiërs en antieke state aan die kus van die noordelike Swartsee.[10] Die ontdekking van Romeinse muntstukke van die 2de tot 4de eeu dui op handelsbetrekkinge met die oostelike provinsies van die Romeinse Ryk.[10] Die volk van die Zaroebintsi-kultuur word beskou as die direkte voorvaders van die antieke Slawiërs wat later Kijif gestig het.[10]

Geleerdes verskil steeds oor wanneer presies die stad gestig is. Die tradisionele stigtingsdatum is 482 n.C. en die stad het sy 1 500ste herdenking in 1982 gevier. Volgens argeologiese data was die stigting in die 6de of 7de eeu[11][12] en volgens sekere navorsers eers in die laat 9de eeu.[13]

Die legendariese Ki, Sjtsjek, Chorif en Libid in die Königsberg-kroniek.

Daar is verskeie legendariese weergawes van die oorsprong van die stad. Volgens een in die Primêre Kroniek het die lede van 'n Slawiese stam die Oos-Poljane – die broers Ki (die oudste, na wie die stad genoem is), Sjtsjek en Chorif en hulle suster, Libid – die stad gestig.[10] Volgens 'n ander het die apostel Andreas in die 1ste eeu deur die gebied gereis. Waar die stad nou is, het hy 'n kruis opgerig en 'n kerk is later daar gebou. Sedert die Middeleeue het 'n beeld van die aartsengel Migael die stad en die hertogdom verteenwoordig.

Hongare in Kijif in 830, tydens die tyd van die Kanaat van Roes.

Daar is min historiese bewyse van die tyd waarin die stad gestig is. Verspreide Slawiese nedersettings het van die 6de eeu af in die gebied voorgekom, maar dit is onduidelik of enige van hulle later in die stad ontwikkel het. Een van die nedersettings was Azagarium, wat volgens sommige historici die voorloper van Kijif was.[14]

'n Ander naam vir Kijif, waarvan die oorsprong onbekend is, was Sambat, wat blykbaar iets met die Chasaarse Ryk te doen gehad het. Volgens die Primêre Kroniek het die inwoners van Kijif aan Askold gesê: "Daar was drie broers, Ki, Sjtsjek en Chorif. Hulle het dié stad gestig en gesterf, en nou bly ons hier en betaal belasting aan hulle familie die Chasare". In sy boek De Administrando Imperio noem Konstantyn Porphyrogennetos 'n karavaan van klein vragbote wat jaarliks byeengekom het en skryf: "Hulle het met die rivier Djepr afgevaar en byeengekom by Kijif (Kioava), ook genoem Sambatas."[15]

Die Primêre Kroniek lui dat Askold en Dir in 'n stadium in die 9de of 10de eeu oor Kijif regeer het. Hulle was dalk van Wikingafkoms. Hulle is in 882 deur Oleg van Nowgorod vermoor, maar volgens sommige historici, soos Omeljan Pritsak en Constantine Zuckerman, het die Chasaarse heerskappy tot so laat as die 920's geduur.

Ander historici glo Magjaarse stamme het tussen 840 en 878 oor die stad regeer, voordat hulle saam met sommige Chasaarse stamme na die Karpatebekken migreer het. Die Primêre Kroniek noem ook dat Hongare deur Kijif beweeg het. Tot vandag is daar 'n plek in Oekraïne met die naam Угорське урочище (Oehorske oerotsjisjtsje, "Hongaarse Plek"),[16] wat beter bekend is as "Askold se Graf".

Volgens die bogenoemde geleerdes is die fort in Kijif in 840 klaar gebou onder die leierskap van Keő (Keve), Csák, en Geréb, drie broers, moontlik lede van die Tardjanstam. Dié drie name is in die Primêre Kroniek Ki, Sjtsjek en Chorif. Hulle was dalk nie van Slawiese oorsprong nie, want Russiese historici het nog altyd gesukkel om rekenskap te gee van hulle betekenis en oorsprong. Volgens die Hongaarse historikus Viktor Padányi is hulle name in die 12de eeu in die Kijifse kroniek ingevoeg en is hulle geïdentifiseer as Oudrussiese mitologiese helde.[17]

Die stad Kijif was geleë aan die handelsroete tussen die Warangiërs en Grieke. In 968 het die nomadiese Petsjenege Kijif aangeval en beset.[18] Teen 1000 n.C. het die stad 45 000 inwoners gehad.[19]

