Thomas Alva Edison
Hierdie artikel behoort versmelt te word met Thomas Edison.
Maak seker om die inhoud te skuif na die bladsy wat reeds aan Wikidata gekoppel is!
Indien altwee gekoppel is, sien hier.
Thomas Alva Edison (1847-1931) was 'n veelsydige Amerikaanse uitvinder en fabrikant. Hoewel hy veral bekend geword het as uitvinder van die fonograaf voorloper van die grammofoon en die moderne platespeIer en die gloeilamp, was hy verantwoordelik vir nog talle ander uitvindings. Hy het meer as 1 000 patente geregistreer en was die stigter van die Edison General Electric Company, wat nou as General Electric bekend staan.
Thomas Alva Edison is op 11 Februarie 1847 in Milan (Ohio) in die VSA gebore. Sy vader was 'n fabrikant van boumateriaal. Sewe jaar later het die gesin na Huron verhuis, waar Edison vir die eerste keer skool toe is. Sy skoolloopbaan het egter net drie maande geduur. Die onderwyser het hom as effens dom en verstrooid bestempel. Sy moeder was voorheen 'n onderwyseres en het hom self tuis onderrig. Hy het reeds in 'n vroeë stadium laat blyk dat hy 'n onbedwingbare nuuskierigheid en 'n lewendige verbeelding gehad het. In die kelder van sy ouers se huis het hy vir hom 'n laboratorium ingerig waar hy allerlei eksperimente uitgevoer het.
Op twaalfjarige leeftyd het Edison 'n koerantverkoper op die Grand Trunk-spoorlyn tussen Huron en Detroit geword. Hy het toestemming ontvang om in een van die leë goederewaens 'n laboratorium in te rig, waar hy hom met skeikundeproewe besig gehou het. Op 'n dag was daar egter 'n ontploffing en hy is summier ontslaan. ln 1862 het hy danksy die hulp van 'n stasiemeester opleiding as telegrafis ontvang.
In telegrafie, wat omstreeks 1838 deur Samuel Morse uitgevind is, het hy 'n lewendige belangstelling gehad, want jare tevore het hy self ʼn telegraaf gebou. Edison het vyf jaar as telegrafis rondgeswerf totdat hy in 1867 in Boston beland het. Gedurende hierdie jare het hy daaraan begin dink om 'n vryskutuitvinder te word.
Edison se werk aan die telegraaf het tot sy eerste uilvinding gelei: ʼn outomatiese stemmeteller vir gebruik in die parlement. Die apparaat het nooit baie gewild geword nie, maar was die eerste van 'n hele reeks uitvindings waarmee hy roem verwerf het. Hy het vervolgens ʼn duplekstelegraaf ontwerp, waarmee twee of vier boodskappe gelyk oorgesein kon word en het ook 'n verbetering aangebring aan die bestaande beurstelegraaf (1869).
Laasgenoemde het hy vir 40000 dollar aan die telegraafmaatskappy Western Union verkoop. Hy het die geld aangewend om in Newark (New Jersey) 'n fabriek te stig (1870), waar hy en 'n groep medewerkers beurstelegrawe en ander elektriese instrumente vervaardig het. In 1875 het Edison 'n verskynsel ontdek wat vandag as die edisoneffek bekend staan, naamlik dat vonke spring tussen 'n gloeidraad en ʼn metaalplaat wat in 'n vakuum geplaas is. Hierdie ontdekking was van groot belang vir die ontwikkeling van die elektronebuis.
In 1876 het Edison sy fabriek in Newark van die hand gesit en 'n laboratorium in Menlo Park (New Jersey) laat bou met die doel om hom net op industriële navorsing toe te spits. Sy nuwe onderneming is begin met die hulp van begaafde medewerkers en die bes moontlike apparatuur. Hy was dus 'n belangrike figuur in die oorgang van die periode van die individueel werkende uitvinder na die van die moderne wetenskaplike navorsingsentrums. In Menlo Park het Edison die meeste van sy uitvindings gedoen, waaronder die koolstofmikrofoon, die tasimeter (waarmee hy vir die eerste keer die infrarooi strale van die son gameet het), die fonograaf (die voorloper van die moderne platespeler) en 'n verbetering op Bell se telefoon. Die uitvinding van die fonograaf het heel per toe val geskied terwyl Edison besig was met proefnemings met 'n telegraafmasjien (1877). Hy het die fonograaf nie verder ontwikkel nie en al sy aandag daarop toegespits om die eerste gloeilamp te maak.
