Halogeen

↓ Periode	Halogeen 17
1	1 (H)
2	9 F
3	17 Cl
4	35 Br
5	53 I
6	85 At
7	117 Ts

'n Halogeen is 'n chemiese element wat in die 17de kolom van die periodieke tabel voorkom.

Hierdie groep omvat die elemente fluoor (F), chloor (Cl), broom (Br), jodium (I) en die minder bekende en radioaktiewe elemente astaat (At) en tennessien (Ts). Die groep is deel van die p-blok van die hoofgroepelemente.

Die eerste element van die tabel, waterstof (H) word meestal by die alkalimetale gereken, maar dit kan ook hidried-anione (H^-) vorm wat amper so groot as 'n chloried-ioon is en vergelykbare strukture vorm. Daarom word hierdie element soms ook as 'n erelid van die halogene beskou, hoewel dit geen p-elektrone het.

Kenmerke

Kenmerkend vir hierdie elemente is dat hulle 'n elektronkonfigurasie het waarin die p-subskil amper gevul is: […]np⁵. Daar ontbreek steeds een elektron om 'n edelgaskonfigurasie te vorm. Dit verklaar waarom hierdie elemente dikwels eenwaardige anione X^1- met 'n volle skil […]np⁶ vorm. 'n Ander gevolg is dat hulle gewoonlik 'n diatomiese molekulêre struktuur besit: F₂, Cl₂, Br₂ en I₂ wat 'n enkele kovalente binding het. Dit geld ook vir waterstof H₂. Hulle is gasse, behalwe broom wat 'n vloeistof en jodium wat 'n (vlugtige) vastestof is.

Fotogalery

Fluoor, vloeistof -196 °C
Chloor, vloeistof en gas
Broom, vloeistof en damp
Jodium, damp
Jodium vaststof

Eienskappe

Deur die slegte afskerming van die p-elektrone wat in hierdie blok reeds opgevul is het die elemente 'n hoë elektronegatiwiteit en is baie reaktief. Dit is veral die geval aan die bokant van die kolom. Fluoor is die element met die hoogste elektronegatiewiteit van alle elemente. Dit is 'n uiters sterke oksidant en vertoon net die oksidasietoestande 0 (in die element) en 1- (in sy verbindings, die fluoriede). Die ander lede van die groep vertoon ook hierdie waardes en vorm chloriede, bromiede en jodiede, maar in teenwoordigheid van 'n element wat elektronegatiewer is as hulself kan ook ander waardes van die oksidasiegetal (OX) bereik word. Byvoorbeeld chloor het OX=7+ in perchloraat ClO₄^-, 5+ in chloraat ClO₃^-, 3+ in chloriet ClO₂^- en 1+ in hipochloriet ClO^-.

Waterstofhalogeniede

Met waterstof vorm die elemente HF, HCl, HBr en HI wat almal monoprotiese sure is. Deurdat die jodiumatoom die grootste deursnee het en die elektrostatiese aantrekking van die proton daardeur die minste is, is HI die sterkste suur en HF die swakste. Maar dit wil nie sê dat HF minder gevaarlik of reaktief is nie: dit kan selfs glas oplos.

4HF+SiO_{2}\to 2H_{2}O+SiF_{4}

Interhalogeenverbindings

BrF₅ se kristalstruktuur.

Twee halogene kan reageer en gemengde molekules vorm, byvoorbeeld:

Cl_{2}+I_{2}\to 2ICl

Die gevormde stof ICl word 'n interhalogeenverbinding genoem. Van hierdie verbindings vertoon ook ander oksidasietoestande soos BrF₅ wat 'n Br(V)-verbinding is.