In Maart 1169 het grootprins Andrei Bogoljoebski van Wladimir-Soezdal Kijif verwoes, waarna net ruïnes van die ou stad oor was.[20][21] Hy het baie godsdienskunswerke, onder meer die ikoon Teotokos van Wladimir, uit die nabygeleë Wisjhorod verwyder.[22] In 1203 het prins Rjoerik Rostislawitsj en sy Kiptsjak-bondgenote Kijif binnegeval en afgebrand. In die 1230's is die stad verskeie kere deur verskillende Roes-prinse binnegeval en verwoes. Die stad het nog nie van dié aanvalle herstel nie toe die Mongole onder Batoe Khan dit in 1240 heeltemal verwoes.[23]

Die Doop van die Kijifse inwoners, 'n skildery deur Klawdi Ljebedef.
Die Kosak Bohdan Chmelnitski gaan Kijif binne ná die Chmelnitski-opstand teen Poolse oorheersing. Skildery deur Mikola Iwasjoek.

Dié gebeure het 'n groot invloed op die toekoms van die stad en die Oos-Slawiese beskawing gehad. Voor Bogoljoebski se aanval het Kijif 'n reputasie gehad as een van die grootste stede in die wêreld, met 'n inwonertal van meer as 100 000 aan die begin van die 12de eeu.[24]

In die vroeë 1320's het 'n Litause leër onder groothertog Gediminas 'n Slawiese leër onder Stanislaf van Kiëf verslaan en die stad verower. Die Tatare, wat ook aanspraak op Kijif gemaak het, het in 1324–1325 vergeldingstappe geneem. Hoewel Kijif toe deur 'n Litause prins regeer is, moes die stad heffings aan die Goue Horde betaal. Eindelik het die groothertog van Litaue, Algirdas, Kijif en die omringende gebiede by die Groothertogdom Litaue ingelyf.[25] In 1482 het die Krim-Tatare 'n groot deel van Kijif afgebrand.[26]

Met die Unie van Lublin van 1569, toe die Pools-Litause Gemenebes gestig is, is die Litaus beheerde grondgebied van Kijif oorgedra van die Groothertogdom Litaue na die Koninkryk Pole.[27]

Russiese troepe het Kijif sedert die Verdrag van Perejaslaf beset en in 1667 het die stad deel van die Tsaredom Rusland geword, met 'n mate van outonomie. In die Russiese Ryk was Kijif 'n hoofsaaklik Christelike sentrum, wat pelgrims gelok het, en die wieg van baie van die ryk se belangrikste godsdiensfigure, maar tot in die 19de eeu was die stad van mindere kommersiële belang.

Ná 'n geleidelike afname in Oekraïne se outonomie is Kijif in die 19de eeu toenemend gerussifiseer deur middel van Russiese immigrasie, administratiewe optrede en sosiale modernisering. Aan die begin van die 20ste eeu het die Russiessprekende deel van die bevolking die middestad oorheers, terwyl die laer klasse aan die buitewyke gewoon en in 'n mate die Oekraïense volkskultuur behou het.

Kijif in die laat 19de eeu.

Gedurende die Russiese nywerheidsomwenteling in die laat 19de eeu het Kijif 'n belangrike handels- en vervoersentrum van die Russiese Ryk geword. Dit het gespesialiseer in suiker- en graanuitvoer per spoorlyn en op die Dnjepr. Teen 1900 het die stad ook 'n belangrike nywerheidsentrum geword en het dit 'n inwonertal van 250 000 gehad. Landmarke uit dié tydperk sluit in die spoorweginfrastruktuur, die stigting van talle opvoedings- en kultuurgeriewe en argitektoniese monumente, hoofsaaklik handelsgeoriënteerd. In 1892 is die eerste tremlyn in die Russiese Ryk in Kijif in gebruik geneem (die derde in die wêreld).