Die gloeilamp was een van Edison se moeilikste projekte. Hy en sy assistente het binne twee jaar meer as 6 000 verskillende materiale ondersoek ten einde 'n betroubare gloeidraad te kon maak. Na tallose eksperimente het hy in 1879 daarin geslaag om die eerste gloeilamp te maak. Dit het meer as 40 uur gebrand.
In die daaropvolgende paar jaar het Edison hom besig gehou met metodes vir die ontwikkeling en verspreiding van elektriese krag, soos byvoorbeeld dinamo's, ondergrondse kabels en selfs 'n elektriese spoorweg. In 1882 het sy werksaamhede uitgeloop op die bou van die eerste elektriese kragsentrale (in New York), wat 'n klein deel van die stad van elektrisiteit voorsien het. Hierdie prestasies het Edison die bynaam "die towenaar van Amerika" besorg. Die produksie van gloeilampe en verligtingstelsels het so suksesvol verloop dat Edison in 1889 die Edison General Electric Company (later General Electric) gestig het vir die vervaardiging van allerlei elektriese toestelle. In dieselfde jaar is hy na die wêreldtentoonstelling in Parys uitgenooi om die toekenning van die Legioen van Eer in ontvangs te neem.
Een derde van die ruimte wat by die tentoonstelling aan Amerika toegesê was, is gewy aan uitvindings van Edison. AI was Edison nou 'n skatryk man, het hy met onvermoeide ywer sy werksaamhede in die nuwe laboratorium wat hy in 1886 in West Orange laat bou het, voortgesit. Tussen 1889 en 1900 was hy besig met metodes om yster te win deur van elektromagnetisme gebruik te maak. In die daaropvolgende tien jaar het hy die yster-nikkelakkumulator wat na hom vernoem is (Edison- akkumulator), ontwikkel en terselfdertyd geëksperimenteer met ʼn elektries aangedrewe motorkar. Laasgenoemde was nie juis suksesvol nie, maar die akku's (soos akkumulators soms afgekort word) wat hy gemaak het, was die beste van daardie jare.
In 1891 het Edison die patent vir die kinetograaf (voorloper van die rolprentkamera) geregistreer en begin om projeksie-apparaat te ontwikkel. In 1913 het hy die sinchronisasie van bewegende beelde en klank gedemonstreer en daarmee die grondslag vir die klankfilm gelê. Tydens die Eerste Wêreldoorlog was Edison voorsitter van die kommissie wat die Amerikaanse vloot van advies moes dien. Hy het onder andere anti-duikbootwapens ontwikkel, asook vervangingsprodukte vir medisyne, verwe en ander produkte wat voorheen uit Duitsland ingevoer is.
In 1927 het Edison, nadat Harvey S. Firestone, die fabrikant van motorbuitebande, hom op die groot rubbertekort in die wêreld gewys het, begin met 'n groot ondersoek na alternatiewe rubberwinning. Selfs op hoë ouderdom was Edison se vindingrykheid en uithouvermoë ongelooflik. Hy het voortdurend gewerk aan verbeterings op die telegraaf, die radio, elektrisiteitsvoorsiening, die rolprent en het selfs aan die vliegtuig aandag geskenk. Tydens die fees wat in 1929 in Dearborn gehou is ter viering van die vyftigjarige bestaan van elektriese verligting, het Edison skielik ineengestort. Dit he geblyk dat hy ernstig siek was. Hy het nogtans aan die werk gebly tot kort voor sy dood op 18 Oktober 1931 by West Orange, New Jersey. In die nag van 21 Oktober het miljoene Amerikaners op versoek van pres. Hoover as huldeblyk hul ligte afgeskakel.
In sy leeftyd het Edison meer as 1000 patente geregistreer, en hoewel baie van sy uitvindings nie oorspronklik was nie, lê sy verdienste ook daarin dat hy geweet het hoe om vroeëre uitvindings prakties bruikbaar te maak. Hy het altyd die bewerings dat hy geniaal was, ontken. Wanneer iemand hom 'n genie genoem het, was sy bekende antwoord: "Wat mense genialiteit noem, is niks anders as harde werk nie: een persent inspirasie en 99 persent perspirasie”.