Kijif het floreer gedurende die Russiese nywerheidsomwenteling van die laat 19de eeu en het die derde belangrikste stad van die Russiese Ryk geword, asook die grootste handelsentrum in die suidweste. In die onstuimige tydperk ná die Russiese Rewolusie van 1917 het Kijif die hoofstad geword van verskeie opeenvolgende state en was dit midde-in verskeie konflikte: die Eerste Wêreldoorlog, waartydens Duitse soldate dit van 2 Maart 1918 tot November 1918 beset het, die Russiese Burgeroorlog van 1917 tot 1922 en die Pools-Sowjetoorlog van 1919–1921. In die laaste drie maande van 1919 is Kijif af en aan deur die Wit Leër beheer. Beheer oor Kijif het van die einde van 1918 tot in Augustus 1920 16 keer verander.[28]

Van 1921 tot 1991 was die stad deel van die Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek, wat in 1922 'n stigerstaat van die Sowjetunie was. Die belangrikste gebeure wat tussen die twee wêreldoorloë in Sowjet-Oekraïne plaasgevind het, het alles Kijif geraak: die Oekraïnifikasie van die 1920's sowel as die migrasie van die plattelandse Oekraïenssprekende bevolking het die Russiessprekende stad verander in 'n Oekraïenssprekende sentrum en het die Oekraïense kultuurlewe in die stad 'n hupstoot gegee; die Sowjetse industrialisasie wat laat in die 1920's begin het, het die stad (voorheen 'n sentrum van handel en godsdiens) omskep in 'n groot nywerheids-, tegnologiese en wetenskaplike sentrum; die Groot Hongersnood van 1932-'33 het 'n groot deel van die migrantebevolking wat nie vir rantsoenkaarte geregistreer was nie, verwoes; en Josef Stalin se Groot Suiwering van 1937-'38 het amper die stad se intelligentsia uitgewis.[29][30][31]

In 1934 het Kijif die hoofstad van Sowjet-Oekraïne geword. Die stad het weer floreer in die jare van die Sowjet-industrialisasie terwyl sy inwonertal vinnig gegroei en baie nywerheidsreuse gestig is, waarvan sommige vandag nog bestaan.

Die ruïnes van Kijif tydens die Tweede Wêreldoorlog.

In die Tweede Wêreldoorlog is die stad weer erg beskadig, en Nazi-Duitsland het dit van 19 September 1941 tot 6 November 1943 beset. Magte van die Spilmoondhede het meer as 600 000 Sowjetsoldate gevange geneem in die Slag van Kiëf in 1941, waarin die stad omsingel is. Die meeste het nie lewend teruggekeer nie.[32]

Kort nadat die Wehrmacht die stad oorgeneem het, het 'n span NKWD-offisiere wat weggekruip het die meeste geboue aan die hoofstraat, Chresjtsjatik, wat deur Duitse militêre en burgerlike owerhede beset is, met dinamiet opgeblaas. Die geboue het dae lank gebrand en 25 000 mense is dakloos gelaat.

Die Duitsers het, na bewering in reaksie op die NKWD se optrede, die plaaslike Jode (byna 34 000)[33] bymekaargemaak en hulle op 29 en 30 September 1941 by Babin Jar in Kijif uitgemoor.[34] In die daaropvolgende maande is nog duisende na Babin Jar geneem en geskiet. Die Duitsers het na raming meer as 100 000 mense van verskillende etniese groepe, meestal burgerlikes, in die oorlog by Babin Jar vermoor.[35]

Kijif het ná die oorlog ekonomies herstel en weer die derde belangrikste stad in die Sowjetunie geword. Die kernramp by Tsjernobil (nou Tsjornobil) in 1986 het net 100 km noord van die stad plaasgevind. Die suidewind het egter die meeste radioaktiewe afval weg van Kijif gewaai.

Met die verbrokkeling van die Sowjetunie het die Oekraïense parlement, die Werchowna Rada, die Oekraïne op 24 Augustus 1991 in die stad onafhanklik verklaar. In 2004-'05 was die stad die verhoog van die grootste post-Sowjetse openbare demonstrasies tot in daardie tyd, uit ondersteuning van die Oranje Rewolusie. Van November 2013 tot Februarie 2014 was Sentraal-Kijif die belangriste terrein van Euromaidan.

Kijif was een van die gasheerstede tydens die Europese Sokkerkampioenskap 2012 wat Oekraïne en Pole saam aangebied het.

Omgewing

[wysig | wysig bron]

Geografie

[wysig | wysig bron]
'n Satellietbeeld van Kijif en die Dnjepr.

Kijif is geografies geleë aan die grens van die ekologiese sone Polesië-woudland, wat deel is van die Europese gemengdewoudgebied en die Oos-Europese woudsteppebioom. Die stad se unieke landskap onderskei dit egter van die omringende gebied. Kijif is heeltemal deur die Kijif-oblast omring.

Kijif was aanvanklik aan die westeroewer van die Dnjepr geleë, maar lê nou weerskante van die rivier. Die Dnjepr vloei suidwaarts deur die stad na die Swartsee. Die ouer en hoër westelike deel van die stad lê op verskeie woudagtige heuwels, die Kijif-heuwels, met ravyne en klein riviere.

Kijif is deel van die groter Dnjepr-hoogland wat aan die westeroewer van die Dnjepr lê en bydra tot die stad se hoogtewisseling. Die noordelike buitewyke van die stad grens aan die Polesiese Laagland. Kijif het eers teen die 20ste eeu uitgebrei tot in die Dnjepr-laagland aan die linkeroewer (in die ooste). Dié gebied word dan ook die Linkeroewer (Oekraïens: Лівий берег, Liwi bereh) genoem.

In die stad vorm die Dnjepr verskeie sytakke, eilande en hawens. Die stad lê naby die mond van die Desnarivier en die Kijif-reservoir in die noorde, en die Kanif-reservoir in die suide. Beide die Dnjepr- en Desnarivier is by Kijif bevaarbaar, hoewel dit beperk word deur skeepvaartsluise en vriesing in die winter.

Daar is altesaam 448 oop watermassas binne die grense van Kijif, wat insluit die Dnjepr self, sy reservoirs en verskeie klein riviere, en talle natuurlike en kunsmatige mere. Dit beslaan 7 949 hektaar. Daar is ook 16 ontwikkelde strande en 35 ontspanningsterreine naby water. In sommige watermassas kan nie geswem word nie.[36][37]

Volgens die evaluasie van die VN in 2011 is daar geen gevaar van natuurrampe in Kijif en sy metropolitaanse gebied nie.[38]

'n Panoramiese uitsig oor die regteroewer van Kijif, waar die middestad geleë is (Mei 2011).
'n Panoramiese uitsig oor die regteroewer van Kijif, waar die middestad geleë is (Mei 2011).

Klimaat

[wysig | wysig bron]

Kijif het 'n humiede kontinentale klimaat met warm somers (Köppen Dfb).[39] Die warmste maande is Junie, Julie en Augustus, met gemiddelde temperature van 13,8 tot 24,8 °C. Die koudste maande is Desember, Januarie en Februarie, met gemiddelde temperature van -4,6 tot -1,1 °C.

Die hoogste temperatuur wat nog in die stad gemeet is, was 39,4 °C op 30 Julie 1936.[40][41] Die koudste temperatuur was -32,9 °C op 11 Januarie 1951.[40][41]

Weergegewens vir Kijif (1991–2020)
Maand Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des Jaar
Gemiddelde maksimum (°C) −0,8 0,7 6,5 15,0 21,1 24,6 26,5 25,9 20,0 12,9 5,3 0,5 13,2
Gemiddelde temperatuur (°C) −3,2 −2,3 2,5 10,0 15,8 19,5 21,3 20,5 14,9 8,6 2,6 −1,8 9,0
Gemiddelde minimum (°C) −5,5 −5,0 −0,8 5,7 10,9 14,8 16,7 15,7 10,6 5,1 0,4 −3,9 5,4
Neerslag (mm) 38 40 40 42 65 73 68 56 57 46 46 47 618
Reëndae (d) 8 7 9 13 14 15 14 11 14 12 12 9 138
Humiditeit (%) 82,7 80,1 74,0 64,3 62,0 67,5 68,3 66,9 73,5 77,4 84,6 85,6 73,9
Bron: Pogoda.ru.net,[42] World Meteorological Organization (humiditeit 1981–2010)[43]

Demografie

[wysig | wysig bron]

Volgens die amptelike registrasiestatistieke was daar in Julie 2013 altesaam 2 847 200 inwoners in Kijif.[44]

Historiese bevolking

[wysig | wysig bron]

Volgens die Oekraïense sensus van 2001 was die inwonertal in dié jaar 2 611 300.[47] Volgens die sensus was daar 1 393 000 (53,3%) vroue en 1 219 000 (46,7%) mans. In vergelyking met die vorige sensus van 1989 kan die neiging van veroudering in die land gesien word, terwyl dit in Kijif gedeeltelik gekeer is deur die invloei van migrante van 'n werkersouderdom. Sowat 1 069 700 mense het 'n hoër opvoeding gehad of hulle sekondêre opvoeding voltooi: 'n aansienlike toename van 21,7% sedert 1989.

Etniese samestelling

[wysig | wysig bron]

Volgens die sensusdata van 2001 het mense van meer as 130 nasionaliteite en etniese groepe in Kijif gewoon. Oekraïners was die meeste teen 2 110 800 mense, of 82,2% van die inwoners. Russe het 337 300 (13,1%), uitgemaak, Jode 17 900 (0,7%), Belarusse 16 500 (0,6%), Pole 6 900 (0,3%), Armeniërs 4 900 (0,2%), Azerbeidjanners 2 600 (0,1%), Tatare 2 500 (0,1%), Georgiërs 2 400 (0,1%) en Moldowiërs 1 900 (0,1%).

Volgens 'n studie van 2015 deur die International Republican Institute van Amerika was 94% van Kijif se inwoners etniese Oekraïners en 5% etniese Russe.[48] Die meeste van die stad se nie-Slawiese inwoners was Tatare, volke van die Kaukasus en ander volke van die voormalige Sowjetunie.

Oekraïens en Russies word albei algemeen in die stad gepraat; sowat 75% van Kijif se inwoners het in die sensus van 2001 Oekraïens as hulle moedertaal aangegee en sowat 25% Russies.[49] Volgens 'n opname in 2006 word Oekraïens in 23% van Kijifse huise gepraat, Russies in 52% en albei in 24%.[50]

Die Jode van Kijif word in 'n brief uit die 10de eeu die eerste keer genoem. Die Joodse bevolking het tot in die 19de eeu relatief klein gebly.[51] 'n Reeks pogroms is in 1882 uitgevoer en nog een in 1905. Aan die vooraand van die Eerste Wêreldoorlog was die stad se Joodse bevolking meer as 81 000.[52] In 1939 was daar sowat 224 000 Jode in Kijif,[51] van wie sommige uit die stad gevlug het voor die Duitse inval van die Sowjetunie, wat in Junie 1941 begin het. Op 29 en 30 September 1941 is byna 34 000 Kijifse Jode by Babi Jar vermoor.[53][54]

Jode het aan die einde van die oorlog na Kijif begin terugkeer, maar in September 1945 was daar nog 'n pogrom.[55] In die 21ste eeu het die stad se Joodse inwoners sowat 20 000 getel. Daar is twee groot sinagoges in Kijif.[56]

Stedelike landskap

[wysig | wysig bron]
'n Panoramiese uitsig oor Podil, een van Kijif se sentrale woonbuurte.
'n Panoramiese uitsig oor Podil, een van Kijif se sentrale woonbuurte.

Die moderne Kijif is 'n mengsel van oud (sowat 70% van meer as duisend geboue wat van 1907 tot 1914 gebou is, het bewaar gebly)[57] en nuut, wat te sien is in van die argitektuur tot die winkels en die mense self. Toe die hoofstad van Sowjet-Oekraïne van Charkif na Kijif geskuif is, is baie nuwe geboue gebou om die stad die "prag en praal" van 'n hoofstad te gee.[57]

Te midde van 'n vinnige bevolkingsaanwas tussen die 1970's en die middel 1990's het die stad ná die millenniumwisseling bestendig bly groei. Intussen het die uitbreiding van die stad afgeneem en die bevolkingsdigtheid van die voorstede toegeneem. Die duurste eiendom is in die gebiede Petsjersk en Chresjtsjatik. Dit is ook prestigeryk om eiendom te besit in die nuut geboude geboue in die buurte Charkifski of Obolon aan die Dnjepr.

Oekraïne se onafhanklikheid met die eeuwisseling het ook ander veranderings ingelui. Woonkomplekse in 'n Westerse styl, moderne nagklubs, deftige restaurante en luuksehotels het hulle deure in die middestad oopgemaak. Nog belangriker is dat Oekraïne ná die verslapping van visumregulasies in 2005[58] 'n toptoeristeattraksie vol nuwe moontlikhede geword het. Die middestad is skoongemaak en geboue is herstel en oorversier. Baie historiese gebiede het gewilde handelsplekke geword waar 'n mens Oekraïense kuns, godsdiensitems, boeke, speletjies en juwele kan koop.[59]

Op die VN se Klimaatsveranderingskonferensie van 2009 was Kijif die enigste stad van die Gemenebes van Onafhanklike State wat die Europese TOP30-groenstadindeks gehaal het (in die 30ste plek).[60]

Kijif se bekendste historiese argitektuurkomplekse is die Sint Sofia-katedraal en die Kijifse Petsjersk-lawra (Grotkloosters), wat deur Unesco as wêrelderfenisgebiede beskou word. Noemenswaardige historiese landmerke sluit in die Marijinski-paleis (ontwerp en gebou van 1745 tot 1752, en herbou in 1870) en verskeie kerke van die Oosters-Ortodokse Kerk.

Een van Kijif se makliks herkenbare landmerke is die uiters sigbare reusestandbeeld Moeder Moederland van titaan wat aan die regteroewer van die Dnjepr staan, by die Nasionale Museum van die Geskiedenis van Oekraïne in die Tweede Wêreldoorlog. Onder die stad se bekendste monumente tel Michail Mikesjin se standbeeld van Bohdan Chmelnitski op sy perd naby die Sint Sofia-katedraal, die een van Wladimir die Grote (sint Wladimir), wat Kiëf-Roes gekersten het, op Sint Wladimir-heuwel en die een vir Ki, Sjtsjek, Chorif en Libid, die legendariese stigters van die stad. Op Onafhanklikheidsplein in die middestad pryk twee monumente: een van die historiese beskermer van Kijif, die aartsengel Migael, bo 'n rekonstruksie van een van die ou stadspoorte; en 'n moderne uitvinding, die beskermingsgodin Berehinia, op 'n hoë pilaar.

Notas

[wysig | wysig bron]
  1. Die ou naam, Kiëf, is die verafrikaanste vorm van die Russiese naam, Киев (tr.: Kijef). Die Oekraïense naam is Київ, wat in Engels Kyiv gespel word en in Afrikaans Kijif. In Oekraïne self word die Engelse transliterasie gebruik.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. (uk) "Чисельність наявного населення України" (PDF). Oekraïense Staatsdiens vir Statistiek. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 4 November 2021. Besoek op 4 November 2021.
  2. (en) "Major Agglomerations of the World". Citypopulation.de. 1 Januarie 2021. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 November 2019. Besoek op 23 September 2021.
  3. (uk) "Чисельність наявного населення України" (PDF). Oekraïense Staatsdiens vir Statistiek. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 4 November 2021. Besoek op 4 November 2021.
  4. "City Mayors: The 500 largest European cities (1 to 100)". www.citymayors.com.
  5. "Kiev". TheFreeDictionary.com. Besoek op 4 Julie 2015.
  6. "Kyiv – History". Encyclopædia Britannica (in Engels). Besoek op 9 Maart 2020.
  7. Magocsi, Paul Robert (2010). A History of Ukraine: The Land and Its Peoples (2de, hersien uitg.). University of Toronto Press. p. 481. ISBN 978-1-4426-9879-6.
  8. "Виборчі комісії фіксують перемогу опозиційних кандидатів у Києві". www.radiosvoboda.org.
  9. "uk:Битва за Київ: чому посада мера вже не потрібна Кличку і чи будуть вибори взагалі" (in Oekraïens). Kontrakty. 19 Maart 2013. Besoek op 19 Augustus 2013.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Kyiv at Ukrainian Soviet Encyclopedia
  11. "Kyiv", Encyclopædia Britannica, besoek op 9 Maart 2020.
  12. Petro Tolochko, Glib Ivakin, Yaroslava Vermenych. Kyiv. Encyclopedia of History of Ukraine.
  13. Rabinovich GA From the history of urban settlements in the eastern Slavs. In the book.: History, culture, folklore and ethnography of the Slavic peoples. M. 1968. 134.
  14. Ерофалов-Пилипчак, Борис (22 Februarie 2019). "Римский Киев: или Castrum Azagarium на Киево-Подоле". A+C – via Google Books.
  15. Sigfús Blöndal. "The Varangians of Byzantium".
  16. History. Pechersk Raion in the Kiev City.
  17. dr. Viktor Padányi – Dentu-Magyaria p. 325, voetnoot 15
  18. Lowe, Steven; Ryaboy, Dmitriy V. "The Pechenegs". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Oktober 2009. Besoek op 27 Oktober 2009.
  19. Paul M. HOHENBERG; Lynn Hollen Lees; Paul M Hohenberg (2009). The Making of Urban Europe, 1000–1994. Harvard University Press. p. 10. ISBN 978-0-674-03873-8.
  20. Plokhy, Serhii (2006). The Origins of the Slavic Nations (PDF). Cambridge University Press. p. 42. ISBN 978-0-521-86403-9. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 29 Maart 2017.
  21. Martin, Janet L. B. (2004) [1986]. Treasure of the Land of Darkness: The Fur Trade and Its Significance for Medieval Russia. Cambridge, England: Cambridge University Press. p. 127. doi:10.1017/CBO9780511523199. ISBN 978-0-521-54811-3.
  22. Janet Martin, Medieval Russia:980–1584, (Cambridge University Press, 1996), 100.
  23. The Destruction of Kiev, University of Toronto Research Repository
  24. Orest Subtelny (1989). Ukraine. A History. [Illustr.] (Repr.). CUP Archive. p. 38.
  25. Jones, Michael (2000). The New Cambridge Medieval History, Volume 6, c.1300–c.1415. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-36290-0
  26. Jerzy Lukowski, W. H. Zawadzki (2006). A concise history of Poland. Cambridge University Press. p.53. ISBN 0-521-61857-6
  27. Davies, Norman (1982). God's Playground: A History of Poland, Vol. 1: The Origins to 1795. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-05351-8
  28. Eksteins, Modris (1999). Walking Since Daybreak. Houghton Mifflin. p. 87. ISBN 0-618-08231-X.
  29. "The Great Purge under Stalin 1937–38". brama.com. Besoek op 14 Januarie 2010.
  30. Orlando Figes, The Whisperers: Private Life in Stalin's Russia, 2007, ISBN 0805074619, pages 227–315.
  31. Robert Gellately, Lenin, Stalin, and Hitler: The Age of Social Catastrophe (Knopf, 2007: ISBN 1-4000-4005-1), 720 bladsye.
  32. Daniel Goldhagen, Hitler's Willing Executioners (p. 290) – "2.8 million young, healthy Soviet POWs" killed by the Germans, "mainly by starvation... in less than eight months" of 1941–42, before "the decimation of Soviet POWs... was stopped" and the Germans "began to use them as laborers".
  33. "Babi Yar". Jewish Virtual Library. 2012.
  34. Andy Dougan, Dynamo: Triumph and Tragedy in Nazi-Occupied Kiev (Globe Pequot, 2004: ISBN 1-59228-467-1), p. 83.
  35. "Kiev and Babi Yar". Holocaust Encyclopedia. United States Holocaust Memorial Museum.
  36. "У Києві біля водойм відкрито 32 зони для відпочинку, з яких 12 – із можливістю купання". kyivcity.gov.ua (in Oekraïens). Kyivcity.gov.ua. 19 Junie 2020. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Augustus 2020. Besoek op 12 Oktober 2020.
  37. "У Кличка розповіли, де в Києві можна купатися, а де тільки засмагати. Список". pravda.com.ua (in Oekraïens). Pravda.com.ua. 19 Junie 2020. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Junie 2020. Besoek op 12 Oktober 2020.
  38. "Urban agglomerations with 750,000 inhabitants or more in 2011 and types of natural risks". United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. April 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Oktober 2014. Besoek op 1 September 2013.
  39. Kottek, M.; J. Grieser; C. Beck; B. Rudolf; F. Rubel (2006). "World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated" (PDF). Meteorol. Z. 15 (3): 259–263. Bibcode:2006MetZe..15..259K. doi:10.1127/0941-2948/2006/0130. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 9 Februarie 2012. Besoek op 24 Augustus 2012.
  40. 40,0 40,1 "ЦГО Кліматичні дані по м.Києву". cgo-sreznevskyi.kyiv.ua (in Oekraïens). Central Observatory for Geophysics. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 April 2020. Besoek op 12 Oktober 2020.
  41. 41,0 41,1 "ЦГО Кліматичні рекорди". cgo-sreznevskyi.kyiv.ua (in Oekraïens). Central Observatory for Geophysics. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Maart 2020. Besoek op 12 Oktober 2020.
  42. "Weather and Climate – The Climate of Kiev" (in Russies). Weather and Climate (Погода и климат). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Desember 2019. Besoek op 8 November 2021.
  43. "World Meteorological Organization Climate Normals for 1981–2010". World Meteorological Organization. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Julie 2021. Besoek op 17 Julie 2021.
  44. "uk:Чисельність населення м.Києва" [Population of Kyiv city] (in Oekraïens). 1 November 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2020. Besoek op 9 Januarie 2016.
  45. Vilenchuk, S.R.; Yatsuk, T.B., reds. (2009). Kyiv Statistical Yearbook for 2008. Kiev: Vydavnytstvo Konsultant LLC. p. 213. ISBN 978-966-8459-28-3.
  46. Kudritskiy, A. V. (1982). KIEV entsiklopedicheskiy spravochnik. Kiev: Glavnaya redaktsia Ukrainskoy Sovetskoy Entsiklopedii. p. 30.
  47. Ukrcensus.gov.ua – Kyiv city Besoek op 4 Augustus 2007. Estimates based on the amount of bakery products sold in the city (thus including temporary visitors and commuters) suggest a minimum of 3.5 million. "There are up to 1.5 mln undercounted residents in Kiev Geargiveer 2 Desember 2008 op Wayback Machine", Korrespondent, 15 June 2005 (in Russies)
  48. "Ukrainian Municipal Survey, March 2–20 2015" (PDF). IRI. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 19 Oktober 2017. Besoek op 27 Mei 2015.
  49. According to the official 2001 census data: "Всеукраїнський перепис населення 2001 | Результати | Основні підсумки | Національний склад населення | місто Киів" (in Oekraïens). ukrcensus.gov.ua. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Desember 2009. Besoek op 14 Januarie 2010. "Всеукраїнський перепис населення 2001 | Результати | Основні підсумки | Мовний склад населення | місто Київ" (in Oekraïens). ukrcensus.gov.ua. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Januarie 2010. Besoek op 14 Januarie 2010.
  50. "Kiev: the city, its residents, problems of today, wishes for tomorrow", Zerkalo Nedeli, 29 April – 12 Mei 2006. in Russian. Geargiveer 17 Februarie 2007 op Wayback Machine, in Ukrainian Geargiveer 17 Februarie 2007 op Wayback Machine
  51. 51,0 51,1 "Kiev". www.jewishvirtuallibrary.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Augustus 2016. Besoek op 24 Mei 2019.
  52. "The Jewish Community of Kiev". The Museum of the Jewish People at Beit Hatfutsot. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Junie 2020. Besoek op 1 Augustus 2019.
  53. "Kiev and Babi Yar". Holocaust Encyclopedia. United States Holocaust Memorial Museum. 
  54. Gutman, Israel (1990). Encyclopedia of the Holocaust, vol. 1. Macmillan. pp. 133–6.
  55. "State-sponsored Anti-Semitism in Postwar USSR. Studies and Research Perspectives; Antonella Salomoni". Quest. Issues in Contemporary Jewish History / Questioni di storia ebraica contemporanea. 2 April 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Januarie 2020. Besoek op 26 Julie 2012.
  56. alla levy. "Jewish People Around the World". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Junie 2013. Besoek op 4 Julie 2015.
  57. 57,0 57,1 Forgotten Soviet Plans For Kyiv Geargiveer 4 Februarie 2012 op Wayback Machine, Kyiv Post (28 Julie 2011)
  58. Workpermit.com Geargiveer 30 Desember 2009 op Wayback Machine. Retrieved 30 July 2006.
  59. Kiev.info Geargiveer 27 Junie 2009 op Wayback Machine. Besoek op 20 Junie 2006.
  60. Kyiv found among greenest cities in Europe, Emirates News Agency (10 Desember 2009)

Skakels

[wysig | wysig bron]
Deelgebiede van Oekraïne
Oblaste  CharkifChersonChmelnitskiDnipropetrofskDonetskIwano-FrankifskLoehanskLwifMikolajifOdesaKijifKirowohradPoltawaRiwneZaporizjzjaZjitomirSoemiTernopilTranskarpatiëTsjerkasiTsjernihifTsjerniftsiWinnitsjaWolhin
 Outonome republiek  Krim
Munisipaliteite  KijifSewastopol